گروه دفاعی امنیتی دفاع‌پرس- رحیم محمدی؛ بیماری کرونا که آمد، هیچ‌کس تصور نمی‌کرد که با گذشت بیش از دو سال همچنان در خصوص ابتلا به آن نگرانی‌هایی وجود داشته باشد. همگان بر این باور بودند که حداکثر این بیماری یک سال عمر خواهد داشت و بعد از آن به تدریج جامعه به شرایط عادی بازمی‌گردد؛ ولی اکنون علیرغم آن‌که واکسن‌های متعددی هم برای مقابله با ویروس کرونا ساخته شده است، شاهد هستیم که ویروس این بیماری هر از چند گاهی تغییر یافته و به شکل دیگری در جامعه گسترش می‌یابد؛ لذا با این مقدمه و به دلیل آغاز موج هفتم کرونا، به‌منظور کسب آگاهی درباره میزان کارایی واکسن «نورا» گفت‌وگویی را با دکتر «حسن ابوالقاسمی» فرمانده دانشگاه علوم پزشکی بقیةالله (عج) انجام دادیم که ماحصل آن در ادامه آمده است.
دفاع‌پرس: تصمیم برای ساخت واکسن نورا در چه شرایطی گرفته شد؟
تصمیم برای ساخت واکسن نورا زمانی گرفته شد که برای مقابله با کرونا واکسنی در دنیا وجود نداشت و تنها وسیله‌ای که برای مقابله با آن وجود داشت و می‌توانست جان بیماران مبتلا به کرونا را نجات دهد، طرح «پلاسما درمانی» بود.
این هم طرحی بود که دانشگاه بقیةالله برای انجام آن پیشقدم شد و اجرای آن در کشور گسترش یافت؛ در واقع این نوع درمان نوعی واکسیناسیون، اما به شکل پسیو یعنی ایمنی موقت بود که اثرات خوب خود را هم بر جای گذاشت؛ چرا که بعد از ما بسیاری از کشور‌ها این روش درمانی را انجام دادند، اما در کشور ما همانگونه که در خیلی موارد دیگر در معاونت درمان [وزارت بهداشت]ذوق‌زده می‌شوند، سریع این شیوه را از حالت تشویق خارج کردند؛ لذا بعد‌ها مطالعات پیرامون این شیوه به دلیل اینکه دارو‌های گرانقیمتی وارد بازار شد و ترجیح بر استفاده از این دارو‌ها بود، ادامه پیدا نکرد؛ البته ما همان زمان به دنبال واکسیناسیون اکتیو یا فعال هم بودیم.
دفاع‌پرس: فرق ساخت واکسن توسط این دانشگاه با سایر واکسن‌های داخلی ساخته شده چیست؟
فرق ما با دیگران این بود که آنها می‌خواستند ساخت واکسنی را آغاز کنند که یا دیگران نصف آن را انجام داده بودند، یا اینکه روی واکسن کشته‌شده کار کنند و یا از خارج بیاورند و در ساخت آن مشارکت کنند؛ در حالی که دانشگاه بقیةالله به دنبال ساخت واکسن با دانش تمام‌ایرانی بود.
از این رو، شاید نورا تنها واکسنی در کشورمان باشد که واقعاً در این دانشگاه طراحی و ساخته شده و نه‌تنها از هیچ کمک خارجی هم استفاده نکرده، بلکه ارزی هم برای ساخت آن اختصاص نیافته است و در این رابطه حتی دنبال ساخت کارخانه تولید واکسن هم نرفتیم؛ زیرا با بررسی‌هایی که انجام دادیم از ظرفیت خالی موجود در کشور استفاده کردیم تا بتوانیم واکسن را به‌صورت انبوه تولید کنیم.
بر این اساس، ابتدا به‌صورت نیمه‌صنعتی و سپس به‌صورت صنعتی، پنج میلیون دز واکسن تولید کردیم که سه میلیون دز آن را وزارت بهداشت از ما خرید و قرار شد در مراکز واکسیناسیون، آنها را توزیع کند.
دفاع‌پرس: ساخت واکسن نورا در چه شرایطی محقق شد؟
ساخت نورا در شرایطی محقق شد که برای ساخت آن، مطالعات بالینی خیلی سختی را طی کردیم؛ یکی از ویژگی‌های آن این است که در مرحله سوم مطالعات بالینی ساخت نورا وزارت بهداشت، ما را مجبور کرد تا فاز سه عادی انجام ندهیم، بلکه فاز سه را به عنوان دز یادآور استفاده کنیم.
