محسن هاشمی

سرویس سیاست مشرق- در میان انبوهی از گزارش‌ها و تیترهای خبری، در یک بسته کامل با نام «ویژه‌های مشرق» شما را در جریان مسائل مهم و اثرگذار از نگاه روزنامه‌های کشور قرار می‌دهیم.

در این ویژه‌نامه، نگاهی به آخرین مواضع جناح‌های سیاسی و تحولات مهم داخلی، خارجی، اوضاع اقتصادی و اجتماعی کشور انداخته می‌شود که مخاطبان بامطالعه آن به رهیافت‌های مهم، نکات و تأملات از سیر وقایع اثرگذار دست خواهند یافت، در این بخش با ما همراه باشید.

*********

مهمترین اثر برای شناخت سبک و سیاق آیت‌الله هاشمی رفسنجانی در عالم سیاست و در زندگی شخصی، مجموعه روزنوشت‌ها و خاطرات وی است که تا سال ۷۶ به‌صورت مدون توسط نشر معارف انقلاب اسلامی منتشر شده است.

هاشمی در این روزنوشت‌ها از اتفاقات روزمره و گفتگوهای خود با همسر و اعضای خانواده‌اش سخن گفته است. او همچنین از آنچه فرزندانش در عالم سیاست و غیرسیاست انجام می‌دادند و آن‌گونه که زندگی می‌کردند، تا حدودی پرده برداشته و تشریفات زندگی خانواده‌اش را به نمایش گذاشته است.

هم‌زمان با سالگرد فوت هاشمی رفسنجانی رسانه‌های اصلاح‌طلب تمام قد به بررسی تاریخ هاشمی پرداخته و هر کدام با زاویه دیدی که اغلب یک‌طرفه است آن را مرور کرده‌اند، روزنامه هم‌میهن به نقل از کرباسچی نوشته است:

آقای هاشمی وقتی پای مصالح کشور و مردم مطرح می‌شد، رفتار دیگری در پیش می‌گرفت. نمونه بارزی که ایشان بارها هم مطرح کرده است درباره پایان جنگ است که ایشان به حضرت امام گفته بود: «من حاضرم این را اعلام کنم، حتی اگر نیاز است من را محاکمه و حتی اعدام کنید.» موقعیت اینگونه نبود که با امام بشود غیرواقعی و خارج از حقیقت صحبت کرد. نمونه‌های دیگر فراوان است اینکه در هر انتخاباتی اگر احساس می‌کرد مفید است ولو می‌دانست و خیلی‌ها می‌گفتند که مصلحت شخصی شما نیست ولی در صحنه حاضر می‌شد ولو نهایتا نتیجه نمی‌گرفت!

روزنامه سازندگی ارگان رسانه‌ای خانواده هاشمی نیز او را «راوی صادق» خوانده و می‌نویسد:

آیت‌الله هاشمی، سیاست‌مدار کلیدی نظام جمهوری اسلامی از ابتدای انقلاب در بالاترین مناصب حضور داشته است. تصمیم‌گیری‌های او در نظام جمهوری اسلامی، اهمیتی دست‌اول و تردیدناپذیر داشته و به ‌همین ‌دلیل، یادداشت‌های روزانه آیت‌الله منبعی ذی‌قیمت برای درک درست تاریخ معاصر است و هیچ مورخی نمی‌تواند آن را نادیده بگیرد. خاطرات آیت‌الله بیشتر از آنکه تحلیلی باشد، خبری است؛ یعنی ثبت ساده رویدادهای هر روز به ‌نحوی که خواننده خاطرات امکان درک و تفسیر و تعبیر داشته باشد. مثلاً این خاطره که ۲ خرداد ۱۳۸۱ نوشته است را بخوانید:

«آخر شب دیشب، آقای [احمد] جنتی، [امام‌جمعه موقت تهران] با تلفن از خواب بیدارم کرد و گفت، به خاطر خستگی سفر و عدم مطالعه، فردا نمی‌تواند نمازجمعه را اقامه کند و درخواست‌ کرد که من بروم. به شوخی‌گفتم، مگر برای خطبه جمعه مطالعه می‌کند!؟ اگر مطالعه می‌کند، چرا بی‌محتواست!؟ پذیرفتم. امروز سوره فتح را برای داستان صلح حدیبیه- به‌ عنوان یک مورد مشخص از حمیت و تعصب جاهلی- و نقطه مقابل آن را در قرآن مطالعه ‌کردم. خطبه‌ای در تعصب و لجاج و التقاط تفکر و خطبه‌ای درباره فتح خرمشهر و شرارت‌های جنگ‌طلبانه اسرائیل و آمریکا ایراد کردم. ستاد [برگزاری] نمازجمعه [تهران] تعدادی چفیه‌ آماده ‌کرده بود و به شخصیت‌های صف‌های جلو می‌داد که به گردن بیندازند؛ شبیه به رهبری. من نپذیرفتم. گفتم، تقلیدی از اعراب است».

