محمدرضا سنگری

به گزارش مجاهدت از خبرنگار فرهنگ و هنر دفاع‌پرس، نشست ادبیات پایداری در حوزه ادبیات آزادگان، با حضور محمدرضا سنگری، جواد کامور بخشایش، امیرمحمد عباس‌نژاد، معصومه رامهرمزی، فرزانه قلعه‌قوند و اهالی رسانه در سالن سلمان هراتی حوزه هنری برگزار شد.

سنگری: اسیران دفاع مقدس شباهت زیادی با اسیران کربلا دارند

در ابتدا، محمدرضا سنگری پژوهشگر ادبیات دفاع مقدس با بیان اینکه در نهضت حضرت اباعبدالله(ع) دو دسته آزاده داریم، گفت: یک دسته اسیران، رزمنده‌هایی می‌باشند که کسی از آن‌ها یادی نمی‌کند و اسمی از آن‌ها نیست و دسته دیگر از اهل بیت علیهم السلام می‌باشند و حضرت امام سجاد (ع) و حضرت زینب (س) از این دست می‌باشند.

وی از «نافع بن هلال» به‌عنوان یکی از اسیران نهضت عاشورا یاد کرد و با بیان اینکه او یک جوان است که به‌تعبیر امروزی بادیگارد حضرت اباعبدالله (ع) بوده که محافظت از خیمه‌ها و محافظت ایشان را در همراه حضرت عباس (ع) برعهده داشته است و تیراندازی برجسته‌ بوده که در ادامه دست‌های او شکسته می‌شود و سپس به شهادت می‌رسد.

این نویسنده و پژوهشگر با تأکید براینکه اسیران در دفاع مقدس ویژگی‌هایی مشترکی با اسیران نهضت عاشورا داشتند، گفت: در هشت سال دفاع مقدس زن، مرد و نوجوان اسیر داریم که شباهت شگرفی با واقعه عاشورا دارد و آنچه این چهره‌ها را در کربلا برجسته می‌کنند استقامت آن‌ها در راه آرمان آن‌ها می‌باشند.

سنگری بر تشابه ویژگی‌های اسارت نهضت کربلا و دوران اسارت دفاع مقدس تأکید کرد و تصریح کرد: رزمندگان ما در اسارت یک جمهوری کوچک ایجاد کرده بودند و منفعل نبودند بلکه فعالانه به مبارزه ادامه می‌دادند.

وی اظهار داشت: نسل امروزی و آینده نیازمند درک اسوه‌های مقاومت است، لذا باید روایت اسیران را تبیین کنیم چراکه این ادبیات ناگفته‌های زیادی دارد و ما به‌اندازه ۵۰۰ سال پژوهش و تحقیق موضوع زمین‌مانده درباره دفاع مقدس داریم.

رامهرمزی: روایت‌های اسارت را ژرف ببنیم/ خاطرات اسیران تکراری نیست

در ادامه، معصومه رامهرمزی اسارت را یکی از تلخ‌ترین و دشوارترین مفاهیم انسانی دانست که در بین اقشار بشر و انسان‌های مختلف دارای یک فهم مشترک است و گفت: یکی از گسترده‌ترین موضوعات دفاع مقدس که می‌تواند جهانی به آن پرداخت، بحث اسارت و آزادگی است.

وی فضای اسارت را یک فضای عجیب توصیف کرد که ظرفیت انسان‌ها را به مرحله آزمایش قرار می‌دهد و تأکید کرد: فضای اسارت برای رزمندگان یک فرصتی برای خودشناسی بوده است و در این فضا فرصتی به فرد داده می‌شود تا ظرفیت او شناخته شود.

این نویسنده با تأکید براینکه فضای اسارت ایدئولوژی و جهان‌بینی را نیز مورد آزمایش قرار می‌دهد، عنوان کرد: تا زمانی که ایدئولوژی فرد در معرض ارزیابی قرار نگیرد، میزان تأثیر او مشخص نیست.

رامهرمزی به تفاوت‌های ادبیات آزادگان دفاع مقدس با ادبیات اسارت در جهان اشاره کرد و افزود: البته درعین حال ادبیات اسارت ما با ادبیات اسارت جهان نقطه اشتراک نیز دارد.

وی گفت: انگیزه‌های دینی، ملی و مذهبی مولفه ادبیات اسارت ما است هرچند انگیزه‌های دینی قوی‌ترین مولفه آن است به گونه‌ای که توانمندی و‌ جهان‌بینی دینی ما را نشان می‌دهد و تحلیل این موضوع محقق نمی‌شود مگراینکه روایت‌های اسارت را ژرف ببنیم.

