مصباح یزدی

گروه حماسه و جهاد دفاع‌پرس: ۱۲ دی ۹۹ و درحالی‌که ملت ایران مشغول سوگواری به‌دلیل فرا رسیدن اولین سالگرد شهادت سپهبد شهید حاج قاسم سلیمانی بودند، خبری ناراحت‌کننده در رسانه‌ها مبنی بر درگذشت عالم ربانی و فقیه بصیر، آیت الله محمدتقی مصباح یزدی منتشر شد. این مجتهد انقلابی که اقدامات فراوانی را در تربیت شاگردان و پیشبرد اهداف نظام جمهوری اسلامی ایران انجام داده بود، سرانجام به‌دلیل عارضه گوارشی در سن ۸۶ سالگی از دنیا رفت.

محمدتقی مصباح یزدی در ۱۱ بهمن سال ۱۳۱۳ در خانواده‌ای مذهبی در استان یزد دیده به جهان گشود. کشور در آن سال‌ها در دوران خفقان به سر می‌برد و رژیم پهلوی با تأکید رضاخان، تلاش بسیاری را بر عدم برگزاری مجالس مذهبی انجام می‌داد و حتی با افرادی که به فکر برگزاری مجالس بودند نیز به‌شدت برخورد می‌شد. پدر آقای مصباح در همان دوران اقدام به برگزاری مجالس هفتگی دعای کمیل می‌کرد و در صبح هر جمعه نیز دعای ندبه در زیرزمین منزلشان برگزار می‌شد، لذا خانواده‌ای که حاجاقای مصباح در آن رشد پیدا کردند، از خانواده‌های به‌شدت مذهبی بود و طبیعی بود که مسیر ایشان نیز به سمت فراگیری علوم دینی و قرآنی برود.

در دوران ابتدایی جزو شاگردان برتر مدرسه بود و از این روز همواره مورد محبت و لطف معلمان و مسئولان مدرسه قرار می‌گرفت. رضاخان در آن دوران تلاش می‌کرد تا اقشار مختلف جامعه را نسبت به روحانیت بدبین کند و از این قبیل اقدامات حتی در مدارس نیز انجام می‌شد. در این فضای خفقان بود که محمدتقی مصباح یزدی تصمیم گرفت تا برای فراگرفتن علوم دینی به حوزه برود و البته که وجود عالمی، چون مرحوم حاج شیخ احمد آخوندی که از خویشاوندان مادری وی بود نیز تأثیر بسیاری بر تصمیم آقای مصباح برای رفتن به حوزه داشت. ایشان ساکن نجف بودند، اما هرازچند گاهی برای دید و بازدید به یزد می‌آمدند و در همین رفت و آمد‌ها بود که محمدتقی مصباح شیفته ایشان شد.

بعد از اتمام دوران ابتدایی تحصیل در سال ۱۳۲۶، وارد مدرسه شفیعیه یزد شد و علاقه ایشان به یادگیری علوم دینی، منجر به این شد که در طول چهار سال دروس متوسطه را فرا بگیرد. بعد از این چهار سال بود که محمدتقی مصباح یزدی به همراه خانواده‌اش نزد شیخ احمد آخوندی رفت تا در حوزه علمیه نجف به ادامه تحصیل بپردازد، اما به‌دلیل مشکلات مالی خیلی زود به تهران بازگشت و تصمیم گرفت تا برای ادامه تحصیل به قم برود.

در حوزه علمیه قم چنان مطالعه و مباحثه وقت او را پر کرده بود که به گفته خود در شبانه روز پنج ساعت برای خواب باقی می‌ماند. هنوز کفایه و مکاسب را به پایان نبرده بود که گهگاه برای کسب آمادگی در درس امام خمینی (ره) حاضر می‌شد و شخصیت امام تأثیر شگرفی در زندگی ایشان گذاشت. در کنار درس امام راحل، در درس فقه «آیت‌الله العظمی بروجردی» نیز شرکت می‌کرد و در همین سالها، با شخصیت علامه‌طباطبایی انس فراوانی پیدا کرده بود و در مجالس درس عمومی و خصوصی ایشان نیز حضور می‌یافت.

