نشر نیستان

به گزارش مجاهدت از گروه فرهنگ دفاع‌پرس، «قلم‌­های بی­ غلاف» رمانی است در گونه ادبیات آیینی با محوریت زندگی امام باقر علیه ­السلام که در ۲۹۲ صفحه رقعی به قلم مریم ولی از سوی نشر نیستان وارد بازار کتاب شده است.

نویسنده در این رمان با خلق یک داستان تخیلی و فرعی، به روایت وجوه مختلف زندگی امام باقر، از آغاز امامت تا شهادت، پرداخته؛ با رعایت این مهم که داستان بستر، روایت اصلی را تحت ­الشعاع خود قرار نداده و به موازات آن در حرکت است. نکته قابل تامل در این رمان، پرداختن به وجوهی از حیات امام است که یا مغفول مانده یا از آن به ­صورت گذرا و در قالب اطلاعات کلیشه­‌ای سخن به میان رفته. تمرکز بر رسالت امام در تقویت اسلام و تشیع در قالب مبارزه فرهنگی ایشان و سوگیری به بدعت ­ها و فرقه ­های رایج در آن زمان و همچنین سیاست ایشان در راهبری امت اسلام، از نکات قابل تامل در این رمان به شمار می ­آید که نویسنده سعی کرده آن­ها را به گونه ­ای داستانی و فارغ از قالب مرسوم در کتب تاریخ به تصویر بکشد؛ به عبارت دیگر، خواننده در قالب خرده داستان­‌هایی پرکشش، تصویر روشن ­تری از رسالت و اهداف امام به دست می­ آورد.

در این رمان، نویسنده با پرداختی متفاوت و داستانی از منش و سلوک پنج تن از خلفای مروانی هم ­دوره با امام و با به تصویر کشیدن داستان­ گونه جزییات امورات آنان، به واکاوی ابعاد مختلف زندگی و فعالیت­‌های امام پرداخته است.

داستان بستری که نویسنده برگزیده، داستانی پرکشش و سراسر تعلیق است که خواننده را در فصول مختلف با اتفاقات پیش­ بینی نشده ­ای روبرو می ­کند و انگیزه او را به پیگیری داستان بیشتر می ­کند. داستانی که قبل از امامت امام آغاز می ­شود و با فراز و فرود‌های پرجاذبه­ اش تا شهادت امام ادامه می ­یابد؛ روایت زنانی که در مسیری پرالتهاب قرار می ­گیرند و با روایت چالش ­های­شان، سهم بزرگی از تعلیق­‌های این رمان را بر دوش می­ کشند.

خلق داستان در موقعیت­‌های مکانی متفاوت، به دلیل متفاوت ­بودن محل زندگی امام با خلفا، از مواردی است که نویسنده را با چالش روبرو می­ کند که در قلم­‌های بی ­غلاف، نویسنده با پرداخت مناسب شخصیت ­ها و با درگیر کردن به­ موقع آن­­ها با سیر داستان، بر این چالش فائق آمده. در این رمان انتخاب زمان مضارع و ایجاد توهم زبانی منطقی، از نکات موثری است که منجر به همراهی بیشتر خواننده با فضای داستان می­ شود.

قلم ­های بی­ غلاف، نخستین اثر داستانی از روایت دوره امامت امام باقر است که نویسنده توانسته آن را در قالبی به دور از فضای رسمی و کلیشه­‌ای تاریخ و مستندات روایی، با تکیه بر داستانی لطیف و پرهیجان به تصویر بکشد.

انتهای پیام/ 121

به گزارش مجاهدت از گروه فرهنگ و هنر دفاع‌پرس، رمان «در خواب‌هایم» نوشته مریم راهی و «حریم» نوشته صادق کرمیار دو اثر مناسبتی برای تولد امام رضا علیه السلام از نشر نیستان هستند که هم اکنون در دسترس علاقه‌مندان قرار دارد.

می‌توان از این دو کتاب به عنوان رهیافتی تازه در رمان اجتماعی اعتقادی با درون‌مایه معناگرا یاد کرد.