بنابر این، اطلاعاتی که از این واکسن جمع‌آوری شد و در اختیار وزارت بهداشت قرار گرفت، مشخص کرد که واکسنی کاملاً مؤثر و بدون عارضه جدی برای مقابله با کرونا در دز یادآور است.
نورا واکسنی پروتئینی و نوترکیب است و سطح آنتی‌بادی خوبی را ایجاد می‌کند؛ لذا امیدواریم مردم در شرایط فعلی که با پیک هفتم همه‌گیری کرونا مواجه هستند و قبل از اینکه تخت بیمارستان‌ها از بیماران کرونایی مجدد پر شود، با تزریق واکسن از این همه‌گیری جدید جلوگیری کنند.
دفاع‌پرس: فرمانده سابق این دانشگاه در اسفند ۱۳۹۸ عنوان کرد که واکسن کرونا را طی یک سال آینده تولید می‌کنیم، اما این واکسن حدود دو سال بعد تولید شد؛ علت این تأخیر یک‌ساله در تولید واکسن چه بود؟
دلیل این موضوع، ساخت واکسن با دقت بالا بود؛ زیرا هیچ‌کدام از واکسن‌های داخلی مثل نورا فاز حیوانی را سپری نکردند؛ فاز حیوانی ساخت نورا بسیار مهم است؛ زیرا روی موش، خرگوش و میمون آزمایش انجام دادیم و سپس نمونه‌ها را به آلمان فرستادیم تا میزان ساخت آنتی‌بادی در بدن را مشخص کنیم؛ لذا چنانچه این مراحل را نداشتیم، نورا خیلی زودتر به بازار عرضه می‌شد.
البته ناگفته نمانَد که ساخت واکسن در شرایط عادی ۱۰ سال به طول می‌انجامد به همین خاطر سپری کردن یک سال تا رسیدن به فاز مطالعات بالینی زمان زیادی نیست و این هم در شرایطی محقق شد که خیلی از واکسن‌های ساخت داخل با کمک خارجی‌ها ساخته شدند و این در شرایطی بود که فشار زیادی را در مطالعات بالینی این واکسن به ما وارد می‌کردند.
آن زمان واکسن‌های خارجی زیادی وارد شده بود و واکسن‌های داخلی دیگری نیز در دسترس قرار داشت به همین دلیل دیر‌تر از زمانی که پیش‌بینی می‌کردیم، عرضه شد.
دفاع‌پرس: هم‌زمان با ساخت واکسن، قرار بود که تولید سه دارو کرونا هم شروع شود؛ ساخت این دارو‌ها به کجا رسید؟
من هیچ‌کدام از دارو‌هایی را که برای کرونا تجویز می‌شود، داروی مؤثری نمی‌دانم، زیرا دارو باید در یک شرکت تحقیقاتی آماده و بعد به‌صورت نیمه‌صنعتی تولید شود و سپس مراکز مطالعات بالینی باید نتایج آن را بررسی کنند. بر این اساس، معتقدم که هیچ‌کدام از دارو‌های مطرح، داروی کرونا نیستند و فقط در حد مسکّن هستند و هر کس هم ادعایی در این‌خصوص کرده، داروی مورد اشاره در حد تسکین علائم بالینی بوده است؛ حتی دارو‌های گیاهی مورد ادعا در درمان کرونا هم همین حکم را دارند.
دانشگاه بقیةالله علیرغم در اختیار داشتن مرکز مطالعات بالینی برای آزمایش دارو، تاکنون کسی دارویی برای مقابله با کرونا به این مرکز نیاورده است.
دفاع‌پرس: آیا وزارت بهداشت واکسن نورا را برای استفاده به‌عنوان دز چهارم در اختیار مراکز درمانی و بهداشتی قرار داده است؟
وزارت بهداشت واکسن ما را خریده است؛ لذا انتظار می‌رود در همه مراکز آن را توزیع کند؛ در این رابطه آنچه شنیدیم این است که در برخی مراکز، نورا وجود ندارد و علت آن را هم اولویت دادن به واکسن‌هایی که تاریخ مصرف آنها نزدیک به اتمام است، اعلام کردند.
البته ما این علت را نمی‌پذیریم و آن را منطقی نمی‌دانیم؛ چون همه واکسن‌ها باید در دسترس مردم باشد تا مردم آزادانه هر واکسنی را می‌خواهند انتخاب کنند.
