نفت

به گزارش مجاهدت از مشرق، جلسه پیگیری رفع ناترازی انرژی، با حضور مسعود پزشکیان برگزار و آخرین وضعیت تأمین گاز و برق بخش خانگی، صنایع و نیروگاه‌ها مورد بررسی قرار گرفت.

در این جلسه که با حضور رئیس جمهور و وزرای کشور، نفت، نیرو و صنعت، معدن و تجارت برگزار شد، ابتدا گزارشی از آخرین اقدامات انجام شده از سوی وزارتخانه‌های مربوطه در راستای تأمین گاز و برق بخش خانگی، صنایع و نیروگاه‌ها، مدیریت مصرف با کنترل هوشمند، برخورد با مشترکان و مراکز دولتی پر مصرف و همچنین نتایج مثبت و مطلوب صرفه‌جویی متاثر از پویش ۲ درجه کمتر ارائه و راهکارها و پیشنهادات دستگاه‌های اجرایی برای گذر از شرایط فعلی و ایجاد ثبات و پایداری در شبکه توزیع انرژی بررسی و ارزیابی شد.

در ادامه پزشکیان بر ضرورت تبیین دلایل بروز ناترازی‌ها، اطلاع‌رسانی دقیق و به موقع در این خصوص و گفتگو و دعوت از مردم برای رعایت الگوی مصرف از طریق رسانه‌ها، از سوی وزرای نفت و نیرو تأکید کرد و گفت: مسئولان مربوطه در بخش صنایع نیز موظفند با برگزاری جلسات مستمر با اصناف، ضمن جلب همکاری و همراهی آنان برای صرفه‌جویی در مصرف انرژی در کارگاه‌ها، کارخانجات و محیط‌های صنعتی، آنها را نسبت به چرایی شرایط پیش آمده توجیه کنند.

رئیس جمهور همچنین بر اهمیت نقش ائمه جماعات سراسر کشور، رسانه ملی و سازمان بسیج در فرهنگ‌سازی صرفه‌جویی و مشارکت مردم در پویش کاهش مصرف انرژی تأکید کرد و گفت: دولت چهاردهم ناگزیر از مواجه با مشکلات ریشه‌ای همچون ناترازی‌هاست، به دنبال مقصریابی نیستیم و تمام توان خود را برای حل این مسئله و کاستن از مشکلات مردم به کار گرفته‌ایم و با برنامه‌هایی که در دست اجرا داریم، سال آینده به یاری خدای متعال چنین مشکلاتی نخواهیم داشت.

پزشکیان با قدردانی از همراهی مردم شریف ایران در صرفه‌جویی در مصرف و درخواست استمرار آن، و نیز تشکر از اقدامات وزراتخانه‌های کشور، نفت، نیرو، صمت، استانداران سراسر کشور و رسانه ملی برای کمک به مدیریت شرایط فعلی گفت: ما موظفیم برای رضایتمندی مردم تلاش کنیم، در ازای مسئولیتی که پذیرفته‌ایم پاسخگو باشیم و هر جا نیز با کمبود یا کاستی مواجه شدیم از عذرخواهی کردن ابایی نداشته باشیم.

به گزارش مجاهدت از مشرق، محسن پاک‌نژاد وزیر نفت در آستانه برگزاری بیست‌وششمین نشست وزارتی مجمع کشورهای صادرکننده گاز (جی‌ئی‌سی‌اف) در یادداشتی نوشت:

کشورمان ایران، با برخورداری از ذخایر عظیم نفت و گاز، همواره از بازیگران اصلی و مطرح حوزه انرژی در دنیا بوده و با آنکه طی سال‌های اخیر، آماج بی‌رحمانه‌ترین محدودیت‌ها و تحریم‌های یک‌جانبه از سوی آمریکا قرار داشته، با بهره‌گیری از دیپلماسی قوی و اتخاذ راهبردهایی منحصربه‌فرد، نقش، جایگاه و اعتبار خود را در عرصه انرژی جهانی حفظ کرده است. این اعتبار، زمانی اهمیتی دوچندان می‌یابد که بدانیم نیاز جهانی به منابع انرژی پایدار و قابل اعتماد، روند صعودی و افزایشی داشته است.

