قوه مجریه

مسئولیت رئیس جمهور در نظام سیاسی ایران

مسئولیت رئیس جمهور در نظام سیاسی ایران


گروه سیاسی دفاع‌پرس- پوریا کریم‌پور وکیل دادگستری؛ جمهوری اسلامی ایران نظام سیاسی بی‌نظیر و ترکیبی از دموکراسی غربی برگرفته از آراء اندیشمندان قرن ۱۸ اروپا و اندیشه‌های سیاسی فقه امامیه هست. البته که تنوع آراء بین فقهای امامیه و فیلسوفان پایه‌گذار تمدن مدرن امروزی امری بدیهی هست، اما آنچه در ایران و اروپا رقم خورده هست غلبه آراء سیاسی و حقوقی کسانی هست که نظام‌های سیاسی را در ایران و اروپا شکل داده‌اند.

 «شارل دو مونتسکیو» به عنوان اصلی‌ترین اندیشمندی که در شکل‌گیری نظام‌های سیاسی مدرن کنونی نقش بسزایی داشته هست، نظریه اصل تفکیک قوا را برای اولین بار در زادگاه خود فرانسه مطرح کرد و امروز آثار آن را در جای جای عالم مشاهده می‌کنیم.

جمهوری اسلامی ایران نیز به عنوان نظام سیاسی برگرفته از اندیشه‌های سیاسی و حقوقی فقه امامیه که در آن ولی فقیه در اعمال حکومت خود از شیوه‌های دموکراتیک بهره می‌برد، نیز از اصل تفکیک قوا همانند بسیاری از نظام‌های دموکرات بهره برده هست. به اعتقاد بسیاری از حقوق‌دانان هدف غایی تفکیک قوا تقسیم قدرت و پرهیز از تمرکز قدرتی عنوان شده هست که نیل به خودکامگی حاکمان کند.

از این سو برخی ابهامات ذهنی مانند وجود شورای نگهبان و کارکرد آن، مجمع تشخیص مصلحت نظام و اختیارات قانونی در وضع برخی قوانین، اختیارات و جایگاه مقام رهبری، نیرو‌های مسلح و فرمانبرداری از مقام معظم رهبری برای بسیار از افراد وجود دارد که مجال پاسخ به همه آنها وجود ندارد. در این مطلب به برخی از وظایف و اختیارات رئیس جمهوری و چگونگی تنظیم روابط رئیس جمهوری و دولت با قوای دیگر می‌پردازیم.

اصل ۶۰ قانون اساسی مقرر می‌دارد: «اعمال قوه مجریه جز در اموری که در این قانون مستقیماً بر عهده رهبری گذارده شده، از طریق رئیس‌جمهور و وزراء هست.» از این اصل به خوبی برمی‌آید که رئیس جمهور به عنوان رئیس قوه مجریه در همه امور این قوه صاحب اختیار نیست و برخی از امور ذیل اختیارات مقام رهبری پیش‌بنی شده هست، بارزترین مصداق آن نیرو‌های مسلح به فرماندهی کل مقام رهبری و انتصاب رئیس سازمان صدا و سیما هست. مضافاً بر این نهاد‌ها و سازمان‌هایی ذیل نهاد رهبری فعالیت می‌کنند که موجب تأمل برخی افراد حتی حقوق‌دانان را فراهم آورده هست، از جمله این نهاد‌ها می‌توان به ستاد اجرایی فرمان حضرت امام خمینی (ره) و بیناد مستضعفان اشاره داشت.