روزنامه آرمان ملی که مواضع احساسی نسبت به هاشمی دارد نیز به نقل از محسن هاشمی نوشته است:

به نظرم آقای هاشمی خیلی خوب در سال ۹۲درخشید فقط با همان حرکت که قهر نکرد و با حمایت از آقای روحانی وارد معرکه انتخابات شد و انتخابات را برد، و روز بعد هم پای کار ایستاد. کار سوم یا چهارمی که ایشان انجام داد حمایت از امضای برجام بود در صورتی که یادم است همان موقع سال ۹۳ و ۹۴ حتی سیاسیونی مثل آقای ظریف و حتی خود آقای روحانی نگران امضای برجام بودند و می‌ترسیدند که از سوی افراطیون مورد سوال و هجمه واقع شوند و دستشان می‌لرزید که امضا کنند ولی آیت‌ا… هاشمی به میدان رفت و حمایت کرد تا آنها امضا گردد. لذا به نظر من ایشان در مقطع‌های مختلف وظیفه‌ای به عهده داشت و این وظیفه را به خوبی و بر اساس توان و امکاناتی که در اختیار داشت به سرانجام رساند.

در مورد ایجاد یک چهره بدون خطا از هاشمی از سوی رسانه‌های نزدیک بهآن مرحوم بیان چند نکته ضروری است:

۱- روزنوشت‌های آیت‌الله هاشمی رفسنجانی نیز مانند برخی خاطره‌نگاری رجال سیاسی، خالی از یکجانبه‌گرایی، حب و بغض‌های شخصی و جناحی نیست و نگارنده یا گوینده سعی می‌کند در پیروزی‌ها خود را شخصیتی محوری جلوه دهد و نقش منفی خود را در شکست‌ها و تلخ‌کامی‌ها مخفی کند. خاطرات هاشمی رفسنجانی نیز از خطاهای انسانی و شخصی مصون نیست.

۲- محققان و پژوهشگران تاریخ معتقدند که مجموعه روزنوشت‌ها و خاطرات هاشمی خالی از خطاهای محتوایی و ساختاری نیست؛ خطاهایی که ممکن است عمدی و یا سهوی باشد. در ادامه به صورت تیتروار با ذکر مصادیق و نمونه‌هایی به بیان این خطاها خواهیم پرداخت. اما پیش از آن لازم است به منشایابی این خطاها بپردازیم.

۳- فارغ از خطاهایی که احتمالاً یک رجل سیاسی ممکن است در تاریخ‌نگاری مرتکب شود، هاشمی رفسنجانی به دلیل نگاه «خودمرکزپنداری» که داشت، برخی از وقایع و رویدادها را به گونه‌ای بیان کرده است که نسبت به آنچه روی داده، فاصله دارد و یا اندازه بازنمایی متناسب با اندازه واقعی آن اتفاق نیست.

۴- به عبارت دیگر دلیل برخی خطاهای غیرمعمول در خاطرات هاشمی را باید نگاه «خودمرکزپندار» وی دانست. در این نگاه، همه چیز از خود او شروع می‌شود و همه چیز به او ختم می‌شود. از این رو وقتی انقلاب و تاریخ را روایت می‌کند، خود را در مرکز و دیگران را در ارتباط با آن مرکز و در حاشیه تعریف می‌کند.

در خاطرات هاشمی، تمجیدها از وی برجسته و هر آن کس که در تقابل با وی و یا کارنامه‌اش قرار داشته باشد و یا حتی اندکی تفاوت نظر با او داشته باشد، محل نگرانی است. هاشمی اینگونه نشان می‌دهد که تا دقیقاً آخرین روز از دوره ریاست‌جمهوری‌اش هر کس با او دیدار می‌کرد، از عملکرد او و دولتش تعریف و تمجید می‌کرده است و همه‌چیز تقریباً عالی است. اما با رئیس‌جمهور شدن خاتمی، از همان روزهای ابتدایی دولت آقای خاتمی همه چیز به یکباره نگران کننده می‌شود و دیدارکنندگان از اقدامات دولت جدید ابراز نگرانی می‌کردند.

در خاطرات روز ۱۰ فروردین ۷۶ هاشمی آمده است: «[آقای یحیی آل‌اسحاق]، وزیر بازرگانی، برای تبریک عید و گزارش وضع خوب توزیع در ایام عید آمد. سپس آقای [علی] شمخانی، [فرمانده نیروی دریایی] آمد و درخواست کرد، در مراسمی که برای معرفی قدرت دریایی ایران در سایه سازندگی دوران مسئولیت من می‌گیرند، شرکت کنم و اصرار داشت دست من را ببوسد که برای حفظ شخصیت فرماندهان، مخالفت کردم. گفت در اهواز نذر کرده و عجیب که آقای آل‌اسحاق هم همین اصرار را داشت و گفت تاکنون دست کسی را نبوسیده است.»

اما در خاطرات روز ۲۰ آبان که هاشمی دیگر رئیس‌جمهور نیست، آمده است: «جمعی از نمایندگان مجلس آمدند و گفتند با هم قرار گذاشته‌اند که در مجلس به دور از روابط جناحی، از حق دفاع کنند. از اختلافات در حال اوج و از حذف نیروهای کاردان در دولت اظهار نگرانی ‌کردند و از من خواستندکه برای حل مشکلات دخالت ‌کنم.»