آنچه در این میان به‌خوبی مشهود و ملموس است، آنکه صنعت گاز به‌عنوان یکی از منابع انرژی مطمئن و پاک، از دارایی‌های ارزشمند و راهبردی اعضای مجمع کشورهای صادرکننده گاز (جی‌ئی‌سی‌اف) به‌شمار می‌رود که در شرایط کنونی و دوره گذار از انرژی، می‌تواند به‌عنوان یک برگ برنده، افزون بر رشد و توسعه سیاسی و اقتصادی، سبب ایجاد هم‌افزایی میان صاحبان این انرژی شود.

به اعتقاد من، اساس شکل‌گیری اوپک و جی‌ئی‌سی‌اف، افزون بر تنظیم بازار، افزایش هم‌افزایی و سیاست‌زدایی در حوزه انرژی است که سیاست ایران در این خصوص، به‌ویژه در بخش گاز، بر محور توسعه همکاری‌های اقتصادی – سیاسی، وابستگی متقابل و استفاده از این انرژی به‌عنوان منبعی پاک و مطمئن می‌چرخد. ایران به‌رغم مواجهه با محدویت‌های داخلی از یک سو و تحریم‌های یکجانبه آمریکا از سوی دیگر، همیشه بر صادرات گاز به کشورهای ترکیه و عراق پایبند بوده و هیچ‌گاه از این امتیاز، بهره‌گیری سیاسی نکرده است و اعتقادی به استفاده ابزاری از این انرژی ندارد، بلکه همواره تلاش کرده منابع گازی خود را ابزاری برای تقویت همکاری‌های منطقه‌ای و جهانی قرار دهد.

در تکمیل این گفتار لازم است بگویم حال که دنیا در حال گذار از انرژی فسیلی به سوخت‌های پاک است، گاز طبیعی به‌عنوان سوختی با آلایندگی کمتر در مقایسه با نفت و زغال‌سنگ می‌تواند نقشی تأثیرگذار در این گذار داشته باشد، بنابراین اعضای جی‌ئی‌سی‌اف یا همان اتاق فکر و طراح اصلی این راهبرد، قادرند با ایجاد هاب منطقه‌ای گاز، سرمایه‌گذاری مشترک و انتقال دانش و فناوری، این تعامل و هم‌افزایی متقابل را عینیت بخشند، ضمن آنکه کشورمان ایران نیز به‌عنوان یکی از بنیان‌گذاران این مجمع، افزون بر ارائه پیشنهادها و همسویی با سایر اعضا، به دفاع از منافع مشترک کشورهای صادرکننده گاز نیز خواهد پرداخت.»

به گزارش مجاهدت از مشرق، قیمت نفت در معاملات روز جمعه افزایش یافته است. روسیه ضمن اعلام شلیک یک موشک بالستیک به سمت اوکراین، نسبت‌به گسترش درگیری هشدار داد. بدین ترتیب احتمال محدود شدن عرضه نفت خام بالا رفته است.

قیمت هر بشکه نفت خام برنت دریای شمال امروز با ۱۱ سنت معادل ۰.۱۵ درصد افزایش به ۷۴ دلار و ۳۴ سنت رسید. نفت وست تگزاس اینترمدیت آمریکا هم با ۱۳ سنت معادل ۰.۱۹ درصد افزایش ۷۰ دلار و ۲۳ سنت معامله می‌شود.

ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه در روز پنجشنبه هشدار داد استفاده اوکراین از سلاح‌های آمریکایی و انگلیسی برای حمله به روسیه جنگ اوکراین را به یک درگیری جهانی تبدیل خواهد کرد. پوتین گفت روسیه با شلیک نوع جدیدی از موشک‌های بالستیک هایپر سونیک با برد متوسط به سمت تأسیسات نظامی اوکراین، پاسخ این اقدام انگلیس و آمریکا را داده و هشدار داد حملات تلافی‌جویانه بیشتری در راه است.

پوتین گفت اوکراین پس‌از کسب مجوز از دولت بایدن، در نوزدهم نوامبر روسیه را با ۶ موشک آمریکایی ATACMS و در ۲۱ نوامبر با موشک‌های انگلیسی Storm Shadow و موشک آمریکایی HIMARS مورد هدف قرار داده است.