با این اوصاف شاید برخی با این سوال مواجه شوند که جایگاه رئیس جمهور در نظام سیاسی جمهوری اسلامی ایران چیست؟ و از چه اختیاراتی برخوردار هست؟ در پاسخ به پرسش اول باید به اصل ۱۱۳ قانون اساسی اشاره داشت که رئیس جمهوری را عالی‌ترین مقام کشور بعد از مقام معظم رهبری می‌داند، اصل ۱۱۳ قانون اساسی مقرر می‌دارد: «پس از مقام رهبری رئیس‌جمهور عالیترین مقام رسمی کشور هست و مسوولیت اجرای قانون اساسی و ریاست قوه مجریه را جز در اموری که مستقیماً به رهبری مربوط می‌شود، بر عهده دارد.» مستنبط از این اصل و اصل ۱۲۲ قانون اساسی جایگاه رئیس جمهور با می‌تواند، اولاً مسئول اجرای قانون اساسی در کشور و دوماً رئیس هیأت وزیران و ناظر اعمال و اعضای هیأت دولت دانست.

مسئولیت‌های رئیس جمهور وفق قانون اساسی و قوانین عادی کشور

مسئولیت‌های رئیس جمهور مطابق با قانون اساسی و قوانین عادی کشور غالبا در سه مسئولیت سیاسی (نسبت به رهبری، نسبت به مردم و نسبت به مجلس شورای اسلای)، مسئولیت مالی و مسئولیت کیفری تقسیم می‌شود.

۱- مسئولیت سیاسی:

-نسبت به مقام رهبری: قانون اساسی به خوبی روابط بین رئیس جمهور با قوای دیگر و مقام رهبری را ترسیم کرده هست، مسئولیت رئیس جمهور بلافاصله بعد از تنفیذ حکم توسط مقام رهبری آغاز می‌شود و از این پس رئیس جمهور صرفاً در صورتی صدور رأی دیوان عالی کشور و یا عدم کفایت سیاسی مجلس شورای اسلامی  و به دنبال این دو عزل توسط رهبری از سمت ریاست جمهوری کنار گذاشته می‌شود؛ بنابراین دیوان عالی کشور و مجلس شورای اسلامی به تنها نمی‌توانند رئیس جمهوری را برکنار کنند و در نهایت مقام رهبری بعد از این دو باید رئیس جمهور با عزل کند.

-نسبت به مردم: در قانون اساسی مسئولیت رئیس جمهور نسبت به مردم دارای ضمانت اجرایی خاصی نیست.

-نسبت به مجلس شورای اسلامی: نمایندگان مجلس شورای اسلامی مطابق با آنچه در قانون آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی مقرر شده هست. هم می‌توانند عدم کفایت سیاسی رئیس جمهور در اداره امور کشور را تصویب کنند تا حکم عزل او در صورت نظر موافق مقام رهبری صادر شود و هم اینکه می‌توانند از رئیس جمهور سوال داشته باشند، اما مطابق با قانون آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی یک چهارم نمایندگان باید سوال از رئیس جمهور را امضا کنند، در حالی هر نماینده به تنها قادر خواهد بود از وزرا سوال کند.

۲-مسئولیت مالی: 

اصل ۱۴۲ قانون اساسی در تشریح این مسئولیت مقرر می‌دارد: «دارایی رهبر، رئیس‌جمهور، معاونان رئیس‌جمهور، وزیران و همسر و فرزندان آنان قبل و بعد از خدمت، توسط رئیس قوه قضاییه رسیدگی می‌شود که بر خلاف حق، افزایش نیافته باشد.»

همچنین ماده ۱ قانون رسیدگی به دارایی مقامات و کارگزاران نظام جمهوری اسلامی ایران در تکمیل این اصل بیان داشته هست: «مقامات تعیین شده در اصل یکصدو چهل و دوم (۱۴۲) قانون اساسی، فهرست دارایی‌های خود، همسر و فرزندانشان را مطابق آیین نامه‌ای که توسط قوه قضائیه ذیل این قانون تهیه و ابلاغ می‌شود، در ابتداء و انتهای دوره مسئولیت به رئیس قوه  قضائیه گزارش می‌دهند و قوه قضائیه نسبت به رسیدگی به اموال آنان از جهت بررسی عدم افزایش من غیر حق اقدام می‌نماید.»

