مصطفی زمانی

سرویس فرهنگ و هنر مشرق – بازیگران و هنرمندان ریشه‌دار فضای نمایشی کشورمان، در ادوار مختلف سیاسی برای مدیران فرهنگی زینت‌المجالس بودند و اصلاح این رویه با توجه به وضعیت مدیریت فرهنگی در کشورمان تقریبا ممکن نیست.تحریم‌ شدن چهل و یکمین جشنواره فجر فرصت مناسبی فراهم آوردتا قشری‌نگری‌های مرسوم در این فضای فرهنگی و در ذیل آن فضای جشنواره فیلم فجر تعدیل شود.

در حالیکه تحریم گسترده‌ عدم حضور در جشنواره به صورت یک سیاست‌گذاری فصلی از سوی سلبریتی‌ها دنبال می‌شود، انتشار عکس‌های مصطفی زمانی در جلسه نقد و بررسی فیلم «عطرآلود» مورد توجه افکار عمومی قرار گرفت.

بسیاری انتظار داشتند که مصطفی زمانی همچون سایر همکارانش حضور در فجر چهل و یکم را تحریم کند. اما پیش از آنکه زمانی دست به چنین اقدامی بزند، این جشنواره سیاسی فجر است که سال‌های متمادی بازیگر سریال یوسف پیامبر(ع) را تحریم کرده است.

چرا سلحشورانه در کنار سلحشور ایستاد؟

زمانی در جشنواره فیلم کیش در اسفند ۱۳۹۲ قرار شد که از فرج الله سلحشور تقدیر شود با اینکه در تهران مشغول بازی در یک فیلم سینمایی بود، از عوامل پروژه مرخصی اجباری گرفت و با نخستین پرواز خود را به جزیزه کیش رساند و در مراسم تقدیر مرحوم سلحشور شرکت کرد.

خیلی‌ها از حاضران از حضور او متعجب بودند چرا این بازیگر که حالا تبدیل به یکی از ستاره‌های مشهور سینما شده بود و این حضور برای او آورده‌ای در میان اهالی سینما ندارد چرا در این مراسم حضور پیدا می‌کند. زمانی در جشنواره فیلم کیش عمدتا با این جمله مواجه می‌شد:” تو که راه خودت را پیدا کردی، به سلحشور نیازی نداری”. او با مکث و متانت به این عبارت‌ها، با پک عمیقی به سیگار به پرسشگران چنین پاسخ می‌داد: من هرچه دارم از حاجی دارم، از من نخواهید که بی‌معرفت باشم.

حضور او در مراسم تشییع این کارگردان سینما علی رغم سمپاشی‌های گسترده نشان می‌دهد که بازیگر فیلم «قصه عشق پدرم» هر چه قدر از پله‌های ترقی بالاتر می‌رود، معرفتش افزون می‌گردد.

جشنواره فیلم فجر چرا همواره به آقامصطفی بی معرفتی کرد؟

«زمانی» بازیگر ممتازی با کارنامه متفاوتی است و در فیلم‌های سینماگران متنوعی ایفای نقش کرده، اما در جشنواره فجر هیچگاه توجهی به رشد این بازیگر نداشته است. کافیست نگاهی به کارنامه او بیندازیم تا به اطلاعات بیشتری از بازیگر تحریم شده فجر کسب کنیم.

او در فیلم آل(بهرام بهرامیان) و بدرود بغداد (مهدی نادری ) کیفر (حسن فتحی ) در نخستین گام‌های سینمایی‌اش درخشان ظاهر شد اما جشنواره او را به علت جوانی و تجربه کافی نادیده گرفت و از همان سال ۱۳۸۸ او در لیست تحریمی‌های سیمرغ فجر قرار گرفت.

از سال ۱۳۸۸ یک قراردادهای ناننوشته فجر تحریم مصطفی زمانی بود و هیچ سیاست‌گذار فرهنگی تاثیرگذاری پیدا نشد تا این سحر بزرگ را باطل کند.

او در سال ۱۳۹۲ در مهمترین فیلم سینمایی‌اش«ملکه» ایفای نقش کرد، فیلم ملکه در حالیکه در ۱۴ رشته اصلی نامزد جشنواره شد اما در عین ویژگی‌های تمام عیار سینمایی‌اش در سه رشته فرعی جایزه گرفت و بازهم نادیده گرفته شد.

در همان سی امین دوره از جشنواره، او برای فیلم نه چندان معتبر یک عاشقانه ساده نامزد دریافت سیمرغ بلورین جشنواره فیلم فجر شد. این شیوه برخورد با مهمترین تحریم شده فجر طی ۱۴ سال گذشته با نادیده گرفتن او در فیلم‌های ماهی‌سیاه کوچولو، تیک‌اف، یه روز بخصوص، روز ششم ادامه یافت.

سال گذشته به نظر می‌رسید با تغییرات مناسبات کلی فضای تحریم درباره او تغییر کند. در چهلمین دوره از این رویداد مصطفی زمانی با فیلم «بدون قرار قبلی» در جشنواره فیلم فجر حضور داشت و در آن فیلم‌ ایفای نقش می‌کرد. فیلم که عطر و اثر علی ابن موسی‌الرضا(ع) در آن ساری و جاری بود. او در این نقش درخشان ظاهر شد، اما بازهم درهای سیاست‌گذاری روی همان پاشنه تحریم «زمانی» چرخید.

