مقتدی صدر

به گزارش مجاهدت از مشرق، در نشستی که تعداد کرسی‌های آن از ۱۶۵ کرسی فراتر نرفت جریان صدر، ریبر احمد را به نوان نامزد سمت ریاست جمهوری عراق و جعفرالصدر را به عنوان نامزد نخست وزیری معرفی کرد.

مقتدی صدر در توئیتی با تبریک به مردم عراق به خاطر تشکیل فراکسیون اکثریت و نیز اعلام اسامی نامزدهای ریاست جمهوری و نخست وزیری از این موضوع به عنوان یک دستاورد بی نظیر و مهم یاد کرد.

طبق اعلام حسن العذاری سخنگوی فراکسیون صدر عراق این ائتلاف جدید «انقاذ الوطن» (نجات میهن) نام دارد. به گفته وی، این ائتلاف شامل فراکسیون صدر، ائتلاف «السیاده» (اهل تسنن) و «حزب دموکراتیک کردستان» (کُردها) است.

محمد الصهیود عضو ائتلاف «دولت قانون» عراق امروز چهارشنبه سخنانی را در خصوص راهکار برون رفت از بن بست سیاسی کنونی در این کشور مطرح کرد. عضو ائتلاف دولت قانون و نماینده سابق پارلمان عراق در این خصوص اظهار داشت: توافق میان هیئت هماهنگی شیعی و جریان صدر تنها راهکار برون رفت از بن بست سیاسی در عراق محسوب می‌شود.

این شخصیت عراقی اظهار داشت: برای اینکه بتوان از بن بست سیاسی در عراق خارج شد باید فراکسیون اکثریت پارلمانی را با مشارکت نمایندگان هیئت هماهنگی شیعی و نمایندگان جریان صدر، تشکیل داد.

 به گزارش مجاهدت از مشرق، «مقتدی صدر» رهبر جریان صدر عراق شب گذشته (پنج شنبه) پس از سال‌ها، با «نوری المالکی» تماس گرفت و با وی در خصوص برون رفت از بن بست سیاسی و انتخاب نخست‌وزیر گفت‌وگو کرد.

او همزمان با «مسعود بارزانی» رئیس حزب دموکرات کردستان، «محمد الحلبوسی» رئیس پارلمان و «خمیس الخنجر» رهبر ائتلاف «السیاده» نیز تماس گرفت.

به گفته محافل سیاسی، تماس تلفنی مقتدی صدر با نوری المالکی، در حالیکه روابط دو طرف در سال‌های متمادی تیره و تار بوده، نشان مثبتی برای حل شرایط فعلی عراق است.

در این باره منابع عراقی به وبگاه روسیا الیوم گفتند که مقتدی صدر در گفت‌وگو با نوری المالکی، «جعفر الصدر» پسر عمویش را به عنوان نخست‌وزیر عراق پیشنهاد کرده است. «جعفر الصدر» پسر شهید آیت‌الله «محمد باقر صدر» و هم اکنون سفیر عراق در انگلیس است.

«نجاح محمد علی» کارشناس عراقی نیز در صفحه توئیتر خود نوشت که مقتدی صدر با نوری المالکی تماس گرفته و نام «جعفر الصدر» را برای نخست‌وزیری مطرح کرده است. مالکی نیز در پاسخ گفته است که این موضوع باید در کمیته چارچوب هماهنگی مطرح شود. سپس مقتدی صدر نظر شخصی مالکی را پرسیده و او نیز گفته است که جعفر الصدر انسان بزرگواری است اما نظر نهایی نمی‌دهد.

ورای این موضوع، وبگاه شبکه المیادین نیز نوشت که تماس تلفنی دو رهبر سیاسی عراق، یک شکاف قابل توجه در دیوار بی اعتمادی بین طرفین محسوب می‌شود. «نوری المالکی» از رهبران اصلی کمیته هماهنگی شیعیان است و مقتدی صدر تاکنون دلیل عدم توافق با احزاب شیعه را حضور نوری المالکی در این کمیته اعلام کرده بود.

در مقابل اعضای کمیته هماهنگی شیعیان به رهبری «هادی العامری» نیز بارها گفته‌اند که هرگز «نوری المالکی» را از کمیته هماهنگی حذف نخواهند کرد.

