ناطق نوری

سرویس سیاست مشرق- “هنوز یخ سیاسی در کشور باز نشده است”؛ این جمله را بر زبان آورده و ادامه می‌دهد که “اولویت کشور «اقتصاد» است و نه سیاست”. برادر رئیس‌جمهور اسبق و درگذشته اعتقاد دارد که اگر مسئله معیشت حل شود به‌مرور مسائل اجتماعی و فرهنگی نیز در جامعه حل خواهد شد.

محمد هاشمی رئیس اسبق صداوسیما دل‌پری از برادرزاده‌اش دارد، می‌گوید که او را مدت‌هاست ندیده و کرونا را بهانه این قطع ارتباط کرده است.

هاشمی کوچک که حالا بزرگ خانواده است، به تبعیت از برادر بزرگ‌ترش دلباخته مدل‌های توسعه لیبرالیستی است؛ اما اعتقاد دارد که برای سرمایه‌گذاری‌های اقتصادی لازم نیست همه‌چیز را به خارج از کشور گره زد؛ هاشمی می‌گوید که اشتباه دولت روحانی آن بود که از برجام معجزه اقتصادی می‌خواست! محمد هاشمی در گفتگو با «مشرق» از روابط خود با حزب کارگزاران را بازگو کرده و می‌گوید که از اصلاح‌طلبان فاصله دارد.

رئیس دفتر مرحوم هاشمی در مجمع تشخیص مصلحت درباره محمد خاتمی نیز نظرات جالبی دارد. هاشمی معتقد است که زمان تغییر در کادر رهبری جبهه اصلاحات فرارسیده است، اما با این شرط که جانشین لیدر اصلاحات ضریب نفوذش کم‌تر از نفر قبلی نباشد! هاشمی می‌گوید اگر خاتمی نفوذی میان مردم ندارد؛ باید جای خود را به فرد دیگری بدهد.

در ادامه گفتگوی «مشرق» با عضو سابق حزب کارگزاران را می‌خوانید.

** دغدغه‌های فکری شما در سال ۱۴۰۱ چه چیزهایی است، دولت باید روی چه مسائلی سرمایه‌گذاری بیشتری انجام دهد؟

مهم‌ترین مسئله در حال حاضر مسائل اقتصادی و اجتماعی است، در حوزه اقتصادی مهم‌ترین مسئله مردم معیشت و اشتغال است، اگر به تولید توجه شده و رونق شکل بگیرد به‌صورت طبیعی هم اشتغال‌زایی افزایش می‌یابد و هم درآمد بالا می‌رود.

برای تولید الزاماتی وجود دارد؛ یکی از مهم‌ترین آن سرمایه‌گذاری است. سرمایه را یا بخش خصوصی (داخلی و خارجی) می‌آورد یا آنکه دولت به‌صورت مستقیم دولت باید برای پروژه‌های اقتصادی سرمایه‌گذاری کند؛ اما دولت الآن هزینه‌هایش آن‌قدر زیاد است که امکان سرمایه‌گذاری روی ابر پروژه‌ها را ندارد. اگر مشکلات اقتصادی را حل کنیم، مسائل فرهنگی و اجتماعی ما نیز حل می‌شود. برخی مشکلات ما ناشی از تهاجم فرهنگی است؛ اما بخش دیگر ناشی از مسئله معیشت است.

** پس شما مدافع سرمایه‌گذاری بخش خصوصی هستید؟

بله اما سال‌هاست که بخش خصوصی داخلی در ایران توانایی‌های خود را ازدست‌داده است،

** بخش خصوصی در ایران روی «تولید» سرمایه‌گذاری انجام نمی‌دهد.

یکی از دغدغه‌های من واردکردن بخش خصوصی به سمت تولید است، توجه به شرکت‌های دانش بنیان که رهبر انقلاب به آن امسال توجه ویژه داشتند و نیز ورود سرمایه ایرانی‌های خارج از کشور می‌تواند مدل سرمایه‌گذاری بخش خصوصی را تغییر دهد.

