محیط زیست

گروه استان‌ها دفاع‌پرس‌ ـ هوشنگ نوبخت؛ 15 خرداد مصادف با روز جهانی «محیط زیست» است. روزی که چنان برای زندگی بشر اهمیت دارد که غفلت از آن می تواند باعث خسارت ها و بحران های جبران ناپذیری برای اهالی کره زمین باشد.

قصد داریم با نگاهی متفاوت به حوزه محیط زیست بپردازیم. محیط زیست کشور که حال و روز چندان خوبی ندارد و مهمتر از آن محیط زیست خوزستان که دچار ابربحران های متمادی خصوصا در چند سال اخیر شده است.

رهبر معظم انقلاب همچون سال های گذشته با تدبیر راهبردی خود سال 1401 را به نام «تولید، دانش بنیان و اشتغال آفرین» نامگذاری کردند.

یکی از مشکلات نظام اداری ما در سال های اخیر پرداختن سطحی و گاه شعارگونه به شعارهای سال است. شعارهایی که در اصل، مسیر متعالی شدن یک سال کشور را روی نقشه به همه نشان می دهد.

 این نامگذاری نه به مثابه یک شعار بلکه فرمانی از سوی فرمانده است و بر همه تکلیف است که با تبعیت از فرماندهی، برای تحقق این فرمان بکوشند که اگر چنین شود بی شک همچون عرصه دفاعی و نظامی مان سریعتر از آنچه تصور می شود به اهداف متعالی مان نزدیک می شویم.

رهبر حکیم انقلاب اسلامی با چنین منطقی، در شعار سال ۱۴۰۱ نیز بر موضوع «تولید» با دو قید جهت دهنده، تعیین کننده و سرنوشت ساز تکیه کرده و سه کلمه «تولید؛ دانش بنیان و اشتغال آفرین» را به عنوان شعار سال اعلام کردند.

متاسفانه تمام تمرکز قوای ما و سیستم اداری مان و حتی افکار عمومی و تیترهای رسانه ای مان چنان به حوزه «اقتصاد» زوم کرده اند که از مهمترین و ضروری ترین چالش مشترک بشر یعنی «محیط زیست» غافل شدند.

شواهد حاکی از آن است که شرایط اقلیمی کشور و به خصوص استان های استراتژیکی همچون خوزستان در سال جاری وضعیت چندان مطلوبی نداشته و در آینده هم نخواهند داشت. دو مقوله آب و ریزگردها، از مباحث اساسی است که سازمان محیط زیست باید برای مدیریت آن تدبیری ویژه بیندیشد.

دانش بنیان شدن یعنی رسوخ علم، اندیشه و دانش در سیستم و هرگاه این اتفاق بیفتد، محیط زیست کمتر تخریب شده و شرایط مساعد زیستی کشور ارتقا می یابد و این راهبرد که تاکنون مورد غفلت واقع شده باید به صورت جهشی و جهادی در دستور کار قرار بگیرد که دوباره در آزمون و خطاهای غیر قابل جبرانی همچون مالچ پاشی های بی اساس و درختکاری های بی نتیجه قرار نگیریم.

تمام چالش‌های محیط زیستی که در کشور با آن‌ها روبه‌رور هستیم در جغرافیای بی نظیر اما ناشناخته خوزستان جمع شده‌اند فلذا تحقق عینی و علمی شعار سال و نتایج حاصل از آن می تواند در استان خوزستان به عنوان مبنا و آزمایش مورد ارزیابی برای کل کشور قرار بگیرد.

 اکنون در خوزستان و در کشور مشکلاتی مانند خشکسالی، تأمین منابع آب شرب وصنایع، آلودگی آب‌های سطحی، خشک شدن تالاب ها و دریاچه ها و عدم توسعه کشاورزی از بارزترین معضلاتی هستند که خیلی وقت نداریم تا نسبت به آن ها بی تفاوت باشیم.

فراموش نکنیم در این مسیر سخت، دو نقطه امیدواری وجود دارد. یکی اینکه این مشکلات به وسیله خود ما ایجاد شده‌اند پس خود ما نیز می‌توانیم بر آن‌ها غلبه کنیم. دوم اینکه چنین مسائل و مشکلاتی که در زیست بوم ما وجود داشته، در بسیاری نقاط دنیا هم مشابه آن وجود دارند که بشر توانسته‌ بر آن ها غلبه کند.

مشکلات زیست‌محیطی در ایران دو دلیل عمده دارند. یکی فرهنگ غلط استفاده از آن و یکی هم سیاست‌های اشتباه در سطح کشور که صد البته گزینه دوم بارزتر و پررنگ‌تر است. در دهه‌های گذشته، تصمیمات کلانی به‌ اشتباه گرفته‌ایم که می‌توانست آسیب‌هایی به‌مراتب بیشتر به محیط ‌زیست کشورمان وارد کند. جالب اینکه این موضوع در همه‌ دولت‌ها، علیرغم تفاوت‌هایی که به‌لحاظ رویکردی باهم داشته‌اند، اتفاق افتاده است. جا نمایی غیر اصولی سد گتوند و تاکید بر ساخت غیر اصولی آن در زمان خود، نمونه بارزی از این دست اشتباهات غیر قابل گذشت است.

