موشک ضد زره

به گزارش خبرنگار مجاهدت به نقل از سرویس دفاع و امنیت مشرق، روز شنبه ۱۸ بهمن ماه با حضور امیر حاتمی وزیر دفاع و سرلشکر باقری رییس ستاد کل نیروهای مسلح، یکی از کارخانجات جدید تولید سوخت جامد مرکب جهت استفاده صنایع دفاع و نیروهای مسلح کشورمان افتتاح شد؛ امری که به گفته سردار باقری، توان صنعت دفاعی برای حمایت از بخش رزم زمینی و تولید سوخت برای موشک های زمین به زمین تاکتیکی، موشک های پدافندی کوتاه برد و ضد زره را افزایش خواهد داد. قبل از رسیدن به بحث سوخت های جامد مرکب بهتر است نگاهی به بحث سوخت در حوزه موشک ها و سوخت جامد داشته باشیم.

بیشتر بخوانید:

بازگشت «راکت‌های ایرانی» به خط مقدم نقطه‌زنی با کمک عماد و قیام/ «زلزال و نازعات» آماده رقابت با غولهای بزرگ خارجی در عرصه صادرات +عکس

۷ نکته مهم از جدیدترین رزمایش موشکی پیامبر اعظم(ص) / تمرین MRSI سپاه با نمایش ذوالفقار و دزفول هایپرسونیک +عکس

در یک تقسیم بندی کلی زمانی که بحث سوخت موشک مطرح می شود، با دو خانواده کلی سوخت های مایع و سوخت های جامد طرف هستیم. در نگاه اول شاید برای بسیاری از مردم بحث سوخت مایع در موشک ها به عنوان یک وسیله که حرکت دارد چیزی مثل بنزین یا گازوییل باشد ولی باید گفت که تعریف سوخت مایع در موشک ها بحث متفاوتی است. البته نباید فراموش کرد که در زیرمجموعه خانواده بزرگ سوخت مایع بنزین و گازوییل و امثال آنها نیز وجود دارند ولی در حوزه موشکی بحث کاملا متفاوت است.

در حوزه موشک های سوخت مایع ترکیبات بسیار مختلفی وجود دارد. برای نمونه موشک بالستیک V-۲ ساخت آلمان نازی به عنوان اولین موشک بالستیک عملیاتی در جهان از ترکیب الکل به عنوان سوخت اصلی و اکسیژن مایع در نقش اکسید کننده بهره می برد.

موشک V-۲ – اولین موشک بالستیک عملیاتی جهان

امروزه ترکیب هایی بر پایه اکسیژن و هیدروژن مایع، نفت سفید، هیدرازین و یا گاز متان به شکل مایع از جمله سوخت های پر استفاده در این بخش هستند که عمدتا برای راکت های ماهواره بر یا موشک های بالستیک دوربرد مورد استفاده قرار می گیرند. از مشکلات این سوخت ها زمان بر بودن پروسه سوخت گیری، سمی بودن ترکیب و این مسئله است که پس از پر کردن پرتابه امکان برگشت نبوده و بایستی شلیک انجام شود را می توان نام برد.

در عین حال به نسبت این سوخت ها زمان سوزش بیشتری را در اختیار کاربر داده و خصوصا در بحث های فضایی در بحث محموله هایی که نیاز به انجام مانور در خارج زمین دارند امکان قطع و وصل کردن چند بار سیستم های پیشران بر اساس این سوخت ها وجود دارد.

موشک ایرانی شهاب ۳ – پیشران این موشک از سوخت مایع بهره می برد

سجیل – موشک ایرانی با برد دو هزار کیلومتر و پیشران سوخت جامد

در بحث سوخت جامد، ذکر یک مثال در ابتدا شاید خالی از لطف نباشد. پیشران جامد در حقیقت یک پدیده جدید نبوده و به نوعی باروت را می توان اولین سوخت جامد به حساب آورد که انفجار آن و ایجاد نیرو می تواند انواع گلوله ها را به حرکت در آورد. در سالهای اخیر انواع مختلفی از سوخت های جامد توسعه پیدا کرده اند که بیشتر برای راکت ها و موشک در حوزه نظامی و فضایی به کار می رود. در حال حاضر ترکیباتی بر اساس آمونیوم نیترات، پتاسیوم یا بر اساس ترکیبات مواد منجره سری RDX یا HMX ساخته می شود.

