محرم 1404

به گزارش مجاهدت از مشرق، یکی از نخستین مکان‌هایی که این خبر به آنجا رسید، شهر مدینه بود. مدینه، به عنوان زادگاه امام حسین علیه السلام و محل سکونت بسیاری از خاندان بنی‌هاشم، شاهد واکنش‌های شدید و پراحساس به این خبر بود. عمرو بن سعید، حاکم مدینه در آن زمان، دستور داد تا خبر شهادت امام حسین به طور عمومی اعلام شود.

عبدالملک بن ابی حارث سلمی، یکی از افراد نزدیک به عمرو بن سعید، مأموریت یافت تا خبر شهادت امام حسین را در مدینه اعلام کند. او در پاسخ به پرسش عمرو بن سعید درباره اخبار تازه، گفت: «امیر، حسین بن علی کشته شد.» عمرو بن سعید بلافاصله دستور داد تا این خبر به طور عمومی اعلام شود. عبدالملک نیز در میان مردم فریاد زد: «حسین بن علی کشته شد.» این اعلام عمومی باعث شد تا زنان بنی‌هاشم در خانه‌های خود به شدت عزاداری کنند و صدای شیون و گریه آنان در سراسر مدینه پیچید.

تاریخ کوفه و دارالاماره آن

منطقه کوفه، پیش از اسلام، آباد و مسکونی بوده و بعدها ویران شده است. طبق روایتی، حضرت نوح(ع) کشتی خود را در کوفه ساخت و قوم نوح در کوفه بت‌هایی گذاشته بودند. این شهر در ابتدا سورستان نامیده می‌شد.شهر کوفه در عصر اسلامی از نو بازسازی شد. این منطقه محل اردوی دائم سپاهیان مسلمان در جریان فتوحات اسلامی بود و طبق دستور عمر بن خطاب به سعد بن ابی وقاص در سال ۱۵، ۱۷ یا ۱۹ قمری، به جایی برای اقامت مسلمانان تبدیل شد.

بر این اساس، کوفه در نیم فرسخی غرب فرات و یک فرسخی شمال شرقی حیره بنا شد که در فاصله دو فرسخی شمال آن، نُخیله و در هشت فرسخی شمال غربی آن کربلا قرار داشت. از اولین اقدامات سعد بن ابی وقاص، ساخت مسجد کوفه و دارالاماره در بخش مرتفع کوفه بود.

دارالاماره کوفه، مکانی عبرت‌انگیز است و به علت وقایعی که در این محل، اتفاق افتاده، عبدالملک بن مروان اموی در سال ۷۱ ه. ق، آن را ویران ساخت.
داستان ویرانی آن در کتاب‌های تاریخ، چنین نقل شده است:
عبدالملک پس از کشتن مصعب بن زبیر، سر وی را مقابل خود، در دارالاماره کوفه گذاشته بود، عبدالملک بن عمیر به او گفت: «ای امیرمؤمنان! من و عبیدالله ابن زیاد، در این مجلس حضور داشتیم، درحالی‌که سر امام حسین (علیه‌السّلام)، مقابلش بود، آن‌گاه من و مختار بن ابی عبیده ثقفی نشسته بودیم، درحالی‌که سر عبیدالله بن زیاد، برابرش بود، سپس من و مصعب در این مجلس بودیم، درحالی که سر مختار، مقابلش بود، اکنون نیز من با امیرمؤمنان نشسته‌ام و سر مصعب مقابلش می‌باشد، و من از شر این مجلس، به امیر پناه می‌آورم» عبدالملک بر خود لرزید و به سرعت برخاست و دستور داد تا قصر را ویران کنند.

شیخ بهایی، این گفت‌وگوی را چنین به نظم درآورده است:
نادره مردی ز عرب هوشمند •••• گفت به عبدالملک از روی پند
زیر همین گنبد و این بارگاه‌ •••• روی همین مسند و این تکیه‌گاه‌
بودم و دیدم بَر ابن زیاد •••• آه! چه دیدم که دو چشمم مباد
تازه سری چون سپر آسمان‌ •••• طلعت خورشید ز رویش نهان‌
سر که هزارش سرو افسر فدا •••• صاحب دستار رسول خدا
بود سر شاه شهیدان حسین‌ •••• سبط نبی، فاطمه را نور عین‌
بعد ز چندی سر آن خیره‌سر •••• بُد بَر مختار به روی سپر
بعد که مصعب سر و سردار شد •••• دستخوش او سرِ مختار شد
این سر مصعب به مجازات کار •••• تا چه کند با تو دگر روزگار!
آه که یک دیده بیدار نیست‌ •••• هیچ کس از درد، خبردار نیست‌
نُه فلک از گردش خود، سیر شد •••• نَه خم این طاق، سرازیر شد
مات همینم که درین بند و بست‌ •••• این چه طلسمی است که نتوان شکست‌

حکومتهایی مانند آل بویه و سلجوقیان نیز تمایلی به بازسازی و توسعه شهر کوفه نداشتند، بویژه آنکه اهمیت سیاسی، نظامی، اقتصادی و حتی مذهبی کوفه در مقیاس بسیار وسیع تر به شهر بغداد که در سال ۱۴۵قمری به وسیله منصور عباسی ساخته شده بود منتقل گردید.

پی نوشت:

ویکی فقه

تاریخ طبری محمد بن جریر طبری

ویکی شیعه

تاریخ کوفه سید حسین براقی