قرارداد الجزایر

به گزارش مجاهدت از خبرنگار حماسه و جهاد دفاع‌پرس، پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی که پیام‌آور ندای دلنشین آزادی و آزادگی بود، کارکنان ارتش را که در چتر حفاظتی شدید نظم و انضباط خشک و سخت رژیم قرار داشتند، یک‌باره از همه قید و بند‌ها رها کرد و سازمان ارتش را به سرعت با انبوه مشکلات و نابسامانی‌های آشکار و نهان مواجه ساخت.

سامانه فرماندهی و سلسله مراتب ارتش دچار سردرگمی و تنش عمیق شد. فرماندهان که در رده‌های مختلف منتخب نیرو‌های جمعی‌شان بودند؛ در عمل فاقد اختیارات ذاتی برای اعمال نفوذ فرماندهی و مدیریت در یکان مربوط بودند. فقدان سازمان حفاظت و اطلاعات در داخل ارتش و نفوذ عوامل گروهک‌های ضد انقلاب که داعیه انحلال ارتش را داشتند با توجه به فضای بازی که ایجاد شده بود تا حد امکان به نابسامانی‌ها دامن زده و فرماندهان را با معضلات جدی و عدیده‌ای در اداره یکان مواجه کرده بود.

گرچه فرمان‌های به موقع و قاطع امام (ره) و حضور و تلاش کارکنان انقلابی ارتش در خنثی کردن این توطئه‌ها نقش مثبت و مؤثری داشت؛ ولی باید اذعان کرد که تمرد و بی‌نظمی میان سربازان وظیفه و نیرو‌های جوان، بزرگترین مشکل فرماندهان بود که برای نیل به یک وضعیت مناسب نیاز به گذر زمان تا رسیدن به یک ثبات نسبی داشت. از طرفی دریادار «سید احمد مدنی» – وزیر دفاع وقت – با نگرشی خوش‌بینانه و در جهت کاهش تشنج در سربازخانه‌ها و با تفکری ساده‌لوحانه تصمیم به کاهش طول خدمت سربازی از دو سال به یک سال گرفت. با این تصمیم به سرعت سربازخانه‌ها از افراد وظیفه خالی شد که با کاهش شدید و یکباره، تعداد سرباز‌ها به سقف کمتر از ۴۰ درصد سازمانی رسید.

این نقصان همه یکان‌ها به ویژه یکان‌های رزمی را با مشکلات زیادی روبه رو ساخت و این مشکلات تا شروع جنگ تحمیلی نیز ادامه یافت. از طرفی نقل و انتقالات بی‌رویه کارکنان پایور توازن سازمانی یکان‌ها را تا حد زیادی ناهماهنگ کرد و گاهی افراد منتقل شده به ناچار در مشاغل غیر تخصصی خود قرار گرفتند. از سوی دیگر امر آموزش روزانه، اجرای مراحل مختلف آموزشی، انجام تیراندازی‌ها، اردوگاه‌های صحرایی و تمرینات پاسگاه فرماندهی و رزمایش‌های سالیانه در رده‌های مختلف، در اکثر قریب به اتفاق یکان‌ها تحت‌الشعاع مسائل روز قرار گرفته و اجرا نمی‌شد؛ در نتیجه آموزش یکان‌ها تا حد غیرقابل‌قبولی نزول کرده بود.

همچنین در زمینه آماد، تعمیر و نگهداری، اغلب یگان‌ها در وضع نامناسبی قرار داشت و مجموعه این عوامل یعنی کاهش شدید قدرت و اختیارات فرماندهی در اداره یگان‌ها، عدم تعادل کارکنان پایور در سازمان یگان‌ها، کاهش شدید استعداد افراد وظیفه، ضعف شدید آموزش یگان‌ها و عدم آمادگی و بهره‌دهی مناسب وسایل و تجهیزات باعث شده بود یگان‌ها به سطح آمادگی رزمی بسیار ضعیفی سقوط کنند. از این رو در مقایسه توان رزمی دو طرف جنگ باید پذیرفت که ارتش بعثی عراق با یگان‌های به نسبت آموزش‌دیده، سازمان‌یافته و منسجم و تجهیزات نو و به‌روز و تحرک بسیار خوب در وضعیت برتر رزمی قرار داشت و حاکمان وقت عراق با علم به این برتری، جنگ را آغاز کردند، غافل از اینکه در ایران اسلامی انقلابی بزرگ رخ داده که ریشه در اعماق وجودی فرد فرد مردم آن دارد و در حفظ این انقلاب و دستاورد‌های آن پیر و جوان ایستاده‌اند و از حریم آن دفاع خواهند کرد، هرچند که تجربه نشان داده هست که جنگ با هر انقلاب و مردم انقلابی با وجود بهره‌مندی کشور متجاوز از قوی‌ترین نیرو و تجهیزات برتر، به شکست انجامیده هست. به ویژه انقلاب ما که مؤلفه ایمان و اعتقادات دینی، آحاد ملت را با شور و عشقی بی‌انتها به جبهه‌ها و صحنه‌های رزم گسیل داشت و خداوند شهادت را اجر و پاداش این جهاد قرار داد.

