قفقاز

به گزارش مجاهدت از مشرق، متن لایحه «قانون پیشگیری از تشدید تنش و پیشبرد تعامل در قفقاز» (PEACE Act) که در ۳۰ سپتامبر توسط دو نماینده جمهوری‌خواه ارائه شد، چندین جهت‌گیری اصلی در سیاست آمریکا در قفقاز جنوبی را آشکار می‌کند.

اهداف اعلامی این طرح، حمایت از حاکمیت و تمامیت ارضی ارمنستان و آذربایجان و تشویق به مذاکرات مستقیم برای یک توافق صلح عادلانه و پایدار عنوان شده است. با این حال، مفاد این طرح به وضوح بر ایجاد یک اهرم فشار علیه باکو متمرکز است.

بر اساس این لایحه، اگر رئیس‌جمهور آمریکا تشخیص دهد که جمهوری آذربایجان دست به «اقدامات خصمانه» (اقدامات تجاوزکارانه‌ای که منجر به تلفات انسانی قابل توجه و نقض حاکمیت ارضی شود) علیه ارمنستان زده است، باید فوراً کنگره را در جریان قرار داده و تحریم‌های زیر را اعمال کند:

• تحریم مقامات عالی‌رتبه: مسدود کردن تمام دارایی‌ها و اعمال ممنوعیت ویزا برای مقامات ارشد دولت آذربایجان (و اعضای نزدیک خانواده آن‌ها)، واحدهای نظامی و نهادهای دولتی دخیل در تجاوز.
• تحریم مؤسسات مالی خارجی: بانک‌های خارجی که آگاهانه معاملات قابل توجهی با مؤسسات مالی آذربایجان در زمینه تجارت نفت و گاز انجام می‌دهند، از افتتاح حساب یا انجام معامله در آمریکا منع خواهند شد. این بند به طور غیرمستقیم بخش انرژی آذربایجان را که شریان حیاتی اقتصاد این کشور است، هدف قرار می‌دهد.
• تحریم افراد مانع صلح: رئیس‌جمهور آمریکا این اختیار را خواهد داشت که هر فردی را که به طور عمدی مانع از انعقاد پیمان صلح بر اساس اصول بیانیه مشترک واشنگتن شود، تحریم کند. این ماده به طور خاص برای هدف قرار دادن افرادی طراحی شده که به دنبال برهم زدن فرآیند صلح هستند.

این لایحه همچنین شامل یک مکانیسم نظارتی است که رئیس‌جمهور آمریکا را موظف می‌کند هر ۹۰ روز یک بار به کنگره در مورد اقدامات آذربایجان گزارش دهد. این تحریم‌ها پس از ۷ سال به طور خودکار منقضی می‌شوند که نشان می‌دهد به عنوان یک اقدام پیشگیرانه و موقت طراحی شده‌اند.

حمایت لابی ارمنستان؛ انگیزه‌های پشت پرده طراحان

نمایندگانی که این طرح را ارائه کرده‌اند، آن را یک ابتکار تاریخی برای تحکیم صلح در قفقاز جنوبی معرفی می‌کنند. دارل ایسا، از طراحان این لایحه، گفته است: «قانون PEACE Act با تضمین اینکه هرگونه اقدامی برای نقض توافق بی‌پاسخ نخواهد ماند، تلاش‌های دیپلماتیک دولت ترامپ برای حاکمیت و ثبات را تقویت می‌کند.»

گاس بیلراکیس، دیگر طراح این لایحه، نیز آن را «گامی بنیادین برای جلوگیری از تجاوز آذربایجان و حمایت از صلح عادلانه و پایدار» خوانده است.

