همبستگی ملی

گروه سیاسی دفاع‌پرس، شایان میرزایی؛ یکی از مهم‌ترین خاصیت بروز هر جنگی در جهان ایجاد همبستگی و اتحاد ملی بین مردم درگیر جنگ هست. اتحاد ملی که در این برهه شکل می‌گیرد به صورت فزاینده و موقت هست به‌ طوریکه پس از پایان جنگ‌ها رفته رفته کاهش می‌یابد؛ در پی همین موضوع یکی از ضرورت‌های روزهای پس از جنگ تلاش در جهت حفظ انسجام ملی و وحدت اجتماعی و کاهش شکاف بین ملت و حاکمیت هست. جنگ دوازده‌روزه میان ایران و رژیم صهیونیستی، اگرچه در عرصه نظامی با ایستادگی و ابتکار عمل نیرو‌های مسلح به پایان رسید، اما مهم‌ترین دستاورد آن یعنی احیای انسجام ملی و شکل‌گیری وحدت اجتماعی در برابر تهدید خارجی فراتر از میدان نبرد بود. در روز‌هایی که کشور با یک حمله تمام‌عیار روبه‌رو بود، همبستگی کم‌نظیری در میان مردم، جریان‌های اجتماعی و نهاد‌های حاکمیتی شکل گرفت؛ فضایی که نمونه‌ای از آن فقط در سال‌های دفاع مقدس نیز تجربه کرده بودیم. اما حالا با فروکش کردن آتش در میدان جنگ، سؤال مهم‌تری پیش روی ماست که آیا می‌توان این سرمایه اجتماعی را حفظ و تقویت کرد، یا آن را به‌سادگی در کشاکش روزمرگی‌ها و اختلافات فرساینده از دست می‌دهیم؟

رهبر انقلاب در دیدار اخیر خود با مسئولان قوه قضائیه به این نکته مهم اشاره کردند که باید از وحدت ملی، اعتماد عمومی و روحیه‌ای که در پی مقاومت و پیروزی در جنگ اخیر شکل گرفته، حراست و صیانت کرد. ایشان تأکید داشتند که هم‌افزایی مسئولان، همدلی جریان‌ها و پرهیز از حاشیه‌سازی سیاسی از لوازم حفظ این انسجام ملی هست لذا این رهنمود روشن، وظایف مشخصی را بر عهده دولت، جناح‌های سیاسی و دیگر ارکان کشور قرار می‌دهد.

دولت از یک سو موظف هست با تدابیر مؤثر اجتماعی و اقتصادی، زمینه نارضایتی عمومی را کاهش دهد و از طرف دیگر جناح‌های سیاسی و شخصیت‌های فعال در عرصه عمومی باید در این برهه حساس، منافع ملی را بر رقابت‌های سیاسی مقدم بدارند. چون وحدت ملی بدون پشتوانه معیشتی و احساس عدالت اجتماعی، شکننده خواهد بود و در شرایطی که به نظر می‌رسد دشمنان ایران همچنان به دنبال تشدید شکاف داخلی هستند، کوچک‌ترین ضعف در تأمین نیاز‌های مردم، پاسخ‌گویی مسئولان یا رسیدگی به مطالبات عمومی، می‌تواند به از بین رفتن سرمایه اعتماد و اتحاد منجر شود. بدین معنی که هر چند جنگ ممکن هست تمام شده باشد، اما صحنه اصلی امروز، میدان حفظ آرامش و تاب‌آوری داخلی هست که با برآورده کردن انتظارات مردم محقق می‌شود.

دعوا‌های بی‌پایان سیاسی، تلاش برای امتیازگیری جناحی و استفاده ابزاری از مسائل ملی برای تخریب رقیب، نه‌تنها کمکی به اداره کشور نمی‌کند، بلکه دقیقاً همان چیزی هست که دشمنان بیرونی به‌دنبال آن هستند یعنی شکستن وحدت داخلی از طریق جنگ روانی و تفرقه سیاسی. اکنون که جامعه در برابر تهدید بیرونی انسجام نشان داده، انتظار به‌جایی هست که نخبگان سیاسی نیز بلوغ خود را در قالب همکاری و همدلی نشان دهند البته این به معنای پایان رقابت‌های سیاسی نیست، اما به معنای آن هست که این رقابت‌ها نباید به بحران‌آفرینی، تضعیف نهاد‌های رسمی، یا ترویج ناامیدی منجر شود.

نکته مهم دیگر آن هست که این انسجام و اتحاد، صرفاً محصول فضای امنیتی یا تهدید نظامی نیست؛ بلکه اگر نهادینه شود، می‌تواند پایه‌ای برای بازسازی اقتصادی، اصلاحات اجتماعی و حضور مؤثر ایران در معادلات منطقه‌ای و بین‌المللی باشد. لازمه این نهادینه‌سازی، طراحی سیاست‌هایی هست که هم مردم را در تصمیم‌سازی‌ها مشارکت دهد و هم تصویر منسجمی از دولت و حاکمیت در برابر ملت ترسیم کند. بنابراین، اگر جنگ، انسجام ملی را به‌طور طبیعی فعال کرد، حفظ آن نیازمند عقلانیت سیاسی، عملکرد مسئولانه و اولویت‌بخشی به منافع عمومی هست. در غیر این صورت، سرمایه‌ای که در یک لحظه تاریخی به‌دست آمد، ممکن هست در کشاکش رقابت‌های بی‌حاصل، فساد، ناکارآمدی یا بی‌تدبیری از دست برود.