سید احمد مدنی وزیر وقت دفاع ایران

به هر حال حکام بعثی عراق که تحقیر‌های نظامی از سوی ایران را در گذشته به ناچار تحمل کرده بودند، با هدف انتقام‌گیری و نیز به منظور جلوگیری از نفوذ انقلاب اسلامی و قوت بخشیدن به داعیه توسعه‌طلبی‌های حزب بعث و سرانجام تسلط بر آبادان، خرمشهر و دستیابی به اروندرود، با اعلام لغو یک‌جانبه قرارداد ۱۹۷۵ الجزایر در ساعت ۱۲ سی و یکم شهریور ۱۳۵۹ با پیش‌بینی کامل و با جلب حمایت قدرت‌های شرق و غرب تهاجم همه‌جانبه‌اش را با نیرو‌های زرهی مکانیزه پیاده و پشتیبانی کامل نیروی هوایی به مرز‌های بین‌المللی آغاز کرد. (۱) دشمن با استفاده از اصل تحرک، بیشترین نیروی زرهی و مکانیزه‌ خود را در سرعت بخشیدن به تهاجم گسترده به کار گرفت. 

لذا با وجود مقاومت نیرو‌های خودی که متأسفانه دارای استعدادی ضعیف و توان رزمی پایین بودند، دشمن توانست مرز‌های بین‌المللی را پشت سر گذاشته و شادمان از فرصت‌های به دست آمده تلاش کند تا با استفاده از همه ابزار‌های رسانه‌ای و متحدانش عملیات تبلیغاتی و روانی را به منظور ارتقای روحیه نیروهایش و سرانجام حفظ دور تک توسعه دهد. مقاومت جسورانه نیرو‌های نظامی در کند کردن پیشروی دشمن و حضور بیشتر نیرو‌های ارتشی و مردمی در همه صحنه‌های رزم به‌ویژه در منطقه خرمشهر و خلق حماسه‌های به‌یادماندنی و مقاومت دلیرانه، موجب شد تا عراق هرگز نتواند به اهداف راهبردی خود دست یابد.

با حضور هر چه بیشتر نیرو‌های نظامی در مناطق عملیاتی، ارتقای نسبی سطح توان رزمی یکان‌ها و احساس مسئولیت آحاد کارکنان در دفع تجاوز دشمن و حضور ایثارگرانه نیرو‌های شجاع مردمی در کنار نیرو‌های نظامی، سرانجام جلو پیشروی دشمن گرفته شد. بعد از اینکه دشمن با همه تلاشش نتوانست به اهداف اصلی خود دست یابد، ناتوان از ادامه تعرض، در حالت پدافندی قرار گرفت و به امید مذاکره، برای گرفتن امتیاز، سرزمین‌های تصرفی را همچنان در اشغال خود نگه داشت. شناسایی‌ها به منظور پی بردن به نقاط ضعف عملیاتی دشمن شروع شد و تا رسیدن به سطح آمادگی رزمی مطلوب، تک‌های محدودی آغاز شد.

با انجام ضربات کوچک و بزرگ، دشمن روز به روز مأیوس‌تر در لاک دفاعی فرو رفت و برای در امان ماندن از یورش نیرو‌های ایرانی اقدام به ایجاد میادین وسیع مین، موانع و سیم خاردار در اطرف خود کرد. حکام بعثی خیلی زود دریافتند که با وجود کسب موفقیت‌هایی در صحنه رزم، در برآورد‌های کلی خود دچار اشتباهی بزرگ شده‌اند؛ چرا که رؤیای فتح چند روزه خوزستان و دستیابی به اروندرود در منطقه جنوب، در عمل امری محال و غیر ممکن می‌نمود؛ از این رو در مردابی گرفتار شده بودند که هیچ راه گریزی وجود نداشت و چیزی جز تباهی و نیستی عایدشان نمی‌شد.

