سر انگلیسی‌ها و آمریکایی‌ها کلاه گذاشتیم!
همین دیروز|گروه تاریخ خبرگزاری فارس ـ امین رحیمی: کودتای ۲۸ مرداد که به نتیجه رسید معلوم شد ملی شدن صنعت نفت به نتیجه نمی‌رسد. پهلوی دوم با کمک انگلیس و آمریکا بازگشته بود و حالا وقت آن بود که خارجی‌ها بیایند و غنیمت جمع کنند. برای اولین‌بار در تاریخ «هفت خواهران» که شرکت‌های بزرگ نفتی آن روزگار بودند با هم ائتلاف کردند و به همراه یک شرکت فرانسوی با مقامات رژیم پهلوی پشت یک میز نشستند تا ببینند خب، چه خبر است! نتیجه‌اش قراردادی شد که نفت ایران را ملی می‌دانست؛ ولی منافع ناشی از آن را متعلق به خارجی‌ها! در واقع در قرارداد کنسرسیوم، نفت تا وقتی زیرزمین بود مال ایرانی‌ها بود و هنگامی که روی زمین می‌رسید، متعلق به شرکت‌های نفتی خارجی می‌شد. قرارداد کنسرسیوم قراردادی بود با متنی بسیار پیچیده و پر از ابهام که برخی معتقدند پیچیده‌ترین و صعب‌الفهم‌ترین قرارداد تاریخ ایران است. البته فقط برای اینکه قرارداد به مجلس و مردم ایران قابل عرضه باشد در سراسر متن به جای حق‌الامتیاز نوشتند «پرداخت مشخص» و به جای حق‌انحصاری نوشتند «حق مانع‌للغیر»!
«علی امینی» وزیر دارایی رژیم پهلوی در حال امضاء قرارداد کنسرسیوم
معاف از مالیات و غیرقابل‌لغو!
شرکت‌های بزرگ نفتی آمریکایی، انگلیسی، هلندی و فرانسوی در قالب یک کنسرسیوم امتیازاتی از ایران گرفتند که در آن دوران بی‌سابقه بود. حق اکتشاف، استخراج و فروش نفت ایران به مدت ۲۵ سال به اعضای کنسرسیوم اعطا می‌شد و اجازه داشتند این قرارداد را پس از پایان این مهلت تا ۳ دوره ۵ ساله هم تمدید کنند؛ یعنی در مجموع ۴۰ سال! قیمت نفت را هم که خودشان تعیین می‌کردند؛ چون آن‌روزها بیش از ۸۵ درصد بازار نفت جهان در اختیار «هفت خواهران» بود. به ایران نیز نیمی از سود خالص فروش نفت را می‌دادند. البته پس از کسر هزینه‌های جورواجور اکتشاف و استخراج و فروش و حمل و غیره. علاوه بر آن پرداخت هزینه‌های مربوط به تامین زیرساخت‌ها، ساخت جاده‌ها و خطوط ارتباطی مرتبط با حمل و نقل نفت و همچنین اسکان و بهداشت و درمان و امنیت کارکنان صنعت نفت با ایران بود. این قرارداد توسط هیچ قانونی در ایران قابل فسخ یا تغییر نبود و درآمد خارجی‌ها از فروش نفت نیز از مالیات معاف بود.
جالب‌تر از همه اینکه ایران پذیرفت ۲۱ میلیون لیره به عنوان غرامت به یکی از اعضای کنسرسیوم یعنی شرکت نفت بریتانیا بپردازد؛ بابت اینکه قبلا به دلیل تحولات ناشی از نهضت ملی شدن صنعت نفت عملیاتش در ایران متوقف شده بود.
عکسی از بازدید اعضای کنسرسیوم نفتی از پالایشگاه آبادان
نیروی اتم به جای سوخت نفت!
وضعیت قرارداد کنسرسیوم به گونه‌ای بود که پهلوی دوم نیز تا سال‌ها از سهم کم ایران در منافع حاصل از فروش نفت طبق این قرارداد اعتراض داشت؛ ولی خودکرده را تدبیر نیست. این قرارداد را به دلیل اینکه ایران کاملا در موضع ضعف قرار داشت و دست خارجی‌ها برای تحمیل شرایط ناعادلانه کاملا باز بود، می‌توان بدترین قرارداد نفتی تاریخ ایران دانست. اما تلخ‌تر از همه این اتفاقات نطق جناب «فضل‌الله زاهدی»، نخست‌وزیر وقت و فرمانده نظامی کودتای ۲۸ مرداد درباره قرارداد کنسرسیوم است. وی در توجیه این قرارداد برای نمایندگان مجلس گفته بود که سر انگلیسی‌ها و آمریکایی‌ها کلاه گذاشته‌ایم؛ چون: «تا هفت ـ هشت سال دیگر نیروی اتم جای سوخت نفت را در دنیا می‌گیرد و ذخایر نفت ایران بی‌مصرف می‌ماند. بنابراین پس از ۱۰ سال هرچه از کنسرسیوم بگیریم، وجهی بازیافتی است!»
سپهبد «زاهدی»، نخست‌وزیر وقت می‌گفت در این قرارداد سر خارجی‌ها کلاه گذاشته‌ایم چون نفت ایران پس‌از چندسال بی‌مصرف می‌شود!
امروز در تاریخ مناسبت‌های دیگری هم هست
امروز ۲۹ مهر مصادف با ۲۰ اکتبر میلادی و ۳ ربیع‌الاول هجری قمری در تقویم تاریخ، مناسبت‌های دیگری هم دارد.
ـ یورش سپاهیان یزید به مکه و اهانت به ساحت مقدس مسجدالحرام در سال ۶۴ قمری
ـ درگذشت «ابوالعلاء معرّی» شاعر و ادیب مشهور عرب در سال ۴۴۹ قمری
ـ درگذشت آیت‌الله «آقا محمد کبیر» عالم و فقیه برجسته در سال ۱۳۶۹ قمری
ـ زادروز «جان دیویی» فیلسوف مشهور آمریکایی در سال ۱۸۵۹ میلادی
ـ اعتصاب کارکنان پالایشگاه نفت تهران در سال ۱۳۵۷ شمسی
ـ تظاهرات دانشجویان دانشگاه تهران در اعتراض به رژیم پهلوی در سال ۱۳۵۷ شمسی
انتهای پیام/
منبع خبر
سر انگلیسی‌ها و آمریکایی‌ها کلاه گذاشتیم! بیشتر بخوانید »