**سرمایه‌گذاری دولت‌های خارجی چطور؟

باید دید سرمایه‌گذاری‌های خارجی چقدر با منافع ملی ما و آن کشور تطابق دارد؛ امام می‌گفت شوروی از آمریکا بدتر و آمریکا از شوروی بدتر و انگلیس از هر دو این‌ها خبیث‌تر است، براین اساس من هیچ‌گاه به سرمایه‌گذاری‌های خارجی امیدوار نبوده‌ام.

** دولت روحانی که شما ۸ سال از او حمایت می‌کردید؛ انتظار سرمایه‌گذاری خارجی تا سطح ۱۰۰ میلیارد دلار در سال را داشت…

سراب آن ماجرا را با خروج ترامپ از برجام دیدیم.

** به برجام اعتقاد نداشتید؟

امام (ره) برای مذاکره با آمریکا شرط گذاشته بود؛ امام خطاب به کارتر گفته بود که اگر آمریکا رفتارش را عوض کند، ما مشکلی با آمریکا نداریم؛ پس مذاکره و رابطه با آمریکا از این نگاه هیچ اشکالی ندارد. در مذاکرات اگر بتوانیم خطوط قرمز را رعایت کرده و منافع ما تأمین شود هیچ اشکالی وجود ندارد، اما مسئله آن بود که برجام به شبی و تبی بند بود.

برجام در مدت کوتاه اجرا امتیازاتی برای ایران داشته و یک سری منابع مالی آزاد شد، اما ترامپ آن را تحت تأثیر اسرائیل و عربستان پاره کرد. مسئله برجام آن بود بهره‌مندی کوتاه‌مدت داشت و نه بلندمدت. هر توافق‌نامه حدی دارد و نمی‌توان از آن انتظار سرمایه‌گذاری‌های بزرگ داشت.

**  سال ۹۶ نامزد انتخابات شدید؛ شما سیاست‌گذاری‌های دولت (داخلی و خارجی) وقت را قبول نداشتید که مجزا از اعتدالی‌ها به وزارت کشور آمدید؟

من تفکر اعتدالی را قبول داشتم؛ معتقد بودم که برجام تا سطحی از مشکلات را می‌توانست حل کند؛ نه همه آن‌ها را…

** اگر رئیس‌جمهور می‌شدید داخل برجام می‌ماندید؟

بله!

** با خروج ترامپ از برجام چه می‌کردید؟

هم‌زمان با خروج ترامپ از برجام، برخی در مجلس برجام را آتش زدند. من با این رویه مشکل‌دارم.

** به این دلیل برجام را آتش زدند که ترامپ آن را پاره کرده بود…

این مسیر برای کشور خطرناک بود.

** سال ۹۶ روحانی چه چیزهایی کم داشت که شما نامزد انتخابات شدید؟

من به توصیه مرحوم هاشمی نامزد انتخابات شدم.

** نامزدی شما تاکتیکی بود؟

ما قبل از انتخابات در دیدار با آقای هاشمی تحلیل داشتیم که ممکن است روحانی رد صلاحیت شود!

** چه علائمی وجود داشت که روحانی برای دور بعدی انتخابات تائید صلاحیت نشود؟

آقای هاشمی می‌گفت اگر روحانی تنها در صحنه انتخابات وارد شود؛ او را تائید نمی‌کنند؛ دلیل آن را به ما نگفت! اما می‌گفت صحنه خالی نباشد، ایشان از ۵ نفر خواست در کنار آقای روحانی نامزد انتخابات شوند.