پس از یک سال اشغال بخش وسیعی از سرزمین مقدس ایران به وسیله دشمن بعثی، سلسله عملیات‌های تهاجمی گسترده ایران با به‌کارگیری تمام توان ارتش جمهوری اسلامی، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و نیرو‌های جان بر کف بسیج مردمی و جهادگران فداکار آغاز شد که اولین عملیات تهاجمی گسترده که با موفقیت قاطع همراه بود، عملیات ثامن الائمه (ع) نام داشت و در جنوبی‌ترین منطقه جبهه جنوب به اجرا درآمد. این عملیات به وسیله لشکر ۷۷ پیاده خراسان که از جوار بارگاه ملکوتی ثامن‌الحجج (ع) راهی منطقه عملیات شده بود، طرح‌ریزی شد و با یاری و همرزمی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و نیرو‌های جان بر کف مردمی توانست ضربه مهلکی بر پیکره ارتش بعثی عراق وارد سازد و نویدبخش سلسله عملیات‌های بزرگی چون حماسه‌های «طریق‌القدس»، «فتح‌المبین» و «بیت‌المقدس» شود.

سرانجام ایران اسلامی توانست با استفاده از همه توانایی‌های بالفعل و بالقوه‌اش از حریم انقلاب شکوهمند اسلامی و نظام نوپا و سرزمین مقدس ایران به شایستگی دفاع کند. در این کتاب علاوه بر استفاده از اسناد و مدارک موجود در سوابق نیروی زمینی و لشکر ۷۷ پیاده خراسان، از منابع مختلف از جمله هشت سال دفاع مقدس خرمشهر در اسناد ارتش عراق، بررسی حقوقی – سیاسی تجاوز رژیم عراق به جمهوری اسلامی ایران، تحلیل نبرد عملیات شکست حصر آبادان به روایت اسرای عراقی نیز بهره برداری شده هست. نویسندگان و سایر کارکنانی که از گفته‌ها و نوشته‌های آنان در این کتاب استفاده شده هست بیشتر از فرماندهان و عناصر حساس ستاد لشکر ۷۷ در زمان اجرای عملیات بوده که منبعی مناسب برای تهیه این گزارش به حساب می‌آیند.

۱- ارتش در هشت سال دفاع مقدس تهران: انتشارات سازمان عقیدتی سیاسی ارتش جمهوری اسلامی ایران، ۱۳۷۴

منبع: کتاب «عملیات ثامن‌الائمه (ع)» به کوشش «روح‌الله سروری و ابوالقاسم جاودانی»

انتهای پیام/ ۱۱۲

به گزارش مجاهدت از گروه حماسه و جهاد دفاع‌پرس، پس از ماه‌های متوالی تحرکات مرزی، تجاوزات زمینی و هوایی، تحریک اقوام کرد و عرب در مرز‌های غربی و جنوب غربی کشور و پشتیبانی و حمایت تسلیحاتی، تبلیغاتی و مالی از گروه‌های سیاسی مخالف نظام در پنج استان هم‌جوار مرزی با عراق توسط رژیم بعث حاکم بر این کشور و به دنبال تشدید درگیری‌ها و حملات مرزی عراق در دو هفته گذشته، به‌ویژه در مرز‌های قصرشیرین و ایلام و تصرف بخش‌هایی از خاک ایران توسط ارتش عراق، سرانجام شامگاه امروز (۱۳۵۹/۶/۲۶) صدام حسین، رئیس‌جمهور و رهبر شورای انقلاب عراق، در یک حرکت یک‌جانبه، قرارداد ۱۹۷۵ (۱۳۵۴ شمسی) ایران و عراق را مبنی بر مشخص کردن حدود مرزی بین دو کشور ملغی اعلام کرد.

صدام در اجلاس اضطراری مجلس ملی تازه تأسیس عراق در سخنان مفصلی در مقابل نمایندگان مجلس، گفت: در برابر شما اعلام می‌کنم که ما قرارداد مارس ۱۹۷۵ را کاملاً ملغی می‌دانیم و شورای فرماندهی انقلاب تصمیم خود را در این زمینه اتخاذ خواهد کرد. بر این اساس، باید روابط قانونی در شط العرب به وضع قبل از مارس ۱۹۷۵ بازگردد و تمام حقوق تصرف‌شده به حاکمیت کامل عراق بازگردد.