با این حال، تحلیلگران خاطرنشان می‌کنند که هر دو نماینده به دلیل لابی‌گری فعال در مسائل مربوط به ارامنه شناخته شده‌اند. دارل ایسا نماینده کالیفرنیاست که جامعه بزرگی از ارامنه را در خود جای داده و گاس بیلراکیس، که اصالتاً یونانی است، یکی از رؤسای گروه دوستی ارمنستان در کنگره است و سابقه طولانی در اتخاذ مواضع تند علیه ترکیه و آذربایجان دارد. از این رو، منتقدان این لایحه را ابزار سیاسی دیاسپورای ارمنی می‌دانند.

«صلح، دموکراسی و حقوق بشر»؛ پوشش ارزشی واشنگتن برای اهداف ژئوپلیتیکی

مقامات و قانون‌گذاران آمریکایی، ابتکار صلح در قفقاز جنوبی را صرفاً به توافقات نظامی-سیاسی محدود نکرده و آن را با الزامات «دموکراسی و حقوق بشر» پیوند می‌زنند. واشنگتن معتقد است که صلح پایدار باید به توسعه دموکراتیک در منطقه منجر شود.

مقامات آمریکایی به صراحت اعلام کرده‌اند که همگرایی ارمنستان با غرب، اصلاحات دموکراتیک آن و دور نگه داشتن منطقه از نفوذ قدرت‌هایی مانند روسیه، باید بخشی از فرآیند صلح تلقی شود. در مقابل، وضعیت حقوق بشر در جمهوری آذربایجان نیز در دستور کار آمریکا قرار دارد و واشنگتن به طور منظم از باکو می‌خواهد تا به آزادی‌های اساسی احترام بگذارد.

این رویکرد نشان می‌دهد که آمریکا صلح را صرفاً به امضای معاهدات محدود نمی‌داند، بلکه آن را به اصلاحات در سیاست داخلی کشورها نیز گره می‌زند.

واکنش تند باکو: طرحی «مغرضانه» که نقش میانجی‌گری آمریکا را تضعیف می‌کند

این ابتکار قانونی در کنگره آمریکا با نارضایتی و لفاظی‌های انتقادی در جمهوری آذربایجان مواجه شده است. اگرچه باکو هنوز بیانیه رسمی خاصی صادر نکرده، اما رسانه‌ها و چهره‌های نزدیک به دولت، این طرح را «مغرضانه، یک‌جانبه و ناعادلانه» خوانده‌اند.

از دیدگاه آذربایجان، این لایحه فاقد توازن است و تنها باکو را به عنوان «متجاوز بالقوه» معرفی می‌کند، در حالی که هیچ الزام یا تعهدی برای ارمنستان در نظر گرفته نشده است. مقامات آذربایجانی چنین رویکردهایی را «استاندارد دوگانه» می‌دانند که نه‌تنها به صلح کمکی نمی‌کند، بلکه خطر درگیری را افزایش می‌دهد.

در محافل رسمی باکو این نگرانی وجود دارد که این لایحه که تحت تأثیر «لابی ارمنی» تهیه شده، نقش آمریکا به عنوان یک میانجی بی‌طرف را خدشه‌دار کرده و به فضای اعتماد آسیب می‌زند. باکو معتقد است اگر آمریکا واقعاً خواهان صلح در منطقه است، باید به جای ارائه چنین اسناد یک‌جانبه‌ای، گام‌هایی را بردارد که رویکردی متوازن را منعکس کرده و هر دو طرف را به گفتگو تشویق کند.

تحلیلگران آذربایجانی هشدار می‌دهند که چنین قوانینی می‌تواند اثر معکوس داشته باشد و با دور کردن باکو از غرب، آن را به سمت همکاری نزدیک‌تر با مسکو، پکن و تهران سوق دهد.

به گزارش مجاهدت از مشرق، وزارت امور خارجه ارمنستان اعلام کرد آرارات میرزویان و محمد اسحاق دار، وزرای خارجه ارمنستان و پاکستان، در چین بیانیه مشترکی را در خصوص برقراری روابط دیپلماتیک میان دو کشور امضا کردند.