سال گذشته «آقا مصطفی» همزمان با رونمایی از «بدون قرار قبلی» در گفت‌وگویی با ایرنا کمی از آنچه در سینه حبس کرده بود را عیان کرد. او در این گفت‌وگوی اعتراضی می‌گوید:

۱- من ترجیح می‌دهم فقط روی فیلم‌ها متمرکز باشم. من برای جشنواره‌ها ارزشی بیشتر از فیلم قائل نیستم. هیچوقت! اول فیلم به وجود آمد و بعد جشنواره و داورها. بحث سلیقه مطرح است و در جشنواره‌ فجر سلیقه‌های مختلفی وجود دارد اما چند سالی‌ است به نظرم اوضاع خیلی عجیب شده، چون برخی فیلمنامه‌ها هستند که حتی تا صفحه ۳۰ آن‌ها را هم نمی‌توان خواند ولی در بخش مسابقه حضور دارند.

۲ – در این سال‌ها کمتر توانستم در جشنواره‌ها حضور پیدا کنم. خیلی برایم عجیب است که این آثار چطور می‌توانند در بخش مسابقه باشند. مثلا خیلی برایم عجیب بود که چطور فیلم تیک‌آف (۱۳۹۴، احسان عبدی‌پور) به جشنواره راه پیدا نکرد. این فیلم کارگردان و بازیگران مطرحی داشت که سینما را می‌شناسند.

۳-جشنواره جای کسی است که فیلمساز است. به نظرم فیلمسازی در مقایسه با سلیقه‌ای که من دارم کمی عوض شده است، اما من کاری را که دوست دارم و دوست دارند من در آن کار باشم انتخاب می‌کنم. هنوز هم فکر می‌کنم که چرا تیک‌آف به جشنواره راه پیدا نکرد.چرا؟ سال بعد فیلم آقایان اسعدیان و میری را داشتم اما باز هم مورد پسند و سلیقه هیات داوران قرار نگرفت. البته سلیقه است و اشکالی هم ندارد. اما پارسال روز ششم را داشتم، از این که برای جشنواره انتخاب نشد، حیرت کردم.

۴- خیلی صریح به شما بگویم، جشنواره برای من هیچ بهره‌ای نخواهد داشت.

۵-من بازیگر هستم اهل سیاست و این مسائل هم نیستم. اما دهه فجر برای نظامی که روی کار است، دهه بسیار مهمی است. حاکمیت این دهه را انتخاب کرده و من به عنوان فیلمساز آمده‌ام در چارچوب این دهه کار کنم.

۶-من اگر بخواهم هم آن شوق جشنواره را دیگر ندارم، شوق برای آنهاست که تازه ورود می کنند، بنظرم به آنها بیشتر نگاه کنند. آنها که ۳-۲ سالی است وارد سینما شده‌اند، یا چند سال اول ورودشان به این عرصه است و نیاز دارند به آنها تاییدیه بازیگری بدهید تا راه درست را بروند.

۷-یادم هست فیلم کیفر خیلی خوب بود، یادم هست قصه پریا خیلی خوب بود، بدرود بغداد خیلی خوب بود و ملکه خیلی خوب بود. آن روزها اگر به این آثار توجه می‌شد خیلی خوشحال می‌شدم. لطف کنند به بچه‌هایی که سال‌های ابتدایی ورودشان به سینماست، تاییدیه بدهند. من راهم را پیدا کردم و می‌دانم چطور باید بازی کنم و چگونه باید ادامه بدهم.

این گفت‌وگو به صورت عریان‌تری تحریم نامحسوس مصطفی را اثبات می‌کند.

او امسال در یکی از فیلم‌های جشنواره با عنوان «عطرآلود» ایفای نقش کرده است. با اینکه فیلم بسیار اثر ضعیفی است اما اجرای مصطفی زمانی درخشان است. اما بیش از بازی درخشانش، معرفت بالای او نسبت به این رویدادی که همواره نادیده‌اش گرفته شده ، مثال زدنی است.

اهمیت درک جشن‌های مرتبط با پیروزی انقلاب درعمق اظهاراتش برجسته است و حضور او در این رویداد نشان داد او در قبال 13 سال بی‌وفایی سیمرغ همچنان همان زمانی با معرف 13 سال قبل استو این طلسم امسال باید باطل شود.

و یک حسرت باقی می‌ماند که ای کاش …. قبل از اینکه این عرصه هنری تحریم شود زمانی برای همان فیلم با ارزش «بدون قرار قبلی»سیمرغ می‌گرفت. کاری که تقریبا نشدنی است، چون بهروز شعیبی هم در همان لیست سیاه است.

آیا صحنه جشنواره نسبت به آقا مصطفی با معرفت خواهد شد؟

اگر مدیران جشنواره فیلم امسال به معرفتی دست پیدا کرده‌اند، صحنه جشنواره باید زمینه‌های معرفتی‌اش را بازیابی کند و مجری مراسم چنین متنی را قرائت کند: بعد از ۱۳ ندیدن و بی معرفتی جشنواره فیلم فجر سیمرغ این جشنواره اهدا می‌شود که به مصطفی زمانی برای بازی‌های درخشان بدون سیمرغ این بازیگرر فیلم‌های ملکه، بدرود، کیفر، جامه‌دران، تیک‌آف، یک روز بخصوص، روز ششم، بدون قرار قبلی و عطرآلود.