نیروی هوا فضای سپاه

به گزارش خبرنگار مجاهدت به نقل از سرویس دفاع و امنیت مشرق، حمل و پرتاب موشک های کروز و بالستیک با ماموریت ها و در بردهای مختلف، امری مهم برای شناورهای سطحی و زیر سطحی در جهان محسوب می‌شود و در چند دهه اخیر، ماموریت هایی مثل بحث حمل و پرتاب موشک های بالستیک مورد توجه نیروهای دریایی مهم جهان قرار گرفته است. البته همچنان شلیک موشک های کروز گزینه جذابی برای شناورهای سطحی و زیر سطحی هستند و به غیر از بحث موشک های ضد کشتی، موشک های کروز برد بلند حمله به اهداف زمینی از گزینه های مورد استفاده توسط برخی از کشورها محسوب می شوند. آمریکا، روسیه، فرانسه و چین از جمله کشورهایی هستند که شناورهای سطحی خود را نیز به این کلاس از موشک ها مجهز کردند. انواع مختلفی از موشک های کروز حمله به اهداف زمینی امروزه در بازار صادرات وجود دارد و به مشتریان مختلفی عرضه می شود.

بیشتر بخوانید:

۴ رکن ساخت نسل مدرن‌تر ناوهای رزمی در کشور بالاخره کامل شد/ ایران با «نگین» به باشگاه دارندگان «Frigate» می‌پیوندد +عکس

دست قدرتمند «ابومهدی» برای افزایش شعاع بازدارندگی جمهوری اسلامی/ ایران چهارمین قدرت مهم موشکی جهان در عرصه کروزهای ضدکشتی+عکس

برنامه تجهیز زیردریایی و ناوشکن‌ها به موشک‌های بالستیک

اما موضوع حمل و شلیک موشکهای بالستیک توسط شناورهای نظامی، از اهمیت بیشتری برخوردار بوده و کمتر کشوری در دنیا توانسته وارد این باشگاه نظامی شود. در خصوص دستیابی نیروهای مسلح کشورمان به چنین قابلیتی، گمانه زنی ها و بحث های مختلفی وجود داشت تا اینکه در روزهای گذشته، فرمانده نیروی دریایی ارتش گفتگویی را با یکی از رسانه های داخلی انجام داده و در آن، نشانه هایی از تحول دیدگاه نیروهای مسلح کشورمان در زمینه استفاده و عملیاتی کردن موشکهای بالستیک به چشم می خورد. در این گفتگو امیر دریادار خانزادی اعلام می کند که ” نوع دیگر این موشک عمودپرواز که کروز هم نیست از نوع بالستیک است و در آینده از آن ها برای ناوشکن‌های سنگین‌تر و زیردریایی‌های سنگین‌تر استفاده خواهیم کرد چون ما انواع موشک بالستیک در خشکی داریم و بردن موشک بالستیک از خشکی روی شناور و زیردریایی برای ما محدودیتی ندارد. “

این فرمانده بلند پایه نیروهای مسلح در جای دیگری از صحبت های خود در خصوص موشک کروز بلند نیز این گونه می گوید: “موشک کروز دریایی شهیدابومهدی که برای نیروی‌دریایی ارتش طراحی شد و با موفقیت تست خود را انجام داد و بیش از هزار کیلومتر پرواز کرد، یک موشک قابل برنامه‌ریزی است یعنی اگر بخواهید این موشک در نقطه‌ای بچرخد می‌تواند این کار را انجام دهد و طبق برنامه و مسیر تعریف شده به سمت هدف برود. ” با توجه به اینکه موشک های کروز جدید برد بلند برای شناورهای سنگین سطحی و زیر سطحی نداجا از گونه ابومهدی خواهند بود که پیش از این نیز فرمانده نیروی دریایی ارتش به آنها اشاره کرده بود اما بحث موشک های بالستیک در شناورهای سطحی و زیر سطحی مبحثی متفاوت و جدیدی است که نیازمند توجه بیشتر است.

دست های بالستیک برای شناورهای جدید نداجا

موشک های بالستیک برای شلیک از زیردریایی بحثی معمول تر و با سابقه تر در دنیا هستند که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت اما بحث کم سابقه تر، حمل و پرتاب موشک های بالستیک از شناورهای سطحی است. اگر به صورت رسمی بخواهیم حساب کنیم هیچ موشک بالستیک به صورت عملیاتی از کشتی ها پرتاب نمی شود ولی آزمایش های موفقی در این خصوص در جهان صورت گرفته است. آمریکا در سال ۱۹۴۷ میلادی یک آزمایش از روی ناو هواپیمابر میدوی با یک موشک بالستیک وی ۲ غنیمتی از آلمان انجام داد و بعد از آن نیز صحبت هایی برای مجهز کردن برخی از نبرد ناوها و ناوهای هواپیمابر قدیمی مطرح شد که با توسعه موشک های زیردریایی پرتاب این مسئله برای همیشه به بایگانی پیوست.

آزمایش موشک وی ۲ از روی عرشه ناو هواپیمابر میدوی در سال ۱۹۴۷

مورد بعدی تلاش هندوستان برای شلیک موشک های بالستیک کوتاه برد از کشتی های جنگی بود. هندی ها بین سالهای ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۸ هفت آزمایش با موشک بالتسیک کوتاه برد Dhanush انجام دادند که اکثر موفق بوده است. این آزمایش ها از شناورهای مختلفی مثل ناوهای گشتی کلاس  Sukanya یا ناوهای کلاس Rajput انجام داده است. این موشک بنا به میزان وزن سر جنگی که می‌تواند از نوع عادی یا هسته ای باشد می تواند تا ۷۵۰ کیلومتر برد داشته باشد. البته در نهایت هم هندی ها به دنبال عملیاتی کردن این طرح نرفتند.