سرویس سیاست مشرق- در میان انبوهی از گزارش‌ها و تیترهای خبری، در یک بسته کامل با نام «ویژه‌های مشرق» شما را در جریان مسائل مهم و اثرگذار از نگاه روزنامه‌های کشور قرار می‌دهیم.

در این ویژه‌نامه، نگاهی به آخرین مواضع جناح‌های سیاسی و تحولات مهم داخلی، خارجی، اوضاع اقتصادی و اجتماعی کشور انداخته می‌شود که مخاطبان بامطالعه آن به رهیافت‌های مهم، نکات و تأملات از سیر وقایع اثرگذار دست خواهند یافت، در این بخش با ما همراه باشید.

*********

سخنگوی دولت ۳ روز پیش در صفحه شخصی خود در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: ” «شرط عدالت نیست برای تولید برق، بخشی از جامعه با جان خود هزینه آن را پرداخت کند. از همین رو به دستور رئیس جمهور مازوت سوزی در سه نیروگاه اراک، کرج و اصفهان که شرایط ویژه ای دارند، متوقف می‌شود. می‌توان برای مدت محدودی، «خاموشی منظم» را جایگزین «تولید سم» برای عموم شهروندان کرد.»

ابتدا به‌نظر می‌رسید این اعلام سخنگوی دولت، یک پیشنهاد و طرح است، اما امروز مشخص شد که این تصمیم جدید دولت برای اعمال خاموشی‌های برنامه‌ریزی شده بوده است. موضوع قطع برق سوژه جالبی برای رسانه‌های اصلاح‌طلب است که هر کدام به شیوه‌ای از آن برای مقاصد سیاسی خاص استفاده کنند، حتی مذاکره با آمریکا!

روزنامه هم‌میهن ارگان خبر اصلاح‌طلبان ساختاری ناترازی انرژی را بهانه‌ای برای مذاکره با ترامپ کرده و نوشته است:

اکنون دولت پزشکیان به‌درستی پذیرفته که مشکل وجود دارد و جدی هم هست. لذا دستور به حذف مصرف سوخت مازوت داده است. طبیعی است که نتیجه آن نیز قطع برق خواهد بود. از سوی دیگر، دستور قاطع و سریع به رفع موانع سرمایه‌گذاری در صنعت برق داده شده است.

هم‌میهن در ادامه با دادن گرای مذاکره در برابر حل مشکل ناترازی نوشته است:

آقای ظریف به‌عنوان معاون راهبردی دولت خطاب به ترامپ و نقد سیاست او در برابر ایران گفت که محصول خروج او از برجام رسیدن ایران به غنی‌سازی ۶۰درصد بود. شاید از این نظر سیاست ترامپ بر حسب آنچه که مدعی دنبالش است، شکست خورده محسوب می‌شود. ولی در نقطه مقابل، تحریم‌های او کلیت روند اقتصاد و جامعه ایران را تغییر داد. طبیعی است که در این معادله ما باید به زیان‌هایی که خودمان متحمل می‌شویم، بیشتر توجه کنیم. البته این به معنای پذیرش اراده طرف مقابل نیست که زیان آن نامحدود است؛ ولی بازی سیاست صفر و یک نیست و همیشه راهی برای رسیدن به میانه وجود دارد.

این روزنامه اصلاح‌طلب افزوده است:

بنابراین، تذکر دادن به ترامپ درست است و درعین‌حال، خودمان هم باید ملاحظه منافع ایران و مردم را بنماییم که قطعاً این مسئله مورد نظر آقای ظریف هم بوده است.

روزنامه اعتماد دیگر رسانه اصلاح‌طلب نیز به استقبال خاموشی‌ها رفته است، این واکنش مثبت اما عجیب را باید با دورانی مقایسه کرد که جریان چپ نارسایی‌های کوچک را نیز بزرگنمایی می‌کردند! این روزنامه می‌نویسد:

برای کم کردن خاموشی‌ها باید چند درجه‌ هوای خانه را کاهش بدهیم و گاز و برق کمتری مصرف کنیم. دمای خانه‌ها و ادارات را باید کنترل و انرژی کمتری در اتاق کار مصرف کنیم. کمی هم مشکل به دلیل ارزانی شدید و یارانه‌ای است که پرداخت می‌شود. به هر حال از شنبه مازوت‌سوزی متوقف می‌شود. این تصمیم عادلانه است؛ چراکه سلامتی مردم در این مناطق حفظ می‌شود. قرار نیست تعدادی بمیرند تا ما برق داشته باشیم!

در حالی اصلاح‌طلبان به دنبل تقلیل ماجرای ناترازی به آلودگی و سوء استفاده از آن به سود نرمال سازی خارجی هستند که این تصمیم در پی کاهش سطح ذخایر سوخت مایع نیروگاهی و عدم‌توانایی دولت برای تأمین گازوئیل موردنیاز نیروگاه‌ها گرفته شده است، اما ظاهراً به تصمیم رئیس‌جمهوری‌ برای جلوگیری از مازوت‌سوزی در سه نیروگاه بخاری ربط داده شده است.

