نوری مالکی

گروه بین‌الملل دفاع‌پرس: سازمان حشد الشعبی که به بسیج مردمی عراق نیز معروف است به بخشی از نیرو‌های مبارزه عراقی گفته می‌شود که از سال ۱۳۹۴ برابر با سال ۲۰۱۵ میلادی با هدف مقابله با حمله «داعش» به شهر‌های مختلف عراق سازماندهی شده است.

در واقع اینگونه می‌توان گفت که «حشدالشعبی»، در پاسخ به دعوت دولت عراق و آیت‌الله سیستانی مرجع شیعه، در نجف، در قالب نیرویی نظامی در کنار ارتش تشکیل شد. نیرو‌هایی از طوایف و قومیت‌های مختلف عراقی در آن حضور دارند.

اگر بخواهیم دقیق‌تر و جزئی‌تر نیروی «حشد شعبی» را مورد بررسی قرار بدهیم باید بگوییم که این نیرو از ۴۰ گروه مختلف تشکیل شده که عمدتا گروه‌های مسلح شیعه هستند. البته برخی از گروه‌های سنی مذهب، مسیحی و حتی ایزدی هم در آن حضور دارند.

معنای نام این نیرو هم به این صورت است که «حَشْد» به معنای جماعت، گروه و جمعیت است و «شَعْب» به معنای گروهی از مردم که مشترکاتی خاص دارند. در واقع اینگونه شد که نام «حشد شعبی» برای این نیروی مبارز عراقی انتخاب و برگزیده شده است.

نکته دیگر اینکه اگر بخواهیم زمینه‌های پایه گذاری «حشدالشعبی» در عراق را به دقت واکاوی و بررسی کنیم به این نتیجه می‌رسیم که شکل گیری این نیروی مبارزه عراقی در سه مرحله رخ داد. مرحله نخست دستور شخص «نوری مالکی» نخست وزیر وقت عراق مبنی بر تشکیل بسیج مردمی عراق برای مقابله با تهدید «داعش» و جلوگیری از حمله به «بغداد» پایتخت «عراق» بود.

مرحله دوم شگل گیری «حشدالشعبی» که همانا مشروعیت بخشی به آن بود سه ماه پس از شکل گیری اولیه و آغاز فعالیت این نیرو صورت گرفت. در این مرحله با فتوای «آیت الله سیستانی» مرجعیت شیعه عراقی در شهر نجف از تمامی افرادی که توانایی جنگیدن داشتند دعوت شد تا در کنار نیرو‌های ارتش عراق به میدان مبارزه با «داعش» بشتابند.

البته بنابر اظهارات برخی از افراد مطلع و آگاه، نیروی «حشد شعبی» پس از فتوای «آیت الله سیستانی» و تصمیم فرماندهانی که در جبهه‌های جنگ ایران و عراق بر علیه «صدام» مبارزه می‌کردند با حضور سردار شهید «حاج قاسم سلیمانی» در منزل شخصی «ابومهدی المهندس» شکل گرفت و سازماندهی شد.

اما مرحله سوم در سال ۲۰۱۵ میلادی بود که هیات وزیران عراق در جلسه‌ای تصویب کرد که نیروی «حشدالشعبی» سازمانی رسمی و در ارتباط با نخست وزیر عراق باشد. در واقع به دنبال تصویب این مصوبه بود که این نیرو به صورت رسمی بخشی از ساختار نیرو‌های مسلح عراق محسوب شد و زیرنظر فرمانده کل نیرو‌های مسلح فعالیت خود را ادامه داد.

نکته دیگر تعداد نیرو‌های انسانی سازمان «حشدالشعبی» در داخل کشور عراق است. درباره تعداد نیرو‌های آن آمار‌های متفاوتی از ۱۰۰ هزار نفر تا ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر ارائه شده است. زیرا همانطور که در بالا به آن اشاره شد تقریبا تمامی طایفه‌های قومی و دینی عراقی شامل شیعه، سنی، و مسیحی، ترکمن، عرب و کرد در سازمان «حشدالشعبی» حضور دارند.

از آنجایی که صحبت از عضویت تمامی طایفه‌های قومی و دینی عراقی در «حشدالشعبی» بهتر است به این موضوع بپردازیم که نیرو‌های این گروه مبارزه مردمی به دو قست تقسیم می‌شوند. قسمت نخست گروه‌های مسلح شناخته شده عراقی هستند و قست دوم نیز جوانانی را تشکیل می‌دهد که به دعوت مرجعیت به کمک ارتش عراق آمده‌اند.

اما قسمت نخست و اصلی نیرو‌های «حشدالشعبی» را که گروه‌های مسلح شناخته شده عراقی تشکل می‌دهند شامل سازمان بدر، عصائب اهل الحق، کتائب حزب الله، قوات الشهید الصدر، حرکت النجباء، سرایا السلام، سرایا الجهاد، لواء علی الاکبر، سرایا العتبات، کتائب سیدالشهداء، کتائب التیار الرسالی، سرایا الخراسانی، سرایا عاشوراء، قوات وعدالله، فرقه العباس الالقتالیه هستند.

در این میان رهبر جریان حکمت ملی عراق در سخنانی به اهمیت وجود این نیرو به‌عنوان یک نهاد در کنار ارتش، پلیس و پیشمرگه ضرورت راهبردی در نظام ملی دفاع عراق اشاره کرد و گفت «حشدالشعبی» باید ضمن نهادینه شدن در کنار نیرو‌های نظامی، ارتباط آن با دفتر فرمانده کل نیرو‌های مسلح، منظم و سامان داده شود.

حال با توجه به تمامی موارد گفته شده بهتر است تا نگاهی هم به دستاورد‌های «حشدالشعبی» از زمان تشکیل تا امروز داشته باشیم. بسیج مردمی عراق «حشدالشعبی» در صحنه‌های مختلفی برای شکستن محاصره «داعش» یا آزادسازی شهر‌های عراق نقش فعال داشته است. از جمله این اقدامات آن‌ها می‌توان به شکستن محاصره «سامرا» و «آمرلی» و آزادسازی «جرف الصخر» (که بعد‌ها به جرف النصر شهرت یافت) و بیجی و جنوب موصل و فلوجه و دیگر مناطق به‌ویژه در دو استان صلاح الدین و الانبار اشاره کرد.

ضمن اینکه نیروی «حشدالشعبی» در طول چند سال اخیر در عملیات‌های مهمی از جمله «لبیک یارسول‌الله» ۱ و ۲ شرکت داشته است. حضور و نقش مفید و موثر «حشدالشعبی» در عراق و در صحنه‌های مختلف نبرد با «داعش» آنقدر تائید شده و غیرقابل انکار بوده که حتی نیرو‌های آمریکایی مستقر در عراق نیز به موفقیت‌های این عملیات‌ها اشاره کرده‌اند.

انتهای پیام/ ۱۳۴