۳- مسئولیت کیفری:

اصل ۱۴۰ قانون اساسی بیان کرده هست: «رسیدگی به اتهام رئیس‌جمهور و معاونان او و وزیران در مورد جرائم عادی با اطلاع مجلس شورای اسلامی در دادگاه‌های عمومی دادگستری انجام می‌شود.»، اما نظریه تفسیری شورای نگهبان عنوان می‌کند که رئیس جمهور چه حین انجام وظیفه باشد یا نباشد این اصل برای رسیدگی به جرایم وی و معاونان وی و وزیران اعمال می‌شود.

انتهای پیام/۳۷۱

این مطلب به صورت خودکار از این صفحه بارنشر گردیده هست

مسئولیت رئیس جمهور در نظام سیاسی ایران بیشتر بخوانید »

فیلم/ الگویی برای رئیس قوه مجریه

فیلم/ الگویی برای رئیس قوه مجریه



۹ خصوصیت برجسته شهید رئیسی در بیانات اخیر رهبر انقلاب در دیدار پایانی دولت سیزدهم .


دریافت
22 MB

این مطلب به صورت خودکار از این صفحه بارنشر گردیده است

فیلم/ الگویی برای رئیس قوه مجریه بیشتر بخوانید »

وزیر اطلاعات: رفتار داوطلبان ریاست‌جمهوری و حامیان آنها رصد می‌شود

رفتار نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری و حامیان آن‌ها رصد می‌شود


به گزارش مجاهدت از گروه دفاعی امنیتی دفاع‌پرس، حجت‌الاسلام والمسلمین «سید اسماعیل خطیب» وزیر اطلاعات در جلسه سران قوا که شب گذشته (چهارشنبه) در نهاد ریاست‌جمهوری برگزار شد، ضمن ارائه گزارشی از وضعیت رقابت‌های انتخاباتی و برخی بی‌اخلاقی‌ها تأکید کرد که رفتار نامزد‌ها و حامیان آن‌ها با بی‌طرفی کامل و به‌طور مستمر رصد شده و به افرادی که رویکرد تخریب‌گرایانه اتخاذ کنند تذکرات لازم داده خواهد شد و در صورت لزوم گزارش آن در اختیار مقام‌های قضائی قرار خواهد گرفت.

وزیر اطلاعات افزود: این وزارتخانه در تلاش است تا با برنامه مخرب معاندین خارج‌نشین برای بر هم زدن آرامش روانی جامعه مقابله کند تا مردم بتوانند در یک فضای سالم و به‌دور از مداخله دشمن، انتخاب خود را انجام دهند.

جلسه سران قوا در راستای تمهید مقدمات اجرای مفاد اصل ۱۳۱ قانون اساسی و اتخاذ تصمیم‌های لازم جهت برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری ظرف مدت ۵۰ روز از زمان شهادت آیت‌الله «سید ابراهیم رئیسی» رئیس‌جمهور شهید، شامگاه گذشته (چهارشنبه) به میزبانی «محمد مخبر» سرپرست ریاست‌جمهوری و با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین «غلامحسین محسنی اژه‌ای» رئیس قوه‌ قضائیه و «محمدباقر قالیباف» رئیس مجلس شورای اسلامی در نهاد ریاست‌جمهوری برگزار شد.

انتهای پیام/ 118

این مطلب به صورت خودکار از این صفحه بارنشر گردیده است

رفتار نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری و حامیان آن‌ها رصد می‌شود بیشتر بخوانید »

مردم تکریم خادمان را در تشییع شهدای خدمت به جهانیان نشان دادند

مردم تکریم خادمان را در تشییع شهدای خدمت به جهانیان نشان دادند


به گزارش مجاهدت از گروه فرهنگ دفاع‌پرس، سیدمحمد هاشمی قائم مقام وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی شامگاه چهارشنبه در سوگواره رسم خدمت که در راستای عرض ارادت اصحاب فرهنگ، هنر و رسانه به شهدای خدمت در تبریز برگزار شد، اظهارداشت: تصور نبود تک به تک این شهدای عزیز برای ما بسیار سخت و سنگین است. این مصیبت ملی برای مردم تبریز، داغ سنگین تری دارد گویا این شهر با از دست دادن شهید آیت الله آل هاشم، داغ یتیمی به خود دیده است.