همچنین خالی بودن مخازن گازوئیل نیروگاه‌ها را (که بیش از ۶۰درصد خالی است) می‌توان دلیل اصلی اعمال خاموشی‌های بخش خانگی در پاییز و زمستان امسال دانست و سؤال اینجاست؛ آیا تأمین گازوئیل موردنیاز نیروگاه‌ها برای دولت آن‌چنان غیرممکن بود که تصمیم به قطع برق خانگی گرفته شد؟

پس از خاموشی‌هایی که در چند سال اخیر کشورمان را درگیر خود کرد و نارضایتی مردم را به دنبال داشت، دولت شهید رئیسی تمام همت خود را بکار گرفت تا ضمن برطرف‌ کردن مشکلات، روند تأمین پایدار برق را بهبود بخشد. این موضوع موجب شد تا در بهار و تابستان امسال با وجود گرمای بی‌سابقه‌ی دما و رکورد افزایش مصرف برق، شاهد قطعی‌های مداوم و گسترده مانند سال‌های قبل نباشیم.

دولت چهاردهم از همان آغاز به کار با مخابره سیگنال‌های ارزی و بیان صریح راهبرد دولت مبنی بر افزایش نرخ ارز، روشن‌کننده موتور تورمی بود که قریب به یقین سال آینده اثرات آن خودنمایی بیشتری خواهد داشت و علت آن چیزی نیست جز بودجه تنظیمی سال ۱۴۰۴ که رویکرد حاکم بر آن منجر به فشار بیشتر بر مردم خواهد شد.

صد روز پس از روی کار آمدن پزشکیان لایه‌هایی از اصلاح‌طلبان سطح جدیدی از تقابل در برابر وفاق را آغاز کرده‌اند، روزنامه سازندگی به نقل از محسن هاشمی نوشته است:

کارگزاران به جناب آقای پزشکیان علاقه‌مند است و او را خوش نیت و راستگو می‌داند و البته وفاق را هم خوب متوجه می‌شود. اما مردم منتظر تصمیمات جدی امیدوارکننده هستند. نباید زمان را به ساده‌انگاری بگذرانیم. لذا جراحی اساسی در سیاست‌های داخلی و خارجی و اقتصاد و فرآیندها و ساختار و برنامه‌ها به سرعت لازم است. می‌دانیم که آنچه باید جراحی شود در حالت بیهوشی نیست و آرام روی تخت جراحی نخوابیده؟

افزایش انقادات اصلاح طلبان به شیوه اعمالی پزشکیان نشان می‌دهد که بسیار هیجانی، منفعل، رویا پرداز، زیاده خواه بود که به سرعت با هرگونه مقاومتی در برابر مطالباتشان ساز عبور را کوک کرده و خود تبدیل به مساله برای دولت مورد حمایت خود می‌شوند.

سرویس فرهنگ و هنر مشرق – براساس مصوبه اخیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، حوزه نظارتی برای تولید و ساخت آثار نمایش در شبکه نمایش خانگی به سازمان صدا و سیما سپرده شد. موضوعی که در هفته‌های گذشته منجر به باب شدن جدل‌هایی رسانه‌ای شد.

اما یکی از فعالان صنفی که فعالیت محوری را در مواجه با این مصوبه را دنبال می‌کند، «محمدمهدی عسگرپور» پرحاشیه‌ترین فعال صنفی در ۴۰ سال اخیر است.

عسگرپور شدن از کجاآغاز شد؟

عسگرپور پس از سال ۱۳۸۸ ریل‌گذاری‌ سیاسی‌اش را تغییر داد و تبدیل به یک فعال صنفی آلترناتیو شد. مدیرعامل فعلی خانه هنرمندان فارغ‌التحصیل سینما از دانشکده صدا و سیماست و برخی چهره‌های سیستمی از بدو امر در سیستم فرهنگی کشور مدیر بوده‌اند و این موقعیت در دولت‌های مختلف صورت استمراری دارد.

کارگردان فیلم ارگانی«مهمان داریم» فعالیتش را با معاونت بخش جنگ بنیاد سینمایی فارابی آغاز کرد.این سرآغاز فعالیتی برای چهره‌ای است که هم اکنون به عنوان یک فعال صنفی مستقل شناخته می‌شود. او مدتی سرپرستی مرکز سینمای تجربی را بر عهده داشت و در راستای زیست همواره مدیریتی‌اش، مدتی بعد مدیریت گروه کودک و نوجوان شبکه را برعهده گرفت.

پس یک دوره مدیریتی در سیما ، در ابتدای نیمه دهه هشتاد مدیرعاملی بنیاد سینمایی فارابی را برعهده گرفت. وقتی از مدیرعاملی بنیاد سینمایی فارابی کنار رفت، در سمت معاونت هنری شهرداری تهران به کار گمارده شد، در حالیکه او سال‌ها به عنوان یکی از اعضای فرهنگی بنیاد سینمایی فارابی شناخته می‌شد، سال‌های پرحاشیه‌ای را در مقام معاونت فرهنگی هنری شهرداری تهران پشت سر گذاشت و به صورت همزمان دبیر اولین سمپوزیوم بین‌المللی مجسمه‌سازی تهران شد.

