نفت خام

به گزارش مجاهدت از مشرق، صادرات با فعال شدن مکانیزم ماشه گفته میشود که ایران توانایی فروش نفت خود را از دست می دهد و بسیاری از کارشناسان بر این باورند که چین به عنوان بزرگترین خریدار نفت ایران حاضر به خرید نفت ایران نخواهد شد حتی هاشم اورعی کارشناس انرژی در رابطه با معاهده ۲۵ ساله ایران و چین و مکانیزم ماشه به خبرنگار مهر گفت: معاهده ۲۵ ساله ایران و چین نمی‌تواند مثمر ثمر باشد زیرا چین مبادلات تجاری با غرب و آمریکا در اولویت قرار دارد ضمن آنکه باید در نظر داشت چین ۶۰۰ میلیارد دلار مبادله تجاری با آمریکا دارد به همین دلیل چین اقدامی نمی‌کند که خللی در مبادلات تجاری خود ایجاد کند.

به گفته این کارشناس انرژی روسیه رقیب ایران در صحنه انرژی بین المللی وبا توجه به اینکه روسیه و ایران هیچکدام نمی‌توانند نفت خود را به کشورهای غربی بفروشند بازار مشترک هندوستان و چین را دارند برای همین روسیه به ایران برای افزایش تولید نفت بیشتر کمک نمی‌کند زیرا در این شرایط ایران قدرت بیشتری گرفته و بازار را به دست خود می‌گیرد.

در همین راستا هفته گذشته بلومبرگ نوشت مقام‌های هندی بار دیگر به دولت دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا اطلاع داده‌اند که کاهش قابل توجه واردات نفت روسیه از سوی پالایشگاه‌های این کشور آسیای جنوبی، واشنگتن را ملزم می‌کند تا اجازه خرید نفت خام از ایران و ونزوئلا را به دهلی‌نو بدهد. طبق گفته منابع آگاه، نمایندگان هند تاکید کرده‌اند که قطع همزمان عرضه نفت به پالایشگاه‌های هند از روسیه، ایران و ونزوئلا که همگی تولیدکنندگان بزرگ نفت هستند، می‌تواند منجر به افزایش قیمت‌های جهانی شود.

هفته گذشته وزارت بازرگانی هند اعلام کرد: این کشور در ماه ژوئن یک محموله نفت خام به ارزش ۱۱۱ میلیون دلار از ایران وارد کرده است. این در حالی است که هند در پی خروج آمریکا از برجام در سال ۲۰۱۸ و با پذیرش فشارهای واشنگتن واردات نفت خام از ایران را متوقف کرده بود.

هند علاوه بر نفت خام همچنین از ابتدای سال جاری میلادی تا پایان ماه جولای ۹۴ میلیون دلار فرآورده نفتی از ایران وارد کرده است.بر این اساس، مجموع صادرات نفت و فرآورده نفتی ایران به هند در هفت ماهه نخست ۲۰۲۵ بالغ بر ۲۰۵ میلیون دلار بوده که ۵۴ درصد از کل صادرات ایران به این کشور را تشکیل داده است.

هند خرید نفت ایران را جایگزین روسیه کرد؟

در ماه‌های اخیر تنش‌های تجاری بین آمریکا و هند بر سر خرید نفت روسیه افزایش یافته و واشنگتن مدعی است که دولت دهلی نو با این کار از جنگ روسیه در اوکراین حمایت می‌کند. به عنوان نمونه می‌توان به خبری که رسانه‌های غربی به نقل از منابع آگاه در این زمینه منتشر کرده‌اند اشاره کرد. این منابع از تمایل دهلی نو برای ازسرگیری واردات نفت ایران و ونزوئلا خبر داده‌اند. به گفته این منابع مقامات هندی از آمریکا خواسته‌اند در قبال کاهش یا توقف واردات نفت روسیه نفت ایران و ونزوئلا را وارد کنند اما سوال اینجاست این احتمال وجود دارد که نفت ایران جایگزین نفت روسیه شود.

حمید حسینی سخنگوی اتحادیه صادرکنندگان فرآورده های نفتی در گفتگو با خبرنگار مهر در رابطه با کاهش خرید نفت ایران با فعال شدن مکانیزم ماشه گفت: هند اخیراً به آمریکا پیشنهاد داده است که نفت ایران را با توجه به تحریم های روسیه جایگزین نفت خرید نفت کند.