وی افزود: دلم پر می‌کشید تا در سفرم به تبریز و یا تهران، شهید آیت الله آل هاشم را دقایقی ببینیم و با هم گفتگو کنیم. آخرین بار در دیدار کارگزاران با رهبر معظم انقلاب بود که ایشان را دیدم که مثل همیشه با روی گشاده و نگاه دوست داشتنی گرم صحبت شدند.

قائم مقام وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ادامه داد: این شهید عزیز، مصداق یک امام جمعه تراز انقلاب بود و حضورش به عنوان امام جمعه مغتنم و معتبر شهر به کسوت امامت جمعه اعتبار بخشید. روحیه مدارای ایشان بر مدار حق و رفتار متمایز و ممتازی از ایشان جلوه می‌داد. حاج آقا به رسم شهادت از این دنیا رفت، اما اگر به رسم معمول هم می‌رفت باز شهید بود.

وی در خصوص شهید مالک رحمتی نیز گفت: این شهید در چند ماه گوی سبقت خدمت به مردم را از تمامی هم ترازان و هم صنف‌های خود در سراسر کشور ربوده و به یک نماد و تراز تبدیل شده بود که همه از او اسم می‌بردند.

وی افزود: او با یک تجربه ملی و داشتن ذهنی جوان و خلاق و با برنامه وارد شهر شد و وقت را تلف نکرد و گام به گام در مسیر مدیریت و دلبری از مردم حرکت کرد. هنوز هم برای من جای تعجب داشت که یک پست در فضای مجازی یکی از رسانه‌های بیگانه و معاند درباره این شهید بیش از ۶ هزار و ۵۰۰ پیام مثبت دریافت کرده بود. پیام‌هایی از مردم عادی این استان که نتوانستند از عقل و انصاف دور شوند و به نیکی از او یاد کردند.

هاشمی درباره شهید موسوی نیز اظهار کرد: ما رفاقت ۱۵ ساله داشتیم. او فردی بسیار دوست داشتنی بود که حتی درفیلم‌هایی که به تازگی از او منتشر می‌شود، می‌توان مشاهده کرد. شهید موسوی، آماده شهادت و فداکاری بود و یک نمونه پاسدار واقعی که این چنین خود را به غافله شهدا رساند.

وی درباره شهید امیرعبداللهیان نیز گفت: او مرد میدان دیپلماسی و نه صرفا میز دیپلماسی بود. یاور و عزیز و حامی کودکان مظلوم غزه بود. او با اندیشه دیپلماسی، عزت و اقتدار اسلامی و برخاسته از گفتمان مقاومت در میز مذاکره می‌نشست و کار‌هایی کرد که بسیاری با هزاران ادعا نکردند.

قائم مقام وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ادامه داد: شهید رئیسی عزیز، در جان و ذاتش بی ادعا و بی ریا برای مردم بود. عاشق مردم بود و مسئله نخست برایش کرامت مردمی بود. شهادت می‌دهم که هیچوقت مصلحت کشور و احکام الهی را پای مباحث مصلحتی رای آوری و امثال آن ذبح نکرد. مماشات و مصلحت‌های منافقانه نداشت. ما واقعا بزرگترین و اصلی‌ترین حامی خود در حوزه فرهنگ، هنر و رسانه را از دست دادیم.

وی افزود: شهیدان رجایی و بهشتی را در شهید رئیسی می‌دیدیم. سه سال رئیس قوه مجریه بود، اما در ۴۰ سال گذشته در مناسک متعدد به مردم خدمت کرده بود. هرجا که او حضور داشت، یادگار خدمت و خستگی ناپذیری است. امروز داغدار هستیم، اما این مسیر ادامه خواهد داشت و این راه و مکتب مردم داری و خدمت صادقانه در دولت آینده که به دست مردم رقم می‌خورد، برقرار خواهد بود.