۱۴ مهر ۱۳۸۶ وقتی از این سمت کنار گذاشته شد، روزنامه کیهان دوران مدیریت او را پرحاشیه توصیف کرد.

نایب رئیس فدراسیون بین‌المللی انجمنهای تهیه کنندگان فیلم (FIAPF) مدیری است که در بدنه حاکمیت با ظاهری مشابه سایر مدیران سیستمی توانسته بود مشاغل مدیریتی تاثیرگذاری را تجربه کند و در فواصل روزهای انفصال از یک پست دولتی موثر، به صورت مکرر برای صدا و سیما سریال ساخته و با پشتوانه‌ها و اتصالات دولتی و حکومتی چند فیلم ارگانی را در کارنامه‌اش ثبت کند.

محتوای آثار او پر از شعارهای گل درشت سیستمی است و خوشبختانه در دوران کنش‌های صنفی عسگرپور او نتوانسته در مقام مولف آثار نمایشی رشد پلکانی خود را در موقعیت‌های دولتی و حاکمیتی انکار کند. او در حوزه مدیریتی، فیلمسازی و سریال‌سازی همواره بهره‌مندترین چهره‌ حاکمیتی بوده است.

کارگردان فیلم «اقلیما» در رده مدیریتی همواره یک چهره وفادار محسوب می‌شد تا اینکه به عنوان مدیرعامل خانه سینما برگزیده شد و شکاف این نهاد صنفی در همان مقطع با حاکمیت افزایش یافت .بر اساس رویکردهای وی که کارگردانی یک فصل از سریالی به نام «تنش‌های خانه‌سینما» را کارگردانی می‌کرد، شکاف با رئیس سازمان سینمایی وقت افزایش یافت و به تعطیلی خانه سینما منتهی شد.

حرکت در ریل‌های متفاوت از سوی عسگرپور در دوره احمدی نژاد با یک شیب آرام آغاز شد و پس از سال ۱۳۸۸ فاصله‌ گفتمانی مدیرعامل وقت خانه سینما با حاکمیت افزایش یافت.

چرا مدیریت سینما پس از سال 88 دچار تنش شد؟

گفت‌وگوی علیرضا رئیسیان در برنامه سی‌وپنج با اجرای فریدون جیرانی به واکاوی بخشی از نحوه فاصله گرفتن مدیرعامل فعلی خانه هنرمندان با مدیران سینمایی دولت دهم می‌پردازد.

کارگردان «دوران عاشقی» در این در این گفت و گو اشاره کرد:« سال ۸۸ زمانی که انتخابات برگزار شد، سیدمحمد حسینی هنوز برای رای اعتماد به مجلس نرفته بود. یک ملاقاتی را یکی از بچه‌هایی که الان هم در راس خانه سینما فعالیت دارد، ترتیب داد و برای افطاری رفتیم به دانشگاه پیام نور و در آنجا قرار بود بحث این باشد که عسگرپور معاونت سینمایی را بپذیرد. پیش از آن هم در کانون چنین بحثی مطرح شد و من گفتم آقای عسگرپور اگر شما نسبت هماهنگی با این مجموعه نداشتید اصلا این حرف پیش نمی‌آمد، بنابراین شما از این پیشنهاد دور نیستید و از آن طرف نیز پذیرفتنی هستید.

رییسیان برای مستندتر شدن ادعاهایش در این گفت‌وگو اشاره می‌گوید: «در آن جلسه به غیر از من و آقای عسگرپور، فرهاد توحیدی، امین تارخ و محسن هاشمی حضور داشتند اما آنها هم با وجود اینکه این جلسه به منظور مشخص شدن معاون سینمایی تشکیل شده بود، ترجیح دادند سکوت کنند و کسی را معرفی نکنند.»

وی در ادامه می‌گوید: «در دو سال اول آن دوره دولت مشکلی با خانه سینما نداشت و در کنار خانه سینما بود، اما در جریان بسته شدن خانه سینما عسگرپور با نوشتن نامه‌ای بسیار تند و هتاکانه به وزیر ارشاد اولین تیر را شلیک کرد.حتی در جلسه‌ای شمقدری قسم جلاله خورد که من در جریان این تصمیم گیری نبودم. این اتفاق در شورای فرهنگ عمومی افتاد که خیلی از آقایانی که از پشت مدافع خانه سینما بودند در آنجا رای داده بودند و دفتر حقوقی این طرح را به شورای فرهنگ عمومی می‌برد.»

هر چند عسگرپور جوابیه تند و تیزی به رییسیان منتشر کرد اما این ادعاها توسط افراد دیگر به صورت شفاهی و مکتوب مطرح شده و اغلب تحلیل‌ها به این نتیجه گیری ختم می‌شود که چالش خانه سینما در دولت دهم با دولت و جدال رئیس وقت سازمان سینمایی با مدیرعامل وقت خانه سینما کاملا شخصی بوده است.