این نویسنده، ادبیات آزادگی را ادبیات بقا و ادبیات چگونه زنده ماندن معرفی کرد و گفت: در زمانی که انسان مورد حقارت و سرخوردگی قرار می‌گیرد، ادبیات به مرزهای پایداری و امیدواری نزدیک می‌شود و این فضا، فضای برای رسیده به تفکر نو است.

رامهرمزی تصریح کرد: کار ادبیات آزادگی در کشورمان آسان و رو به جلو و از منظری سخت است. ادبیات اسارت بعد از جنگ جهانی دوم شکل گرفت و نویسندگان مهم و موفقی وجود دارند که قدم‌های بزرگی و مهمی درواین مسیر شکل دادند.

وی دفاع مقدس را یک جنگ کاملاً دفاعی دانست و گفت: در این جنگ اتفاقاتی قابل کشف است که نمونه‌ای در جهان ندارد.

این نویسنده با بیان اینکه انتشار کتاب‌ خاطرات اسیران تکرار نیست، گفت: اگر در این کتاب‌ها بیش از اینکه به رفتارهای تکراری دشمن بپردازیم به شخصیت فرد بپردازیم آنگاه هرکتاب می‌تواند باورمندی بیشتری را از آنچه رقم خورده است را ایجاد کند که در این مسیر پرداختن به ریزه‌کاری‌های لازم است.

رسوخ ادبیات مظلوم‌نمایی صهیونیست در ایران

در بخش دیگر این نشست، جواد کامور بخشایش به پیشینه‌ ادبیات اردوگاهی و حبسیه در ادبیات فارسی و کلاسیک ایران پرداخت و گفت: ایستادگی در مقابل ظلم و استبداد و مقاومت با دست‌های بسته عالی‌ترین وجوه‌ ادبیات اسارت است چراکه مبارزه با دستان بسته مظلومانه و مهم است.

وی آبشخور ادبیات اسارت را در ادبیات عاشورایی دانست و اظهار داشت: ما در ادبیات اسارت جهان شاهد تلاش صهیونیسم جهانی برای مظلوم‌نمایی‌هایی هستیم که صحت و سقم آن در موضوع هولوکاست مشخص نیست.

این نویسنده تأکید کرد: در ادبیات اسارت جهان شاهد انتشار کتاب‌ها و آثاری هستیم که به موضوع هولوکاست و اردوگاه‌های آلمانی‌ها و اردوگاه‌های متعددی می‌پردازد که ادعا می‌شود یهودیان در آن‌ها قرار داشته‌اند.

کامور بخشایش اظهار داشت: تلاش صهیونیسم‌ها برای جا انداختن این فرهنگ که خودشان را کاملاً مظلوم نشان دهنده، تلاش بسیار گسترده و جدی است کمااینکه در ادبیات ما نیز رسوخ کرده است.

وی مظلوم‌نمایی قوم یهود در ادبیات جهانی را کاملاً جدی دانست و گفت: ما در این شرایط در ایران با تولیداتی درخصوص اسرا روبرو هستیم اما ما در این مسیر باید ببینیم توانسته‌ایم یک رمان جدید شکل دهیم که حس مذهبی و ملی را شکل دهد که وجه ممتاز ادبیات ما است.

این نویسنده با طرح این پرسش که تا کی باید به تولید خاطره و روایت بپردازیم، گفت: من مخالف تولید خاطره و مستند نیستم اما همزمان با تولید ادبیات مستند، آیا لازم نیست با گونه‌های مختلف و با زبان جهانی صحبت کنیم و با ادبیات صهیونیسم رقابت کنیم.

کامور بخشایش به ناگفته‌های ادبیات اردوگاهی اشاره کرد و با بیان اینکه شاید بتوان اسیران را به دو دسته کسانی که خیلی مقاومت کردند و کسانی که کمتر مقاومت کرده‌اند تقسیم کنیم اما آیا لازم نیست به خاطرات کسانی که کمتر مقاومت کرده‌اند بپردازیم، گفت: هنوز برای جا انداختن ادبیات اسارت راه نرفته زیادی داریم؛ این ادبیات با اینکه زیر مجموعه ادبیات دفاع مقدس است اما عظیم‌تر از ادبیات دفاع مقدس است.

وی با تأکید براینکه اسیران در دوران دفاع مقدس به خدا نزدیک تر بودند، گفت: ادبیات اسارت، ارزشمند و ادبیات زندگی است لذا باید در این مسیر بُعد عرفانی ادبیات اسارت را منعکس کنیم. و ما برای جهانی کردن این ادبیات راه زیادی برای رفتن داریم و باید ادبیات اسارت را جهانی و فراملی ببینیم تا فریادهای مظلومانه اسیران را به جهانیان معرفی کنیم درحالی که هنوز از اسیرانی که به شهادت رسیده‌اند کتاب نداریم.