پس در نهایت، همه جناح‌ها و مسئولان باید بدانند که در این مقطع حساس، اگر اتحاد به تفرقه و همدلی به رقابت ناسالم تبدیل شود بزرگ‌ترین تهدید برای کشور نه از بیرون، بلکه از درون می‌تواند باشد. کشور، پس از یک مواجهه موفق با تهدید خارجی، اکنون به همراهی نخبگان، تدبیر دولت و بلوغ سیاسی جناح‌ها نیاز دارد؛ تا این فرصت تاریخی به تهدیدی جدید بدل نشود.

انتهای پیام/381

گروه سیاسی دفاع‌پرس: مردم ایرانی مردی هستند که همواره در طول تاریخ در معرض حوادث گوناگون قرار گرفتند و در گردباد حوادث همواره همبستگی خود را در جهت حفظ منافع ملی و دفاع از مام میهن حفظ کرده‌اند به عنوان مثال در دوره قاجار، زمانی که ارتش کلاسیک مفهومی نداشت و دولت مرکزی گرفتار آشفتگی بود، این مردم بودند که به فتوای علمای شیعه، ابزار کار را زمین گذاشتند و به میدان آمدند به نحوی که تنها در آذربایجان، بیش از صد هزار نیروی مردمی داوطلبانه به دفاع از میهن پرداختند و در گنجه، پیوندی آشکار میان شب عاشورا و غیرت ملی رقم خورد؛ هر چند گنجه سقوط کرد اما یک سال بعد با اشک محرمی و شور عاشورایی آزاد شد و البته این نخستین صحنه از تجلی همبستگی ملی نبود و آخرینش هم نیست.

بدین ترتیب با گذر از آن دوران و رسیدن به عصر پهلوی، این همبستگی هدف هجمه قرار گرفت چون به دستور بیگانگان، ارتشی کلاسیک نه برای دفاع از مردم، بلکه برای سرکوب همان نیروهای مردمی شکل گرفت لذا در نتیجه عشایر مورد بمباران قرار گرفتند، ایلات از میدان دفاع کنار زده شدند و پروژه‌ای برای جدایی ایمان از وطن‌دوستی آغاز شد. ولی این پروژه ناکام ماند برای اینکه مردم ایران هرگز میان «عاشورا» و «ایران» مرزی نکشیدند و وطن را ظرف تحقق آرمان‌های خود دانستند؛ سرزمینی که خانه نیاکان و مهد ایمان‌شان بود.

پس باید گفت انقلاب اسلامی، پاسخی تاریخی به همان پروژه گسست بود و دفاع مقدس نیز ادامه همان همبستگی مردمی بود که در گنجه و آذربایجان ظهور کرده بود؛ فقط این‌بار با سازماندهی و در سطحی ملی‌تر؛ در همین راستا در ماجرای جنگ ۱۲ روزه ایران و رژیم صهیونیستی، بار دیگر همان همبستگی آشکار شد؛ اگر چه حمله‌ای بی‌سابقه که نه فقط تأسیسات نظامی و زیربنایی، بلکه روان ملی را هدف گرفته بود، ولی اقدام آنها با واکنشی فراتر از سطح نظامی مواجه شد. 

واکنش یک ملت در هیچ دوره‌ای از تاریخ معاصر آن هم با چنین اجماع و انسجامی در برابر تهدید خارجی دیده نشده بود به همین دلیل رسانه‌های خارجی چون انتظار اختلاف، نارضایتی یا شکاف داخلی داشتند یا حمایت گسترده مردم و ایستادگی آنها پشت نظام مواجه شدند؛ آن هم نه از سر ترس، بلکه از روی باور.

همبستگی ملی در جنگ ۱۲ روزه، ادامه همان خط تاریخی هست که از فتوای جهاد در برابر روس‌ها آغاز شد، از مقاومت در دفاع مقدس عبور کرد و امروز به بلوغ خود رسیده هست. البته نه‌فقط نیروهای مسلح بلکه عموم مردم، حتی آن‌هایی که منتقد سیاست‌های داخلی هستند در برابر دشمن خارجی به‌مثابه «خانواده‌ای واحد» عمل کردند؛ تاریخ ایران نشان داده که این ملت، وقتی به ایمان و غیرت تاریخی‌اش تکیه کند از دل خاکستر هم برمی‌خیزد؛ دشمنان شاید توان مقابله با تجهیزات نظامی را داشته باشند اما توان مقابله با ملت صاحب‌باور، صاحب‌تاریخ و صاحب‌همبستگی را ندارند در واقع جنگ ۱۲ روزه، آزمون جدیدی بود که یک‌بار دیگر نشان داد راز پایداری ایران، در موشک و تانک نیست بلکه در قلب‌هایی هست که هنوز برای وطن و عاشورا همزمان می‌تپند.

انتهای پیام/381