این جدال و شکاف میان گفتمان وضع موجود سبب شد عسگرپور تبدیل به برندینگ رادیکالیسم در فضای صنفی شود، هر چند که سفره مدیریتی سیستم فرهنگی را ترک نکرد.

دوران روحانی و بازگشت به تنظیمات کارخانه با دبیری جشنواره جهانی فجر

با آغاز به کار دولت روحانی برای مدتی به تنظیمات کارخانه بازگشت. در اوایل دهه نود او با حوزه هنری که در عدم نمایش برخی فیلم‌های سینمایی تبدیل به سازمان آلترناتیو شمقدری شده بود، همکاریش را آغاز کرد و از آخرین اثرش، فیلم مبهم، گنگ و ضعیف «مهمان داریم» را در دولت روحانی رونمایی کرد.

مدتی با تلویزیون همکاری کرد و پس از ساختن چند سریال فعالیتش را با دبیری جشنواره جهانی فجر ادامه داد تنها حاشیه او در تمام این سال‌ها جدل لفظی‌اش با جمیله‌دارالشفائی نویسنده سریال «رهایم نکن» بود.

با تغییر دولت عسگرپور دوباره لباس مخالف خوانی بر تن کرد

با تغییر دولت و با توجه به برخی محاسبات مدیرعامل سابق خانه سینما دوباره به بازی دوقطبی صنفی بازگشت. او در ابتدای دولت سیزدهم به طرز شگفت‌آوری بدون تجربه فعالیت در پلت‌فرم‌ها وحتی داشتن یک اثر موفق در شبکه نمایش خانگی به فاصله یک ماه پس از انتخاب در تاریخ ششم تیرماه ۱۴۰۰ به عنوان دبیر جدید «انجمن صنفی شرکت های نمایش ویدیوی آنلاین» کشور معرفی شد.

در کمتر از سه ماه بعد در تاریخ ۱۷ شهریور ۱۴۰۰ به عنوان رئیس هیات مدیرخانه سینما انتخاب شد. هر چند شائبه‌هایی بر سر نمایندگی او و انتخاب شدنش در این مقام مطرح می‌شود اما تقریبا مشخص بود که او به بازی «تشدید بدخیم‌ دوقطبی‌» مشابه اتفاقات سال ۱۳۸۸ خوش بازگشته است.

از زمانی که او در مقام دبیرجدید انجمن صنفی شرکت های نمایش ویدیوی آنلاین فعالیتش را آغاز کرد، حرکت برخی پلت‌فرم‌ها از مدار نظارت خارج شد. این اتفاق از زمانی تشدیدتر شد که پیمان جبلی ریاست سازمان صدا و سیما را بر عهده گرفت و سعید مقیسه ریاست ساترا را بر عهده گرفت.

با اعلام مصوبه اخیر شورای عالی انقلاب فرهنگی درباره واگذاری نظارت بر شبکه‌نمایش خانگی دو نهاد تحت مدیریت او نسبت به این مصوبه واکنش نشان داده و بیانیه صادر کردند و دور جدید اظهارنظرهای سریالی‌اش را آغاز کرد.

دبیر انجمن صنفی شرکت‌های نمایش ویدئویی برخط، دراین‌باره این مصوبه به «شرق» گفت: «وقتی درباره این موضوع صحبت می‌کنیم، باید نکته‌ای را در نظر داشت. گاهی اوقات برخی افراد و نهادها تلاش می‌کنند اظهارنظرهای موافق یا مخالف در هر حوزه‌ای را که ممکن است تبدیل به چالش شود، ساده‌سازی کنند. ساده‌سازی‌کردن در کشور ما معمولا از سوی برخی نهادها تکلیفش روشن است. اینکه گفته می‌شود افرادی که انتقاد می‌کنند یا نقدی دارند، سرسپرده هستند. یا در سطح پایین‌تر مثل روزنامه‌نگاری که باقی روزنامه‌نگارها را متهم به پول‌گرفتن از پلتفرم‌ها می‌کند. این داستان تقریبا همیشگی است.»

اما چیزی که معمولا نادیده گرفته می‌شود و از بین می‌رود، بحث‌های کارشناسی دقیق است. قطعا در این میان یک‌سری بحث هیجانی یا شعاری اتفاق می‌افتد اما بحث کارشناسی کمتر شکل می‌گیرد.

او در بخش دیگری از صحبت‌هایش گفت: «ما درباره حوزه‌ای صحبت می‌کنیم که قبل از اینکه مفهومش تعریف شود، قانون‌گذاری آن شکل می‌گیرد. درحال‌حاضر واژه صوت و تصویر فراگیر تعریف نشده است و برخی وارد مصادیق آن شدند. انگار عجله داشتند. خسته شدند از اینکه متوجه شدند این واژه را نمی‌توان تعریف کرد.من با بسیاری از این دوستان هم‌جلسه‌ای بودم. متوجهم برخی از آنها از ارائه تعریف مناسب و به‌دردبخور که حتی خودشان را راضی کند، خسته یا عاجز شدند. برخی از آنها هم معتقدند که این واژه توسط افرادی ابداع شده، بدون اینکه بدانند درباره چه چیزی صحبت می‌کنند.