عباس‌نژاد: بعد از ۴۰ سال قهرمانی درجامعه نداریم

در ادامه، امیرمحمد عباس‌نژاد به انتشار بیش از هزار کتاب پیرامون خاطرات اسارت اشاره کرد و گفت: همه این کتاب‌ها هویت ملی و ایدئولوژی ما را بیان می‌کنند و روایت‌ دارند درحالی که نگاه جامعه‌شناختی به روایت ندارند.

وی به کتاب «کوپه مترب‌ها»» اشاره کرد و با تأکید براینکه در این کتاب هویت ملی تجلی پیدا کرده است، گفت: ادبیات اسارت، ادبیات امید است لذا باید در ادبیات اسارت امید را ببینیم درحالی که در برخی از کتاب‌های اسارت امید وجود ندارد.

وی عنوان کرد: در هر سال از اسارت امید وجود دارد و ادبیات اسارت، ادبیات انسانی است چون روابط انسانی در آن موج می‌زند و باید در این ادبیات نگاه انسانی وجود داشته باشد.

عباس‌نژاد به تشریح مشکلات ادبیات اسارت پرداخت و با بیان اینکه در بسیاری از کتاب‌‌های این عرصه شاهد تکرار خاطرات هستیم، افزود: هویت ملی، معنوی و مذهبی ما خیلی کم در ادبیات اسارات دیده شده است.

وی به جمع‌آوری ۱۲ هزار برگ دست‌نوشته‌های اسیران اشاره کرد و بر ضرورت تحلیل‌گفتمان این اثار تأکید کرد و گفت: طیف‌های مختلفی در ادبیات اسارت وجود دارند درحالی که این‌ها در ادبیات اسارت دیده نشده‌اند و ضروری است این طیف‌ها دیده شوند.

این نویسنده به خلأ انعکاس جهان‌بینی اسرا پرداخت و گفت: جهان‌بینی اسیران و رفتار آن‌ها در ادبیات اسارت دیده نشده است؛ جهان‌بینی همان استقامتی است که از امام حسین (ع) و کربلا گرفته شده است.

عباس‌نژاد پرداختن به عقبه رزمندگان در اسارت را ضروری دانست و اظهار داشت: بعد از ۴۰ سال انقلاب هنوز نتوانسته‌ایم برای جامعه قهرمان معرفی‌ کنیم و اگر چنین کنیم نیاز به پرداختن قهرمانان دنیا نداریم که این ضعف بزرگ مدیران فرهنگی است که نمی‌توانند برای جامعه فرهنگی خودمان قهرمان معرفی کنند.

انتهای پیام/ 121

گروه فرهنگ و هنر دفاع‌پرس: ولی منصوریان؛ پژوهش، تحقیق و روشنگری مستند درباره ابعاد نهضت عظیم امام حسین (ع) در عاشورا بعد از گذشته بیش از ۱۴۰۰ سال هنوز ضروری به‌نظر می‌رسد چراکه این نهضت بزرگ اسلامی تاریخ و سرنوشت بشریت را تحت تاثیر قرار است و نمی‌توان کربلا را یک حادثه خاص برای مسلمانان و شیعیان تلقی کرد بلکه تمام جهان درباره آن به تفکر واداشته شده‌اند.

بخاطر همین تبیین عاشورا یک ضرورت تاریخی در تمام دوران است لذا زمینه گفت‌وگویی را با «محمدرضا سنگری» پژوهشگر مطرح عاشورایی فراهم آوردیم تا به چند سوال پیرامون این حادثه عظیم تاریخ بپردازیم که در ادامه می‌خوانید؛

دفاع‌پرس: درباره عاشورا و روایت‌های متعددی که از این نهضت بزرگ سوال وجود دارد؛ بسیاری نمی‌دانند اصلی‌ترین منابع و راویان عاشورا چه شخصیت‌هایی بوده‌اند لذا به‌عنوان مقدمه اشاره‌ای مستند به این موضوع بفرمایید که روایت‌های عاشورا از دست چه کسانی به دست ما رسیده است؟

نهضت حضرت اباعبدالله (ع) که کانون آن کربلا و به‌خصوص روز عاشورا است، واقعه‌ی است که حتی جزئیات آن برای ما بیان شده است. در مجموعه تاریخ اسلام، به‌ویژه سده اول تاریخ اسلام واقعه‌ی را نمی‌شناسم که به‌اندازه واقعه عاشورا اجزا و جزئیات آن به‌نوعی با نگاه مینیاتوری نسبت به آن صورت گرفته باشد.