وی ادامه داد: روابط تجاری چندانی با هند نداریم اما با توجه به شرایط موجود به نظر نمی رسد که هند بخواهد روابط تجاری خود را با ماقطع کند

به گفته وی، صادرات و وارداتی که ما با هند داریم هیچیک در قطع نامه های سازمان ملل نیست و هند با وضعیت جدیدی که شکل گرفته و قطب بندی های جدید هند روابط تجاری اش را با ما قطع کند.

ناترازی دومیلیون بشکه ای نفت هند چگونه جبران می شود؟

صادرات نفت روسیه به هند از اهمیت بالایی برخوردار است چرا که هندی‌ها روزانه حدود ۴.۷ میلیون بشکه نفت خام مصرف می‌کنند که نزدیک به ۴۰ درصدش با نفت ارزان روسی تأمین می‌شود.؛ در صورتی که روسیه صادرات نفت خام خود را به هند کاهش دهد با ناترازی دو میلیون بشکه نفت مصرفی روبرو می شود و شاید بهترین جایگزین برای هند ایران و ونزوئلا باشد چرا که هم تخفیف های قابل توجهی دارند و هم از منابع نفتی بهره مند هستند.

سابقه صادرات نفت ایران به هند

صادرات نفت ایران به هند پیشینه‌ای به اوایل دهه ۱۹۷۰ میلادی بازمی‌گردد، زمانی که پالایشگاه‌های دولتی هند مانند «پالایشگاه بمبئی» نخستین محموله‌های نفت خام ایران را دریافت کردند. در دهه ۱۹۸۰ با رشد ظرفیت پالایشی و ورود بخش خصوصی، ایران جایگاه تثبیت‌شده‌ای در تأمین سوخت هند پیدا کرد، خصوصاً برای تأمین نفت‌های سنگین و ترش.

پیش از موج تحریم‌های یکجانبه آمریکا در سال ۲۰۱۲، ایران در میان سه تأمین‌کننده برتر نفت خام هند قرار داشت و سالانه تا ۱۸ میلیون تن نفت به این کشور صادر می‌کرد. مشتریان عمده شامل پالایشگاه‌های مانگالور رِفاینِری، اِسار اویل و چنای پترولیوم بودند که واحدهای فرآیندشان به خوبی با نفت «ایران سنگین» و «سروش» مطابقت داشت.

با آغاز تحریم‌ها در میانهٔ ۲۰۱۲، سهم ایران به تدریج کاهش یافت و پالایشگاه‌ها جایگزین‌هایی مانند عربستان، عراق و کویت را بررسی کردند. توافق برجام در ۲۰۱۵ فرصتی برای بازگشت ایران ایجاد کرد و سال ۲۰۱۶ حجم واردات هند از ایران از مرز ۴۵۹ هزار بشکه در روز گذشت. این همکاری اما با خروج آمریکا از برجام در ۲۰۱۸ و تهدید به تحریم ثانویه دوباره قطع شد.

در کنار مبادله نفت خام، ایران و هند همکاری‌های لجستیکی و مالی مهمی داشتند؛ از جمله ساخت پایانه ذخیره‌سازی مشترک در بندر جواهر لعل نهرو و استفاده از سازوکار روپیه-ریال برای تسویه معاملات، که موجب دور زدن موقت محدودیت‌های دلاری شد. پروژه‌های مشترک در بنادر مانند بندر چابهار نیز بخشی از استراتژی هند برای تثبیت امنیت انرژی از مسیر ایران محسوب می‌شد.

از منظر فنی، شباهت نفت ایران و اورال روسیه یکی از مهم‌ترین مزیت‌های ایران برای جایگزینی در پالایشگاه‌های هند است. نفت خام اورال، ترکیبی از نفت میادین غرب سیبری و ولگا، در دسته نفت‌های سنگین‌تر و ترش با درجه API حدود ۳۰ و گوگرد بین ۱.۳ تا ۱.۵ درصد قرار دارد. نفت «ایران سنگین» نیز دارای درجه API مشابه (حدود ۳۰.۱) و گوگرد نزدیک به همین محدوده است. این شباهت فنی بدین معناست که پروفایل برش پالایشی، نسبت تولید فراورده‌های سبک (بنزین و نفتا) و میانی (گازوئیل، نفت کوره، سوخت دریایی) بین این دو نوع نفت بسیار نزدیک است، در نتیجه پالایشگاه‌ها می‌توانند بدون تغییرات پرهزینه در تجهیزات، جایگزینی را انجام دهند.

