قطب جنوب

*********

تا چند سال پیش، تصور می‌شد که رسیدن به قطب جنوب چیزی است در حد رؤیاهای علمی یا سفرهای اکتشافی برای گروه‌های خاصی از ماجراجویان.

در ایران ۱۴۰۴، کافی است یک استوری اینستاگرامی منتشر شود تا در عرض چند روز، یک مقام دولتی از قطب جنوب تا دم درِ خروجی هیأت دولت کشیده شود، ماجرای شهرام دبیری، معاون پارلمانی رئیس‌جمهور، دقیقاً از همین جنس است: یک سقوط آزاد از جنوبگان به شمالِ انتقادات سیاسی.

یک اسکرین‌شات از استوری همسر دبیری، حاوی تصاویری از پنگوئن و یخ و منظره‌هایی خاص بود با واکنش‌هایی روبه‌رو شد، البته سایت معاونت امور مجلس ریاست‌جمهوری مطلبی با این مضمون را منتشر کرد: تصاویر قدیمی است و تحلیل‌ها نادرست است!

با این حال ماه پشت ابر نمانده و نتیجه آن شد که رئیس‌جمهور روز گذشته رفیق قدیمی و معاون پارلمانی‌اش را عزل کند، این ماجرا با واکنش‌های جالبی در روزنامه‌های اصلاح‌طلب روبه‌رو شده است. روزنامه شرق درباره آن نوشته است:

خبری از استعفای نمایشی یا حمایت کورکورانه از معاون پرحاشیه دولت نبود. رئیس‌جمهور قاطعانه چشمانش را بر رفاقت قدیمی بست و عادلانه معاونی را که به دروغ سفر به قطب جنوب را تکذیب کرده بود، از کابینه اخراج کرد. کافی است نگاهی به گذشته نه‌چندان دور بیندازیم تا متوجه اهمیت این تصمیم شویم؛ زیرا در وهله نخست هیچ خبرنگار و رسانه‌ای بابت پرداختن به ماجرای سفر لاکچری دبیری و متعاقب آن دروغی که گفت، بازخواست نشد؛ مانند آنچه در سیسمونی‌گیت رخ داد. دوم اینکه حتی در ادامه فشارهای رسانه‌ای بابت برخورد با دبیری، شاهد استعفای تشریفاتی مانند آنچه درباره چای دبش و وزیر جهاد کشاورزی دولت سیزدهم رخ داد، هم نبودیم.

این روزنامه اصلاح‌طلب در ادامه نوشته است:

بنابراین مسعود پزشکیان که با انتخاب دبیری به ‌عنوان معاون پارلمانی، آن‌هم درحالی‌که واجد شرایط لازم نشستن بر این مسند نبود، شرط دوستی را با یار قدیمی تمام کرده بود، اما دیروز با پایان تعطیلات، نه به دلیل ضعف عملکردش و نه به دلیل سفرش، بلکه به دلیلی دروغی که به ملت ایران گفت، تصمیم به حذف او گرفت؛ تصمیمی که با استقبال جریان رقیب پزشکیان هم همراه شد.

روزنامه هم‌میهن نیز با کاریکاتوی پرحاشیه به استقابل تصمیم پزشکیان رفته و می‌نوسد:

دبیری گرچه پزشکی متخصص و باسواد و باتجربه بود؛ اما هیچ سابقه و کارنامه‌ای در حوزه نمایندگی مجلس نداشت و به‌رغم این، به معاونت پارلمانی رئیس‌جمهور منصوب شد. البته در چنین انتصابی، مسئولیت و ایراد اصلی متوجه شخص نصب‌کننده (رئیس‌جمهور) است که فردی بدون سابقه و شناخت لازم از پارلمان و مناسبات و صف‌بندی‌های آن را به معاونت پارلمانی گماشته است. اما پذیرش این مسئولیت از سوی فرد منصوب‌شده (دبیری) هم از نظر اخلاق حرفه‌ای و سیاسی، محل نقد است و او را در مظان اتهام «پست گرفتن به هر قیمت و در هر مسئولیت» قرار می‌دهد؛ گرایشی که در میان طیفی از سرمایه‌داران شهرت‌طلب دیده می‌شود.

اقدام آقای پزشکیان یعنی عزل معاون پارلمانی را می‌توان الگویی از تصمیم و رفتار حکیمانه، بهنگام همراه با صداقت و صراحت و منطبق با حکمرانی اسلامی دانست که باید مورد تقدیر قرار گیرد.

در این عزل بهنگام و شجاعانه چند ویژگی وجود دارد که به آن ارزش و اعتبار اعتمادساز می‌دهد که می‌تواند در ترمیم و بازسازی سرمایه اجتماعی کارایی داشته باشد. ویژگی‌هایی چون؛

۱- شیوه برخورد: با فردی که شعارها و ادعاهای انتخاباتی رئیس دولت چهاردهم و همچنین ساده‌زیستی مورد انتظار از مسئولان حکومتی را نقض کرده، عزل با قاطعیت و بلافاصله انجام شده است و این اقدام به سمت مماشات و طراحی استعفای آبرومند یا برکناری آبرومندانه و در مرور زمان نرفته است. چنین شیوه‌ای باید علیه تمامی کسانی که از ضوابط و شایستگی‌های مسئولیتی عدول می‌کنند و موجب رنجش خاطر مردم و ضربه به سرمایه اجتماعی حاکمیت می‌شوند، به کار گرفته شود.

۲- پیام برکناری: در متن مرتبط به علت برکناری به مغایرت این سفر خارجی پرهزینه با صداقت، عدالت و ناهمسویی با مردمی که مشکل دارند، تصریح شده و لذا این پیام را به مسئولان می‌دهد که لازم است در دولتی که ادعای اقتدا به مولای متقیان علی (ع) را دارد، باید به این اصول پایبند باشند و عدم پایبندی به معنای از دست دادن صلاحیت برای ادامه مسئولیت می‌باشد.

۳- تقدم مصالح و منافع نظام بر منافع شخصی و گروهی: اشاره رئیس‌جمهور به سابقه دوستی دیرین و خدمات فرد عزل شده در معاونت پارلمانی و در عین حال معذور بودن از پذیرش ادامه همکاری وی با رفتاری مغایر با صداقت، عدالت و وعده‌های داده شده به مردم، نشان‌دهنده تقدم مصالح نظام و حکمرانی بر رفاقت‌ها و دوستی و کنار گذاشتن روابط به نفع شایستگی‌ها و ضوابط است.

با توجه به نکات مورد اشاره در بالا، این تصمیم و اقدام رئیس محترم جمهور را باید به عنوان یک الگوی حکیمانه و منطبق بر حکمرانی صحیح اسلامی دانست که مبتنی بر سلامت و صداقت آقای پزشکیان بوده است. وجود چنین صداقتی را که رهبر حکیم و فرزانه چندین بار مورد تأکید قرار داده‌اند، با این اقدام شجاعانه و به دور از تعارفات معمول ایشان می‌توان باور کرد و به کارکرد مؤثر آن امیدوار بود.