آزمایش موشک Dhanush  توسط نیروی دریایی هند

تجربه دیگر دیده شده در این زمینه در زمینه موشک های تاکتیکی LORA رژیم صهیونیستی است که البته در آن مورد از روی یک کشتی باربری و با حضور یک حامل سنگین متحرک شلیک آزمایش شد. این مورد البته به دلیل تفاوت کلی شناور آنچنان در این دسته بندی قرار نمی گیرد. در عین حال برخی از منابع چینی نیز اعتقاد دارند که رزم ناوهای سنگین تایپ ۰۵۵ این کشور نیز در آینده توانایی حمل و پرتاب موشک های بالستیک ضد کشتی را خواهند داشت. هنوز اطلاعات خاصی نیز در این زمینه در دسترس نیست.

شلیک آزمایشی موشک LORA از یک کشتی تجاری

طرح گرافیکی موشک بالستیک پرتاب شونده از رزم ناوهای تایپ ۰۵۵ ارتش چین

اما برای نیروی دریایی ارتش و رسیدن به این مرحله که شناورهای سطحی به موشک های بالستیک مجهز شوند با چند چالش رو به رو هستیم. نکته مهم مربوط به صحبت های فرمانده نیروی دریایی ارتش است که مربوط به استفاده از پرتابگرهای عمودی برای شناورهای سطحی جهت شلیک موشک های بالستیک است. آنچه تا به امروز در آزمایش های موشک های بالستیک در دنیا مشاهده شده حمل یک موشک روی شناور و پرتاب آن بوده است. البته نصب یک سلول پرتاب عمودی در سایز موشک های بالستیک (حتی مدل های با برد کم موشک فاتح ۱۱۰ برای نمونه) به عنوان یکی از کوتاه ترین موشک های ایرانی از نظر طول و کم قطر ترین آنها، فضای بسیار بیشتری را به نسبت موشک های سلول پرتاب کروز یا ضد هوایی طلب می کند.

پرتابگرهای موشک بالستیک قاره پیما در زیردریایی کلاس دلتا ۴ ساخت شوروی سابق

سلول پرتاب عمودی مارک ۴۱ مخصوص پرتاب موشک های کروز و ضد هوایی ساخت آمریکا

البته این فرض، صرفا در خصوص این موشک کوچک بوده و در صورت استفاده از موشک های بزرگتر بالستیک مشخصا به یک طراحی کاملا جدید و البته بسیار بزرگ و سنگین نیاز خواهد بود. یکی دیگر از چالش ها، بحث آموزش خدمه در حوزه نگهداری و عملیات موشک های بالستیک است که تا به امروز صرفا در نیروی هوافضای سپاه وجود داشته و حالا نیروی دریایی ارتش هم به آن اضافه شود.

موشک بالستیک فاتح ۱۱۰

به نظر می رسد حرکت منطقی در این زمینه، طراحی نسل جدیدی از بالستیک ها برای عملیات دریایی باشد. نمونه این بحث را در گونه های زیردریایی پرتاب خارجی نیز مشاهده می کنیم که موشک به نسبت گونه های زمین پرتاب در همان برد و قدرت حمل از اندازه کوچک تری برخوردار است. این مسئله یک چالش مهندسی بزرگ را در مقابل طراحان ایرانی قرار خواهد که البته در صورت رسیدن به آن (که با توجه به تجارب نیروهای مسلح و صنایع دفاعی، امر شدنی است) تقریبا می توان گفت در حوزه موشک های نظامی به طور کامل آخرین مراحل طی شده و ایران در رده کشورهای ابرقدرت در حوزه موشکی، جایگاه ویژه ای خواهد داشت.

در حوزه موشک های بالستیک زیر دریایی پرتاب اما بحث های دیگری مطرح می شود. رسیدن به این توانایی در نیروی دریایی ارتش، به این معنی است که نداجا به عنوان اولین نیرو در سازمان ارتش جمهوری اسلامی ایران عهده دار بخشی از ماموریت بازدارندگی استراتژیک کشور خواهد بود؛ مسئله ای که تا پیش از این به صورت کلی در اختیار نیروی هوافضای سپاه بود. وارد شدن به بحث زیردریایی های حامل موشک بالستیک دارای نکات مثبت و البته چالش های خاصی نیز است. زیردریایی های حامل موشک بالستیک در حقیقت دارای بالاترین درصد بقاء پذیری در مقابل یک حمله متقابل دشمن بوده و برای نمونه در حال حاضر کشورهایی مثل روسیه، چین و آمریکا با داشتن طیف وسیعی از موشک های بالستیک زمین پرتاب ثابت زیر زمینی و متحرک روی زمین، در کنار بمب افکن های استراتژیک مجهز به موشک های کروز و در عین حال داشتن یک جغرافیای بسیار وسیع، همچنان زیردریایی های اتمی حامل موشک بالستیک را به عنوان یکی از اصلی ترین عنصر بازدارندگی به حساب آورده و آنها را بقاء پذیر ترین بخش از توان مقابله خود با دشمنان می دانند.

البته این سطح بالا از توان بازدارندگی متقابل به آسانی بدست نیامده و سطح بالایی از فناوری خصوصا در بحث پنهانکاری شامل کاهش سیگنال های صوتی چه از بدنه و چه از پروانه های سیستم پیشران می طلبد. بحث بعدی این که معمولا به دلیل اندازه و وزن بیشتر و نیاز به ماندن بیشتر در عمق آب در نهایت کشوری که برنامه رسیدن به زیردیایی های حامل موشک بالستیک دارد نیاز به رسیدن به بحث راکتورهای هسته ای برای تامین نیروی شناورهای خود را خواهد داشت. این کلاس از زیردریایی ها با استفاده از پیشران های دیزل الکترونیک نیز قابل اجرا خواهد بود ولی مباحثی مثل میزان موشک قابل حمل یا زمان ماندگاری زیر آبی بسیار کمتر از یک زیردریایی اتمی خواهد بود.