مراسم امضای این سند در حاشیه اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای (SCO) که در شهر تیانجین چین برگزار می‌شود، انجام شد. با امضای این بیانیه، ارمنستان و پاکستان رسماً روابط دیپلماتیک خود را برقرار کردند.

توسعه روابط بر اساس احترام به حاکمیت و تمامیت ارضی

در بیانیه وزارت امور خارجه ارمنستان آمده که دولت‌های دو کشور برای توسعه روابط دوستانه بر اساس منشور سازمان ملل متحد، از جمله اصول احترام متقابل به حاکمیت و تمامیت ارضی، نفی تجاوز، عدم مداخله در امور داخلی یکدیگر، برابری، منافع متقابل و همزیستی مسالمت‌آمیز تلاش می‌کنند.

دولت‌های ارمنستان و پاکستان توافق کرده‌اند که نمایندگانی را مبادله کرده و بر اساس اصل عمل متقابل و مطابق با کنوانسیون وین ۱۹۶۱ در مورد روابط دیپلماتیک و رویه‌های مرسوم بین‌المللی، حمایت لازم را از یکدیگر برای تحقق روابط دیپلماتیک به عمل آورند.

در گفتگوی پیش از امضای بیانیه، میرزویان و دار با ابراز خرسندی از تصمیم اتخاذ شده برای برقراری روابط دیپلماتیک، چشم‌انداز توسعه همکاری‌های دوجانبه را مورد بحث و بررسی قرار دادند.

چرخش اسلام‌آباد ۳۴ سال پس از استقلال ارمنستان

پاکستان در تاریخ ۲۹ اوت، یعنی تنها چند روز پیش و پس از گذشت ۳۴ سال از استقلال ارمنستان، آمادگی خود را برای به رسمیت شناختن جمهوری ارمنستان و برقراری روابط دیپلماتیک با ایروان اعلام کرده بود.

در نشست روز گذشته، آرارات میرزویان با اشاره به تحولات منطقه‌ای، تلاش‌های جمهوری ارمنستان برای برقراری صلح در قفقاز جنوبی را ارائه و در این زمینه تأکید کرد که صلح میان ایروان و باکو برقرار شده است. در همین راستا، اسحاق دار، معاون نخست‌وزیر و وزیر خارجه پاکستان، این موفقیت را به میرزویان تبریک گفت.

آنها همچنین در مورد تعامل در بسترهای چندجانبه، از جمله سازمان ملل و سازمان همکاری شانگهای، گفتگو کردند.

پارادوکس روابط: اتحاد پاکستان با باکو و شراکت نظامی ایروان با دهلی

این تحول در حالی رخ می‌دهد که پاکستان یکی از نزدیک‌ترین متحدان جمهوری آذربایجان و از تأمین‌کنندگان اصلی تسلیحات برای این کشور است. تنها چند روز پیش، نخست‌وزیر پاکستان در شهر خانکندی مرکز قره‌باغ حضور یافته بود.

ارمنستان در جریان جنگ ۴۴ روزه قره‌باغ، پاکستان را به حمایت از آذربایجان متهم کرده بود. نیکول پاشینیان، نخست‌وزیر ارمنستان، حتی گفته بود که بر اساس برخی اطلاعات، نیروهای ویژه ارتش پاکستان در میدان نبرد حضور داشته‌اند.

از سوی دیگر، ایروان در مناقشه کشمیر میان پاکستان و هند، رسماً از موضع دهلی نو حمایت می‌کند. هند نیز یکی از فروشندگان عمده تسلیحات به ارمنستان به شمار می‌رود.

پکن: از استقلال و تمامیت ارضی ارمنستان حمایت می‌کنیم

به گزارش مجاهدت از سایت دولت ارمنستان، نیکول پاشینیان روز گذشته برای شرکت در اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای (SCO) وارد چین شده است. او در گفتگو با شی جین پینگ، بار دیگر تمایل ایروان برای عضویت در سازمان همکاری شانگهای را تأیید کرد. طرفین برای تعمیق همکاری‌ها در چارچوب این سازمان به توافق رسیدند.