** آقای هاشمی چه کسانی را توصیه کرد نامزد شوند؟

من، جهانگیری، ناطق نوری، ظریف و زنگنه

** پس نامزد پوششی بودید…

بله تا ظهر آخرین روز صبر کردم که ببینم چه کسی نامزد می‌شود، وقتی کسی نیامد به وزارت کشور رفتم و ثبت‌نام کردم. البته بعد از من آقای جهانگیری هم ثبت‌نام کرد؛ و ما سه نفر شدیم (من، روحانی و جهانگیری) برخی می‌گفتند اگر من در صحنه بمانم با روحانی رقابت می‌کنیم؛ اما من پیغام دادم به روحانی که با شما رقابت نمی‌کنم.

** قبل از ثبت‌نام با آقای روحانی تماس گرفتید؟

خیر؛ من با ایشان گفتگویی نکردم؛ به همان توصیه آقای هاشمی عمل کردم.

** سال جدید فکر می‌کنید وضعیت اصلاح‌طلبان چگونه خواهد بود؟

پیش‌بینی رفتارهای سیاسی کمی سخت است.

** چرا؟

چون رقیب اصلاحات حاضر به شراکت در قدرت نیست.

** مگر خاتمی و روحانی حاضر شدند دولت را با رقیب شریک شوند؟

منظور من این نیست که رفتار آن دولت‌ها درست بوده است. ولی دولت آقای هاشمی یک دولت ائتلافی بود.

** دولت اول هاشمی با دولت دوم او متفاوت بود و دیگر ائتلافی نبود.

من از کلام رهبر انقلاب در پیام نوروزی این برداشت را داشتم که ایشان مشارکت سیاسی را توصیه کردند.

** برخی مثل محمدرضا خاتمی گفته‌اند که خاتمی می‌خواهد اعلام بازنشستگی سیاسی کرده و از لیدری اصلاحات دست بکشد.

من خیلی بحث‌های سیاسی در شبکه‌های اجتماعی را دنبال نمی‌کنم؛ اما فکر می‌کنم زمان تغییرات است؛ اما تا زمانی که جانشین خاتمی مشخص نشده است، در موضوع کنار رفتن او باید تردید کرد.

 ** چه کسی می‌تواند جانشین خاتمی شود؟

من مصداقی صحبت نمی‌کنم؛ اما تندروی‌ها را باید کنار گذاشت. از سویی مسئله مهم‌تر در هر دو جناح ضریب نفوذ است؛ باید دید امروز ضریب نفوذ خاتمی چقدر و ضریب نفوذ ناطق نوری چه میزان است؛ من امروز این ارزیابی‌ها را ندارم. به‌هرحال آن‌ها باید از مردم رأی بگیرند.

** بعد از رفتن آقای کرباسچی خبر رسید که آقای هاشمی قرار است به حزب بازگردد.

من به دلایلی که قبلاً نیز اعلام کرده‌ام، نمی‌خواهم عضو حزب باشم.

** ماجرای جنگ اوکراین را پیگیری می‌کنید؟

این تعداد آواره جنگی و خراب شدن زیرساخت‌ها نشانه‌های خوبی در خود ندارد. تعابیری وجود دارد که ممکن است این جنگ مقدمه جنگ جهانی سوم یا یک جنگ اتمی باشد.

** فائزه خانم بعد از آغاز جنگ اوکراین در مصاحبه با یک رسانه فارسی در خارج اعلام کرد ایران مستعمره روسیه است…

من این دست جملات را درست نمی‌دانم، ایران هیچ گاه مستعمره نبوده و نخواهد شد؛، اما رسانه‌های خارجی به‌گونه‌ای تفسیر می‌کنند که ایران حامی روسیه در جنگ است.

** فائزه خانم انگار رسانه‌های خارجی را دنبال می‌کنند و تحلیلشان را از آنها می‌گیرند…

من فائزه را مدت‌هاست که ندیده‌ام.

** به مناسبت نوروز به دیدار شما نیامدند؟

به‌واسطه کرونا این دست دیدارها را ندارم. برای همین نمی‌دانم که تحلیل او از مسائل چیست.

*ممنون از فرصتی که در اختیار مشرق قرار دادید.