سوخت جامد مرکب چیست؟

همانطور که از اسم این سوخت مشخص است با یک سوخت جامد اما به صورت ترکیبی از چند ماده رو به رو هستیم. سوخت های جامد مرکب معمولا از دو جزء اصلی تشکیل می شود، جزء پایه پلمیری با نام بایندر (ایجاد چسبندگی و همبندی) و جزء جامد که ترکیبی از سوخت و اکسید کننده است. در حال حاضر در جهان یکی از معروفترین ترکیبات که برای بحث سوخت جامد مرکب استفاده می شود ماده ای به نام HTPB است که ترکیبی بر پایه پولی بوتادین و هیدروکسیل است. دو ماده معروف که به عنوان عنصر کمکی به این ترکیب اضافه می شوند یکی آمونیوم پرکلرات AP و دیگری آلومینیوم AL  است. در بیـن فلـزات، فلـز آلومینیوم بـه دالیـل متعـدد ازجملـه افزایـش انـرژی آزادشـده، بهبـود چگالـی کامپوزیـت پرانـرژی، درجـه حـرارت احتـراق بیشتر و درنتیجـه تکانـه ویـژه بیشتر، کاهــش نمای فشـار، فراوانــی، حرارت احتراق بیشتر، غیرسمی بودن و توانایی آن در کاهــش مونواکسید کربن کاربرد گسترده‌ای در پیشـرانه های جامــد مرکـب دارد.

یکــی از مشــکلات آلومینیــوم، کلوخــه شــدن ذرات ریــز آن اســت. بــا بهره گیــری میکــروذرات آلومینیــوم یــا افزایــش درصــد آنهــا در ابعــاد کوچکتــر میتــوان کلوخــه شــدن ذرات آلومینیــوم، درصــد اکســید آن و هزینه هــای تولیــد پیشــرانه های جامــد مرکــب را در مقایســه بــا اســتفاده از نانــوذرات  آلومینیوم کاهــش  داد. میکــروذرات آلومینیــوم، میــزان پایــداری احتــراق را بــدون کاهــش تکانــه ویـژه بهبـود میبخشـند و پیشـرانه حاصـل از نظـر مکانیکـی، میــزان ســختی و نــرخ کرنــش مناســبتری خواهــد داشــت. از دیگــر اجــزای جامــد در پیشــرانه های جامــد مرکــب، اکســیدکننده ها هســتند.

 آمونیــوم پرکلــرات یکــی از رایج تریــن اکســید کننده ها اســت. از این ماده بــا انــدازه ذرات متنـوع در پیشـرانههای جامـد مرکـب بـرای چگالـی بارگذاری بالاتر و احتــراق ثابــت و پایــدار اســتفاده میشــود. معمــوال آمونیــوم پرکلــرات بــا انــدازه ذرات کوچکتــر، میتوانــد اثــر بیشــتری بــر روی ســرعت ســوزش داشــته باشــد.

 ذرات جامـد نیترامینـی نیـز به عنـوان جایگزین بخشـی از آمونیــوم پرکلــرات بـه کار میرونـد. پیشـرانه های نیترامینـی دارای سـرعت سـوزش کـم و محتـوای انـرژی باال هسـتند. همچنیـن به منظورکاهش دود ســوخت، بــه کار بــرده میشــوند. اهمیــت پیشــرانه های جامــد مرکـب حـاوی ذرات نیترامیـن بـه خاطـر قابلیـت پذیـرش بالا بـار جامـد (بیـش از ۸۷ درصـد) و داشـتن تکانـه ویـژه بالاتر نسـبت بـه پیشـرانه های حـاوی ذرات آمونیــوم پرکلــرات اسـت.