جعفر الصدر و مقتدی الصدر

میانجیگری علمای نجف

وبگاه العربی الجدید، نیز در خصوص شرایط حاکم بر عراق نوشت که ساعات گذشته، بغداد شاهد تحولات سریع در خصوص بحران سیاسی چهار ماهه این کشور بوده است. انتخابات پارلمانی عراق در ۱۰ اکتبر ۲۰۲۱ برگزار شد، اما هنوز گروههای سیاسی برای انتخاب نخست‌وزیر به توافق نرسیده‌اند.

در این باره یک نماینده پارلمان عراق بدون ذکر نام خود به وبگاه العربی الجدید گفت که تعدادی از علملی نجف وارد عمل شده و اقدام به میانجیگری کرده‌اند. به گفته وی میانجیگری علمای نجف موجب شده است تا گام خوبی برای نشستن رهبران سیاسی پشت یک میز و گفت‌وگو برای حل مشکلات برداشته شود. 

او همچنین گفت که علمای نجف اشرف در خصوص طولانی شدن بن‌بست سیاسی فعلی به گروههای سیاسی هشدار داده‌اند.

العربی الجدید در ادامه نوشت که در ساعات اخیر اطلاعات مختلفی از محتوای گفت‌وگوی تلفنی نوری المالکی و مقتدی صدر به دست رسیده است و مشخص نیست که آیا دو طرف در خصوص نامزد خاصی رای پست نخست‌وزیری بحث کرده‌اند یا نه. این وبسایت همچنین مدعی شد که برخی محافل عراقی از بازگشت سردار اسماعیل قاآنی به رعاق خبر می‌دهند.

با این حال تاکنون هیچ یک از اعضای ائتلاف دولت قانون و صدر سخنی درباره محتوای گفت‌وگوی دو طرف به زبان نیاورده‌اند.

با تمامی این وجود هنوز به قطع یقین نمی‌توان از حل بن بست سیاسی فعلی سخن گفت، اما شرایط فعلی بیش از هر زمان دیگری در این چهار ماه امیدواری‌ها را برای حضور همه گروههای سیاسی شیعه در پارلمان و انتخاب نخست‌وزیر، افزایش داده است و به احتمال قوی در هفته آینده شاهد نشست سیاسی میان گروههای مختلف باشیم.

«محمد الحسینی» از اعضای رده بالای جریان حکمت ملی عراق به رهبری «عمار الحکیم» نیز در صفحه توئیتر خود نوشت که گروههای سیاسی عراق در حال حاضر گزینه‌ای جز حل بن بست سیاسی ندارند و گروههای سیاسی گفت‌وگوهای فشرده‌ای برای یافتن یک راه‌حل نهایی آغاز کرده‌اند.

در همین ارتباط، «حسین عرب» نماینده مستقل در پارلمان عراق هم تأکید کرد که تقریبا اختلافات بین کمیته هماهنگی شیعیان موسوم به «الاطار التنسیقی» (چارچوب هماهنگی) و جریان صدر رو به حل شدن است.

عرب به شبکه خبری «الرابعه» گفت: «وضعیت به سمت حل شدن است؛ به ویژه اینکه نشانه‌های خوبی بین چارچوب هماهنگی و فراکسیون صدر وجود دارد. تنش سیاسی نیز در حال حاضر، نسبت به قبل در حال کم شدن است».

پیش از این گفته می‌شد، مقتدی الصدر برای تشکیل کابینه حاضر نیست با همه احزاب چارچوب هماهنگی از جمله ائتلاف نوری المالکی، ائتلاف کند و از همین رو تهدید کرده که با کُردها و سنی‌ها ائتلاف تشکیل خواهد داد؛ یعنی به واقع به دنبال منزوی کردن برخی نیروهای حاضر در چارچوب هماهنگی و به حاشیه راندن آن‌ها به بهانه رفتن به سمت اپوزوسیون است.