از دیگر کسانی که محمدتقی مصباح یزدی سال‌های متمادی را به تحصیل نزد او گذراند، آیت الله العظمی بهجت بود، وی در طول این سال‌ها بنا به گفته هم دوره‌ای هایش با دقت فراوان و با جهد و تلاش شایان به تحصیل علوم می‌پرداخت و همزمان به تهذیب نفس و ایجاد سجایای اخلاقی اهتمام ویژه نشان می‌داد.

پیشرفت آقای مصباح در حوزه و به‌ویژه در حوزه فلسفه و فقه به‌حدی رسیده بود که از وی با عنوان مطهری زمان یاد می‌کردند. ایشان، علوم گوناگون اسلامی را در محضر استادان حوزه آموخته‌اند و به مطالعه و تدبّر فراوان در آن پرداخته‌اند، به‌طوری که در فقه و اصول با بهره بردن از محضر استادانی، چون آیات عظام بروجردی، اراکی، امام خمینی و بهجت در سن ۲۷ سالگی به درجه اجتهاد رسیدند. در علم تفسیر نیز با بهره از دیدگاه‌ها و سفارشهای خصوصی علامه طباطبایی (ره)، توانستند روش صحیح تعمّق و تفکّر در قرآن را بیاموزند تا آنجا که علامه کار بازخوانی «تفسیر المیزان» پیش از چاپ را به او سپردند. آیت الله مصباح یزدی، در فلسفه، «اسفار» و «شفا» را نزد علامه (ره) فرا گرفتند و خود، سال‌ها به تدریس فلسفه اسلامی و غرب در حوزه‌های علمیه پرداختند؛ به گونه‌ای که امروزه، یکی از برجسته‌ترین استادان فلسفه به شمار می‌آیند و کتاب «آموزش فلسفه» ایشان، در مراکز مختلف فرهنگی تدریس می‌شود.

ایشان در بسیاری از مسائل فلسفه به گفته اهل فن نوآوری‌هایی نیز انجام داده‌اند و شاگردان بسیاری را تربیت کردند. ایشان ضمن تحصیل دروس حوزه در کلاسهای فیزیک، شیمی و… شرکت می‌کرد و زبانهای خارجی فرانسه و انگلیسی را نیز تا حدّی آموخته‌اند.

این عالم برجسته و شخصیت علمی تاکنون آثار بسیاری در زمینه‌های مختلف از خود به یادگار گذاشته است که بخشی از آن‌ها مربوط به پیش از انقلاب و برخی مربوط به بعد از انقلاب است. خداشناسی، کیهان‌شناسی، انسان‌شناسی، راه و راهنماشناسی، قرآن‌شناسی، اخلاق در قرآن، جامعه و تاریخ از دیدگاه قرآن، حقوق و سیاست در قرآن، آموزش فلسفه، شرح نهایه الحکمه، شرح جلد اول اسفار الاربعه، شرح جلد هشتم اسفار الاربعه، دروس فلسفه اخلاق، خودشناسی برای خودسازی، بر درگاه دوست، نقدی فشرده بر اصول مارکسیسم، آموزش عقاید، قرآن در آیینه نهج البلاغه، نگاهی گذرا به نظریه ولایت فقیه و. از جمله آثار این فقیه انقلابی محسوب می‌شود.

محمدتقی مصباح علاوه بر اقدامات فراوان فرهنگی در حوزه، در خارج از حوزه نیز کار‌های فرهنگی بسیاری را به کمک شاگردانش انجام داد. تأسیس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) یکی از اقدامات آیت الله مصباح بود که تاکنون بیش از یک‌هزار نفر از طلاب فاضل را تحت پوشش خود قرار داده و آن‌ها را با علوم روز آشنا می‌کند.