سوخت های جامد مرکب چه مزیتی دارند؟

آنچه اخیرا در داخل کشور افتتاح شده است، همان طور که مقامات نیز به آن اشاره کرده اند برای تامین نیاز بخش رزم زمینی بوده و در اصل باید گفت سالهاست که این فناوری در کشور ما وجود دارد و در موشک های ایرانی استفاده شده است. برای نمونه اگر به خانواده موشک های سری فاتح ۱۱۰ دقت کنید مشخص است که از سری اول فاتح ۱۱۰ تا موشک های مثل سری ذوالفقار تغییر قابل توجهی در قطر یا طول موشک صورت نگرفته ولی برد موشک برای نمونه از عدد هایی مثل ۲۰۰ و ۳۰۰ کیلومتر به ۵۰۰ و بالای آن رسیده است. سوخت جامد مرکب در کنار استفاده از بدنه های پیشرفته و سبک که عمدتا بر پایه مواد کامپوزیتی ساخته می شوند دو ترکیب اصلی برای افزایش برد این موشک های ایرانی بدون تغییر بسیار خاص در ابعاد آنها بوده است.

موشک فاتح ۱۱۰

موشک ذوالفقار – به قطر این موشک و موشک فاتح در تصویر بالایی دقت کنید

حال و با ورود این فناوری به بخش رزم زمینی می توان پیش بینی کرد به زودی شاهد معرفی نسل های جدید موشک های ضد زره، موشک های ضد هوایی دوش پرتاب یا راکت های زمین به زمین با برد بیشتر و در عین حال با همان اندازه سابق باشیم که این افزایش برد در کنار بحث هایی مثل افزایش دقت سامانه های زمین به زمین مثل راکت های سری فجر، زلزال و نازعات که پیش از این نیز به آن مورد در گزارشی اشاره شده بود می تواند نقش مهمی در افزایش توان رزمی نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران داشته باشد.

به گزارش خبرنگار مجاهدت به نقل از سرویس دفاع و امنیت مشرق، موشک های هدایت شونده ضد تانک از جمله تهدیدات بسیار جدی علیه تانک ها و خودروهای زرهی محسوب می شوند. تجربیات و موارد ثبت شده خصوصا در سالهای اخیر در منطقه غرب آسیا نشان دهنده این مسئله است که موشک های ضد زره حتی با فناوری های تقریبا قدیمی مثل هدایت سیمی نیز همچنان می توانند به راحتی و از فاصله ای تقریبا مطمئن، انواع و تانک ها و خودروهای زرهی را نابود کنند. توسعه این سلاح های ضد زره، بسیاری از طراحان سیستم های دفاعی را به فکر فرو برده و باعث توسعه نسل جدیدی از سیستم های دفاعی در این زمینه شده است.

بیشتر بخوانید:

تحول بزرگ تانک‌های T-۷۲ سپاه با نصب سامانه‌های رزم شبانه و اخلالگر فروسرخ/ برادر «کرار» مجهز به موشک هدایت لیزری شد+عکس

جهش بزرگ مهندسان ایرانی برای ارتقاء تانک‌های نیروهای مسلح/ قلب T-۹۰ آماده نصب روی «کرّار» شد +عکس

شاید بتوان جنگ ۱۹۷۳ اعراب و رژیم صهیونیستی را یکی از اولین نبردهایی دانست که تیم های مجهز به سلاح های ضد زره ارزش واقعی خود را نشان دادند. تلفات سنگین واحدهای زرهی اشغالگران قدس در مقابل تیم های کوچک پیاده نظام مصری مسلح به موشک های ضد زره هدایت شونده مالیوتکا و راکت انداز آر پی جی ۷ نشان دهنده آغاز دوره جدیدی در رزم های زمینی بود.