بحث سیستم های ارتباطی، سیستم های پرتاب عمودی سرد برای موشک های زیردریایی پرتاب که شامل پوشاندن موشک در یک لایه از هوا تا خروج آن از زیر آب هستند، توسعه آلیاژهای ویژه برای تحمل فشار آب در عمق های بالا و بسیاری مسائل دیگر که نوشتن آن از حوصله این مطلب خارج است، همه و همه دست به دست هم می دهند تا زیردریایی های حامل موشک های بالستیک را تبدیل به یکی از پیچیده ترین ماشین هایی کنند که بشر تا به امروز ساخته است. در حقیقت باید گفت آنچه نداجا برای آن برنامه ریزی کرده به نوعی رسیدن به نهایت علوم دریایی در بسیاری از بخش ها است و به نوعی یک انقلاب تکنولوژیک در کشور ما محسوب می شود. محصول نهایی این طرح در حقیقت یک انقلاب فناوری نه فقط برای نیروی دریایی ارتش یا صنایع دفاعی بلکه برای کل صنعت کشور محسوب می شود و جمهوری اسلامی ایران را به صف اول در جهان در بسیاری از فناوری های روز دنیا می رساند.

به گزارش خبرنگار مجاهدت به نقل از مشرق، طی رزوهای اخیر و به مناسبت سالروز شکار پهپاد پیشرفته RQ۱۷۰ امریکایی توسط سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، جزئیات جدیدی از مشخصات نمونه های ساخته شده از روی این پرنده بدون سرنشین در ایران منتشر شد که از جمله آنها دستیابی به برد پروازی ۴۴۰۰ کیلومتر بود.

در این گزارش و به همین مناسبت به بررسی نمونه های ساخته شده بر مبنای RQ۱۷۰ که به نام پهپادهای شاهد معروف هستند، خواهیم پرداخت.

همانطور که اشاره شد، ۱۳ آذر ماه ۱۳۹۰ خبر مهمترین شکار پهپادی ایران به سرعت به یکی از بمب های خبری در تمام رسانه های مهم دنیا تبدیل شد. این خبر، اعلام دستیابی ایران به یکی از محرمانه ترین دارایی های ارتش و سازمان جاسوسی مرکزی ایالات متحده یعنی پهپاد فوق پیشرفته RQ-۱۷۰ سنتینل معروف به «جانور قندهار» بود.

تصاویری از RQ-۱۷۰ پس از نشاندن روی زمین (سمت چپ) و در هواپیمای باری در هنگام انتقال (سمت راست)

این پهپاد محصول شرکت مشهور لاکهیدمارتین بود که سازنده اکثر تجهیزات فوق حساس آمریکا در دوران جنگ سرد از جمله هواپیماهای شناسایی و جاسوسی U-۲ و SR-۷۱ است که این بار با بهره گیری از فناوری های جدید پنهانکاری راداری و نیز طرح بال پرنده اقدام به طراحی و ساخت یک پرنده بدون سرنشین جاسوسی برای آمریکا کرده بود.

تصویری از یکی از پهپادهای RQ-۱۷۰ در آمریکا در حدود یکسال پس از غنیمت گرفته شدن توسط ایران که از رده بندی محرمانه خارج شده و عملاً به معنی به باد رفتن چند میلیارد دلار هزینه توسعه آن است

بنا بر اطلاعات موجود، این پهپاد از حدود سال ۲۰۰۸ به افغانستان و پایگاه قندهار منتقل شده بود تا در جاسوسی از منطقه خصوصاً ایران مورد استفاده قرار بگیرد.

به جز چند تصویر محدود و اطلاعاتی که بعدها مشخص شد برخی از آنها اختلاف بسیار زیادی با واقعیت داشته اطلاعات دیگری از این پهپاد و قابلیت های آن منتشر نشده بود که خود باعث مشخص شدن ارزش بالای این پهپاد بود.

رزمندگان نیروهای مسلح در ارتش و سپاه با شناسایی این پهپاد و اطلاع به سلسله مراتب از عملیات های مختلف این پهپاد در داخل فضای جمهوری اسلامی ایران به دنبال راهکاری برای دفع این شر بودند. پس از ۲ سال کار مراقبتی و اطلاعاتی عملیاتی نیروی هوافضای سپاه برای به چنگ آوردن این پهپاد عملیات مشترک شناسایی و جنگ الکترونیکی را طراحی کرد که نهایتاً در آذر ۱۳۹۰ و در عمق ۲۰۰ کیلومتری داخل ایران موفق به سالم نشاندن این پهپاد روی زمین شد.

تصویری از رصد پهپاد RQ-۱۷۰ متجاوز به داخل ایران در حدود ۲ سال پیش از عملیات به غنیمت گرفتن آن

پهپاد RQ-۱۷۰ آمریکایی حائز چند ویژگی مهم بود که آن را به مهمترین شکار پهپادی ایران در بین انواع پهپادهای آمریکایی و اسرائیلی شکار شده توسط نیروهای مسلح تا قبل از پهپاد تریتون در سال ۱۳۹۸ و نیز یکی از مهمترین غنیمت های کسب شده در طول تاریخ منازعات پس از جنگ جهانی دوم تبدیل می کرد.

در واقع تنها پس از به زمین نشاندن این پرنده مشخص شد که چه حجمی از فناوری های نوین به صورت یکجا در آن مورد استفاده قرار گرفته است.