عسگرپور همواره یک کلید واژه طلایی در چالش‌های معروف صنفی‌اش دارد و همواره با اظهارنظرهایی از این جنس یک دوگانگی ایجاد می‌کند در حالیکه دیگر مشروعیت سکوی نظارتی از سوی ساترا از تعاریف واژه صوت و تصویر فراگیر،در مصوبه اخیر صرفا ملاحظات نظارتی بر تولیدات داخلی و بخش تامین خارجی است.

عسگرپور در بخشی از سخنانش به این نکته اشاره می‌کند:در مقطعی تاریخی خاص با پخش زنده روبه‌رو بودیم، دوستان نمی‌دانستند با این پدیده چگونه رفتار کنند، چراکه پخش زنده همواره در صداوسیما معنا پیدا می‌کرده است. بعد سکوهایی به وجود آمدند که می‌توانستند از فضای اینترنت استفاده کنند و پخش زنده داشته باشند. برای اینکه واژه پرطمطراقی هم پیدا کرده باشند، اسم صوت و تصویر فراگیر را روی آن گذاشتند. بدون اینکه آن را درست فهم کرده باشند. اصلا کدام صدا فراگیر است؟ چقدر باشد مصداق فراگیری است؟ ۱۰۰ نفر یا دو هزار نفر؟ یا اساسا از طریق چه مدیومی پخش شود، فراگیر است؟ آیا همین که در بستر اینترنت باشد فراگیر محسوب می‌شود؟».

عسگرپور ادامه داد: «آیا وقتی کسی در خانه شخصی‌اش کاردستی درست می‌کند یا آشپزی می‌کند و از خودش فیلم می‌گیرد و روی پلتفرمی می‌گذارد، این صوت و تصویر فراگیر است یا نیست؟ اگر پنج یا صد نفر ببینید، فراگیر است؟ اگر کسی در خیابان موزیک می‌زند و می‌خواند و در اطراف مخاطبانی شنونده او هستند، این تصویر فراگیر است یا نیست؟

هزار و یک سؤال ممکن است دراین‌باره ایجاد شود که در اینجا نهادهای آیین‌نامه‌نویس و قانون‌گذار از این مرحله عبور کرده‌اند. با خودشان می‌گویند این مباحث را رها کنیم و برویم سر اصل مطلب.

رئیس هیات مدیره خانه سینما در ادامه اشاره می‌کند: سریال‌سازی یعنی چه؟ از اول همین را می‌گفتید. چرا با واژه‌ها بازی کردید. چرا جلسات متعدد گذاشتید؟ چرا شورای عالی فضای مجازی درگیر این کار شد؟ چرا شوراهای مختلف تشکیل شد؟ چرا حکم به شورای عالی فضای مجازی داده شد که خودشان این کار را انجام دهند ولی وسط راه از آنها هم گرفتید و باز خسته شدید و احساس کردید که این مسیر انگار شما را زودتر به هدف نمی‌رساند».

کارگردان فیلم «میهمان داریم» ادامه داد: «به عنوان فردی که سال‌هاست در این حوزه کار می‌کنم، به جرئت می‌گویم امثال ما تشنه مباحث این‌چنینی هستیم. اینکه حاکمیت اجرائی فضایی ایجاد کند که ما بتوانیم به این کلیات بپردازیم. به جای اینکه به سرعت وارد این مباحث شویم که کدام نهاد باید ممیزی انجام بدهد.

به نظرم تا به امروز هم موضوع ساده‌سازی شده است؛ یعنی همین که وقتی از فیلم سینمایی صحبت شده آن را به ارشاد مرتبط دانستند و وقتی از سریال حرف به میان آمده، صداوسیما را مسئول آن می‌دانند. چون سریال‌سازی در تلویزیون انجام می‌شود. متأسفانه به همین شکل موضوع را حل کردند. درصورتی‌که اصلا متوجه نشدند که با یک عرصه کاملا جدید و مدرن طرف هستند. در تمام دنیا مثال بارز این ماجرا وجود دارد که درباره پدیده‌ای جدید نمی‌توان با نهادهای سنتی که مسائل قدیمی خودشان را پیگیری می‌کنند و حتی به روز هم نشده‌اند، یک جریان تنظیم‌گری مدرن طراحی کرد.

نکته مهم این است که مصوبه اخیر الزام تاکیدآوری بر پخش زنده ندارد و مشی اصلی مصوبه اخیر الزام نظارت با محوریت سریال‌سازی را دنبال می‌کند.

وقتی دومین همایش انجمن صنفی شرکت‌های نمایش ویدئوی برخط در سال گذشته تشکیل شد و تصویر محمدجواد شکوری مقدم در کنارعسگرپور و علی سرتیپی در کنار هم منتشر شد، غوغاسالاری و ایجاد کشمکش و تنش میان شبکه نمایش خانگی و ساترا با صدور رای قرار منع تعقیب «فیلیمو» و «فیلم‌نت» مشخص بود وارد فازهای سخت‌تری شد.