طی دهه های گذشته، در غرب و شرق برنامه ها برای توسعه زره های جدید و قدرتمند تر که بتواند از تانک ها و زره پوش ها محافظت کند، آغاز شد. در شوروی سابق بیشتر تلاش ها در این بخش به سمت استفاده از زره های انفجاری واکنشی رفت که اساس آن بر پایه بسته هایی عمدتا مربع شکل است که روی نقاط حساس زره پوش نصب شده و در زمان برخورد یک پرتابه منفجر می شوند. انرژی حاصل از انفجار باعث نابودی پرتابه و حفظ شدن وسیله مورد نظر می شود.

یکی از نمونه های جالب در این خصوص زره کنتاکت ۵ روسی است که روی تانک تی ۹۰ نصب شده و در یک مورد ضبط شده در سوریه، موفق شد اصابت مستقیم یک تیر موشک ضد زره تاو از طرف تروریست ها را با وجود برخی آسیب ها به بدنه تانک دفع کرده و تانک و جان خدمه آن را نجات دهد.

دفع موشک تاو توسط تانک تی ۹۰ ارتش سوریه

غربی ها به سمت توسعه زره های مرکب و استفاده از مواد کامپوزیتی مثل خانواده چابهام و یا استفاده از لایه های اورانیومی رفتند. نمونه هایی از این زره ها در تانک هایی مثل چلنجر انگلیسی یا آبرامز آمریکایی مورد استفاده قرار گرفته است. اما همین توسعه زره های پیشرفته تر باعث شد تا همه سازندگان سلاح در جهان به دنبال توسعه موشک های ضد زره قوی تر بروند. نسل جدید موشک های تاو و جاولین از آمریکا ، موشک های کورنت و گل داودی از روسیه و توسعه موشک های تاپ اتک در فرانسه و توسعه موشک های ضد زره هدایت شونده در چین و ایران ، همه و همه باعث شد تا عملا بسیاری از کارشناسان به این نتیجه برسند که حجم زره روی تانک ها و خودروهای زرهی از مقدار خاصی نمی تواند بیشتر شود و بایستی راه دیگری برای مقابله با تهدیدات ضد زره اندیشه کرد.

در اینجا بحثی به اسم حفاظت فعال مطرح می شود. حفاظت فعال به زبان ساده به اقداماتی گفته می شود که توسط یک سامانه که روی یک زره پوش نصب شده انجام می شود تا پرتابه را از وسیله مورد نظر دور یا نابود کند. به طوری کلی در جهان امروز ما با نوع سامانه حفاظت فعال طرف هستیم که یک مدل از آنها مقابله نرم ( Soft Kill) و دیگری مقابله سخت (Hard Kill) است. یکی از اولین سیستم های حفاظت فعال جهان که به صورت عملیاتی وارد خدمت شد Drozd ساخت شوروی سابق بود که در اواخر دهه ۱۹۷۰ میلادی توسعه پیدا کرده و در جریان تجاوز نظامی به افغانستان در دهه ۱۹۸۰ میلادی نیز عملکرد قابل قبولی خصوصا در برابر پرتابه های سری آر پی جی ۷ از خود به نمایش گذاشت.

سیستم های مقابله سخت معمولا با استفاده از رادار و یا سیستم های اپتیکی، پرتابه در حال حرکت به سمت زره پوش را شناسایی و سپس یک پرتابه انفجاری را به سمت آن پرتاب می کنند که انفجار آن باعث نابودی پرتابه ضد زره خواهد شد. البته این نوع برخورد دارایی یک سری محدودیت هایی است که برای افراد خودی حاضر در اطراف خودروی حفاظت شده به وجود می آید چراکه انفجار حاصل از نابودی پرتابه دشمن می‌تواند برای این افراد مرگبار باشد.

امروز در بحث سیستم‌های دفاع سخت، استفاده از پرتابه‌های ساچمه‌ای یا کاهش فاصله نقطه انفجار بین پرتابه و وسیله برای کم کردن احتمال آسیب به نیروی‌های خودی توسعه پیدا کرده است. از سیستم‌های دفاع فعال برخورد سخت عملیاتی فعلی در جهان می‌توان به Iron Curtain ساخت آمریکا، تروفی ساخت رژیم صهیونیستی و Arena ساخت روسیه اشاره کرد.