نمایش اجزای داخلی پهپاد آمریکایی RQ-۱۷۰ و برخی از تجهیزات مهم آن

استفاده از مواد پیشرفته سبک در سازه و بدنه و پوشش و رنگ ویژه روی بدنه، موتور بسیار پیشرفته، حذف اختلاف دمای گازهای خروجی موتور و نیز پیشگیری از تولید ابر بخار، وجود رادار بسیار پیشرفته روزنه مصنوعی یا سار که قابلیت نقشه برداری با دقتی در حد آشکارسازی ردپای انسان را دارد و اشیاء را از زیر اغلب تورهای استتار نیز شناسایی می کند، دوربین شناسایی ۸۰ مگاپیکسلی با برد بالا، دوربین پیشرفته چندطیفی که برای آشکارسازی اشیاء مختلف با جنس های مختلف و حتی دریچه تونل ها کارایی داشت و کلکسیونی از سامانه های مخابراتی و حسگرهای مختلف بخشهایی از تجهیزات افشا شده این پهپاد فوق العاده ارزشمند آمریکایی هستند.

این موارد در کنار استفاده از طرح بال پرنده یعنی حذف سطوح پایدارساز افقی و عمودی مجزا از بدنه و نیز تلفیق بال و بدنه آن را به یکی از پیشرفته ترین پهپادهای موجود در دنیا تبدیل نموده بود.

پهپاد RQ-۱۷۰ پس از انتقال به نقطه امن در داخل کشور

بلافاصله پس از به غنیمت گرفتن پهپاد متجاوز آمریکایی، متخصصان این نیرو اقدام به جدا کردن بال‌های این پهپاد و انتقال آن از منطقه فرود پهپاد با یک هواپیمای باری به نقطه امن کردند.

پس از اعلام خبر و تکذیب توسط آمریکا، سپاه تصاویر بازدید سردار حاجی زاده از این پهپاد را منتشر کرد که جای شکی برای ناظران و تحلیلگران خارجی باقی نگذاشت.

در نهایت هم اعلام درخواست آمریکا از ایران برای بازپس دادن پهپاد که توسط رئیس جمهور وقت این کشور باراک اوباما در یک جلسه رسمی در حضور خبرنگاران اعلام شد، تیر خلاصی بر تمامی شایعات مطرح شونده از سوی رسانه ها و تحلیلگران وابسته به آنها بود.

فرماندهان سپاه پس از بازگشایی ابزارهای ذخیره اطلاعات این پهپاد به طور کامل که در ۱۳۹۱ رخ داد، اعلام کردند که پروژه مهندسی معکوس آن در دست اقدام قرار گرفته است که با واکنش منفی کارشناسان خارجی رو به رو شد به این معنی که ایران را دارای توان مهندسی برای ساخت نمونه‌های از روی این پهپاد نمی دانستند.

انتشار برخی از تصاویر دوربین های شناسایی این پهپاد یک سال پس از به غنیمت گرفتن آن و بیان برخی از جزئیات داخلی آن که قبلاً توسط آمریکایی ها مطرح نشده بود، نشان از عزم جدی متخصصان سپاه در غلبه بر این غول فناوری آمریکایی بود.

یکی از انبوه تصاویر به دست آمده از حافظه های داخلی پهپاد آمریکایی RQ-۱۷۰

نهایتاً در نمایشگاه دستاوردهای نیروی هوافضای سپاه که در اردیبهشت ۱۳۹۳ مورد بازدید فرماندهی کل قوا قرار گرفت، در کنار نمونه آمریکایی به غنیمت گرفته شده، تصاویر نمونه های مختلف این پهپاد که در ایران ساخته شده نیز برای اولین بار منتشر شد. در واقع متخصصان سپاه اقدام به ساخت نمونه هایی در مقیاس های مختلف از این پهپاد برای اهداف پژوهش های توسعه ای و نیز عملیاتی کرده  بودند.

پهپاد آمریکایی RQ-۱۷۰ در نمایشگاه سال ۱۳۹۳

دو نمونه مقیاس کوچک و مقیاس کامل ساخت ایران از پهپاد آمریکایی RQ-۱۷۰

بنا بر اطلاعات جدیدی که اخیراً در یک کلیپ کوتاه از خانواده پهپادهای توسعه یافته از RQ-۱۷۰ در ایران منتشر شده، حداقل ۶ گونه پهپاد بر اساس طراحی RQ-۱۷۰ ساخته شده است.

اولین نمونه با مقیاس ۱۵ درصد نمونه خارجی برای امور پژوهشی و توسعه ای از جمله مسائل ساخت و وایرینگ و برخی جزئیات دیگر ساخته شد.

دانش و تجربه کسب شده از این نمونه منجر به ساخت اولین رده رزمی با مقیاس ۴۰ درصد نمونه خارجی به نام های شاهد-۱۴۱ و شاهد-۱۶۱ شد که اولی دارای موتور احتراق داخلی پیستونی و دومی دارای موتور میکروجت است.  در ادامه نیز مقیاس ۶۰ درصد و نهایتاً مقیاس ۱۰۰ درصد آن ساخته شده اند.

مقایسه نسبی ابعاد نمونه های مختلف پهپادهای بال پرنده شاهد از راست به چپ، ۱۰۰ درصد، ۶۰ درصد و ۴۰ درصد

منظور از مقیاس ۴۰ درصد یعنی تمامی ابعاد پهپادهای شاهد-۱۴۱ و ۱۶۱ نسبت به نمونه خارجی به غنیمت گرفته شده برابر ۴۰ درصد است. به عنوان مثال دهانه بال پهپاد آمریکایی RQ-۱۷۰ حدود ۱۳ متر است که در نمونه های شاهد-۱۴۱ و ۱۶۱ به حدود ۵.۱ متر کاهش یافته است.