همچنین شاخص‌های دیگری مانند نقطه ریزش نفت، فشار بخار و پایداری حرارتی هیدروکراکینگ در هر دو نوع نفت تقریباً برابر است، لذا واحدهای Resid Hydrocracker و Desulfurization در پالایشگاه‌های هند، که برای پردازش اورال تنظیم شده‌اند، قادر به پالایش نفت ایران با همان راندمان هستند. این امر از منظر تجاری نیز اهمیت دارد؛ زیرا زمان توقف تولید برای تغییر خوراک به حداقل می‌رسد و هزینه سازگاری کاهش می‌یابد.

از دید ژئوپلیتیکی، هر دو نفت در شرایط تحریم غرب عرضه می‌شوند و با تخفیف‌های قابل توجه نسبت به نفت‌های معیار (Brent, Dubai) فروخته می‌شوند. انتخاب ایران به جای روسیه برای هند، علاوه بر تناسب فنی، می‌تواند امتیازهای سیاسی مانند انعطاف در قراردادهای پرداخت (روپیه-یورو، یا کانال‌های تهاتری) و مشارکت در پروژه‌های زیرساختی را نیز شامل شود؛ امتیازهایی که روسیه به دلیل وابستگی به مسیرهای صادراتی شمالی و محدودیت‌های لجستیکی به سختی ارائه می‌دهد.

در مجموع، سابقه تاریخی همکاری نفتی ایران با هند، زیرساخت‌های موجود، تجربه پالایش نفت ایران، و نزدیکی مشخصات فنی نفت خام دو کشور، زمینه‌ای فراهم کرده است که در صورت کاهش عرضه روسیه، بازگشت ایران به بازار نفت هند هم از لحاظ فنی و هم از نظر اقتصادی سریع و کم‌هزینه باشد.

به گزارش مجاهدت از مشرق به نقل از پایگاه اطلاع‌رسانی دبیرخانه سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک)، پنجاه‌وهشتمین نشست کارگروه مشترک وزارتی نظارت بر توافق ائتلاف تولیدکنندگان عضو اوپک و غیراوپک (اوپک‌پلاس) روز سوم فوریه ۲۰۲۵ (سه‌شنبه، ۱۵ بهمن) از طریق ویدئوکنفرانس برگزار شد.

این کارگروه ضمن بررسی داده‌های تولید نفت خام در ماه‌های نوامبر و دسامبر ۲۰۲۴ و اوضاع کنونی بازارهای جهانی نفت به پایبندی بالای کشورهای حاضر در بیانیه همکاری (DoC) اشاره کرد.

افزایش پایبندی تأکیدی بر اهداف مشترک کشورهای حاضر در بیانیه همکاری، در زمینه اتحاد و انسجام است.

کارگروه وزارتی نظارت بر توافق اوپک‌پلاس همچنین از افزایش پایبندی قزاقستان و عراق شامل کاهش تولید داوطلبانه اضافی استقبال کردند.

در این نشست همچنین از تعهد تازه آن دسته از اعضا که بیش از سهمیه تعیین‌شده عرضه کرده بودند، برای دستیابی به پایبندی کامل و ارائه دوباره برنامه‌های جبرانی جدید به دبیرخانه اوپک برای مازاد تولید از ژانویه ۲۰۲۴ پیش از پایان فوریه ۲۰۲۵، بر اساس توافق در پنجاه‌ودومین نشست کارگروه وزارتی نظارت بر توافق اوپک‌پلاس استقبال شد.

این کارگروه ضمن اشاره به اهمیت حیاتی پایبندی کامل به سهمیه‌های تعیین‌شده و جبران مازاد عرضه، بار دیگر به ادامه نظارت بر پایبندی اعضا به برنامه‌های توافق‌شده کاهش عرضه در سی‌وهشتمین نشست وزارتی اوپک‌پلاس در پنجم دسامبر ۲۰۲۴ (۱۵ آذر ۱۴۰۳) تأکید کرد.

کارگروه نظارتی توافق اوپک‌پلاس طبق توافق پنجاه‌ودومین نشست کارگروه وزارتی نظارت بر توافق این ائتلاف در یکم فوریه ۲۰۲۴ (۱۲ بهمن ۱۴۰۲)، به نظارت بر اجرای کاهش عرضه داوطلبانه شماری از اعضای اوپک‌پلاس ادامه می‌دهد.