 ما تصمیم تاریخی خود را برای اعاده حاکمیت کامل خود بر سرزمین و آب خود اتخاذ کردیم و باقدرت هرچه تمام‌تر در برابر هرکس که این تصمیم قانونی را نادیده بگیرد می‌ایستیم. ما به جهانیان تأکید می‌کنیم که عراق که روزی اداره کشتیرانی در شط العرب را طبق حقوق حاکمیت کامل پیش از مارس ۱۹۷۵ به عهده داشت، قدرت و توانایی کامل خود را در این امر ثابت کرد و عراق امروز توانایی بیشتری برای انجام وظایف خود در این زمینه دارد و ما از تمام طرف‌های ذی‌ربط ازجمله ایران می‌خواهیم که حاکمیت عراق را بر شط العرب محترم شمرده و بر اساس حقایق جدید رفتار کند. 

گزارش آسوشیتدپرس از بغداد در مورد قرارداد مزبور و لغو یک‌طرفه آن از سوی صدام حسین، حاکی هست: صدام در اجلاس اضطراری مجلس ملی جدیدالتأسیس عراق گفت این اقدام را به خاطر ادامه سرپیچی‌های حکام ایران از قرارداد مزبور صورت می‌دهد. قرارداد ۱۹۷۵ مرزبندی ایران و عراق، توسط صدام معاون وقت رئیس‌جمهور عراق و شاه مخلوع ایران طی اجلاس سران کشور‌های صادرکننده نفت (اوپک) در الجزایر به امضا رسید. این قرارداد به درگیری‌های مرزی دو کشور که از سال ۱۹۶۹ (۱۳۴۸ شمسی) تا زمان عقد قرارداد ادامه داشت، پایان داد.

این درگیری‌ها به خاطر حمایت شاه مخلوع از ملامصطفی بارزانی، رهبر شورشیان کُرد در شمال عراق، به وجود آمده بود. بر طبق قرارداد مزبور، حدود مرزی بین دو کشور و حقوق کشتیرانی هریک در آب‌های اروندرود که مرز جنوبی دو کشور را معین می‌سازد، مشخص می‌گردید. صدام خطاب به مجلس ملی گفت: الغای این قرارداد مطابق با سیستم شورای فرماندهی انقلاب عراق می‌باشد و ایرانیان باید مسئولیت قانونی الغای قرارداد را به‌طور کامل به دوش بگیرند.

 صدام حسین همچنین گفت: باوجودی که قرارداد مرزبندی مزبور در آب‌های اروندرود به نفع ایرانیان بود، ولی ایران پیوسته از این وظیفه خود سر باز زده و رژیم شاه مخلوع به خاطر مشکلاتی که با آن روبه‌رو بود نیروی نظامی خود را از اراضی موردادعای عراق فرانخوانده هست. وی رهبران کنونی ایران را متهم کرد که از ابتدا روش‌های خصمانه‌ای نسبت به عراق در پیش‌گرفته و روابط خوب موجود را مغشوش ساخته‌اند.

در همین حال، شامگاه امروز، دکتر ریاض محمود سالم، رئیس دایره قانونی وزارت خارجه عراق، گفت کشتی‌هایی که می‌خواهند از شط العرب عبور کنند باید تنها پرچم عراق را حمل کنند و دستورات عراق را اجرا کنند. وی افزود: تصمیم عراق در مورد لغو قرارداد الجزایر، بدین معنی هست که شط العرب به‌صورت یک رودخانه ملی درآمده و تحت حاکمیت عراق قرار گرفته هست. وی گفت: لغو قرارداد مزبور به بغداد حق حاکمیت کامل بر منطقه و صادر کردن دستورات را می‌دهد.

 اما پیش از نطق مستقیم صدام و اظهارنظر مقامات دیگر عراق در این مورد، امروز صدام حسین، از نمایندگان فرانسه و فلسطین در این کشور خواست تا پیام‌های شفاهی وی را در مورد جنگ ایران و عراق به اطلاع رهبران کشورشان برسانند. برابر این گزارش: فرستادگان دیگر عراق به عربستان سعودی، یمن شمالی، کویت و بحرین، امروز با در دست داشتن پیام‌های صدام حسین در ارتباط با تحولات جهان عرب، بغداد را ترک کردند.

منبع:

سلیمانی خواه نعمت‌الله، روزشمار جنگ ایران و عراق: تصمیم صدام به جنگ علیه ایران (کتاب نهم)، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی: مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، تهران ۱۳۹۴، صص ۱۰۵۱، ۱۰۵۲، ۱۰۵۳

انتهای پیام/ ۱۱۲