جریان صدر عراق طی انتخابات اخیر، موفق شد با کسب ۷۳ کرسی از اصل ۳۲۹ کرسی پارلمانی در صدر قرار گیرد و پس از آن، ائتلاف سنی تقدم با ۳۷ کرسی و ائتلاف دولة القانون با ۳۳ کرسی، حزب دموکرات کردستان عراق با ۳۱ کرسی، ائتلاف کردستان و ائتلاف الفتح به رهبری هادی العامری با ۱۷ کرسی در رتبه‌های بعدی قرار گرفتند.

درست است که جریان صدر بیشترین کرسی‌های پارلمانی را در این انتخابات کسب کرده اما برای تشکیل دولت این کرسی‌ها کافی نیست و می‌بایست با سایر گروه‌های سیاسی پیروز در انتخابات، ائتلاف تشکیل دهد.

به گزارش مجاهدت از مشرق، روزنامه الاخبار لبنان در یادداشتی درباره تحولات سیاسی اخیر عراق و تصمیمات مقتدی صدر از بابت  تحریم جلسه پارلمان برای تعیین رئیس جمهوری جدید این کشور نوشت: پس از توهین یکی از رهبران جریان صدر عراق به آیت الله سیستانی، مرجعیت عالیقدر شیعیان که خشم میلیون‌ها نفر از حامیان ایشان را برانگیخت، شانس این جریان برای تشکیل دولت اکثریت ملی کاهش یافت. علاوه بر این مشکل مانع ایجاد شده در مسیر انتخاب رئیس جمهوری جدید عراق نیز کار او را دشوار کرده و به مانعی بر سر راه تلاش‌های مقتدی صدر، رهبر جریان صدر برای تشکیل چنین دولتی تبدیل شده است. همچنین تهدیدات امنیتی‌ای که گریبانگیر عراق شده و منشأ آنها ائتلاف بین‌المللی – منطقه‌ای است را نیز باید به این موانع افزود.

درگیری با مرجعیت دینی در نجف، باعث ایجاد ایستگاهی منفی در مسیر پروژه مقتدی صدر برای حکومت بر عراق شد، به ویژه که این پروژه بیشتر مبتنی بر پراکندگی احزاب دیگر، درگیری عراق در پرونده‌های مختلف و اختلافات قومی و قبیله‌ای است تا قدرت خود جریان صدر و این مسائل انعطاف‌پذیری بالایی را به مقتدی صدر برای ائتلاف با طرف‌های مختلف بدهد.

با این حال، نحوه کنترل جریان صدر توسط مقتدی صدر به ویژه پس از اظهاراتی که طی دو روز گذشته مطرح کرد، عراقی‌ها را نسبت به شکل گیری یک دیکتاتوری جدید در کشورشان نگران کرده است، به ویژه پس از آنکه حازم الاعرجی، یکی از رهبران برجسته جریان صدر به مرجعیت عالیقدر شیعیان توهین کرد و گفت که تصمیمات سیاسی و شرعی عراق صرفا از حنانه، محل اقامت مقتدی صدر در نجف صادر می‌شوند.

اقدام الاعرجی موجی از خشم را برانگیخت که به تظاهرات مردمی و تشکیل کمپین علیه صدر در شبکه‌های اجتماعی تبدیل شد و اظهارات بعدی الاعرجی که گفت مقتدی صدر به او دستور داده است عذرخواهی کند؛ کمکی به این وضعیت نکرده است.

این کاهش “مجازات” برای الاعرجی به دلیل حمله او به مرجعیت و میلیون‌ها حامی ایشان، انتقاداتی را برانگیخت، به ویژه اینکه صدر به اخراج یا توقف فعالیت متخلفان مشهور است. این واکنش مقتدی صدر با عجله او در صدور بیانیه‌های محکوم کننده و تعلیق فعالیت یکی از مقامات جریان متبوعش به دلیل انتقاد از یک رقاص، مقایسه شد که در یک مصاحبه تلویزیونی نیمه برهنه گفته بود “قویاً از مقتدی صدر حمایت می‌کند. “

این اقدام درباره مرجعیت، ممکن است نقطه تحولی در مسیر تشکیل دولت جدید عراق باشد، به ویژه اینکه بخش پنهانی از قدرت جریان صدر مبتنی بر بی‌طرفی سیاسی آن از نظر مرجعیت عراق است و همین مساله  به این جریان اجازه داد تا با شعارهای ضد فساد، خود را همسو با مرجعیت نشان دهد و مقتدی صدر همین مساله را شعار خود برای تشکیل دولت اکثریت ملی کرده است و چارچوب هماهنگی شیعیان را به صورت کامل کنار زده و آن را به دو بخش تقسیم می‌کند.