سبب موضوع و دلیل اینکه این‌گونه نگاه به عاشورا و کربلا شده است، نخست این است که یک سنتی در جنگ‌های گذشته به نام واقعه‌نگاران وجود داشته است. یعنی در صحنه جنگ حضور پیدا می‌کردند و وقایع را از نزدیک می‌‎دیدند و می‌نوشتند و کسی به آن‌ها کاری نداشت. یعنی در صحنه‎ی جنگ کسی مزاحم آن‌ها نمی‌شد که درست به شیوه خبرنگاران امروزی بوده است.

نقش وقایع‌نگاران در روایت کربلا

در سپاه دشمن حضرت اباعبدالله الحسین (ع) یعنی سپاه عبیدالله بن زیاد در صحنه کربلا عمر بن سعد فرماندهی آن را برعهده داشت دو وقایع‌نگار وجود داشته‌اند که بخشی از مسائل مربوط به حادثه را آن‌‎ها بیان کرده‎اند. یکی از آن‌‎ها شخصی به اسم حلال بن نافع و دیگری حمید بن مسلم است که گزارشاتی از کربلا را مطرح کرده‌اند و همان‌جا در صحنه مطرح کرده‎اند.

آن‌گونه که از گزارشات این‌ها برمی‎آید حتی در لحظه شهادت امام (ع)، در کنار گودال قتلگاه ایستاده‎اند و یک به یک کسانی را که به امام (ع) ضربه می‎زنند را ثبت می‌کنند؛ حتی آن‎ها نوح سلاح که نیزه یا شمشیر و چگونگی ضربه و محل اصابت ضربه را دقیق مشخص می‌کنند و می‌گویند چه کسی تیر زده است و امام (ع) در آن شرایط چه حالتی و شرایطی داشت.

حمید بن مسلم روایت می‌کند: «به خدا قسم من در جنگ‌های مختلف شرکت‎ کرده‌ام و کسی را ندیده‌ام اینقدر زخم خورده باشد و چنین چهره آرامی داشته باشد»؛ او حتی نگاه امام (ع) را توصیف کرده است؛ بنابراین کسانی در سپاه دشمن بودند که واقعه‌نگاری می‎کردند و رویداد‌ها را ثبت می‌کردند و باید این گزارش را بعدا در کوفه به عبیدالله زیاد و سپس بعد‌ها برای یزید ارسال می‎کردند. کمااینکه بعد‌ها که سر‌ها را به سمت شام حرکت می‌دهند، کسی مثل «زحر به قیس جعفی» وجود دارد که قرار است او گزارش‌ها را به یزد بگوید و کمااینکه وقتی به آن‎‌جا می‌رسد گزارش می‌دهد و می‌گوید این اتفاقات افتاد و هرچند دروغ می‌گوید و کاملا معلوم می‌شود بخشی از آن چیزی که طرح می‎کند دروغ است و با واقعیت سازگار نیست، اما معلوم می‌شود کسانی گزارش‎گر بوده‌اند و مسوولیت تهیه گزارش دارند.

دفاع‌پرس: اشاره فرمودید به گزارش مجاهدت از‌گر‌های سپاه دشمن، اما در سپاه اباعبدالله (ع) در این زمینه چگونه بوده است، آیا در سپاه حضرت نیز چنین رویکردی وجود داشته است؟

در سپاه حضرت اباعبدالله (ع) نیز یک گزارش‌گر یا وقایع‌نگار وجود داشته است. شخصیتی که ما در سپاه حضرت (ع) داریم، شخصی به اسم «عقبه بن سمعان» است، او خود می‌گوید: «من از آغاز حرکت امام (ع) از مدینه تا کربلا و تا عصر روز عاشورا که همه یاران شهید شده بودند و دیگر کسی باقی نمانده بود، من کنار امام (ع) بودم»؛ که امام (ع) به او دستور می‌دهد از کربلا بیرون برود هرچند او اسرار می‌کند کنار امام (ع) باشد و شهادت را درک کند، اما امام (ع) فرمود: «نه؛ تو باید گزارش را به مردم و نسل‌های آینده برسانی». عاقبت «عقبه بن سمعان» می‌رود و دستگیر می‌شود و می‌گوید من کاره‌ای نبوده‌ام و او را رها می‌کنند.

اولین مقتلی که از کربلا نوشته شد

دکتر حجت‌الله جودکی مجموع ۱۱۳ روایت را از تاریخ طبری که یکی از منابع اصلی برای کسانی است که قصد دارند درباره واقعه عاشورا سخن بگویند استفاده می‌کنند، جمع‌آوری کرده است. اولین مقتل ما مقتل ابومخنف ماست که با فاصله اندگی پس از کربلا نگاشته شده است و ابومخنف کسانی را که در صحنه کربلا حضور داشته‌اند را دیده است و از زبان آن‌ها این واقعه را روایت کرده است.