اعتقاد و علاقه قلبی به، ولی فقیه چه در زمان امام راحل و چه در زمان امام خامنه‌ای منجر به این شد که از گذشته تا کنون بار‌ها مورد تهاجم و تخریب از سوی دشمنان قسم خورده نظام جمهوری اسلامی ایران قرار بگیرد. ایشان در دوران پهلوی در کنار امام خمینی (ره) برای آگاهی بخشی مردم نسبت به اقدامات ظالمانه رژیم منحوس پهلوی اقدامات گسترده و اثرگذاری را انجام دادند که تنظیم شکوائیه به زبان انگلیسی و ارسال آن به سازمان ملل و کمیسیون حقوق بشر، ایراد سلسله سخنرانی‌های «حکومت اسلامی» در کتابخانه مسجد خیابان ایرانشهر تهران، مشارکت در تدوین اساسنامه اولین تشکل سازمان یافته مبارزاتی روحانیت، موسوم به تشکل یازده نفری، چاپ مخفیانه اعلامیه‌ها و سخنرانی‌های امام (ره) و مشارکت در تهیه ده‌ها نامه و اعلامیه در محکومیت رژیم شاه و حمایت از امام (ره) از جمله آنهاست.

ولایتمداری از ویژگی‌های بارز این فقیه عالی قدر بود و ایشان هیچ‌گاه از، ولی فقیه نه جلوتر و نه عقب‌تر حرکت نکردند بلکه همواره خود را مطیع، ولی فقیه می‌دانستند و توصیه اکید ایشان به شاگردانش هم همین بود که یکی از راه‌های عاقبت به خیری پیروی از، ولی فقیه و ایمان قلبی به ولایت فقیه است. بصیرت و درک صحیح از مسائل سیاسی، اجتماعی و فرهنگی در کنار علم بالای ایشان منجر به این شد تا رهبر معظم انقلاب اسلامی درخصوص شخصیت ایشان بگویند که اگر خدای متعال به نسل کنونی ما، این توفیق را نداد که از شخصیت‌هایی مانند علامه طباطبایی و شهید مطهری استفاده کند، اما به لطف خدا، این شخصیت عزیز و عظیم القدر، خلا آن عزیزان را در زمان ما پر کرده است.

این عالم ربانی سرانجام در غروب روز جمعه ۱۲ دی‌ماه ۱۳۹۹ پس از عمری مجاهدت و تلاش در راه اعتلای اسلام و استقرار نظام اسلامی دعوت حق را لبیک گفت.

در آخر پیام تسلیت رهبر معظم انقلاب اسلامی در پی درگذشت این عالم وارسته و استاد برجسته حوزه‌های علمیه را از نظر می‌گذرانید.

بسم الله الرّحمن الرّحیم

با تأسف و تأثر فراوان خبر درگذشت عالم ربانی، فقیه و حکیم مجاهد، آیت‌الله آقای حاج شیخ محمدتقی مصباح یزدی را دریافت کردم. این، خسارتی برای حوزه‌ی علمیه و حوزه‌ی معارف اسلامی است. ایشان متفکری برجسته، مدیری شایسته، دارای زبان گویائی در اظهار حق و پای با استقامتی در صراط مستقیم بودند. خدمات ایشان در تولید اندیشه‌ی دینی و نگارش کتب راه‌گشا، و در تربیت شاگردان ممتاز و اثرگذار، و در حضور انقلابی در همه‌ی میدان‍هائی که احساس نیاز به حضور ایشان میشد، حقاً و انصافاً کم‌نظیر است. پارسائی و پرهیزگاری خصلت همیشگی ایشان از دوران جوانی تا آخر عمر بود و توفیق سلوک در طریق معرفت توحیدی، پاداش بزرگ الهی به این مجاهدت بلندمدت است.

اینجانب که خود سوگوار این برادر قدیمی و عزیز می‌باشم، به خاندان گرامی و فرزندان عالم و صالح و دیگر بازماندگان ایشان و نیز به شاگردان و ارادتمندان این معلّم بزرگ و به حوزه‌ی علمیه تسلیت عرض میکنم و علوّ درجات ایشان و مغفرت و رحمت الهی را برای ایشان مسألت می‌نمایم.

گزارش از احسان یعقوبی

انتهای پیام/ ۱۱۷