نسرین هژبری

گروه استان‌های دفاع‌پرس- «نسرین هژبری» استاد مجتمع آموزش عالی خواهران جامعه المصطفی العالمیه نمایندگی خراسان؛ مقام معظم رهبری در توصیف شخصیت و هویت زن مسلمان می‌فرمایند: «هویت اسلامی این هست که زن در عین اینکه هویت و خصوصیت زنانه خود را حفظ کند، یعنی آن احساسات رقیق، عواطف جوشان، مهر و محبت و صفا و درخشندگی زنانه را برای خود حفظ می‌کند، در عین حال باید در میدان از روش‌های معنوی (تقرب به خدا و معرفت الهی)، عرصه مسائل اجتماعی و سیاسی پیشروی کند. همچنین لازم هست در زمینه اهداف کشور‌های اسلامی، شناخت دشمن و توطئه‌های آنها روز به روز بر معرفت خود بیفزاید. زنان مسلمان لازم هست به دنیا نشان دهند، زن مسلمان هم حجاب خود را و هم آرامش خانواده را حفظ می‌کند و هم دین خود را و در عین حال در میدان معنویت و علم و تحقیق پیشرفت می‌کند و از حق خود دفاع می‌کند».

با نگاهی کوتاه در زندگی پربار حضرت معصومه (س) در می‌یابیم که این بانوی بزرگوار الگوی تمام عیار زن مسلمان هست. حضرت معصومه (س) اول ذی‌القعده سال ۱۷۳ در مدینه منوره به دنیا آمد. ایشان «بنت رسول‌الله (ص)»، «بنت ولی‌الله»، «اخت ولی‌الله» و «عمة ولی‌الله» هست. پدر بزرگوارشان موسی ابن جعفر (ع). در سنین کودکی پدر بزرگوارشان در حبس هارون در شهر بغداد به شهادت رسید. در آن زمان حضرت معصومه ۶ ساله بودند و تا زمان هجرت امام رضا (ع) در سال ۲۰ هجری قمری تحت کفالت حضرت بودند. القاب ایشان طاهره، مرضیه، رضیه، برّه، تقیه، سیده صدیقه، بانوی بسیار راستگو، حمیده، سیده رضیه مرضیه، رشیده می‌باشد. 

ایشان محدثّه بودند. به علوم اسلام و آل محمد (ص) آگاهی داشتند و از روایت کنندگان حدیث بودند. از این ویژگی‌ها در می‌یابیم که می‌شود دختر مسلمان از همان اوان کودکی بصیر باشد و هم عالمه، هم اسم نیکو داشته باشد و هم شفیع مؤمنان باشد و هم مقام علمی او هم پای مردان زمان خودش باشد.

حضرت معصومه (س) هرچند پیامبر و امام نیست؛ ولی شواهد و قرائنی وجود دارد که تأیید می‌کند که ایشان نیز در همین سن کوتاه خودشان، آن چنان در سلوک معنوی طی طریق کرده بودند که مظهر اسماءالحسناء شده بودند و علوم اکتسابی برای آن حضرت از سنخ و جنس علم حضوری شده بود و شخصیت «معلمه غیرمتعلمه» داشتند که مکتب نرفته و معلم ندیده بر علوم احاطه داشتند از همین رو از یکی از علمای معروف نجف اشرف، مرحوم آیه‌الله مستنبط (ره) نقل شده که گفت: از کتاب «کشف اللئالی» که نسخه خطی آن در کتابخانه شوشتری‌های نجف موجود هست، روایت شده: «روزی جمعی از شیعیان برای دریافت پاسخ پرسش‌های خود، به محضر امام کاظم (ع) رهسپار شدند، آن حضرت مسافرت کرده بود نظر به اینکه آنها ناگزیر به مراجعت بودند، پرسش‌های خود را نوشتند و به افراد خانواده امام کاظم (ع) تحویل دادند، تا در سفر بعد به آن نائل شوند. هنگام خداحافظی دیدند حضرت معصومه (س) پاسخ پرسش‌های آنها را نوشته و آماده کرده هست، آنها شادمان شدند و آن را گرفتند. هنگام مراجعت در مسیر راه با امام کاظم (ع) ملاقات نمودند، و ماجرا را به عرض رساندند، امام آن نوشته را از آنها طلبید و مطالعه کرد و پاسخ‌های حضرت معصومه (س) را درست یافت سه بار فرمودند: «فدا‌ها ابوها، پدرش به فدایش باد». (بحارالانوار، ج ۶۰، ص ۲۲۸.)

این موضوع در زمانی رخ داد، که حضرت معصومه (س) خردسال بودند و در این هنگام حدود ۱۰ سال سن داشتند. این ماجرا انسان را به یاد حضرت فاطمه زهرا (س) می‌اندازد که پیامبر اکرم (ص) در شأن او مکرر فرمودند: «فدا‌ها ابوها؛ پدرش به فدایش باد». (بحارالانوار، ج ۶۰، ص ۲۲۸.)

هویت زنان مسلمان از کودکی شکل می‌گیرد و اگر در دامان والدینی بصیر و آگاه به مقامات انسانی، تربیت شوند نه تنها خود هدایت می‌شود بلکه هادی و شافع دیگران هم هست. اگر اشکال شود که حضرت معصومه (س) تالی‌تلو معصوم هستند و این ویژگی‌های مخصوص خاندان عصمت هست. پاسخ این هست که اختیار معصوم (ع) با مقام عصمت او منافات ندارد. اگر معصوم گناه نمی‌کند اختیار خود او در این خودداری دخیل هست و معصومین (ع) از جنس انسان بودند و در این دنیا زندگی می‌کردند و مانند بقیه انسان‌ها همیشه بر سر دو راهی‌های زندگی انتخاب داشتند.