در خواب‌هایم

راهی که در دو اثر قبلی خود با عنوان «یوما» و «فردا مسافرم» نشان داده بود که توانایی بالایی در پرداخت داستانی سوژه‌هایی دارد که اطلاعات تاریخی چندانی پیرامون آنها نیست؛ در رمان «در خواب‌هایم» نیز بر مبنای چنین رویکردی، به خلق موقعیت‌های بکر و کمتر دیده شده‌ای بر مبنای برخی باورهای دینی در رمان دست زده است.

نکته قابل توجه در این اثر تجربه خاص نویسنده در خلق آن است. او در ابتدای اثر یک روایت داستانی کوتاه که در آن شخصیت‌ها و مکان‌هایی تعریف می‌شوند را بازگو و در ادامه در طول کتاب بر پایه آن روایت، داستان‌هایی را تعریف می‌کند که هر کدام سرگذشت افراد و موقعیت‌های زیستی آنها در این روایت است.

داستان این چنین آغاز می‌شود: ترمه، زن قالیباف یزدی که همسرش قمارباز است و پسری نوجوان دارد، برای حفظ خانه‌اش از خراب شدن توسط خیری به نام حاج‌الیاس که می‌خواسته در یزد هم تکیه عزاداری امام حسین بسازد، نذر می‌کند یک قالی زرع‌نیم ببافد و تقدیم حرم امام رضا کند…

و چنین ادامه می‌یابد: هانی، پسر آقا سید هاشم معبر عاشق نبات، نوۀ یحیی می‌شود. یحیی یک قالیچه داشته که دو سال است دنبال جفتش می‌گردد. یحیی شرط می‌کند اگر جفت این قالیچه پیدا شود با ازدواج نبات و هانی موافقت می‌کند.

حریم

کرمیار نویسنده‌ای است که به خوبی پیچ و خم استفاده از تخیل و شخصیت‌سازی را در روایت داستانی بلد است. خود او در مصاحبه‌هایش درباره رمان نامیرا بارها اذعان داشته است که تنها چیزی که در این رمان از منظر تاریخی سندیت داشته است، یک خط روایت تاریخی از قبیله قهرمان داستان اوست. اما کرمیار این خط تاریخ را به رمانی تأثیرگذار مبدل ساخته که نه تنها پایبند به تاریخ است و در راستای واقعیت‌های تاریخی قدم برداشته است، بلکه به خوبی توانسته شخصیت‌هایی را خلق کند که در پس یک واقعیت تاریخی نفس کشیده و بدون حضور فیزیکی در آن، جزئی از سازندگانش باشند.

تازه‌ترین رمان کرمیار با عنوان «حریم» اما تجربه‌ای تازه در کارهای اوست. او در این زمان از سویی به سراغ ژانر تازه و کمتر تجربه شده در داستان‌نویسی بلند خود رفته است و از سوی دیگر مهارت و قدرت ذهنی وسیعی را در این حوزه به رخ مخاطب خود کشیده است.

این داستان را می‌توان رمانی در ژانر اجتماعی برشمرد.  او با زبان روایی دانای کلی که به خوبی خودش را از دل داستان کنار کشیده و مانند یک نریتور (گوینده) مستند به بازخوانی زندگی و زمانه شخصیت‌های خود می‌پردازد و در هم‌تندیگی زندگی آنها نسبت به هم را واکاوی می‌کند.

مهم‌ترین تأکید و وجه ممیزه این رمان را باید در معرفی مفاهیمی کلیدی در بطن این رمان بدانیم. موضوعاتی مانند خیر و شر و نفس و نیت اعمال انسانی و مهم‌تر از آن، تأثیرگذاری تمامی انسان‌ها در زندگی یکدیگر بر اساس باورهای اعتقادی آن هاست.

 حریم  با چنین مختصاتی اتفاقی تازه در ادبیات کرمیار و نیز داستان نویسی اجتماعی معاصر  ایران است.