تانک تی ۸۰ روسی مجهز به سیستم دفاع فعال Arena

در بحث مقابله نرم هم معمولا بعد از اخطار تابش سیستم لیزر موشک انداز دشمن یا کشف آن توسط سیستم‌های راداری، اقداماتی جهت اخلال روی امواج هدایت لیزری، ایجاد پرده دود یا ایجاد اخلال در سیستم‌های اپتیکی هدف‌گیری برای موشک‌های هدایت سیمی جهت مختل کردن پروسه هدف‌گیری و منحرف کردن موشک انجام می‌شود. در بحث سیستم‌های دفاع فعال با برخورد نرم معروف در دنیا می‌توان به سامانه روسی Shtora-۱ و سیستم آلمانی MUSS اشاره کرد.

سنسور ها و سیستم اخلال گر فروسرخ سامانه MUSS نصب شده روی یک زره پوما

سوپرایز جدید سپاه در بخش حفاظت فعال

اگر بخواهیم بحث حفاظت فعال در ایران را مورد بحث قرار دهیم و نگاهی به اخبار رسمی و اعلامی در این خصوص داشته باشیم باید به مهر ماه سال ۹۵ بازگردیم که در جریان یک گفتگوی رسمی از آزمایش دو نوع سیستم حفاظت فعال با قابلیت برخورد سخت توسط صنایع دفاعی خبر داده شد. یکی از این سامانه ها از رادار پالس داپلر و دیگری از رادار آرایه فازی بهره برده و بر اساس خبر اعلامی در آن زمان، روی تانک ذوالفقار با موفقیت مورد آزمایش قرار گرفته بود. از آن زمان تا به امروز البته تصویری از این سیستم ها منتشر نشده است.

اشاره بعدی در خصوص سیستم های حفاظت فعال در کشور ما مربوط به جهاد خودکفایی نیروی زمینی سپاه پاسداران بود. در مصاحبه ای با سردار علی کوهستان فرمانده این بخش مهم از سپاه، در مرداد ماه سال ۹۸ از دستیابی این نیرو به سیستم های حفاظت فعال برای تانک ها خبر داده بود که البته در آن گفتگو نیز اشاره ای به جزییات این سامانه نشد. چندی پیش نیز در جریان یکی از مراسم های مربوط به جهاد خودکفایی نیروی زمینی سپاه، مدلی از تانک تی ۷۲ ارتقاء یافته به نمایش درآمد که در آن زمان اعلام شد به سیستم های هشدار قفل لیزری و اخلالگر سیستم‌های هدایت لیزری و فروسرخ برای موشک‌های ضد زره مجهز شده است.

اما طی هفته‌های اخیر و در جریان نمایشگاهی که به مناسبت هفته دفاع مقدس در باغ موزه دفاع مقدس در تهران برگزار شده، سازمان جهاد خودکفایی نیروی زمینی سپاه اقدام به نمایش جدیدترین دستاوردهای خود کرده که در آن، آزمایش سیستم حفاظت فعال ایرانی به نمایش درآمده است.

فیلم آزمایش سیستم دفاع فعال ساخت نیروی زمینی سپاه

در این تست، مشخص است که یک موشک ضد زره به سمت تانک روانه شده و سپس در نزدیکی هدف، به ناگاه منحرف شده و به کنار تانک برخورد می‌کند. این نوع از مقابله مشخصا سیستم مورد آزمایش در نیروی زمینی سپاه را در دسته سامانه‌های مقابله نرم قرار می‌دهد. تجربه درگیری‌های یک دهه اخیر در منطقه و خصوصا بحث مقابله با موشک‌های ضد زره هدایت‌شونده در خط دید مثل سری تاو ، کونکورس و کورنت تجربیات مهمی را در اختیار نیروی زمینی سپاه قرار داده است و از این مسئله دستاوردهایی مثل این سیستم دفاع فعال توسعه پیدا کرده اند.

