منیژه حکمت

 سرویس فرهنگ و هنر مشرق – جنبش هدفمند مشارکت سیاسی  سینماگران و فعالیت‌های سیاسی آنان در قالب بیانیه سازی از آبان ۹۸ تبدیل به کارزاری سیستماتیک برای تحریک افکار عمومی بدل شد.

انتشار «بیانیه‌ تفنگت را زمین بگذار ۱» که همزمان با حادثه متروپل منتشر شد، با تمام بیانیه‌های سال‌های اخیر سینماگران تفاوت داشت. با توجه به رخدادهای امروز، نویسندگان متن و بخشی از امضاء کنندگان به صورت مشخص با اهداف از پیش تعیین شده‌ای به نیروهای امنیتی خلع سلاح را پیشنهاد دادند.

 این پیشنهاد خلع سلاح با اینکه چهار ماقبل منتشر شد اما در شرایط کنونی معنای دیگری دارد. با توجه به هجوم شبانه اغتشاشگران به خیابان‌ها به نظر می‌رسد این بیانیه (انتشار در هشتم خرداد ۱۴۰۰) با نگاهی آینده‌نگرانه در پیامد «فتنه اخیر» طراحی شده است.

در متن بیانیه «تفنگت را زمین بگذار(۱)» که در نوبه نخست منتشر شد، هدفگذاری صرفا زمینه‌ای پیشنهادی برای خلع سلاح نیروهای انتظامی و امنیتی نبود، بلکه مضمون وجوه اعتراضی بر این مبنا بود که اگر سلاحتان را بر زمین نگذارید، ممکن است عواقب بدی در انتظار نیروهای امنیتی باشد. حملات وحشیانه اغتشاشگران پیامد این بیانیه و رفتارهای جمعی سلبریتی‌هاست.

در متن کامل این بیانیه آمده است:

“فوج خروشان مردم ستم‌دیده‌ از جای‌جای ایران، فریاد همراهی و همدلی با مردم دردمند آبادان سرداده‌اند. اکنون که خشم عمومی از فساد، دزدی، ناکارآمدی، سرکوب و خفقان، امواج هم‌بسته‌ای از اعتراضات مردمی را به دنبال داشته است، از همه‌ی افرادی که در یگان‌های نظامی تبدیل به عامل سرکوب مردم شده‌اند، می‌خواهیم، سلاح‌های خود را زمین گذاشته و به آغوش ملت بازگردند. “

در زمان فروریختن برج متروپل و ناآرامی‌ها پس از این رخداد، این بیانیه تقریبا شبیه یک طنزسیاسی – سینمایی به نظر می‌رسید، اما استفاده از تک‌تک عبارات این بیانیه نشان می‌دهد متن به نگارش درآمده توسط تیم رسول‌اف و آل احمد با نوعی آینده‌نگری خاص به نگارش درآمد.

در تماس نویسندگان با بسیاری از امضاء کنندگان، این بیانیه  به قصد هم‌دردی با مردم آبادان امضاء شد، اما امضاء آنان دریک بیانیه ضدامنیتی مورد سوء استفاده قرار گرفته است.

بسیاری از سینماگران که متوجه این ترفند ضد امنیتی شدند امضای خود را پس گرفتند و حتی قرار شد عده‌ای بدون آنکه اعلام کنند  انصراف پنهانی خود را با مدیران میانی سازمان سینمایی درمیان بگذارند. رسول‌اف زمانی که با این ترفند نرم مواجه شد با انتشار متنی در اینستاگرامش خبر داد که پس از انتشار بیانیه معروف به تفنگت را زمین بگذار، تماس‌های گسترده و پرشماری از سوی نهادهای مختلف با سینماگران امضاکننده این بیانیه گرفته شده و از آنها خواسته شده امضایشان را پس بگیرند یا با خبرگزاری‌ها برای «بی‌اعتبار کردن» این بیانیه گفت‌وگو کنند.

رسول‌اف در صفحه اینستاگرام خود نوشت: برخی از امضاکنندگان را از دستگیری ترسانده‌اند یا به برخی گفته‌اند دیگر نمی‌تواند کار کنند و با نظامی‌گری صدای سینماگران علیه خشونت را ساکت کنند.

