قند خون

به گزارش مجاهدت از مشرق خیلی از افراد کوچک‌ترین آگاهی درباره نقش و کارکرد کلیه‌ها در بدن، میزان حساسیت آنها، بیماری‌هایی که می‌توانند سلامت کلیه‌ها را به خطر بیندازند، عادت‌های نادرستی که می‌توانند سلامت آنها را به خطر بیندازند، نحوه مراقبت و عواقب بدمراقبتی از آنها ندارند. به همین دلیل کار خیلی از افراد به دلیل عدم مراقبت از کلیه‌ها به بروز بیماری‌های مختلف کلیه به خصوص نارسایی کلیه‌ها می‌کشد؛ مرحله‌ای که کلیه‌ها از کار می‌افتند و فرد نیازمند دیالیز یا پیوند کلیه می‌شود.

سالانه ۲۵۰۰ پیوند کلیه در کشور انجام می‌شود که رتبه اول را بین پیوند اعضا در کشور دارد. یعنی بیشترین بیماران نیازمند عضو، بیماران پیوند کلیه هستند. و البته به گفته پزشکان، پیوند کلیه در ۱۰ درصد افراد جواب نمی‌دهد. پس بهترین کار و بهترین راه، مراقبت و پیشگیری از بیمار شدن آنها است.

سلامت کلیه‌ها تا حدی اهمیت دارد که برای آن روز جهانی (۱۳ مارچ/ ۲۳ اسفند) تعیین شده است و هر سال یک شعار برای آن انتخاب می‌شود؛ شعار روز جهانی کلیه سال ۲۰۲۵ این است؛ “آیا کلیه‌های شما خوب هستند؟ تشخیص زود هنگام، محافظت از سلامت کلیه”.

۲ دشمن خطرناک کلیه‌ها را بشناسید

کلیه‌ها نقش بسیار مهمی در بدن دارند؛ وظیفه اصلی آنها تصفیه خون و دفع مواد زائد از بدن است. کلیه‌ها با تولید ادرار، مواد سمی و اضافی را از خون خارج می‌کنند، تعادل آب و الکترولیت‌ها را تنظیم می‌کنند و به کنترل فشار خون و تولید گلبول‌های قرمز کمک می‌کنند.

متاسفانه خیلی از افراد نمی‌دانند که «دیابت کنترل‌نشده» و «فشارخون بالا» دو عاملی هستند که به‌تدریج کلیه‌ها را از بین می‌برند. دکتر ناصر سیم‌فروش، فلوشیپ جراحی کلیه و رئیس قطب اورولوژی ایران به همشهری‌آنلاین می‌گوید: این دو عارضه، شایع‌ترین علت و سردسته عوامل بروز نارسایی کلیه‌ها هستند که به تدریج کلیه‌ها را از بین می‌برند.

این فلوشیپ جراحی کلیه، بزرگ‌ترین اشتباه افراد در مراقبت از کلیه‌ها را چک نکردن مرتب قند خون و فشارخون عنوان می‌کند و می‌گوید: بیشتر مردم تصور می‌کنند که وقتی بیمار شدند، باید مراقب قند خون و فشار خون خود باشند. در حالی که فرد وقتی سالم است، باید از سلامتش مراقبت کند. وگرنه وقتی مریض شدیم، دیگر فایده‌ای ندارد. الان هم در بیشتر خانه‌ها دستگاه قند خون و فشارخون وجود دارد و به راحتی می‌توان در زمان‌های لازم آنها را کنترل کرد و از نوسانات آنها مطلع شد.

دکتر سیم‌فروش تاکید می‌کند که اگر شخص سالی یک بار حتما قند خون و اوره کراتینه خود را چک کند، می‌تواند به موقع نارسایی احتمالی کلیه را تشخیص بدهد. چون همان طور که گفتم، این عارضه در مراحل اولیه علائم ندارد و وقتی کلیه‌ها از کار افتاد، تازه خود را نشان می‌دهد. آن موقع هم که دیگر فایده ندارد. پس بهترین کار، پیشگیری است که قطعا از درمان بهتر است.

دکتر سیم‌فروش تاکید می‌کند که اگر علائم نارسایی کلیه پیدا شد، دیگر برگشت‌پذیر نیست و کلیه‌ها هرگز بهبود نخواهند یافت. در این صورت فرد باید برای دیالیز یا پیوند کلیه اقدام کند که هردو هم پرهزینه هستند. مشکلات دیالیز خیلی بیشتر از پیوند است. پیوند کلیه نتایج بهتری دارد و فرد بعد از پیوند زندگی طبیعی‌تری دارد. با این حال در ۵ تا ۱۰ درصد موارد، کلیه‌ها پیوند را پس می‌زنند و جواب نمی‌دهد. ما مراجعینی داریم که ۲ تا ۳ بار پیوند کلیه انجام می‌دهند تا شاید جواب بدهد. پس تاکید می‌کنم که پیشگیری بهتر از درمان است.