برای اینکه از موضوع بحث فاصله نگیریم به سراغ متن ماجرا برویم و بعد از شناخت نسبی از وجود مشکلات، معضلات و ابر بحران های زیست محیطی در خوزستان و کشور به فکر چاره باشیم.

گذری بر بیانیه گام دوم انقلاب و همچنین تحقق شعار سال به خصوص در حوزه محیط زیست می تواند ما را تا حدود زیادی به سرمنزل مقصود در این حوزه برساند.

بی شک در گام اول باید هدف ما جلوگیری از بدتر شدن شرایط باشد که این امر به عرصه تولید بر می گردد. تغییر روش و ساختار در تولید صنایع، معادن و کشاورزی یک ضرورت انکار ناپذیر است و ما ناچاریم که از دوران تولیدات مختلف به شیوه های سنتی و یا غیر اصولی پرهیز کنیم که این امر در شعار سال هم کاملا بدان اشاره شده است.

گام دوم در بازسازی زیست بوم مان استفاده از دانش در عملکردهاست. نیازی که طی دهه های گذشته یا شاهد انجام آن نبوده ایم و یا به صورت مصداقی و گذرا از آن عبور کردیم اما تلنگر شعار سال و تدبیر حکیمانه رهبر معظم انقلاب بر ما تکلیف می کند که هیچ طرح و پروژه ای را در محیط زیست کشور کلنگ نزنیم مگر اینکه پیوست دانش بنیان و آینده نگری در آن دیده شده باشد و گام سوم و نهایی استفاده و بهره برداری درست از محیط زیست است که نیاز اساسی به فرهنگ سازی و تقویت قوانین بازدارنده و نوینی دارد که در نهایت منجر به اشتغال آفرینی شود.

تمام دنیا بر اساس مطالعات علمی و میدانی به یقین رسیده اند که بهترین و پایدارترین و کم خطرترین نوع اشتغال آفرینی، آن شکل از اشتغال است که در طبیعت و بر اساس زیست بوم هر منطقه طراحی و اجرا شود که این مطلب هم خوشبختانه در قسمت پایانی شعار راهبردی سال گنجانده شده است.

همه موارد مطرح شده در مطلب بالا تا حصول نتیجه دلخواه در گرو این است که نگاه شعار محوری و سطحی نگری مان به شعار راهبردی سال را تغییر دهیم و با تشکیل اتاق های اندیشه ورز و کارگروه های فنی و تخصصی بتوانیم با روحیه انقلابی، جهادی و اصولی بر مبنای برنامه ریزی و تکیه بر دانش و استعداد جوانان متعهد کشور عزیزمان بتوانیم بستری مناسب برای زیست بوم هموطنان مان ایجاد کنیم که اگر چنین شود فضایی ایده آل برای همه حوزه ها و عرصه ها گسترانیده ایم ضمن اینکه شرمنده تاریخ این کشور و نسل های آینده هم نخواهیم شد.

فراموش نکنیم که زیست بوم منحصر به فرد و ناشناخته خوزستان به اندازه 17 کشور دنیا ظرفیت، استعداد و قابلیت پردازش در حوزه های مختلف را دارد.

بیش از 300 کیلومتر نوار ساحلی، وجود جنگل های بلوط زاگرس، رودخانه های متعدد دائمی و فصلی، وجود تالاب ها و دریاچه ها، ظرفیت های بزرگ جلگه، دشت و کوهستان و بسیاری پتانسیل های بکر و خدادادی که به دلیل عدم برنامه ریزی اصولی از آن ها غافل شده ایم و این غفلت ها باعث شده نه تنها نتوانیم از این همه نعمت طبیعی بهره مند شویم بلکه آسیب های زیست محیطی ناشی از غفلت های ما باعث رنجش خاطر و بحران های شدیدی شود که حتی توان و یا دانش کافی برای مهار آن را هم از دست داده ایم و اینک وقت آن رسیده که با مراجعه به فرمان رهبری که همچون یک دیده بان از منظری دیگر، اتفاقات، آسیب ها و خطرات منطقه را رصد می کند به محیط زیست استان و کشورمان بپردازیم.

ناچاریم شیوه تولید از دل طبیعت را تغییر دهیم، با کوله پشتی دانش به سمت زیست بوم مان حرکت کنیم و از دل همین نعمت های بزرگ خدا برای مردم مان تولید شغل هایی را طراحی کنیم که کمترین آسیب ها را به محیط زیست و هموطنان مان برسانیم و اگر چنین شود توانسته ایم گامی بلند در تحقق عینی شعار سال در عرصه مهم «محیط زیست» برداریم.

انتهای پیام/