از دیگر مقامات آن حضرت مقام شناخت حضرت معصومه (س) هست. در قیامت مقام شفاعت ار سوی خداوند به کسانی داده می‌شود که به مرتبه عالی از قرب الهی و بندگی خالصانه پروردگار رسیده باشند. پس می‌توان زن بود و مؤمنان را شفاعت کرد. در واقع مقام زن و همه انسان‌ها همواره می‌تواند بین کمترین درجات تا عالی‌ترین رتبه‌ها در نوسان باشد و چه نیکو فرمود پیامبر (ص) «من عرف نفسه فقد عرف ربّه) هر کس خود را بشناسد قطعاً خدایش را خواهد شناخت. 

آیت‌الله حسن‌زاده آملی (ره) بیش از ۹۰ معنا برای این حدیث ذکر کرده هست. بازشدن چشم دل با سیر و سلوک یکی از معانی این حدیث هست. خودشناسی گاهی به شکل مفهومی هست و مستدل می‌شود و به درک حصولی خداوند می‌انجامد و گاهی هم به شکل وجودی هست و با سیر و سلوک به دست می‌آید و به درک حضوری خدا می‌رسد. آیت‌الله جوادی آملی تفسیرحدیث به این معنا را می‌پذیرد.

از ویژگی‌های آن حضرت عبادت خالصانه و با معرفت ایشان بود. حضرت معصومه (س) در مدت ۱۷ روز که در قم و در خانه موسی ابن خزرج اقامت داشتند محراب مخصوص برای عبادت ترتیب داده بودند.  سیره عبادی حضرت معصومه (س) بیانگر این هست که در زندگی روزمره عبادت و نیایش خداوند جایگاه ویژه‌ای دارد؛ و زنان با تمام وظایف و مشغولیت‌هایی که دارند اهمیت به این بعد از زندگی را نباید از یاد ببرند. چراکه در پناه عبادت و شناخت خداوند زندگی دنیا سامان می‌یابد و سعادت آخرت تأمین می‌شود. حضرت معصومه (س) با هجرت خویش از مدینه به طوس نشان داد که زن شایسته زنی هست که حضور او در اجتماع و دخالت در مسائل سیاسی و اجتماعی منافاتی با حفظ عفت و حجاب ندارد. 

ایشان در سن ۲۸ سالگی در حالی که مجرد بودند با کاروانی از مردان، مسیر هزار کیلومتری از مدینه به طوس را در پیش گرفتند و مصداق سخن حضرت زهرا (س) شد: «خیر للنساء ان لا یَرین الرجالَ و لا یراهنّ الرجالُ».

نکته مهم‌تر اینکه سفر نیز می‌تواند جنبه الهی داشته و هدفدار باشد یا اینکه فقط محض تفریح و سرگرمی صورت گیرد و همچنین رفتار انسان در سفر و هنگام تفریح به‌گونه‌ای باشد که تبدیل به اسطوره حجاب و عفاف و استقامت شود.

در پایان به دو بعد دیگر از شخصیت حضرت معصومه (س) اشاره می‌شود که ایشان را تا ابد نه تنها الگوی زن مسلمان قرار داد بلکه اسوه ولایتمداری را برای جهانیان به تصویر کشید. ایشان در شرایطی سخت که حضرت رضا (ع) از چند جبهه مورد تهاجم قرار گرفته بودند، از طرفی واقفیه منکر امامت امام شده بودند و عده‌ای از بستگان حضرت هم منکر امامت امام جواد (ع) شدند. از سوی دیگر برادر دیگر امام (زیدالنار) با متهم کردن امام به سازش با خلیفه بنی‌عباس قیامی خونین به راه انداخت. مأمون هم با متهم کردن امام (ع) به قیام در مقام احضار آن حضرت به مرو برآمد. در چنین شرایطی حضرت معصومه (س) به سمت طوس هجرت کرد تا برادر را در امور ولایت یاری دهد و این نشان بصیرت و معرفت‌شناسی آن حضرت هست و با این انتخاب لقب «فاطمه ثانی» گرفت چراکه در فتنه واقفیه و شرایط سخت آن زمان امام رضا (ع) را امام بر حق دانست و به یاری او شتافت.

آخرین ویژگی آن حضرت این هست که ایشان صاحب کرامت بودند. کرامات ایشان در تاریخ ثبت شده هست. توجه به این نکته در بیان این ویژگی حضرت شایان توجه هست که یک خانم می‌تواند در جهان تکوین به سبب مقام رفیعش به اذن خداوند تصرف کند و صاحب کرامت شود و امام معصوم (ع) در حق او بگوید: «مَنْ زارَها عارِفاً بِحَقِّها فَلَهُ الْجَنَّةُ» و همچنین در شأن ایشان امام صادق (ع) فرمودند: «ألا إن للجنة ثمانیة أبواب ثلاثة منها إلى قم تقبض فی‌ها امرأة من ولدی اسم‌ها فاطمة بنت موسى وتدخل بشفاعت‌ها شیعتی الجنة بأجمعهم».

«آگاه باشید بهشت هشت در دارد که سه در آن به سوی قم هست. بانویی از فرزندان من در آنجا وفات می‌کند که نامش فاطمه دختر موسی هست؛ همه شیعیان ما به شفاعت او وارد بهشت می‌شوند».
امید هست خداوند ما را به سبب حبّ اهل‌البیت علیهم‌السلام مشمول شفاعت ایشان گرداند.

انتهای پیام/