ناتو

به گزارش مجاهدت از مشرق به نقل از مسکو تایمز، وزارت خارجه روسیه امروز چهارشنبه اعلام کرد که وابسته نظامی رومانی و معاونش را در اقدامی تلافی جویانه علیه مسکو اخراج کرد.

بر اساس اعلام این رسانه، در ماه مارس، بخارست اعلام کرد که ۲ دیپلمات روسیه را به بهانه اتهامات مربوط به «مداخله» مسکو در سیاست این کشور در بحبوحه تنش ها بر سر لغو نتایج انتخابات ریاست جمهوری اخراج می کند.

مقامات رومانیایی نتایج دور اول انتخابات ریاست جمهوری سال گذشته را پس از اینکه کالین جورجسکو، منتقد ناتو و اتحادیه اروپا به طور غیرمنتظره ای در صدر نظرسنجی ها قرار گرفت، رد کردند و این اتهام را مطرح کردند که روسیه از یک کارزار بزرگ در رسانه های اجتماعی به نفع وی حمایت کرده است!

وزارت امور خارجه روسیه اعلام کرد که کاردار رومانی در مسکو را احضار کرده و وابسته نظامی و معاون وی در نمایندگی دیپلماتیک رومانی را «عنصر نامطلوب» اعلام کرده است.

این وزارتخانه در بیانیه‌ای اعلام کرد: این اقدام پاسخی به تصمیم غیرموجه پیشین طرف رومانیایی است که وابسته نظامی و دستیارش در سفارت روسیه در بخارست را «عنصر نامطلوب» اعلام کرده بود.

به گزارش مجاهدت از مشرق، پایان جنگ سرد در اوایل دهه ۱۹۹۰، نه تنها به رقابت ایدئولوژیک بین بلوک شرق (به رهبری اتحاد جماهیر شوروی) و بلوک غرب (به رهبری ایالات متحده) پایان داد، بلکه زمینه را برای تحولی عمیق در نظم بین‌المللی فراهم کرد. به‌طوری‌که در دو دهه پس از فروپاشی شوروی، جهان شاهد سلطه نسبی جهانی‌گرایی بود؛ روندی که با کمرنگ شدن مرزهای اقتصادی، از جمله با تشکیل سازمان تجارت جهانی (WTO) در سال ۱۹۹۵، گسترش همکاری‌های فراملی و تقویت نهادهای بین‌المللی همراه شد.

با این حال، از دهه ۲۰۱۰ به بعد، تغییری عمیق آغاز و نشانه‌هایی از بازگشت به ملی‌گرایی ظهور کرد. شاید نقطه عطف این تحولات، پیروزی دونالد ترامپ که یک ملی‌گرای سرسخت است، در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۱۶ آمریکا و سپس بازگشت او به کاخ سفید در سال ۲۰۲۵ بوده است.

سیاست‌های رئیس‌جمهوری آمریکا تاثیرات عمیقی بر نظم جهانی داشته است. ترامپ با اقداماتی از جمله اعمال تعرفه‌های سنگین تجاری، تضعیف نهادهای بین‌المللی و تمرکز بر منافع ملی، عصر جدیدی از بی‌ثباتی و تنش‌های ژئوپلیتیک را آغاز کرده است.

یکجانبه‌گرایی و تضعیف نهادهای بین‌المللی

دونالد ترامپ با شعار «اول آمریکا» (America First)، سیاست‌های یکجانبه‌گرایانه‌ را در پیش گرفت که به تضعیف نهادهای بین‌المللی مانند سازمان ملل متحد و سازمان تجارت جهانی منجر شد. ترامپ با اقدامات خود نشان داد که حاکمیت ملی را بر همکاری‌های چندجانبه ترجیح می‌دهد. این رویکرد، چالشی جدی برای «نظم جهانی لیبرال» به وجود آورد که پس از جنگ جهانی دوم شکل گرفته بود.

ترامپ که از ابتدا، منتقد سرسخت نظم بین‌المللی لیبرال بود، با اقداماتی نظیر خروج از توافق اقلیمی پاریس، تهدید به خروج آمریکا از سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) و آغاز جنگ تجاری، جهت‌گیری جدیدی در سیاست خارجی ایالات متحده آغاز کرد. این روند در دوره دوم حضورش در کاخ سفید، نه تنها تداوم یافته، بلکه به سطحی بی‌سابقه‌ گسترش پیدا کرده‌ است.