به دلیل اینکه این مقتل وجود ندارد آقای دکتر جودکی ۱۱۳ روایت را از ابومخنف که در تاریخ طبری بوده را مستقلا جمع‌آوری کرده است و آن‎ها در تحت عنوان مقتل ابومخنف چاپ کرده است که یکی از کسانی که روای بوده «عقبه بن سمعان» است که تا بعداز ظهر روز عاشورا کنار امام (ع) بوده و روایات او کسانی که بوده‌اند قابل اعتناترین و قابل اعتمادترین و نزدیک‌ترین گزارش‌ها به حادثه کربلاست که ما می‎توانیم از آن‌ها بهره‌گیری و استفاده کنیم.

دفاع‌پرس: برای بسیاری سوال است چگونه مسائل کربلا به این اندازه جزیی و ریز بیان شده است، چه کسانی روای این اتفاقات است و آیا این راویان چقدر مورد اعتماد و اعتنا هستند؟
بخشی از این روایت‌ها را گزارش‎گران سپاه دشمن و بخش دیگر آن گزارش‌گر سپاه حضرت اباعبدالله (ع) آن را روایت کرده است. البته این‌ها تنها نیست و کسانی که در کربلا حضور داشته‌اند و باقی می‌مانند ۸۴ نفر بوده‌اند که البته وقتی این تعداد به کوفه می‎روند بخشی از آن‌ها در کوفه می‎مانند و تعداد اندکی به شام می‎روند که همین‌ها نیز از کربلا گزارش دادند.

مثلا در کوفه چهار نفر خطبه می‌خوانند؛ یکی از کسانی که خطبه می‎خواند حضرت زینب کبری (س) است؛ ایشان در خطبه خودشان گوشه‌هایی از کربلا را برای ما بیان می‎کنند و می‌فرمایند چه کار‌هایی کردند و چگونه به شهادت رساندند. حضرت فاطمه صغری دختر امام حسین (ع) گزارش می‌دهند و خطبه می‎‌خواند و مردم کوفه را سرزنش می‌کند، اما در همین خطبه خوانی و سخنرانی مختصر در کوفه، گوشه‌ای از حادثه را برای ما روشن می‌کنند. حضرت ام کلثوم خطبه می‌خوانند و امام سجاد (ع)؛ بنابراین کسانی که از کربلا آمده‎اند در کوفه و شام که وقتی مقابل یزید قرار می‎گیرند با او صحبت می‌کنند و می‌گویند شما این‌گونه عمل کردید و جنایات عبیدالله زیاد و دیگر جنایات کاران را مطرح می‌کنند.

البته قصه به اینجا ختم نمی‌شود و تعداد کاروانیان که اندک شده‎اند و امام سجاد (ع) می‌فرمایند: «ما ۱۲ نفر بودیم که ما را وارد کاخ یزد کردند»؛ همین افراد وقتی به مدینه باز می‎گردند کنار بقیع و کنار مزار نبوی گزارش می‌دهند و کربلا را مطرح می‎کنند و کنار کسانی که در کربلا بودند کسان دیگری هم هستند که گزارش‌هایی را که از حاضران در کربلا دریافت کردند را بعدا روضه و شعر می‌کنند و در کنار مزار پیامبر (ص) و بقیع آن را عرضه می‌کنند که یکی از آن‎ها حضرت ام البنین (س) مادر حضرت ابوالفضل (ع)، جعفر، عثمان و عبدالله است که چهار فرزند او در کربلا به شهادت رسیده است.

اینجا کسان دیگری نیز مثل سکینه (س) دختر اباعبدالله الحسین (ع) و دیگر افراد حاضر در کربلا و حتی کودک چهار یا پنج ساله‌ای که امام محمدباقر (ع) است و در کربلا حاضر بوده است گزارش می‎کند. بعضی از کسانی که باقی ماندند مثل رباب همسر اباعبدالله (ع) گزارش می‌کنند.