شاهد-۱۶۱ نمونه مقیاس ۴۰ درصد موتور جت در نمایشگاه دائمی نیروی هوافضای سپاه

سپاه از این ۲ پهپاد که در سال ۱۳۹۳ ساخته شدند در وهله اول برای تکمیل اطلاعات دانشی و تسلط بر فناوری در حوزه دینامیک پرواز و پیکربندی بال پرنده پرداخت و سپس آنها را برای مأموریت های مراقبت و شناسایی هوایی و نیز عملیات رزمی آماده ساخت.

بدیهی است که نمونه موتور پیستونی ارزان قیمت با هزینه پروازی پائین بوده و با توجه به مزیت های طرح بال پرنده در واقع نسل جدیدی از پهپادها را در نیروی هوافضای سپاه پایه گذاری کرد.

شاهد-۱۶۱ با مداومت پروازی ۲ ساعت با سرعت بیشینه ۲۷۵ کیلومتر بر ساعت برای مأموریت رزمی به دو بمب مجموعاً به جرم ۵۰ کیلوگرم مجهز می شود.

تصویری از آزمایش های پروازی یکی از نمونه های ایرانی RQ-۱۷۰

تولید انبوه نمونه هایی از پهپادهای ایرانی بر اساس RQ-۱۷۰

یک نمونه از پهپادهای ایرانی بال پرنده بر اساس RQ-۱۷۰ که به چهار بمب هوشمند نقطه زن زیر بدنه مجهز می شود

در ادامه در سال ۱۳۹۴ نمونه مقیاس ۶۰ درصد از پهپادهای بال پرنده بر اساس RQ-۱۷۰ آمریکایی به نام‌های شاهد-۱۸۱ و ۱۹۱ به ترتیب با موتورهای پیستونی و جت برای همان مأموریت های شناسایی و مراقبت و رزمی ساخته شدند.

شاهد-۱۹۱ با دهانه بال ۷.۳ متر، سرعت ۳۵۰ کیلومتر بر ساعت با مداومت پروازی ۴.۵ ساعت به یک پهپاد عملیاتی تمام عیار برای نیروی هوافضای سپاه تبدیل شد.

در مأموریت رزمی این پهپادها قابلیت حمل تا ۱۰۰ کیلوگرم محموله را دارند. این نمونه مجهز به دهلیز داخلی است که امکان حمل ۲ بمب را به آن می دهد. این کار سبب پیشگیری از افزایش بازتاب راداری با حمل سلاح در بیرون بدنه می شود.

پهپاد شاهد-۱۹۱ نمونه موتور جت مقیاس ۶۰ درصد از RQ-۱۷۰های ساخت ایران

مهمترین نکته پیرامون پهپادهای مقیاس ۶۰ درصد از خانواده ایرانی RQ-۱۷۰ یعنی شاهد-۱۸۱ و ۱۹۱ حضور تعدادی از آنها به طور همزمان در عملیات رزمی علیه داعش در شرق سوریه در مهر ۱۳۹۷ بود.

هرچند در اطلاعات اولیه از این عملیات تعداد پهپادهای مورد استفاده ۷ فروند ذکر شد اما در کلیپ منتشر شده اخیر پیرامون خانواده پهپادهای بال پرنده شاهد تعداد مذکور ۵۰ فروند عنوان شد که احتمالاً مربوط به تعداد پهپادهای پشتیبانی شامل شناسایی و تعیین خسارت حمله و پهپادهای رزمی جایگزین (رزرو) نیز است.

در هر صورت این حمله ایران را به عنوان دارنده دانش و فناوری عملیات گروهی پهپادها (سوآرم) و اولین استفاده کننده از این شیوه رزمی در دنیا ثبت کرد.

پرواز بال پرنده شاهد-۱۹۱ در عملیات ضربت محرم

رهاسازی بمب از دهلیز داخلی پهپاد بال پرنده ایرانی در عملیات ضربت محرم

البته تجربه رزمی پهپادهای سپاه در محور مقاومت در منطقه نیز به کمک طراحی و اجرای این عملیات آمده بود، همانطور که در برنامه مستند تلویزیونی «نقطه زن» در مهر ماه ۱۳۹۹ اعلام شد که پهپاد شاهد-۱۲۹ تا کنون بیش از ۵۰هزار ساعت پرواز کرده است که بخش مهمی از آن نیز در عملیات علیه گروه های تروریستی در عراق و سوریه بوده است و به گفته سردار حاجی زاده در برنامه ثریا پس از عملیات ضربت محرم، پهپاد شاهد-۱۲۹ بیش از ۸۰۰ عملیات رزمی (تا پاییز ۱۳۹۷ که زمان پخش این برنامه بود) داشته است.

خط تولید بمب های هوشمند سدید که روی پهپادهای مختلف استفاده می شود

چند ماه بعد و در اسفند ۱۳۹۷ در رزمایش تخصصی پهپادی به نام الی بیت المقدس-۱ در منطقه تنگه هرمز، مجدداً نیروی هوافضای سپاه ۵۰ فروند پهپاد از انواع مختلف شامل نمونه های مقیاس ۴۰ و ۶۰ درصد را به طور همزمان در یک منطقه به وسعت ۱۰ کیلومتر در ۱۰ کیلومتر بکار گرفت.

آماده سازی پهپادهای شاهد-۱۶۱ در رزمایش الی بیت المقدس-۱

به کارگیری گسترده پهپادهای شاهد-۱۶۱ در رزمایش سال ۱۳۹۷

پرواز پهپاد شاهد-۱۶۱ از روی خودروهای وانت؛ این نمونه فاقد ارابه فرود چرخدار برای صرفه جویی در وزن و کاهش قیمت است

این پهپادها از پایگاه‌های پهپادی سپاه در استان های مختلف به آسمان بلند شده بودند. این نوع عملیات پیچیدگی طراحی بسیار بالایی چه از نظر طرح پروازی و زمان بندی برای حضور همزمان و چه توزیع مأموریت ها و اهداف بین پهپادهای مختلف دارد.