در این دیدار که در شهر تیانجین برگزار شد، شی جین پینگ تأکید کرد که جمهوری خلق چین بدون قید و شرط از استقلال سیاسی، حاکمیت و تمامیت ارضی ارمنستان حمایت می‌کند. همزمان، رئیس‌جمهور چین تأکید کرد که پکن از پروژه «چهارراه صلح» دولت ارمنستان و رفع انسداد مسیرهای ارتباطی منطقه‌ای حمایت کرده و از فرآیند صلح میان ارمنستان و آذربایجان استقبال می‌کند.

به گفته نخست‌وزیر ارمنستان، ایروان بار دیگر بر حمایت خود از اصل «چین واحد» تأکید می‌کند. پاشینیان خاطرنشان کرد که پروژه «چهارراه صلح» می‌تواند به بهترین شکل با ابتکار «کمربند و راه» چین، که ارمنستان از اولین کشورهایی بود که رسماً به آن پیوست، مرتبط شود.

وی همچنین تأکید کرد که دولت ارمنستان علاقه‌مند به گسترش برنامه‌های سرمایه‌گذاری توسط شرکت‌های چینی در این کشور است.

دولت ارمنستان ساعاتی بعد متن کامل بیانیه مشترک در مورد برقراری شراکت راهبردی میان ارمنستان و چین را منتشر کرد.

بر اساس این بیانیه، طرف ارمنی موضع خود را در حمایت از اصل «چین واحد» مجدداً تأیید کرده و به رسمیت می‌شناسد که در جهان تنها یک چین وجود دارد، تایوان بخشی جدایی‌ناپذیر از خاک چین است و دولت جمهوری خلق چین تنها دولت قانونی است که نماینده تمام چین می‌باشد. ارمنستان قاطعانه با هر شکلی از «استقلال تایوان» مخالف است و از تلاش‌های چین در راستای اتحاد مجدد ملی حمایت می‌کند.

از سوی دیگر، طرف چینی حمایت قاطع خود را از استقلال سیاسی، حاکمیت، تمامیت ارضی و خدشه‌ناپذیری مرزهای ارمنستان مجدداً تأیید می‌کند. چین از دستور کار صلح پیشنهادی طرف ارمنی حمایت کرده و از ابتکار «چهارراه صلح» استقبال می‌کند.

طرفین در این بیانیه مشترک ابراز اطمینان کردند که توطئه‌های ژئوپلیتیکی که تقابل را تشویق می‌کنند، نمی‌توانند به هیچ هدفی خدمت کنند و مشترکاً علیه اقداماتی که منطقه را بی‌ثبات کرده و به تشدید تنش‌های جدید دامن می‌زنند، موضع‌گیری می‌کنند.

گفتنی است اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای که طی چهار روز برگزار خواهد شد، بزرگترین اجلاس در تاریخ بیش از ۲۰ ساله این سازمان خواهد بود.

به گزارش مجاهدت از مشرق، جمهوری آذربایجان با دور جدیدی از تنش با روسیه مواجه شده است. در روزهای اخیر، خبرگزاری دولتی «تاس» و به دنبال آن برخی از سیاستمداران، مقامات و کانال‌های تلگرامی نزدیک به کرملین، شروع به استفاده از نام‌های ارمنی برای مناطق قره‌باغ کرده‌اند.

در واکنش به این اقدام، وزارت امور خارجه آذربایجان با صدور بیانیه‌ای رسمی خواستار اصلاح نام‌های جغرافیایی شد و در غیر این صورت، تهدید کرد که باکو این حق را برای خود محفوظ می‌دارد که در نشریات آذربایجانی از نام‌های تاریخی شهرهای روسیه استفاده کند.