سفارش سازمان بهداشت جهانی؛ اولویت در تزریق واکسن‌های پروتئینی
این در حالی است که سفارش سازمان بهداشت جهانی بر این است که تزریق واکسن‌های پروتئینی در اولویت قرار داشته باشد؛ پس، از آنجایی که بیش از ۱۰ هزار نفر به‌صورت دز یادآور در مرحله سوم این واکسن را تزریق کردند و نتایج آن هم موجود است، بهتر است واکسن‌های پروتئینی که فاز مطالعاتی آنها طی شده بر اساس سفارش سازمان بهداشت جهانی در اولویت تزریق قرار گیرند؛ چون این حق مردم است که از واکسن مناسب استفاده کنند.
بر این اساس، امیدواریم تمام دانشگاه‌های علوم پزشکی به وظیفه قانونی و شرعی خود عمل کنند و این واکسن را در تمام مراکز بهداشتی در اختیار مردم قرار دهند.
دفاع‌پرس: لیستی اعلام شده مبنی بر اینکه مردم از چه واکسن‌هایی می‌توانند به‌عنوان دز یادآور استفاده کنند؛ لیستی که در آن نامی از واکسن نورا وجود ندارد؛ در این رابطه توضیحی می‌فرمایید.
لیست مورد اشاره از سوی منافقین تهیه شده بود، اما در لیستی که وزارت بهداشت اعلام کرد، نه‌تنها نام نورا به‌عنوان یکی از واکسن‌های قابل تزریق وجود دارد، بلکه در این لیست نورا اولین واکسن است.
دفاع‌پرس: واکسن نورا را در مقابل سویه جدید کرونا چگونه ارزیابی می‌کنید؟
به‌صورت کلی آنچه سازمان بهداشت جهانی اعلام کرده، تزریق واکسن کرونا در مقابله با این بیماری موثر است؛ لذا از آنجایی که واکسن نورا در زمان فراگیری اومیکرون به متقاضیان تزریق شد و میزان آنتی‌بادی بدن را افزایش داد به همین جهت بر روی این سویه جدید هم می‌تواند به خوبی نتیجه‌بخش باشد.
پرداخت نکردن هزینه واکسن‌های خریداری شده توسط وزارت بهداشت
دفاع‌پرس: گفته شده واکسن‌های داخلی بر روی دست تولیدکننده‌ها مانده و وزارت بهداشت اقدامی برای خرید ابن واکسن‌ها انجام نمی‌دهد؛ آیا این موضوع شامل وضعیت نورا هم می‌شود؟
بله؛ این موضوع شامل حال نورا هم می‌شود، زیرا پنج میلیون دز تولید کردیم و از این میزان سه میلیون دز را وزارت بهداشت تحویل گرفته که هنوز هم یک ریال بابت این واکسن‌ها به ما نداده است.
علت این موضوع هم این است که به یک‌باره تعداد زیادی واکسن از خارج وارد شد و این تا زمانی که واکسن داخلی وجود نداشت، خیلی هم خوب بود، ولی بعدش ترمز وارد نکردن را دیر کشیدند؛ بدین ترتیب در زمانی که واکسن‌های داخلی تولید شده بود، مقدار زیادی واکسن خارجی جایگزین واکسن‌های داخلی شد و این موضوع هم مثل خیلی از تولیدات داخلی دیگر با بیچارگی جای می‌افتد؛ زیرا کسی که در داخل تولیدی را انجام می‌دهد تا بخواهد خودش را پیدا کند، واردات بیچاره‌اش می‌کند.
البته نمی‌خواهم بگویم که کسی در این رابطه قصدی داشت؛ چون شرایط کشور ایجاب می‌کرد که سفارش دهند؛ ولی این بدشانسی را واکسن‌های داخلی آوردند که وقتی به تولید انبوه رسیدند، مقدار زیادی واکسن خارجی در کشور بود و آنها استفاده شد؛ در حالی که واکسن ما به مراتب از واکسن خارجی بهتر است.
اوج آپارتاید دارویی در کشورهای اروپایی
دفاع‌پرس: آیا به بازار‌های خارجی هم فکر کردید و یا اقدامی برای صادرات انجام دادید؟
همه ظلم‌هایی که در تحریم بود به یک طرف و این ظلمی که کشورهای غربی انجام دادند و گفتند هر کس واکسن ما را زده باشد، می‌تواند به کشورهای ما سفر کند هم یک طرف؛ این اقدام آنها اوج آپارتاید در کشورهای غربی را نشان می‌دهد؛ چرا که به عقیده آنها هر کس آسترازنکا زده باشد، می‌تواند به اروپا سفر کند در حالی که این واکسن کشتار کرده است.