تصویری از یکی از اتاق های عملیات در رزمایش پهپادی که به نظر می رسد عملیات پروازی یک گروه چهار فروندی از پهپادهای شاهد در حال پایش است

بارگذاری ۲ بمب هوشمند در دهلیز داخلی پهپادهای شاهد-۱۹۱

رها سازی بمب هوشمند از پهپاد شاهد-۱۴۱ که نمونه موتور ملخی پیستونی مقیاس ۴۰ درصد است

رها سازی بمب هوشمند از شاهد-۱۶۱ (تصویر بالا) و شاهد-۱۹۱ (تصویر پائین)

اصابت دقیق بمب هوشمند به یک کانتینر مشخص که به واسطه خطای زیر ۲ متری این بمبها ممکن می شود

در سال ۱۳۹۶ نمونه مقیاس کامل پهپاد بال پرنده ایرانی به نام شاهد-۱۷۱ یا سیمرغ به نتیجه رسید. البته نمونه اولیه آن در سال ۱۳۹۳ به نمایش گذاشته شده بود اما در کلیپ اخیر شاهد-۱۷۱ مجهز به موتور توربوفن با برد نهایی ۴۴۰۰ کیلومتر معرفی و سال به ثمر نشستن آن ۱۳۹۶ عنوان شده است.

مدلسازی نرم افزاری و ساخت پهپاد بال پرنده ایرانی

آزمایش های پهپاد شاهد-۱۷۱ که دارای ارابه فرود چرخدار و جمع شونده در بدنه است

مأموریت این پهپاد نیز شناسایی و مراقبت عنوان شده و این پهپاد ۳۰۷۰ کیلوگرمی با مداومت پرواز ۱۰ ساعت امکان پرواز تا ارتفاع ۳۶۰۰۰ پا معادل نزدیک به ۱۱ کیلومتری را دارد.

در جدول زیر مشخصات اعلام شده از ۳ گروه پهپادهای بال پرنده توسعه یافته از RQ-۱۷۰ آمریکایی ارائه شده است.

با جمع بندی ویژگی های پهپاد شاهد-۱۷۱ به چند علت می توان آن را شاخص ترین پهپاد ایرانی دانست:

– اولاً از نظر برد، این پهپاد همتراز با شاهد-۱۲۹ و فطرس از برد بسیار زیادی برخوردار است. شعاع عملیاتی این پهپاد ۲۲۰۰ است یعنی در این برد می تواند به مدت چند ده دقیقه عملیات انجام دهد.

البته در طراحی مسیر پروازی یک هواگرد معمولاً مقداری سوخت ذخیره برای حالات اضطراری در نظر گرفته می شود که مهمترین علت اختلاف برد نهایی عنوان شده برای این پهپاد یعنی عدد ۴۴۰۰ کیلومتر با حاصلضرب مداومت پروازی در سرعت آن یعنی عدد ۴۶۰۰ کیلومتر همین مورد است.

– دوماً شاهد-۱۷۱ احتمالاً سنگین ترین پهپاد ساخت ایران است. در واقع تنها گزینه قابل رقابت با آن فطرس است که باز هم بعید به نظر می رسد بیشینه وزن برخاست آن به ۳ تن برسد. در نتیجه شاهد-۱۷۱ پتانسیل به کارگیری به عنوان پلتفرم توسعه یک پهپاد رزمی را نیز دارد خصوصاً با توجه به حجم بدنه مناسب آن.

– نکته سوم اینکه پهپاد شاهد-۱۷۱ اولین پهپاد ایرانی دارای موتور توربوفن است. البته با توجه به اینکه توربوفن جهش-۷۰۰ در سال جاری یعنی ۱۳۹۹ به ثمر رسیده است اما سال ساخت شاهد-۱۷۱ سه سال پیش بوده احتمالاً سپاه از یک موتور توربوفن دیگر در آن استفاده کرده است.

– نکته چهارم سقف پرواز بالای این پهپاد است که فعلاً نسبت به اغلب پهپادهای ایرانی مقدار بیشتری است. در واقع به جز پهپاد کرار که سقف پروازی به میزان ۴۰۰۰ پا یعنی حدود ۱۱ درصد بیشتر نسبت به شاهد-۱۷۱ دارد سایر پهپادهای ایرانی نسبت به آن در ارتفاع نهایی کمتری قابلیت پرواز دارند.

– نکته پنجم مداومت پروازی بالای شاهد-۱۷۱ است که با اختلاف زیاد، بیشترین مداومت پروازی در بین پهپادهای موتور جت ایرانی را دارد.

– نکته ششم در مورد این پهپاد این است که از نظر سرعت پروازی نیز پس از کرار و کیان، شاهد-۱۷۱ یا همان سیمرغ با فاصله کمی نسبت به کیان در جایگاه سوم قرار می گیرد.

– نکته هفتم هم اینکه شاهد-۱۷۱ هم به دلیل جنس مواد مورد استفاده در بدنه و هم به علت شکل ظاهری بدنه که همانند هواپیمای بمب افکن آمریکایی بی-۲ اسپریت فاقد سطوحی با زوایای قائمه است از بازتاب راداری بسیار کمی برخوردار بوده و کاملاً و رسماً جزو باشگاه پهپادهای پنهانکار راداری محسوب می شود. این ویژگی سبب می شود تا شاهد-۱۷۱ در مأموریت های شناسایی در عمق قلمرو دشمن با موفقیت عمل کند.