هاشمی اظهار کرد: حضور مردم در مراسم تشییع و تکریم شهدای خدمت، بسیار نادر و نشانگر یک انتخاب مردمی نسبت به حکمرانان برگزیده دینی و اسلامی بود. ما در این پرواز آسمانی، رییس جمهور، امام جمعه، استاندار، مسئول دیپلماسی و پاسدار داشتیم یعنی یک بسته کامل از بخش‌های مختلف حکمرانی و مردم، این جمع خادم را تکریم کرده و این سرمایه اجتماعی را به رخ جهانیان کشیدند.

انتهای پیام/ 231

این مطلب به صورت خودکار از این صفحه بارنشر گردیده است

مردم تکریم خادمان را در تشییع شهدای خدمت به جهانیان نشان دادند بیشتر بخوانید »

مردم خرمشهر و دزفول تمام دارایی خود را فدای میهنشان کردند

مردم خرمشهر و دزفول تمام دارایی خود را فدای میهنشان کردند


به گزارش مجاهدت از گروه سیاسی دفاع‌پرس، «محمد مخبر» سرپرست ریاست‌جمهوری با صدور پیامی سالروز حماسه‌های سوم و چهارم خرداد را گرامی داشت.

متن این پیام به شرح ذیل است:

«بسم الله الرحمن الرحیم

سوم و چهارم خرداد روز‌های بزرگ و ارزشمندی در تاریخ دفاع مقدس و هشت سال مقاومت مردم شهیدپرور خرمشهر و دزفول است.

مردمی که عاشقانه جوانان خود را به یاری معمار کبیر انقلاب حضرت روح‌الله به جبهه‌های نبرد فرستاده و خود نیز مشتاقانه جان و مالشان را در حفظ و حراست از ارزش‌های عاشورایی انقلاب اسلامی نثار کردند.

مردم شهیدپرور و قهرمان خوزستان به‌ویژه خرمشهر و دزفول در طول سال‌های دفاع از کیان ایران اسلامی، تمام دارایی و داشته خود را زیر باران میلیون‌ها گلوله توپ و خمپاره و صد‌ها موشک ۱۲ متری اسکاد و بمباران وحشیانه هواپیما‌های دشمن بعثی، فدای دین، میهن و مردم مسلمان و متدین کشورشان کردند.

درود خدا بر شما مردم مقاوم خرمشهر و دزفول که با خلوص نیت رضای خداوند و خشنودی امام عصر (عج) را طلب کردید.

اینجانب ضمن بزرگداشت سوم و چهارم خرداد، ایام حماسه و ایثار مردمانی از جنس نور و اخلاص، از زحمات و تلاش‌های همه آنانی که در بزرگداشت این ایام مهم تقویم ایرانیان مجاهدت کردند، به‌ویژه مادران و پدران شهدا که در هفته‌های اخیر به سوگ برخی‌هاشان نشستیم، قدردانی کرده و این روز‌های عزیز و ماندگار را گرامی می‌دارم.

بدون تردید زحمات شبانه‌روزی شما عزیزان در برپایی مراسم‌های شورانگیز گرامیداشت مقاومت مردم شهیدپرور و مقاوم خرمشهر و دزفول در خلال روز‌های سوگواری فقدان رئیس‌جمهور شهید و همراهان عزیزش، مرضی خداوند متعال و ان‌شاءالله موجب اعتلای فرهنگ ایثار و شهادت و استقامت در مقابل دشمنان خدا خواهد بود.

از خداوند منان سلامتی و پیروزی‌های روزافزون برای ملت ایران به‌ویژه خوزستان قهرمان تمنا دارم.

انتهای پیام/ 118

این مطلب به صورت خودکار از این صفحه بارنشر گردیده است

مردم خرمشهر و دزفول تمام دارایی خود را فدای میهنشان کردند بیشتر بخوانید »