تصویر درج شده در بالا در شرایط کنونی جنبه نمادینی به خود پیدا کرده است. اگر راهبرد عسگرپور را در مورد خاص چالش خانه سینما با شرایط کنونی قیاس کنیم سیاست دوگانه سازی بیشتر هویدا می‌شود.

پس از اعلام مصوبه شورای عالی انقلابی فرهنگی تصاویری تبلیغاتی از آخرین سریال رضاعطاران با عنوان دفترچه یادداشت منتشر شد.

«احسان رستگار» از فعالان فرهنگی حامی ساترا با انتشار این تصویر نوشت: وقتی می‌گوییم یک جنگ تمام‌عیار نمایان علیه یکپارچگی در حکمرانی فرهنگی⁩ برپاست و نباید نظارت و تنظیم‌گری ⁧ صداو سیما⁩ را تضعیف کرد، یک نمونه‌اش می‌شود همین «دفترچه یادداشت» که هنوز تولیدش تمام و منتشر نشده، حتی تیزرش هم فریاد اعتراض همه را بلند می‌کند!

دوگانه سازی با هدف شکاف میان ارشاد و صدا و سیما

در کمتر ازهفتاد و دوساعت که از مجادلات رسانه‌ای حول پوستر و آنونس تبلیغاتی سریال می‌گذشت،تصویری از علی سرتیپی و رضا عطاران از جلسه تعاملی‌اشان با ساترا منتشر شد و همین نهاد ساترا با کیارش اسدی‌زاده مصاحبه تفصیلی و حمایتی را در ستایش از جایگاه قانونی ساترا منتشر کرد.

علی سرتیپی مدیر فیلم نت در نشستی که چند هفته پیش با موضوع چالش‌های شبکه نمایش خانگی در دانشگاه تهران برگزار شده بود گفته است: با توجه به این‌که ما در نظام جمهوری اسلامی کار می‌کنیم، اعتقاد داریم که قوانین اسلامی در این کشور حاکم و در نتیجه موضوعی به نام محتوا مهم است و ما بحث رگولاتوری و ممیزی و تنظیم‌گری را قبول داریم.

این اتفاق در حالی افتاد که سرتیپی ، مدیرعامل پلتفرم فیلم‌نت در نشست آسیب‌شناسی تنظیم‌گری در حوزه وی‌اودی‌ها با به چالش کشیدن جایگاه قانونی ساترا گفت:‌مشکل ما این است که ساترا یی مسئول و نظارت‌گر ما شده متاسفانه رقیب ماست. من فکر نمی کنم رئیس سازمان صدا و سیما حالش از اینکه مردمی یک سریال خوب در VOD ‌ها ببیند، خوب شود. هر چقدر هم دوستان شعار بدهند و بگویند این طور نیست ، انی در ذات قضیه است و نمی‌تواند غیر از این باشد.

روز چهاردهم تیرماه اخباری در رسانه‌های منتشر شد که سیدمحمد هاشمی جانشین وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی جلسه ای با سکوهای نمایش خانگی برگزار کرده است. جام‌جم در این رابطه می‌نویسد: در این جلسه اولین سخنران بعد از جانشین محترم وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، محمدجواد شکوری‌مقدم مدیرعامل موسسه صبا ایده و مدیر فیلیمو است که تا کنون بیشترین تخلفات را از منظر انتشار محتوای بدون مجوز داشته است و اخیراً هم پس از انتشار سریال رهایم کن با حجم گسترده اعتراضات مردمی مواجه شد.

شخصی که در کنار جانشین محترم وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در صدر جلسه نشسته است و جزو برگزار کنندگان و مدیران جلسه است، محمد رحمتی معاون سازمان سازمان سینمایی در دولت قبل است و جزو بانیان وضع موجود تلقی می‌شود.

جام‌جم در ادامه این گزارش اشاره می‌کند: طبق ویدیویی که ساعاتی بعد از جلسه توسط سایت سازمان تنظیم مقررات رسانه های صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی (ساترا) منتشر شد، سید رامین موسوی، یکی از اشخاصی که در خبر منتشر شده توسط برخی خبرگزاری ها در این نشست اعلام کرده است که مخالف تنظیم گری ساترا است اما در شورای راهبری مجمع رصتا اعلام کرده‌ است: ساترا در سه سال اخیر نشان داده است که تجربه خیلی خوبی در تنظیم گری نمایش خانگی دارد.

حالا سیاست دوگانه سازی میان ارشاد و ساترا(صدا و سیما) بر اساس آنچه حول مسائل خانه سینما پس از سال 88 رخ داد، در حال تکرار شدن است با این تفاوت که فاصله‌گذاری میان ارشاد و ساترا از سوی پلت‌فرم‌ها کارگردانی می‌شود.

دوگانگی سازی در بدنه حاکمیتی به جایی رسید که تعطیلی خانه سینما و بازگشایی به یک چالش بزرگ سیاسی و حاکمیتی تبدیل شد. در واقع مدیران پلت‌فرم‌ها بر اساس یک راهبرد از پیش‌ تعیین شده یک کنش دوگانه طراحی شده را پیش می‌برند تا اجرای مصوبات در حالت تعلیق قرار داده باشد و به صورت راهبردی اجرایی نشود.