رئیس‌جمهور آمریکا در حالی‌که تهدید به کاهش همکاری‌ها با نهادهای بین‌المللی می‌کند، از سازمان بهداشت جهانی (WHO) خارج شد.

شعارهای ترامپ از جمله «عظمت را دوباره به آمریکا بازگردانیم» (MAGA) و اقدامات او، بازتابی از فاصله‌گیری از جهانی‌گرایی است. ترامپ بر این باور است که سیاست‌های قبلی ایالات متحده در حمایت از متحدان و گسترش نظم لیبرال، باعث تضعیف قدرت اقتصادی و امنیتی این کشور شده است.

تنش‌های تجاری و تغییر در نظم اقتصادی جهانی

از زمان بازگشت دونالد ترامپ به قدرت در ماه ژانویه (بهمن)، اقتصاد ‌و روابط تجاری جهانی با چالش‌های اساسی مواجه شده است؛ این در حالی است که در دوره دوم ریاست‌جمهوری ترامپ، سیاست‌های یکجانبه‌گرایانه و ملی‌گرایانه او تشدید شده است.

ترامپ با اعمال تعرفه‌های گسترده بر واردات، از جمله تعرفه پایه ۱۰ درصدی بر تمامی کالاهای وارداتی و تعرفه‌های بالاتر بر کشورهایی مانند چین (۵۴٪)، اتحادیه اروپا (۲۰٪) و ژاپن (۲۴٪)، باعث افزایش تنش‌های تجاری شده است.

این در حالی است که شبکه خبری «سی‌ان‌ان» آمریکا اخیرا به نقل از اتاق بازرگانی بین المللی اعلام کرد که طرح ترامپ می‌تواند «بزرگترین تشدید تعرفه‌های آمریکا» در ۱۰۰ سال گذشته باشد.

این اقدامات، علاوه بر ایجاد نوسانات شدید در بازارهای مالی جهانی و تضعیف ارزش دلار آمریکا، موجب افزایش نگرانی‌ها درباره رکود اقتصادی جهانی شده است. برخی تحلیلگران هشدار داده‌اند که این اقدامات می‌تواند نظم تجاری بین‌المللی را تهدید کند.

در همین حال، روزنامه «نیویورک تایمز» روز گذشته (پنجشنبه) با اشاره به تصمیمات اخیر دولت آمریکا در اعمال تعرفه‌های تجاری گسترده گزارش داد: ایالات متحده در حال از بین بردن نظم تجاری جهانی است که خود آن را بنا کرده بود و با این اقدام، عصر جدیدی از عدم قطعیت را آغاز می‌کند.

کارشناسان بر این باورند که جنگ تجاری ترامپ به‌عنوان ابزاری برای فشار به کشورها، نشان‌دهنده تمایل ترامپ به استفاده از ابزارهای اقتصادی برای پیشبرد منافع ملی است.

تغییر رویکرد آمریکا در قبال ناتو و کاهش تعهدات امنیتی

ترامپ در دوره دوم خود، با انتقاد از هزینه‌های دفاعی ناتو و تاکید بر لزوم افزایش بودجه دفاعی توسط کشورهای عضو و همچنین تهدید به خروج از پیمان آتلانتیک شمالی، نشان داد که رویکرد آمریکا در قبال این ائتلاف در حال تغییر است. این تغییرات چشمگیر در سیاست خارجی آمریکا می‌تواند تاثیرات عمیقی بر امنیت جمعی و ساختار دفاعی اروپا داشته باشد.

ترامپ نه تنها روابط با متحدان دیرینه را تیره و شکاف عمیقی در روابط فراآتلانتیک ایجاد کرد، بلکه باعث شد اروپا به سمت راهبردی مستقل برای امنیت قاره سبز پیش برود.

این تحولات نشان می‌دهد که رهبری سنتی آمریکا در نظم امنیتی غرب پساجنگ سرد در حال تضعیف است و سیاست‌های یکجانبه‌گرایانه ترامپ، بی‌ثباتی در نظام بین‌الملل را تشدید کرده است. در حالی‌که حامیان این سیاست‌های تهاجمی آن را «بازگرداندن عظمت به آمریکا» می‌خوانند، پیامدهای آن ممکن است در بلندمدت هزینه‌های سنگینی برای ثبات و نظم جهانی به همراه داشته باشد.