ابومخنف روایت شفاهی از کربلاست

فاطمه صغری (س) که دختر بزرگ امام حسین (ع) است براساس تحقیقات من بالای ۱۸ سال سن دارد، چون بعدا با حسن مثنی ازدواج کرده است او پسر امام حسن مجتبی (ع) است که در کربلا زخمی می‌شود و وقتی روز یازدهم قصد داشتند سر او را جدا کنند چشمانش را باز می‎کند و اسما خارجه نسبتی با مادر او دارد از فرماندهان سپاه عمر بن سعد است مانع قتل او می‌شود و او را به کوفه می‎برند و درمان می‎کنند و برمی‎گردد لذا حسن مثنی نیز یک گزارش‌گر از کربلاست. وقتی حسن مثنی به شهادت می‎رسد، چون او را نیز مثل پدرش مسموم کردند، همسرش فاطمه صغری روی مزار او در بقیع چادر می‌زند و حادثه کربلا را برای فرزندانش بازگو می‎کند؛ لذا گزارش‌های ما از کربلا بسیار است که از این طریق برای ما رسیده است؛ لذا بخشی از راویان در حادثه کربلا بوده‌اند و تجربه‌ی زیسته خودشان را به تعبیری بیان و گزارش می‎کنند که مثل حضرت زینب (س) و امام سجاد (ع) و امام محمدباقر (ع) افراد قابل اعتمادی هستند. اینجا کاتبان ما کسانی مثل ابومخنف هستند که روایت‌های شفاهی از کربلا را نگارش می‌کنند. چون مسئله خیلی بازتاب پیدا می‎کند و البته تصور دشمن چنین بوده است که ماجرا را تمام می‎کنند و واقعا در کربلا تصور چنین بود که همه چیز تمام شد و اگر ما نیز غروب کربلا حاضر بودیم قصه را تمام شده می‎دانستیم.

دو گروه می‌گویند همه چیز تمام شد یا باید همه چیز را تمام کرد. اینجا هم دشمن می‌‎گوید باید همه چیز را تمام کرد که حمید بن مسلم می‌گوید: «وقتی وارد خیمه امام سجاد (ع) شدیم؛ شمر گفت باید او را بکشید، چون امیر عبیدالله گفته است هیچ کس از این خانواده نباید زنده بماند»؛ حمید بن مسلم می‎گویند: «من گفتم او [اشاره به امام سجاد (ع)]در حال مردم است»، یعنی وضع امام سجاد (ع) به‌گونه‌‎ای بود که هر کس ایشان را می‎دید فکر می‎کرد چند لحظه دیگر تمام می‎کند. حمید بن مسلم و شبعث بن ربعی مداخله کردند و گفتند خودش می‌میرد و می‌گوید شمر از من پرسید تو کیستی و من از ترس اینکه بعدا در کنار عبیدالله زیاد من را معرفی نکند اسم خودم را مطرح نکردم که معلوم می‌شود کاتبان خیلی شناخته شده نبودند و گاهی اوقات پناه کار نگارش را انجام می‌دادند.

حمید بن مسلم اولین کسی است که همراه با خولی بن یزید اصبحی سَر امام حسین (ع) را به سمت دارالاماره عبیدالله بن زیاد می‌آورند که معلوم می‌شود که او که همراه خولی می‌آید در واقع آمده است تا گزارش بدهد و گزارش‌هایی که مکتوب بوده است و چادر ویژه برای نگارش داشتند را منتقل می‌کنند.

نقش قیام مختار در روایت‌های کربلا

پنج سال پس از کربلا در سال ۶۶ هجری قیام مختار رقم می‌خورد که یک‌‎سال و نیم بیشتر این نهضت طول نکشید، اما شخص مختار نیز اطلاعات می‎گیرد. یعنی هرکدام از جنایت‌کاران را که دستگیر می‌کند از آن‌ها گزارش می‌گیرد که در کربلا چه کرده‌اند و یا از کسان دیگری که بوده‌اند سوال می‌‎کند که این‎ها در کربلا چه کرده‌اند. فرضا از حکیم بن طفیل طایی سنبسی که از قاتلان حضرت ابالفضل عباس (ع) بود، بخشی اطلاعات می‌گیرند؛ بنابراین از چند مرجع و منبع اطلاعات از کربلا دریافت می‌شود؛ یکی کاتبان است. دوم بازماندگان کربلاست که بعدا در مدینه کربلا را با برپایی مجلس، گزارش می‌دهند.

دفاع‌پرس: درباره نوع عزاداری برای حضرت اباعبدالله الحسین (ع) و اولین هیئات عزاداری برای ایشان آیا از ائمه علیهم السلام چیزی در دست است؟
بله؛ اولین هیئات‌دار امام حسین (ع)، امام سجاد (ع) بوده است. ایشان کنار بقیع مجلس برپا می‎کند و حتی غذا تهیه می‌کنند تا کسانی که در این جلسه اشک می‌ریزند توان اشک ریختن داشته باشند. حتی درباره اینکه نوع غذا چه باشد نیز مطالبی است. شکل برگزاری مجالس و نوع غذایی که حضرت سجاد (ع) تهیه کرده است همگی موجود است که نشان می‌دهد گزارش‌ها در مدینه نیز مطرح می‌شود و کسانی آن‎ها را می‎نویسند.