مراقبت درست از کلیه‌ها را یاد بگیریم

برای این که بیماری‌های کلیه ازجمله نارسایی کلیه را تجربه نکنیم و از بروز آنها پیشگیری کنیم، لازم است سبک زندگی درستی را در پیش بگیریم. رئیس قطب اورولوژی ایران درباره سبک زندگی درست توضیح می‌دهد و می‌گوید: برای حفظ سلامت کلیه‌ها و سلامت کلی بدن باید تغذیه درست و متعادلی داشته باشید، پرخوری نکنید، میوه‌جات و سبزی‌جات تازه مصرف کنید، آب و مایعات به اندازه کافی (روزانه ۶ تا ۸ لیوان) بنوشید، شیرینی زیاد مصرف نکنید، مصرف نمک را کاهش دهید، نوشابه‌ها را حذف کنید. هر قوطی نوشابه حاوی ۱۲ حبه قند است!، فعالیت بدنی روتین و مرتبی داشته باشید و فشار خون و قند خون خود را مرتبا کنترل کنید. چراکه این دو بیماری به عروق کلیوی آسیب می‌زنند.

دکتر سیم‌فروش تاکید می‌کند: اگر فشارخون ۱۴ روی ۹ باشد، یعنی فرد احتمالا به فشار خون بالا مبتلا شده و فرد باید به پزشک مراجعه کند تا فشارش کنترل شود. البته سن فرد هم مهم است. درمجموع فشارخون نباید از ۱۲ روی ۸ بالاتر برود. اگر بالاتر رفت، نباید بی‌تفاوت بمانیم.

درباره قند خون هم پزشکان می‌گویند اگر عدد قند خون ناشتای شما زیر ۱۰۰ باشد، قند خون نرمالی دارید، اگر بین ۱۰۰ تا ۱۲۵ باشد، در مرحله پیش‌دیابت هستید و اگر ۲ بار پیاپی بالای ۱۲۵ باشد، به دیابت مبتلا شده‌اید. البته برای تعیین ابتلا به دیابت یا عدم ابتلا به آن، هموگلوبین a۱C (قند خون سه‌ماهه) هم اهمیت دارد. ac۱ را در خانه نمی‌توان اندازه گرفت و تنها با انجام آزمایش خون می‌توان متوجه آن شد.

همچنین پرهیز از مصرف خودسرانه داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی مثل ایبوپروفن و ناپروکسن، عدم مصرف سیگار و الکل و رعایت بهداشت فردی و پیشگیری از عفونت‌های ادراری از دیگر راه‌های پیشگیری از بروز بیماری‌های کلیه هستند.

پزشکان اورولوژی تاکید دارند که بهترین راه برای مراقبت از کلیه‌ها پیشگیری از بیمار شدن آنها است، اما اگر احیانا تعدادی از علائمی مثل احساس خستگی و ضعف مداوم، ادرار کردن سخت و دردناک، ادرار کف‌آلود، تغییر در رنگ ادرار، احساس تشنگی زیاد، احساس نیاز به ادرار کردن پیاپی به خصوص در طول شب، تورم صورت، دست‌ها، پاها و حتی قوزک پاها در خود می‌بینید، حتما برای انجام چکاپ‌های مربوط به کلیه مثل سونوگرافی و … اقدام کنید و آن را پشت گوش نیندازید. همچنین اگر سابقه خانوادگی بیماری‌های کلیه – از سنگ کلیه تا دیالیز – دارید، حتما تحت نظر پزشک باشید و با چک کردن‌های مرتب اجازه بروز بیماری را به کلیه‌هایتان ندهید یا حداقل آن را چند سال به تاخیر بیندازید.

به گزارش مجاهدت از مشرق، بیماری دیابت از آنجا که بدون زنگ خطر شروع به پیشرفت می‌کند، بیماری خاموش نام دارد؛ تعداد مبتلایان به دیابت نوع یک و نوع ۲ در جهان درحالی در حال افزایش است که متاسفانه بیش از ۷۵ درصد بیماران در کشورهای با درآمد کم و متوسط زندگی می‌کنند و نیمی از مبتلایان به دیابت یعنی بیش از ۲۳۰ میلیون نفر هم از بیماری خود بی‌خبر هستند.

در چنین شرایطی، اخیرا دکتر علیرضا رییسی – معاون بهداشت وزارت بهداشت نسبت به شیوع ۱۴ درصدی این بیماری در کشور هشدار داده و گفته است که در حال حاضر حدود ۸ میلیون نفر در کشور مبتلا به دیابت هستند درحالیکه می توان با سبک زندگی سالم، رژیم غذایی مناسب و فعالیت از بسیاری از بیماریها پیشگیری کرد.