روسیه حتی پس‌از کاهش تولید به‌دنبال تحریم‌های مربوط به حمله این کشور به اوکراین و همچنین محدودیت‌های مربوط به طرح کاهش تولید اوپک پلاس، همچنان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان نفت دنیاست. این کشور ۹ میلیون بشکه در روز نفت در ماه جاری میلادی تولید کرده‌است.

اوکراین بارها تأسیسات نفتی روسیه را مورد حمله پهپادی قرار داده و از پهپادهای دوربرد برای هدف دادن ۴ پالایشگاه این کشور استفاده کرده‌است.

از طرف دیگر افزایش ذخایر نفت خام و بنزین آمریکا مانع بالا رفتن بیش‌ازحد قیمت نفت می‌شود. اطلاعات دولتی آمریکا نشان می‌دهد ذخایر نفت خام این کشور ۵۴۵ هزار بشکه در هفته منتهی به ۱۵ نوامبر افزایش یافته و به ۴۳۰.۳ میلیون بشکه رسیده است. ذخایر بنزین آمریکا هم ۲.۱ میلیون بشکه افزایش یافته و به ۲۰۸.۹ میلیون بشکه رسیده است.

برخی تحلیلگران پیش‌بینی می‌کنند روند افزایش ذخایر نفت و بنزین آمریکا در هفته آینده هم ادامه داشته باشد.

دراین‌بین، چین به‌عنوان بزرگ‌ترین واردکننده نفت خام دنیا در روز پنجشنبه اقداماتی را برای تقویت تجارت ازجمله حمایت از واردات محصولات انرژی معرفی کرد. این اقدامات در بحبوحه نگرانی درمورد وضع عوارض جدید در دولت ترامپ اتخاذ می‌شود.

به گزارش مجاهدت از مشرق، روزنامه کیهان در ستون خبر ویژه خود نوشت: نشریه آمریکایی نشنال اینترست ضمن انتشار ارزیابی فوق نوشت: بر اساس گزارش جدید اداره اطلاعات انرژی آمریکا در مورد روند صادرات نفت ایران، این واقعیت بیش از هر زمان دیگری آشکار شده که رویکرد دولت‌های اوباما و بایدن نسبت به تحریم نفتی ایران به شدت شکست خورده است. در واقع، همان‌طور که چشم‌اندازهای مرتبط با تحریم‌های غرب علیه روسیه در پی حمله این کشور به اوکراین نشان می‌دهند، استفاده از اهرم تحریم علیه طیف رقبای بین‌المللی آمریکا با شکست رو به رو شده است. سیاست‌های تجاری آمریکا اغلب در جلوگیری از نقض آشکار تحریم‌های این کشور شکست می‌خورند.

از سال ۲۰۲۰، درآمد ایران از صادرات نفت تقریباً چهاربرابر افزایش یافته است و از ۱۶میلیارد دلار به ۵۳ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۳ افزایش پیدا کرده است. سهل‌انگاری‌های دولت بایدن، افزایش قیمت جهانی نفت، و تشنگی فزاینده چین برای منابع نفتی که منجر به پیوندهای نزدیک با ایران شده، در کنار هم سبب شده‌اند تا ایران منابع مالی کافی جهت قدرتمندسازی بیش از پیش خود و متحدان منطقه‌ای‌اش را علیه بازیگری نظیر اسرائیل داشته باشد.

دولت جو بایدن هیچ تحریم نفتی را علیه ایران لغو نکرده است با این حال، ایران هم روند صادرات نفتی خود به چین را اعلام نمی‌کند. ایران از تاکتیک‌های متنوعی برای پاک‌کردن ردِ نفت صادراتی خود استفاده می‌کند. شمار قابل توجهی از شرکت‌های بیمه و حمل‌ونقل آمریکا در میدان عمل، روند انتقال نفت ایران به چین را حتی تسهیل می‌کنند. دولت بایدن در پیگرد قانونی ناقضان تحریم‌ها علیه ایران شکست قابل توجهی را متحمل شده است. در این میان، نکته مهم این است که ایران علی‌رغم کسب منابع درآمدی قابل توجه توانسته تا حد زیادی در حوزه کسب فناوری‌های پیشرفته اتمی نیز گام‌های مهمی را بردارد.