اولتیماتوم باکو: کونیگسبرگ به جای کالینینگراد، ساری‌سو به جای ولگوگراد

در بیانیه وزارت خارجه آذربایجان به طور مشخص توضیح داده شده است که در صورت عدم اصلاح سیاست مسکو، نام شهرهای روسیه چگونه ذکر خواهد شد: کالینینگراد به «کونیگسبرگ»، اورنبورگ به «اورینبور»، ولگوگراد به «ساری‌سو»، گروزنی به «سولژا-غالا»، نووراسیسک به «سوجوک-قلعه»، و رود ولگا به «ایتیل» تغییر نام خواهند داد.

قابل توجه است که خبرگزاری تاس پس از این واکنش، دو بار عنوان خبر مذکور را ویرایش کرد: ابتدا از نام «استپاناکرت» استفاده کرد، سپس آن را به «قره‌باغ کوهستانی» تغییر داد و در حال حاضر، این مطلب با عنوان «در قره‌باغ بنای یادبود آیوازوفسکی تخریب شد» منتشر شده است. با این حال، در زیرنویس عکس همچنان از «قره‌باغ کوهستانی» استفاده شده و به همین دلیل، با وجود اصلاحات متعدد، سوالات از طرف روسی همچنان باقی است.

تحلیلگر روس: موضع آذربایجان در خصوص اوکراین، خشم کرملین را برانگیخته است

اولگا کورنوسوا، تحلیلگر سیاسی روس و سردبیر پورتال «After Empire»، معتقد است که این اقدام بدون شک مرحله جدیدی از تشدید تنش در روابط میان روسیه و آذربایجان است.

او می‌گوید: «مقامات روسی به پاسخی که علی‌اف به سوال خبرنگار اوکراینی درباره جنگ روسیه و اوکراین داد، بسیار دردناک واکنش نشان دادند و پس از آن، مرحله جدیدی از تشدید روابط آغاز شد. البته، موضع ثابت آذربایجان به سادگی کرملین را عصبانی می‌کند. آنها کاملاً انتظار این را نداشتند. آن مدل امپراتوری‌مآبانه در برخورد با کشورهای پساشوروی آنقدر عمیق در مغز آنها جا گرفته که تصور نمی‌کنند چگونه می‌توان در برابر آنچه می‌گویند یا انجام می‌دهند، مقاومت کرد.»

کورنوسوا افزود: «فکر می‌کنم آنها تا آخر متوجه کاری که خودشان انجام می‌دهند، نیستند؛ و شاخص این موضوع، سرعتی است که پس از بیانیه وزارت خارجه آذربایجان، عقب‌نشینی کردند. به نظرم، مسکو در حال حاضر مطلقاً هیچ برگ برنده‌ای ندارد.»

تحلیلگر اوکراینی: استفاده از اسامی جغرافیایی یک ابزار سیاسی است

کنستانتین بوندارنکو، تحلیلگر و مورخ اوکراینی، خاطرنشان کرد که هر دولتی از نام‌های جغرافیایی استفاده می‌کند که برای کاربرد روزمره، علم جغرافیا و توپونیمی، سنتی و معمول تلقی می‌شود.

او گفت: «با وجود درخواست‌های ترکیه، روسیه و اکثر ملت‌های اسلاو نام Türkiye را نادیده می‌گیرند. به همین ترتیب، ما همچنان می‌نویسیم «هند»، هرچند به درخواست هند، نام جدید بهارات در سازمان ملل تأیید شده است. روسیه همچنین تمام تغییر نام‌هایی را که در دهه اخیر در اوکراین رخ داده، نادیده می‌گیرد. مثال‌ها بسیارند.»

بوندارنکو نتیجه‌گیری کرد: «مسئله پذیرش یا عدم پذیرش هنجارها و نام‌های جدید در یک کشور، یک مسئله سیاسی است: به این ترتیب، نگرش به آن کشور نشان داده می‌شود. من معتقدم که اگر روابط میان روسیه و آذربایجان به سطح قبلی خود بازگردد، مناقشه جغرافیایی خود به خود حل خواهد شد.»