مقتل‌هایی که از کربلا به دست ما نرسید

بعضی از جنایات‌کاران کربلا نیز بعد‌ها گزارش‌هایی طرح می‌کنند یا به دیگران می‌گویند «من در کربلا دیدم که شخصی چنین تیر زد و طرف مقابل را به شهادت رساند»؛ آن طرفی که این سخن را شنیده است می‌گوید متوجه شدم خودش بوده است، اما نخواست بگوید من بودم؛ لذا این همه جزئیات از کربلا به این روش‌ها به دست ما رسیده است که در برخی از کتاب‌ها با فاصله خیلی کم نوشته شده و برخی کتاب‌های دیگر از بین رفته است چراکه بسیار مقتل‌ها با فاصله کمی از عاشورا نوشته می‌شود، اما متاسفانه این مقاتل در دست ما نیست، اما بخشی از اطلاعات این مقتل‌ها در قرن‌های پنجم و ششم نقل شده است که تاریخ طبری و مقتل خوارزمی و دیگر کتاب‌ها نمونه آن بود.

دفاع‌پرس: در برخی از مقاتل مثل طبری که از اهل سنت هستند چگونه به حرف آن‌ها توجه و اعتما و اعتماد صورت می‌گیرد؟
این یک نکته مهم است که آیا ما می‌توانیم همه گزارش‌های کربلا را قبول کنیم یا اگر دو گزارش وجود دارد که احیانا این گزارش‌ها در تعارض باشند ما باید چکار کنیم که این راه‎کار دارد. یک راه کلی که مخصوص عاشورا نیست بلکه در تمام روایات مطرح است از شیوه اسناد و سند و زنجیره روایت بهره گرفته می‌شود که مشخص می‌شود کسانی که یک روایت را مطرح کرده بودند چه کسانی بودند و آیا قابل اعتماد هستند یا نه. راه دیگر، راه درایت است که با استدلال‌ها و زمینه‌هایی که تدارم می‌بینیم به نتیجه میرسیم که به «علم درایت» معروف است.

صحت روایت‌های کربلا از طریق استدلال عقلی

مثلا شخصی مانند فاضل دربندی که شخصیت بسیار بزرگ و فقیه و عالم بوده است در کتاب «اسرار الشهاده» روایت می‌کند که حضرت ابوالفضل العباس (ع) ۲۵ هزار نفر را در کربلا کشته است و برای امام حسین (ع) تا نزدیک به یک میلیون کشته را روایت کرده است و ما برای صحت آن به واقعیت تاریخی آن روزگار مراجعه می‌کنیم و در می‌یابیم همه حاضران در کربلا از کوفه بوده‎اند و آیا کوفه می‌توانسته چنین جمعیتی داشته باشد لذا استدلال عقلی می‎کنیم.
ادامه دارد…

به گزارش مجاهدت از خبرنگار دفاع‌پرس از ساری، ویژه‌برنامه «صراط عشق» ویژه استقبال از ماه محرم، روز یک‌شنبه دوم مرداد از ساعت ۱۷ در سالن اجتماعات شهرداری آمل برگزار می‌شود.

این مراسم با حضور مداحان، شاعران آئینی، روحانیون، مدیران هیئات مذهبی و فعالان فرهنگی، متولیان مساجد، تکایا و بقاع متبرکه، همراه با سخنرانی «محمدرضا سنگری» نویسنده، محقق و پژوهشگر تاریخ اسلام و تشیع همراه است.

ویژه‌برنامه «صراط عشق» به همت شهرداری و شورای اسلامی شهرستان آمل، سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری آمل، جوانان عاشورایی هیئت رزمندگان اسلام این شهرستان، کانون بسیج هنرمندان آمل و اداره اوقاف و امور خیریه این شهرستان برگزار خواهد شد.

انتهای پیام/

به گزارش مجاهدت از خبرنگار فرهنگ و هنر دفاع‌پرس، «محمدرضا سنگری» نویسنده و پژوهشگر عاشورایی از چاپ کتاب «حواریون حسین (ع)» خبر داد و اظهار داشت: این کتاب پیرامون نقش مسیحیانی است که در حادثه عاشورا نقش آفرینی داشته‌اند؛ چراکه چندین شهید مسیحی در نهضت عاشورا وجود دارند که برخی از آن‌ها در شام به شهادت رسیده‌اند؛ یعنی شخصی در مجلس یزد معترض می‌شوند که مسیحی است و ما در این کتاب شهادت او را مطرح کرده‌ایم.

این نویسنده همچنین به استقبال از کتاب دریغ اشاره کرد و افزود: کتاب دریغ پیرامون کسانی است که مورد دعوت حضرت اباعبدالله الحسین (ع) قرار گرفتند، اما نیامدند و بعدا پشیمان شدند و پریشان و پشیمان بر مزار امام (ع) گریه می‎کردند؛ یکی از این افراد کسی است که دعای عرفه را تعریف کرده است.