حامیان توافق اتمی برجام که در سال ۲۰۱۵ منعقد شد بر این باور بودند که در قالب توافق مذکور در ازای لغو برخی تحریم‌ها علیه ایران می‌توان برنامه اتمی این کشور را تحت کنترل و رصد گسترده قرار داد. با این حال، در سال ۲۰۱۸، دولت ترامپ از برجام خارج شد و سیلی از تحریم‌ها را علیه ایران وضع کرد و موجب شد تا صادرات روزانه نفت ایران از ۲ میلیون و ۳۳ هزار بشکه در روز در سال ۲۰۱۸ به ۶۷۵ هزار بشکه در سال ۲۰۱۹ کاهش یابد.

با این حال، این روند در دولت بایدن ادامه پیدا نکرد و البته که تهران نیز خود را با روندهای جاری تطبیق داد و به تدریج، به نحو قابل توجهی، افزایش صادرات نفت خود را در دستورکار قرار داد. تشدید تنش‌ها میان ایران و اسرائیل در نوع خود سبب شده تا اندک زمینه‌های در دسترس آمریکا برای تعامل با ایران نیز تضعیف شود. ما دیگر در جهان سال ۲۰۱۵ زندگی نمی‌کنیم با این حال، چالش اصلی این است که سیاست سازان آمریکایی به شیوه‌ای دیگر می‌اندیشند. از این رو، تحریم‌های آمریکا علیه ایران تا حد زیادی از قدرت اثرگذاری عاری و تهی شده‌اند.

افزایش قابل توجه درآمدهای نفتی ایران را نباید به سیاست‌های آمریکا مرتبط دانست. روندهای کلان اقتصادی در محیط بین‌المللی نیز در طی سال‌های گذشته تا حد زیادی در راستای منافع ایران بوده‌اند. گزارش اخیر مؤسسه اطلاعات انرژی آمریکا به طور خاص به افزایش قیمت نفت ایران از هر بشکه ۲۹ دلار در سال ۲۰۲۰ به ۸۴ دلار در دوره پساپاندمی کرونا در سال ۲۰۲۲ اشاره داشته است. شوک‌های اقتصادی خارجی تا حد زیادی این روند و تغییر را توضیح می‌دهند. رفع محدودیت‌های مرتبط با پاندمی کرونا تا حد زیادی موجب افزایش تقاضا برای نفت شد و در عین حال، انفجار جنگ اوکراین نیز که موجب اخلال در روند تأمین انرژی جهان شد سبب گشت تا نفت ایران ارزش بیشتری پیدا کند. اگرچه آمریکا از قدرت اثرگذاری محدودی بر قیمت نفت برخوردار است با این حال، باید توجه داشت که شکست سیاست‌های مرتبط با تحریم نفتی ایران سبب می‌شود تا این کشور اوج‌گیری قابل توجهی از قدرت را تجربه کند و در مواجهه با آمریکا و طیف‌های متحد آن دستاوردهای قابل ملاحظه‌ای را به ثبت برساند.

از نقطه نظر تاریخی، ایران بخش اعظم نفت خود را به سوریه، ترکیه، ژاپن، و کره جنوبی صادر می‌کرد. با این حال، چین در طی پنج سال اخیر به یک خریدار مهم و بزرگ نفت ایران تبدیل شده است. صادرات نفت ایران به چین از سال ۲۰۱۹ تاکنون تقریباً چهار برابر شده است و از ۳۰۸ هزار بشکه در روز به ۱.۲ میلیون بشکه در سال ۲۰۲۳ رسیده است.

این آمارها بازتاب دهنده تمایل فزاینده چین جهت دور زدن تحریم‌های آمریکا و اروپا و افزایش هماهنگی‌ها با ایران در این رابطه هستند. ما دیگر نمی‌توانیم منافع ژئوپلیتیک چین را از ایران جدا کنیم.

افزایش درآمدهای نفتی ایران در نوع خود سبب شده تا این کشور امکان حمایت مؤثر از محور مقاومت را نیز پیدا کند. محوری که اکنون به نحو گسترده‌ای در برابر غرب و اسرائیل ایستاده است. با این حال، تمایل فزاینده چین نسبت به خرید نفت از ایران و روسیه، در نوع خود از چشم‌اندازی کلان که حاکی از تشدید تنش‌های ایدئولوژیک و ژئوپلیتیک در محیط جهانی است نیز خبر می‌دهد. این سه کشور اکنون اتحادی مؤثر را علیه آمریکا و متحدان آن ایجاد کرده‌اند.