این تصمیم اروپایی‌ها بر خلاف نظر سازمان بهداشت جهانی است؛ چرا که این سازمان عنوان کرده هر کشوری خودش تشخیص می‌دهد که مردم چه واکسنی را استفاده کنند؛ بر این اساس، مقامات در کشورمان از مردم خواستند شش واکسن تولید داخل را تزریق کنند؛ ولی حالا کشورهای اروپایی برخلاف نظر سازمان بهداشت جهانی عنوان می‌کنند که شرط ورود به اروپا تزریق واکسن آسترازنکا یا فایزر است.
حالا تصور کنید که چنین اقدامی را ما در رابطه با اروپایی‌ها انجام می‌دادیم، آن وقت آنها چه عکس‌العملی را نشان می‌دادند؟
این موضوع را مورد توجه قرار دهید، بعد ببینید می‌توانیم بازاریابی کنیم یا خیر؟ نمی‌خواهیم شعار دهیم؛ چرا که وقتی می‌رویم بازاریابی کنیم، بزرگترین مانع ما همان آپارتاید است.
این آپارتاید به شما اجازه نمی‌دهد شما در جایی واکسن داخلی را ثبت کنید؛ حتی اگر مستندات علمی در خصوص تأیید واکسن داشته باشید و تمام مقالات مرتبط را هم ثبت کرده باشید، به‌واسطه تسلطی که بر مراکز مختلف دنیا دارند، اجازه نمی‌دهند که شما واکسنی غیر از واکسن‌های اروپایی در کشورهای مختلف ثبت کنید؛ برای اینکه مبادا رقیبی برای آنها پیدا شود؛ به‌عنوان مثال آن‌هایی که امسال قصد داشتند به مکه بروند، شرط ورود آنها به عربستان سعودی داشتن سابقه تزریق واکسن آسترازنکا بود؛ آیا این برای مسلمانان ننگ نیست که علیرغم تولید واکسن در برخی کشورهای اسلامی، شرط سفر به عربستان سعودی داشتن سابقه تزریق واکسن آسترازنکا باشد؟
البته ما ناامید نیستیم؛ چون بالاخره در جا‌هایی که دسترسی داریم و می‌توانیم، دنبال این خواهیم رفت تا واکسن نورا را ثبت کنیم؛ مقدمات این کار را فراهم کردیم و این کار را هم پیگیری می‌کنیم.
حال ممکن است از دیگر واکسن ساز‌های داخلی همین سئوال را بپرسید و در پاسخ بگویند ما صادرات داشتیم؛ اینکه ۲۰۰ هزار یا ۳۰۰ هزار دز به کشوری اهدا کنند به معنی صادرات نیست؛ چون همانگونه که اشاره شد، طی کردن روند صادرات واکسن داخلی به دیگر کشور‌ها بسیار سخت است و نباید با آن، شعارگونه برخورد کرد.
صادرات به این معناست که واکسن را در کشوری ثبت کنید و این کشور برای دریافت واکسن تقاضا کرده و به‌واسطه آن، واکسن را خریداری و در مقابل آن وجهی پرداخت کند.
دفاع‌پرس: فرق نورا با سایر واکسن‌های پروتئینی چیست؟
این نوع واکسن‌ها باید با یکدیگر مقایسه شوند؛ ما در فاز سه مطالعاتی نورا به دنبال این بودیم که آیا این واکسن به‌عنوان دز یادآور آنتی‌بادی‌سازی خوبی انجام می‌دهد و یا عارضه‌ای دارد؟ برای مشخص شدن این موضوع با سایر واکسن‌ها مقایسه کردیم؛ مثلا کسی که آسترازنکا، برکت یا سینوفارم زده بود در گروه مطالعاتی ما قرار داشت؛ کسانی که این واکسن را زده بودند و ما به‌عنوان دز یادآور، نورا به آنها تزریق کردیم، سطح آنتی‌بادی آنها خیلی بالا رفت و حتی ۱۰ برابر هم بالاتر رفت که این نشان داد، نورا تأثیر بسیار خوبی برای کسانی که در گذشته سایر واکسن‌ها را زده باشند، دارد و این همان ویژگی بود که در مطالعات خود به آن رسیدیم؛ بنابراین واکسن نورا به‌عنوان دز یادآور بهترین واکسنی است که الان در کشور وجود دارد.
دفاع‌پرس: به‌عنوان دز چهارم چه کسانی می‌توانند نورا تزریق کنند؟
تمام کسانی که در مراحل قبلی هر نوع واکسنی را استفاده کرده باشند، به‌عنوان دز چهارم یا حتی دز سوم می‌توانند نورا تزریق کنند.
انتهای پیام/ 231