این کارگروه بر تعهد خود به بیانیه همکاری که طبق توافق اعضای اوپک‌پلاس در سی‌وهشتمین نشست وزارتی (پنجم دسامبر ۲۰۲۴، ۱۵ آذر ۱۴۰۳) تا پایان سال ۲۰۲۶ میلادی تمدید شده است، تأکید کرد.

افزون بر این، آن دسته از اعضای کارگروه وزارتی نظارت بر توافق اوپک‌پلاس که در برنامه‌های کاهش عرضه داوطلبانه اعلام‌شده در پنجم دسامبر ۲۰۲۴ شرکت کردند، بار دیگر بر تعهد خود تأکید کردند و یادآور شدند این دسته از کاهش‌های داوطلبانه، ثبات بازار نفت را تضمین کرده است.

این کارگروه پس از تجزیه‌وتحلیل کامل از سوی دبیرخانه اوپک، به‌عنوان بخشی از منابع ثانویه مورد استفاده برای ارزیابی تولید نفت خام و پایبندی اعضا به تعهدهایشان در بیانیه همکاری، مؤسسه ریستاد انرژی و اداره اطلاعات انرژی آمریکا را با مؤسسه‌های «کپلر» (Kpler)، «اویلکس» (OilX) و «ئی‌اس‌ای‌آی» (ESAI) جایگزین کرد که از یکم فوریه ۲۰۲۵ (۱۳ بهمن ۱۴۰۳) قابل اجراست.

پنجاه‌ونهمین نشست کارگروه وزارتی نظارت بر توافق اوپک‌پلاس برای پنجم آوریل ۲۰۲۵ (۱۶ فروردین ۱۴۰۴) برنامه‌ریزی شده است.

به گزارش مجاهدت از مشرق، قیمت نفت در معامله‌های روز جمعه (پنجم بهمن) تغییر چندانی نداشت، اما پس از اعلام طرح گسترده آمریکا برای افزایش تولید نفت از سوی دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری ایالات متحده و درخواستش از اعضای سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) برای کاهش قیمت نفت خام، قیمت این کالای راهبردی در مسیر کاهش هفتگی قرار گرفت.

قیمت نفت خام شاخص برنت دریای شمال تا ساعت ۴ و ۴۵ دقیقه به‌وقت گرینویچ روز جمعه با ۹ سنت کاهش به ۷۸ دلار و ۲۰ سنت در هر بشکه رسید.

در همین حال، نفت خام شاخص دابلیوتی‌آی آمریکا با ۹ سنت کاهش، ۷۴ دلار و ۵۳ سنت به ازای هر بشکه داد و ستد شد.

تا این لحظه از معامله‌های بازار نفت، قیمت هفتگی نفت خام شاخص برنت تا کنون ۳.۱۸ درصد و دابلیوتی‌آی ۴.۲۸ درصد کاهش داشته است.

پریانکا ساچدوا، تحلیلگر ارشد بازار در مؤسسه فیلیپ نوا گفت: قیمت‌های نفت در طول این هفته کاهش یافته است، زیرا سرمایه‌گذاران پس از آتش‌بس غزه، ریسک‌های جنگ را کاهش دادند و در عین حال آماده تغییر سیاست انرژی ترامپ بودند.

وی افزود: اکنون، ترامپ، همانطور که پیش‌بینی می‌شد، غیرقابل پیش‌بینی است و قیمت‌های نفت را برای نوسانات اخبارمحور پیش‌رو تنظیم می‌کند.»

ترامپ روز پنجشنبه (چهارم بهمن) در مجمع جهانی اقتصاد در داووس سوئیس گفت: از سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) و عربستان سعودی می‌خواهد که قیمت نفت خام را کاهش دهند.

وی همچنین از ریاض خواست بسته سرمایه‌گذاری ایالات متحده را به یک تریلیون دلار برساند، در حالی که خبرگزاری دولتی عربستان اوایل روز پنجشنبه گزارش داد، این رقم ۶۰۰ میلیارد دلار است.

رئیس‌جمهوری آمریکا روز دوشنبه (یکم بهمن ۱۴۰۳) به محض آغاز کارش برای آمریکا وضع اضطراری انرژی ملی اعلام کرد و محدودیت‌های محیط زیستی در زیرساخت‌های انرژی را به‌عنوان بخشی از یک طرح جامع برای به حداکثر رساندن تولید نفت و گاز ایالات متحده لغو کرد.