پهپاد شاهد-۱۷۱ نمونه مقیاس کامل از RQ-۱۷۰های ایرانی

۵ گونه از پهپادهای بال پرنده شاهد معرفی شده در این گزارش توسط متخصصان جوان سپاه از روی یکی از پیشرفته ترین پهپادهای نظامی و جاسوسی دنیا ساخته شده و به تولید انبوه رسیده اند و به صورت عملیاتی در اختیار نیروی هوافضای سپاه قرار دارند.

این پهپادها امروزه حتی در مأموریت های غیرنظامی مانند بارورسازی ابرها نیز به کمک کشور شتافته اند و ایران را به دومین کشور سازنده و به کارگیرنده پهپاد بال پرنده در دنیا تبدیل کرده اند.

به گزارش خبرنگار مجاهدت به نقل از سرویس دفاع و امنیت مشرق، هواپیماهای سوخو ۲۲ فیتر در داخل ایران جزو پرنده هایی هستند که پس از سالها توقف روی زمین و بی تحرکی، امروز تبدیل به یک گزینه تهاجمی مهم در اختیار فرماندهان هوافضای سپاه شده اند. اگرچه برای سالهای طولانی، سوخوهای ۲۲ در داخل انبارها و آشیانه های نیروهای مسلح باقی مانده بود و خبری از عملیاتی کردن آنها نبود اما کم کم مشخص شد نیروهای مسلح کشورمان برنامه ویژه ای برای آنها داشته و این پرنده مبارز، با برنامه ریزی و نقشه راه متخصصان صنعت دفاعی، از خواب طولانی بیدار شده و به خدمت مجدد هوافضای سپاه درآمده است.

بیشتر بخوانید:

سرعت بالای نصب «سلاح‌های دورایستا» روی جنگنده‌های سپاه و ارتش/ اشباح نهاجا هم مجهز به بمب هدایت ماهواره‌ای ایرانی شدند+عکس

ایران انحصار اسراییل در شلیک موشک بالستیک از آسمان را شکست/ تجهیز جنگنده‌های سپاه به اولین «موشک مافوق صوت» +عکس

یکی از مهمترین اتفاقات در این خصوص، مرداد ماه سال ۹۵ بود که عملیاتی شدن مجدد تعدادی از هواپیماهای تهاجمی سوخو ۲۲ برای نیروهای مسلح کشورمان اعلام و با عملیاتی‌شدن مجدد این پرنده‌های بال متغیر و مافوق صوت، سری جدیدی از سلاح‌ها نیز برای آنها تعریف شد و از آن زمان سلاح هایی مثل بمب های سقوط آزاد، بمب خوشه ای سیمرغ، راکت های غیر هدایت شونده و البته تسلیحات هدایت شونده مثل بمب دورایستای یاسین با هدایت ماهواره ای و یا موشک هدایت شونده بینا برای این جنگنده توسعه پیدا کرده است.

مجموعه تسلیحات جدید برای سوخو ۲۲ از جمله بمب خوشه ای (شماره ۱)، موشک بینا (شماره ۲) و بمب های یاسین(شماره ۳)

راکت فجر و بمب هوا پرتاب سقوط آزاد در حال پرتاب از سوخو ۲۲ سپاه

در سالهای اخیر صحبت های زیادی در خصوص بمب های دورایستای یاسین و یا قابلیت ارسال و دریافت اطلاعات از پرنده های بدون سرنشین توسط این جنگنده ها مطرح شده است. اما در چند وقت اخیر و پس از نمایشگاه دستاوردهای نیروی هوافضای سپاه و نمایش یک فروند هواپیمای سوخو ۲۲، نگاه ها به حداقل دو سلاح جدید برای این هواپیما جلب شده است که یکی از آنها راکت های هدایت شونده و دیگری بحث بمب سبک جدیدی است که برای این هواپیما وارد کار شده است. اما قبل از پرداختن به این تسلیحات بهتر است به یک مسئله کلی تر اشاره کنیم.

اگر نگاهی به مهمات جدید تعریف شده برای خانواده “فیتر” داشته باشیم با یک راکت هدایت شونده و یک بمب بسیار سبک با نوعی سیستم هدایت رو به رو می شویم. این سلاح ها به صورت کلی از قدرت تخریب بالایی برخوردار نیستند و برای اثر بخشی در میدان رزم بایستی حجم بالایی از آنها را به سمت یک هدف پرتاب کرد تا حداقل یک یا چند عدد از آنها به هدف خورده و تخریب ایجاد کند. اما اگر نگاهی دقیق تر به نبردهای رخ داده در سالهای اخیر، نه فقط در منطقه غرب آسیا بلکه به نوعی کلیه درگیری های کوچک و بزرگ در جهان یک مسئله مشخص می شود و آنها هم اینکه در بسیاری از موارد یا متاسفانه فاصله میدان نبرد با غیر نظامیان بسیار کم بوده یا نیروهای خودی وارد یک درگیری فاصله بسیار نزدیک با دشمن شده اند و شلیک حجم بالایی از سلاح مثلا راکت های سری اس ۸ به شکل غیر هدایت شونده در این شرایط می تواند  به از دست رفتن هدف اصلی منجر شود.

این مسئله این روزها برای بسیاری از سیستم های تسلیحاتی مطرح و باعث شده بسیاری از کشورهای جهان به سمت توسعه یا خرید مهمات هوشمند یا سیستم های هدف گیری بسیار دقیق تر بروند که حرکت سپاه در زمینه توسعه این مهمات خاص نیز با توجه به همین نکته مهم است.