انتهای پیام/ 121

به گزارش مجاهدت از گروه فرهنگ و هنر دفاع‌پرس، چاپ سوم رمان تورج زاهدی با عنوان «تصرف» از سوی نشر نیستان وارد بازار کتاب شد.

تصرف را از جهات مختلفی می‌توان یکی از جذاب‌ترین آثار داستانی منتشر شده در سال‌های اخیر به شمار آورد. اثری که جذابیت نهفته در آن، از همان صفحات ابتدایی و حتی قبل‌ترش از روی جلد آغاز می‌شود. تصرف با جلدی به استقبال مخاطبانش رفته است که در ورای زیبایی نهفته در کشش نستعلیق آن یادآور تصویری از محتوا و محور اصلی داستان این رمان است. داستانی که در آن برای نخستین بار در قامت ادبیات داستانی ایران، ماجرای تسخیر روح و جان آدمی به واسطه شیطان و چگونگی رهایی از آن به قاب کلمه نشسته است.

تورج زاهدی چه در مقام موزیسین و چه در مقام نویسنده همواره این نکته را به مخاطبانش به اثبات رسانده است که اهل مکاشفه و کشف رازناکی‌های نهفته در گوشه و کنار زندگی آدمی است. او در مقام نوشتن نه علاقه‌ای به ادبیات آپارتمانی دارد و نه ادبیات توصیفی و یا حتی ادبیات غنایی و مدیحه سرا. ادبیات او ادبیات کشف و شهود است. ادبیاتی که از دل باور‌ها و ایمان قوی مذهبی خارج می‌شود و غایت آن بازنمایی چهارچوب‌های زندگی انسان مسلمان است.

او در تصرف به سراغ روایت زندگی انسان مؤمنی می‌رود که خود را تسخیر شده توسط جنیان شیطانی می‌بیند. انسانی عادی و معمولی که زندگی و چهارچوب زیستی خود را در اسارت موجودی غیر خاکی شیطان می‌بیند. این داستان پس از این کشف راوی، تلاش شخصیت اصلی داستان برای رهایی از شیطان است که پس از کشف و شهودی زیبا و بدیع در نهایت منجر به نتیجه‌ای می‌شود که در راز آلوده بودنش چیزی کمتر از حیرت مواجهه نخستین مخاطب با سوژه داستان ندارد.

زاهدی اهل پژوهش است و آثار داستانی برجای مانده از او این امر را به اثبات رسانده‌اند. او در خط سیر پژوهش‌های خود، اما هیچگاه علاقه و تمایلی برای خارج شدن از خط باور‌های اعتقادی خود و دل سپردن به جادوی روایت‌های هالیوودی از موجودات فرازمین ندارد. زاهدی بر این پایه نویسنده‌ای‌است سنت گرا که به بضاعت خود تلاش می‌کند تا سوژه‌های بکر و بدیع خود از موجودات فرازمینی را با چارچوب و اسلوب شرعی و دینی پذیرفته بیان کند.

تصرف از یک منظر دیگر نیز اثری قابل توجه است. زبان ساده و شیوای این رمان بدون استفاده نویسنده از هر نوع کنایه و ابهام و ایهام که در نهایت منجر به خلق رمانی شده که یکدست و رو و بدون هیچ نوع حاشیه و زوائدی حرفش را به مخاطب منتقل می‌کند.

تصرف با این توصیفات رمانی است ماورا زمینی که با توسل به باور‌ها و داشته‌های دینی سعی در بیان پدیده‌ای کمتر مورد توجه قرار گرفته در قامت ادبیات دارد. زاهدی داستانی را روایت کرده که شاید تا پیش از این تنها می‌شد سراغش را در قصه‌های کلاسیک ژانر گوتیک در اروپا گرفت، اما او با نگاهی دین مدارانه و در قامت ادبیات دینی ایران معاصر توانسته دست به خلق ژانر و گونه‌ای تازه در رابطه با آن بزند.

انتهای پیام/ 121