نویسنده کتاب «آینه داران آفتاب» خاطرنشان کرد: بشر بن غالب اسدی دو برادر بودند که کنار امام حسین (ع) بودند که همانجا امام (ع) دعای عرفه را در صحرای عرفات می‌خوانده است؛ امام حسین (ع) این شخص را برای حضور در کربلا دعوت کردند، اما متاسفانه حضور پیدا نکرد و من درباره او نوشته‌ام «راوی بی‌معرفت عرفه»؛ او کسی است که حضرت امیرالمومنین علی (ع) به او می‌گوید «روزی فرزندم حسین تو را دعوت می‎کند» و او پاسخ می‌دهد «من حتما خواهم رفت» و نرفت و بعدا روایت است که بر مزار حضرت اباعبدالله حاضر شد و قلت میزد و خاک روی سرش می‌‎ریخت.

به گزارش مجاهدت از دفاع‎پرس، کتاب «حواریون حسین (ع)» به قلم محمدرضا سنگری در ۱۴۴ صفحه توسط انتشارات نوید به سفارش شب شعر عاشورایی به‌چاپ رسیده است.

انتهای پیام/ 121

به گزارش مجاهدت از خبرنگار دفاع‌پرس از رشت، «محمدرضا سنگری» رئیس اندیشکده ادبیات پایداری حوزه هنری ظهر امروز در نشست اندیشه و هنر با عنوان «اسلم بن عمر دیلمی» و قیام عاشورا در سالن جلسات مجتمع ایثار و شهادت رشت با بیان اینکه تشنه کامان آینده از دستان حضرت ابوالفضل (ع) سیراب می‌شوند، اظهار داشت: ائمه معصومین و حضرت ابوالفضل همواره در دنیا حضور دارند و به دفاع از دین می‌پردازند.

رئیس اندیشکده ادبیات پایداری حوزه هنری با اشاره به خصوصیات منحصر به فرد یاران امام حسین (ع)، تصریح کرد: بر خلاف حرف‌های مطرح شده از سوی برخی، هیچکدام از همراهان امام حسین شب عاشورا صحنه جنگ را ترک نکردند و ترک کنندگان مربوط به شب‌های قبل بودند.

وی با اشاره به وصف امام حسین (ع) از یارانش در کربلا، خاطرنشان کرد: امام فرمود این یاران از آزمون‌های دشوار سربلند بیرون آمدند و مثل صخره‌های ستبر کوهستان هستند و انس آن‌ها با مرگ مانند انس خردسال با سینه مادر است.

سنگری با بیان اینکه ۵۲ تن از یاران امام حسین در صبح عاشورا با تیرباران دشمن به شهادت رسیدند، افزود: اسلم بن عمر دیلمی از یاران ایرانی اباعبدالله، هم در خدمت امام سجاد بود و هم از ابتدا تا انتهای ماجرای کربلا امام حسین (ع) را همراهی کرد.

وی با بیان اینکه اسلم خوش خط، خوش سیما و قاری قرآن بود، تاکید کرد: اسلم بن دیلمی ۱۶۱ روز کنار امام حسین بود و منشی مخصوص و نامه نگار امام نیز محسوب می‌شد.

رئیس اندیشکده ادبیات پایداری حوزه هنری با بیان اینکه اسلم بن عمر دیلمی ادبیات عرب را به خوبی می‌شناخت متذکر شد: اسلم بن عمر اهل راز و نیاز و شب بیداری بود و سیمای زیبایی داشت و در تیراندازی و شمشیر زنی مهارت بسیار بالایی داشت و استاد ادبیات و شاعر نیز بود و نقل است که شعر «امیری حسین و نعم الامیر» نیز به این شخصیت منتسب است.

وی با اشاره به اینکه یکی از علت‌های مقابله دشمنان با امام حسین (ع) حسادت است، تصریح کرد: برتری بینی و غرور کاذب، بخل و حسادت از عوامل شکل گیری جریان کربلا و ایستادگی اشقیا در برابر امام حسین است.

سنگری افزود: اسلم از جمله کسانی است که دو بار در کربلا جنگید و رابطه وی با امام سجاد به گونه‌ای بود که امام نگران وی می‌شد و پس از زخمی شدن نیز بخشی از خون اسلم روی پیراهن امام ریخت.

وی با بیان اینکه امام حسین (ع) زمان شهادت اسلم پیش وی بود، خاطرنشان کرد: آخرین جمله و تقاضای اسلم از امام حسین این بود که دستان خود را به دور گردن امام بیندازد و سپس گفت «من چه خوشبختم که آفتاب را در آغوش گرفته‌ام.»

رئیس اندیشکده ادبیات پایداری حوزه هنری با بیان اینکه قهرمان جهاد تبیین در کربلا اسلم بن دیلمی است، تاکید کرد: با بررسی رجز‌های اسلم در می‌یابیم که وی جهاد تبیین در کربلا را برعهده داشت.

انتهای پیام/