تلاش برای دور زدن مرجعیت دینی عراق مساله بسیار حساسی است، چراکه صدر، به عنوان یک روحانی و فرزند مرجع شهید سید محمد محمد صادق صدر، آرزو دارد که بزرگترین مرجع برای شیعیان در عراق باشد، به ویژه اینکه او به فراگیری علوم در قم ادامه می‌دهد و در این مسیر از کثرت حوزه‌های علمیه شیعه بهره می‌برد.

کمپین تشکیل شده علیه صدر پیشرفت قابل توجهی داشته است و وی متهم به حمایت از پروژه‌ای شده است که در نهایت منجر به گرو دادن کشور به آمریکا، انگلیس، عربستان سعودی و امارات می‌شود و بسیاری معتقدند که صدر با محمد بن زاید، ولیعهد ابوظبی همذات پنداری می‌کند که امروز به مدیریت امور عراق می‌پردازد.

بنابراین؛ این روحانی جوان چاره‌ای جز ارزیابی مجدد اوضاع و دستور به نمایندگان خود نداشت تا در جلسه امروز پارلمان برای انتخابات رئیس جمهوری  شرکت نکنند و مذاکرات دولت جدید را متوقف کنند.

اختلافات کردها؛ مانع بعدی در مسیر صدر

اختلافات کردها بر سر ریاست جمهوری نیز به مانعی در برابر جاه طلبی‌های صدر تبدیل شده است. طوری که مسعود بارزانی که با مقتدی صدر هم‌پیمان شده است می‌خواهد از شانس تعیین رئیس جمهوری توسط کردها استفاده کند و به همین دلیل حزب دموکرات کردستان عراق هوشیار زیباری را به منظور رقابت با برهم صالح برای تصدی پست ریاست جمهوری نامزد کرده است.

مسعود بارزانی علی‌رغم اینکه پس از توقف موقت نامزدی زیباری توسط دادگاه فدرال در تماس با مقتدی صدر بر ادامه ائتلاف با جریان صدر تاکید کرد؛ اما او نیز به دنبال تحقق بخشیدن به خواسته‌های خود و کنار زدن اتحادیه میهنی کردستان عراق با تعیین هوشیار زیباری به عنوان رئیس جمهوری جدید عراق در مقابل برهم صالح است.

این درحالی است که مقتدی صدر برای تشکیل دولت علاوه بر ۷۳ نماینده خود به ۳۱ نماینده حزب دموکرات و ۶۷ نماینده ائتلاف “حاکمیت”، (متشکل از ائتلاف تقدم و عزم) دارد.

به طور خلاصه، به نظر نمی‌رسد که راه برای دستیابی صدر به اولین هدف خود، یعنی تضعیف چارچوب هماهنگی شیعیان در قدرت و سپس استفاده از دولت جدید برای اصلاح ساختار حشد شعبی به عنوان قدرت اصلی مخالفانش در راستای در اختیار گرفتن تصمیم گیری شیعیان عراق هموار باشد.

آنچه تحقق اهداف جریان صدر را پیچیده‌تر می‌کند، این است که بی‌طرفی منطقه‌ای که صدر پرچم آن را برافراشته است، در کشور مانند عراق که در آن این حجم از مداخلات خارجی در هم تنیده شده است توهمی بیش نیست.

با این وجود؛ جهتی که وقایع در عراق در پیش خواهد گرفت بستگی به این مساله دارد که صدر چه خواهد کرد، این درحالی است که وی از زمان برگزاری انتخابات تاکنون او بارها پایبندی خود را به موضعش نشان داده است و این مساله این احتمال را جدی کرده است که انتخاب فعلی وی نهایی شود، مگر اینکه شرایط منجر تغییر در اعتقادات موضع او شود.