این کلاس از موشک ها متاسفانه در سال‌های اخیر به مقدار زیادی با اسپانسری برخی کشورهای حاشیه خلیج فارس و مشارکت تعدادی از دولت‌های غربی و اعضای ناتو، در اختیار گروه‌های تروریستی در منطقه قرار گرفته که البته با بکارگیری تمهیداتی مثل سامانه حفاظت فعال می‌توان تا حد زیادی از خطر آنها در میدان نبرد احتمالی جلوگیری کرد.

با توجه به اینکه اخیرا صنعت دفاعی کشور در حال نصب موتورهای با قدرت ۱۰۰۰ اسب بخار روی بخشی از تانک‌های ارتش و سپاه است و حالا نیز سپاه یک قدم مهم در حوزه حفاظت زرهی برداشته است، می‌توان امیدوار بود گام‌ها و قطعات پازلی که در نهایت جمهوری اسلامی ایران را به مرحله ساخت کامل یک تانک مدرن میدان نبرد خواهد رساند، به زودی کامل خواهد شد؛ ان‌شاء الله.

سرویس جهان مشرق _ در حالیکه از شب گذشته تا کنون به دلیل تغییر شرایط جوی و آب هوای ابری و بارانی در منطقه قره باغ، پهپادهای رزمی ارتش جمهوری آذربایجان و ترکیه فعالیتی بر فراز مناطق نبرد نداشتند، اما قوای زمینی ارتش جمهوری آذربایجان در نخستین پیشروی‌های موفق خود در خطوط درگیری موفق به تصرف چندین موضع تخلیه شده توسط نظامیان ارمنستان شدند.

در تصاویر منتشر شده توسط وزارت دفاع جمهوری آذربایجان تعدادی از سنگرهای دفاعی و خاکریزهای متعلق به ارتش ارمنستان دیده میشود که با به جای گذاشتن سلاح و تجهیزات سنگین و نیمه سنگین به حال خود رها شده و قوای ارمنی از این مناطق عقب نشینی کرده‌اند.

حداقل ۳ دستگاه تانک، چند نفربر آسیب دیده، ۲ عراده هویتزر کششی D۳۰ و مقادیر زیادی مهمات سبک و موشک‌های ضد زره در این تصاویر دیده می‌شود.

همچنین مقایسه تصاویری که جدیدا منتشر شده با تصاویر دوربین پهپادهای رزمی ترکیه که در روزهای گذشته مشغول شکار ادوات نظامی ارتش ارمنستان در این منطقه بودند نشان می‌دهد برخی از تجهیزات به جای مانده در حقیقت همان موارد مورد اصابت قرار گرفته توسط بمب‌های هواپرتاب پهپادهای رزمی بوده است که به علت آسیب شدید، در هنگام عقب نشینی قابل انتقال به پشت خطوط میدان نبرد نبوده است.

به نظر می‌رسد فشار شدید پهپادهای رزمی و انتحاری رقیب در روزهای قبل موجب شده است تا نظامیان ارتش ارمنستان علی رغم دفاع سرسختانه در روزهای گذشته، سرانجام به دلیل کمبود تجهیزات و هدف قرار گرفتن کاروان‌های تدارکاتی و قوای پشتیبانی این کشور از آسمان، توان دفاع بیشتر در این منطقه را نداشته و شروع به عقب نشینی کرده‌اند.

با نابودی تعداد زیادی از تجهیزات و به جا گذاشتن و غنیمت دادن مقادیر زیادی سلاح نظیر موشک‌های ضد زره، هویتزرهای کششی، تانک و نفربرهای زرهی در روزهای اخیر، به نظر می‌رسد اوضاع میدانی برای ارتش ارمنستان چندان مطلوب نبوده و باید دید آیا عقب‌نشینی نیروهای ارمنی در روزهای آینده هم ادامه خواهد یافت یا نیروهای نظامی این کشور راهبرد تازه‌ای برای مقابله با نظامیان آذربایجان که این روزها حمایت محسوس ترکیه و اسرائیل را هم همراه خود دارد، به کار خواهند بست.