ترامپ روز چهارشنبه با بیان اینکه ضمن اعمال تعرفه برای اتحادیه اروپا و تعرفه‌های ۲۵ درصدی علیه کانادا و مکزیک لحاظ می‌کند، گفت: واشینگتن در حال بررسی تعرفه ۱۰ درصدی برای چین است.

یپ ژان رونگ، استراتژیست بازار در مؤسسه آی‌جی (IG) در این خصوص گفت: با توجه به تغییر جدول زمانی احتمالی در ماه فوریه برای اعمال تعرفه‌های پیشنهادی ترامپ، احتمال می‌رود روند احتیاطی در بازار ادامه یابد زیرا هرگونه محدودیت تجاری جدید پیامدهای منفی برای رشد اقتصادی جهانی خواهد داشت و به‌طور بالقوه بر چشم‌انداز تقاضای نفت تأثیر می‌گذارد.

وی افزود: معامله‌گران انتظار دارند قیمت نفت در محدوده ۷۶ دلار و ۵۰ سنت تا ۷۸ دلار باشد.

تحلیل‌گر ارشد بازار در مؤسسه فیلیپ نوا در این خصوص گفت: در حالی که عوامل افزایشی مانند کاهش قابل‌توجه ذخیره‌سازی‌های نفت خام آمریکا نوسان‌های مثبت موقتی را ایجاد می‌کند، بازار جهانی مازاد عرضه کلی و پیش‌بینی‌های ضعیف تقاضای چین همچنان بر قیمت‌های آتی نفت تأثیر می‌گذارد.

بر اساس گزارش اداره اطلاعات انرژی آمریکا، ذخیره‌سازی‌های نفت خام ایالات متحده در هفته گذشته به پایین‌ترین سطح خود از مارس ۲۰۲۲ رسیده است.

گزارش اداره اطلاعات انرژی آمریکا که به‌دلیل تعطیلات ایالات متحده با یک روز تأخیر روز دوشنبه (یکم بهمن) منتشر شد، حاکی از آن است که ذخیره‌سازی‌های نفت خام در هفته منتهی به ۱۷ ژانویه (۲۸ دی) با یک میلیون بشکه کاهش به ۴۱۱ میلیون و ۷۰۰ هزار بشکه رسید که نهمین کاهش هفتگی پیاپی را نشان می‌دهد.

به گزارش مجاهدت از مشرق، روز پنج‌شنبه ۳ آبان ماه، معاملات نفت برنت در حالی با افزایش ۱.۰۷ درصدی به ۷۵ دلار و ۷۶ سنت در هر بشکه رسیده است که معاملات روز گذشته با افت ۱.۴۲ درصدی (یک دلار و ۸ سنتی) در قیمت ۷۴ دلار و ۹۶ سنت بسته شده بود.

نمودار تغییرات هفتگی قیمت نفت خام برنت

گفتنی است، نوسانات قیمت نفت برنت در محدوده حمایتی ۷۵ دلاری در حالی رخ می‌دهد که ابهامات پیرامون تلاطمات خاورمیانه شدت گرفته است و سرمایه‌گذاران در حال رصد و منتظر اختلالات احتمالی عرضه در منطقه در صورت پاسخ رژیم صهیونیستی به عملیات موشکی جمهوری اسلامی ایران هستند.

از طرف دیگر قیمت نفت به دلیل افزایش بیش از حد انتظار در ذخایر ایالات متحده تحت فشار قرار گرفته است و EIA افزایش ۵.۵ میلیون بشکه‌ای را گزارش کرد که بسیار بالاتر از افزایش پیش بینی شده ۰.۷ میلیون بشکه‌ای است. علاوه بر این، شاخص دلار روز چهارشنبه به بالاترین سطح خود از اواخر ژوئیه رسید و تقاضا برای نفت دلاری را بیشتر کاهش داد.

نمودار تغییرات هفتگی قیمت نفت خام WTI

نوسانات هفتگی قیمت نفت خام WTI در محدوده حمایتی ۷۰ دلاری در حالی رخ می‌دهد که معاملات نفت وست تگزاس اینترمدیت آمریکا در روز پنج‌شنبه با افزایش ۱.۰۷ درصدی به ۷۱ دلار و ۵۶ سنت در هر بشکه رسید.

گفتنی است که معاملات روز گذشته نفت خام WTI با افت ۱.۳۵ درصدی (۹۷ سنتی) در قیمت ۷۰ دلار و ۷۷ سنت بسته شده بود.