معاون بهداشت وزارت بهداشت با بیان اینکه شیوع دیابت در کشور به ۱۴ درصد جمعیت کشور رسیده است، بر مقوله پیشگیری تاکید کرده و گفت: حتی بیماری‌های ارثی را نیز قبل از آسیب رساندن به قلب و کلیه می توان شناسایی و کنترل کرد. آموزش سبک درست زندگی به مردم و هدایت به سمت پیشگیری از بیماریها و زندگی سالم قطعاً می‌تواند راهگشا باشد.

نیاز به مدیریت منابع و ساماندهی نظام سلامت

معاون وزیر بهداشت همچنین وضعیت نظام سلامت را نامناسب و پرداختی از جیب بیماران را بالا دانست و گفت: بودجه کشور دارای محدودیت هایی است بنابراین نیاز به مدیریت منابع و ساماندهی نظام سلامت داریم. اضافه شدن امکانات درمانی در مناطق مختلف مهم است اما باید قبل از آن، بر پیشگیری از بیماریها تمرکز کرده و بار بیماری‌ها را کاهش دهیم.

اجرای دقیق و کامل پزشک خانواده یکی از راه های ساماندهی نظام سلامت

رییسی با تاکید بر اهمیت سرمایه گذاری در سطح یک خدمات و پیشگیری از بیماریها با مراقبت های بهداشتی، یادآور شد: یکی از وظایفی که در قانون برنامه هفتم توسعه بر عهده دولت و وزارت بهداشت گذاشته شده، اجرای برنامه پزشک خانواده به عنوان یکی از راه های ساماندهی نظام سلامت است که البته سالهاست در استانهای فارس و مازندران شروع شده اما فقط محدود به سطح یک خدمات است.

وی ادامه داد: تا زمانی که برنامه پزشکی خانواده در سطوح دو و سه خدمات، اجرایی نشود قطعاً پویایی و اثربخشی لازم را ندارد. این برنامه باید به درستی با توسعه زیرساخت شبکه بهداشت کشور و فراهم کردن الزامات آن اجرایی شود.

رضایت مشتری از مسیر رضایت ارائه کننده خدمات می‌گذرد

رییسی همچنین بر لزوم ارایه خدمات با کیفیت تاکید کرد و با بیان اینکه کیفیت خدمات به معنی رضایت داشتن مشتری است افزود: باید رضایت و مشتری را درست تعریف کنیم؛ رضایت باید برای ارائه دهنده و گیرنده خدمات ارزش افزوده به همراه داشته باشد و بیمار در زمان مراجعه به پزشک و مراقب سلامت باید بسته خدمتی خوب و مناسب دریافت کند. همیشه رضایت مشتری از مسیر رضایت ارائه کننده خدمات می‌گذرد. اگر ارائه دهنده خدمات را راضی کردیم، مراجعه کنندگان ما نیز راضی خواهند بود. بنابراین برای افزایش کیفیت باید رضایت کارکنان نظام سلامت را جلب کنیم.

به گزارش مجاهدت از مشرق، داروهای استروئیدی برای مبارزه با التهاب استفاده می‌شوند و اغلب برای درمان بیماری‌های خودایمنی، بیماری‌های پوستی مزمن و برخی سرطان‌ها تجویز می‌شوند.

این داروها که بر اساس ساختار هورمون‌های طبیعی استروئیدی یا کورتیکوستروئیدی یا کورتونی ساخته شده در غدد فوق‌کلیوی ساخته شده‌اند، همچنین با اوج‌گیری ناگهانی قند خون مرتبط شده‌اند، به خصوص اگر به طور خوراکی یا تزریقی مصرف شوند.

پژوهشگران در واحد کارآزمایی دیابت دانشگاه آکسفورد در این بررسی داده‌های بیش از ۴۵۰۰۰۰ بزرگسال بستری در بیمارستان‌های انگلیس را بین سال‌های ۲۰۱۳ تا ۲۰۲۳ بررسی کردند. افرادی که تحت درمان به طور سیستمیک (خوراکی یا تزریقی) با داروهای استروئیدی قرار گرفته بودند، ۲.۶ برابر بیشتر در معرض ابتلا به بیماری جدید دیابت بودند.

همه این بیماران در آغاز بررسی عاری از بیماری دیابت بودند. از میان این افراد ۱۷۲۵۸ نفر به طور سیستمیک (خوراکی یا تزریقی) داروهای استروئیدی دریافت کرده بودند و ۳۱۶ نفر از این افراد در هنگام بستری بودن در بیمارستان دچار دیابت شده بودند.

یافته‌های این بررسی در اجلاس سالانه «انجمن بررسی دیابت اروپا» در مادرید پایتخت اسپانیا ارائه شد.

دکتر راجنا گلوبیک، سرپرست این بررسی می‌گوید: «ما در تحقیق‌مان بیماران بستری در بیمارستانی را بررسی کردیم، اما پزشکان عمومی هم ممکن است داروهای استروئیدی خوراکی را برای بیماری‌هایی مانند آسم و آرتریت روماتوئید تجویز کنند و مهم است که آنها نیز از این ارتباط آگاه باشند.»