از راکت فدک وآذرخش ایرانی تا بمب کوچک ناشناس

در جریان نمایش هواپیمای سوخو ۲۲ در نمایشگاه دستاوردهای هوافضای سپاه، یک نوع راکت با نام فدک و با کالیبر ۸۰ میلی متر قابل مشاهده است. راکت‌های ۸۰ میلیمتری «فدک» بر اساس نمونه شرفی اس ۸ (سلاح هواپرتاب برای بالگردها و هواپیماهای شرقی) ساخته شده‌اند. این خانواده راکت‌ها شامل انواع سرجنگی ضد زره، انفجاری شدید و ترکشی، دودزا، ضد باند پرواز هستند که جدیدترین عضو آن در کنار جنگنده سوخو۲۲ مشاهده شد که داری ۴ بالک کنترلی نزدیک به دماغه خود است که بوسیله این بالکها، کار اصلاح مسیر و کنترل آن تا لحظه اصابت انجام می شود. انواع راکت‌های فدک، بردی در حدود ۲ تا ۴ کیلومتر و وزنی در حدود ۱۱ تا ۱۶ کیلوگرم دارند و سرعت پروازی آن هم تا ۷۰۰ متر بر ثانیه می‌رسد.

راکت هدایت شونده خانواده فدک با سر جنگی آبی مشخص است

این سلاح می تواند یک گزینه ایده آل برای هدف قرار دادن دشمن درون سنگرها، ساختمان ها و خصوصا خودروهای انتحاری باشد. سرعت معمولا بالای خودروهای انتحاری هدف قرار دادن آنها را با تسلیحات غیر هدایت شونده تقریبا غیر ممکن می کند و در عین حال سلاح های معمول هدایت شونده گزینه ای بسیار گران قیمت هستند. در عین حال تسلیحاتی مثل راکت های هدایت شونده به صورت کلی، مثل نمونه مورد نظر در سپاه می تواند یک گزینه اطمینان بخش و در عین حال ارزان قیمت برای نابودی این طیف از اهداف به حساب بیاید.

گزینه جدید اضافه شده دیگر، در حقیقت موشک های ضد زره آذرخش است. موشک ضدزره آذرخش با قابلیت نصب روی بالگردهای کبری در سال ۱۳۹۶ رونمایی شد. این موشک با وزن ۷۰ کیلوگرم و قطر ۱۲۷ میلی‌متر دارای برد ۱۰کیلومتری بوده و از قابلیت قفل سیکر ۶کیلومتری بهره می‌برد. همچنین این موشک دارای جست‌وجوگر حرارتی است و مأموریت هوا به زمین را دارد و حداکثر سرعت آن ۵۵۰ متر بر ثانیه است. در حقیقت می توان گفت که آذرخش به عنوان مکمل راکت فدک عمل کرده و می تواند در فاصله بسیار بیشتری با اهداف زمینی درگیری شده و هواپیما را حداقل از گزنده سامانه های دفاعی هوایی کوتاه برد مثل توپ های ضد هوایی یا موشک های دوش پرتاب دور نگاه دارد.

موشک آذرخش با فلش زرد و بمب جدید با فلش قرمز مشخص شده است

اما گزینه آخر در بین سلاح های جدید برای سوخو ۲۲ های سپاه، یک بمب کوچک (احتمالا در حدود ۲۵۰ پوند یا سبک تر) است که ظاهری متفاوت دارد. اگر به تصویر این بمب دقت کنید با نوعی سر اضافه شده به جلوی بمب و ۴ پره رو به رو خواهید شد. با توجه به این تصویر، حداقل خبری از جستجوگرهای تلویزیونی و یا گیرنده امواج لیزر روی این سلاح نیست و به همین دلیل، احتمال هدایت بمب به این دو روش تقریبا منتفی خواهد بود، اما این گزینه وجود دارد که با نوعی بمب هدایت ماهواره ای یا اینرسیایی یا ترکیبی از این دو، رو به رو باشیم. کشور ما به صورت مشخص و بر اساس تجربه بمب یاسین و همچنین نسل جدید پهپاد شاهد ۱۲۹ به سامانه های هدایت ماهواره ای دسترسی داشته و در عین حال در حوزه سیستم های اینرسیایی نیز سیستم های پیشرفته ای بر پایه استفاده از ژیروسکوپ های هدایت لیزری و فیبر نوری در اختیار دارد.

بمب جدید برای سوخو ۲۲ سپاه – به چهار بالک در دماغه جلوی بمب دقت کنید

به نظر می رسد چهار باله مشخص در سر بمب متحرک بوده و برای نوعی هدایت بمب در مراحل پرواز تا برخورد به هدف توسعه پیدا کرده اند. محل قرار گرفتن این باله ها البته تا حدی متفاوت بوده و آنچنان در دنیا مرسوم نیست. در عین حال با ترکیب یک سیستم هدایت اینرسیایی بر پایه یک ژیرسکوپ و این بالکها با توجه به اینکه بمب های مذکور از نوع دورایستای بال دار مثل سری یاسین نیستند و برای پرواز در فاصله های کم تر طراحی شده اند، مشخصا می توانند به دقت مناسبی دست پیدا کنند.

با احتساب این سه سلاح جدید و داشتن بمب های سری یاسین، بمب های سری رعد ۳۰۱، موشک های سری بینا  و راکت های هوا پرتاب از سری فجر هدایت شونده، می توان گفت که سوخوهای ۲۲ سپاه در حال حاضر به ۷ نوع مختلف از سلاح های هدایت شونده هوا به سطح دست پیدا کرده اند که نقش مهمی در افزایش توان رزمی این پرنده خواهد داشت. اگرچه هنوز برای گمانه زنی در این زمینه خیلی زود است اما به نظر می رسد با این روند قابل تحسین، باید در آینده نه چندان دور منتظر عملیاتی شدن موشک های کروز دوربرد در نقش ها و بردهای مختلف برای ناوگان فیتر هوافضای سپاه باشیم.