مجید برزگر، جعفر پناهی، لیلا حاتمی، پوران درخشنده، رضا درمیشیان، مهدی کرم‌پور، ابوالحسن داوودی، محمد رسول‌اف، کتایون ریاحی، مصطفی آل‌احمد، سامان سالور، علیرضا رئیسیان، بهتاش صناعی‌ها، مریم مقدم، علی مصفا و تهمینه میلانی از جمله امضاکنندگان بیانیه بودند.

اما پس از این واکنش رسول‌اف بیش از ۷۰ سینماگر دیگر همچون مسعود کیمیایی، پگاه آهنگرانی، نگین امین‌زاده، پریسا پروین‌نیا، هانیه توسلی، ترانه علیدوستی، نازنین فراهانی، مرضیه وفامهر، امین جعفری، مانی حقیقی، سیامک‌ کاشف‌آذر، مسعود کرامتی، پوریا نوری، کیارش اسدی‌زاده، مجید پیل‌افکن، رشته صدر عرفایی، سامان سالور، علی مصفا، مجتبی میرتهماسب، تهمینه میلانی، حسن برزیده جعفر پناهی، پوران درخشنده، مجید برزگر، رضا درمیشیان، محمد رسول‌اف و کتایون ریاحی هم به امضا کنندگان این بیانیه پیوسته‌اند.
 

اما این کارزار سخت که برخاسته از گروه‌های مجازی رسول‌اف، مصطفی آل‌احمد و جعفر پناهی کلید خورد، تبدیل به رویه خطرناکی شد، در روزهای اخیر با توجه به پایین آمدن آستانه افکار عمومی به بهانه اغتشاشات اخیرهسته‌های بیانیه‌ نویس فعالیت خود را از سر گرفته‌اند و  درخواست مکرر از نیروهای انتظامی برای تهییج شورشیان از سوی طیف دیگری از سینماگران همچنان دنبال می‌شود.

دومین بیانیه تقریبا با همان ادبیات بیانیه اول به نگارش درآمده اما یک تفاوت ساختارشکنانه در آن موج می‌زند. در بخشی از ساختارشکن‌ترین متن این بیانیه آمده است: ایستاده‌ایم، در کنار جوانانی از جان گذشته و خردمند که رهبران و پیشروان حقیقی جنبش هستند. جنبشی که شکوهمندانه هیچ نوع استبداد، ولایت و دیکتاتوری منقضی را نمی‌پذیرد.

اغلب امضاء کنندگان این بیانیه به غیر از بازیگر فیلم عنکبوت زهرا امیرابراهیمی، شبنم طلوعی (بازیگر و مبلغ بهاییت)، عبدالرضا کاهانی (مبلغ مذهبی سابق بنیاد سینمایی فارابی و فیلمساز ساکن کانادا) علی عباسی (کارگردان فیلم عنکبوت)، نام منیژه حکمت و دخترش که در ریاست ابراهیم رئیسی در قوه قضائیه با عفو مواجه شد توجه بیشتری را به خود جلب می‌کند. سایر امضاء کنندگان اغلب روزنامه‌نگاران و نویسندگان سینمایی متوسطی  هستند که همچنان با شبکه‌های مختلف تلویزیونی و رادیویی در داخل کشور همکاری دارند و چهره‌های سرشناسی نیستند.

شمار فراوانی از این اسامی سینماگر نیستند و اغلب فیلمسازانی هستند که تلاش می‌کنند با این عنوان شناخته یا دستگیر شوند. اما در درگاه‌های خبری معارض به عنوان فیلمساز شناخته می‌شوند.

اما بیانیه دوم با چهره‌های به شدت  متوسط به این دلیل منتشر شده تا سطح تنش‌های اغتشاشاگران با نیروی انتظامی گسترش پیدا کند و از سویی دیگری مطالبه خلع سلاح در میان طیف‌های دیگری از سلبریتی‌ها در حوزه‌های مختلف گسترش پیدا کند.

ضرورت دارد با دیگر مسئولان صدا و سیما، حوزه‌های مرتبط با ساترا و وزارت ارشاد بازنگری جدی درباره فعالیت‌های امضاء کنندگان این بیانیه داشته باشند و در این پیچ تاریخی نهادهای مذکور قاطعیت بیشتری از خود نشان دهند.