ویژه های مشرق

*********

شامگاه چهارشنبه، موجی از انتقادات به عملکرد مدیران صدا و سیما در پی پخش محتوای توهین‌آمیز به هموطنان اهل سنت در یکی از برنامه‌های شبکه یک، فضای مجازی را فراگرفت.

در پی این اتفاق، سازمان صدا و سیما با انتشار بیانیه‌ای رسمی عذرخواهی کرد و اقدامات تنبیهی علیه عوامل مرتبط را انجام داد که شامل اخراج دو تن از مسئولان اجتماعی و پخش و معرفی هشت نفر دیگر به قوه قضاییه بود.

با وجود واکنش سریع صدا و سیما برخی در تلاش هستند تا با سیاسی کردن مسئله آن را به یک بحران امنیتی تبدیل کنند. روزنامه سازندگی که به دنبال تشنج سیاسی است درباره این ماجرا به تفضیل نوشته است:

در روزگاری که دیپلماسی منطقه‌ای ایران به دنبال ترمیم شکاف‌های سال‌های گذشته است، رفتار برخی از نهادهای رسمی، چنان ناسازگار با سیاست‌های اعلامی کشور جلوه می‌کند که گویی اراده‌ای موازی در حال حرکت در جهت عکس مصالح کشور است. نمونه‌ اخیر آن، توهین آشکار به مقدسات اهل‌سنت در برنامه‌ای از شبکه یک سیماست؛ رخدادی که تنها یک «اشتباه رسانه‌ای» نبود بلکه بازتابی از نگاه عمیق‌تر و نگران‌کننده‌تر در لایه‌های مدیریتی صداوسیماست.

این روزنامه در ادامه نوشته است:

بسیاری از تحلیلگران معتقدند، اتفاق اخیر بار دیگر نشان داد که مساله وحدت مذهبی، نه یک شعار سیاسی بلکه ضرورتی انکارناپذیر برای پایداری اجتماعی، امنیت ملی و حفظ سرمایه‌های انسانی کشور است زیرا تجربه نشان داده که حتی یک خطای رسانه‌ای می‌تواند، زمینه‌ساز التهاب‌های گسترده در فضای عمومی شود اما آنچه در این میان اهمیت دارد، واکنش هوشمندانه جامعه و اهتمام مسئولان به رفع آسیب‌ها و اصلاح مسیر است.

روزنامه هم‌میهن نیز رد همین تحلیل در روزنامه دوقلو را رفته و می‌نویسد:

دستاورد رویکردهای فرقه‌گرایانه البته کاهش شدید مخاطب تلویزیون است؛ امری که دیگر بر کسی پوشیده نیست. نکته خنده‌دار اینجا اما این است که بودجه‌ها نه‌فقط کم نمی‌شوند، بلکه افزایش هم می‌یابند؛ چنانچه بودجه صداوسیما از ۲۶۰۰ میلیارد تومان در سال ۱۴۰۰ به ۳۵ هزار میلیارد تومان در سال ۱۴۰۴ رسیده است، افزایشی بیش از ۱۳ برابری را تجربه کرده و معادل مجموع اعتبارات بودجه‌ای کل وزارتخانه‌های نفت، دادگستری، امور خارجه و میراث فرهنگی است و با وزارت جهاد کشاورزی برابری می‌کند.

بررسی‌ها نشان می‌دهد اگرچه برخی از کاربران و رسانه‌ها با دغدغه و دلسوزی به این رویدادها پرداختند، تعدادی از اکانت‌ها و رسانه‌ها با انگیزه‌های شخصی، رقابتی و حتی عداوت‌ورزی، از این اشتباهات به عنوان بهانه‌ای برای تخریب صدا و سیما استفاده کرده‌اند.

صدا و سیما با مدیریت ۲۲ شبکه سراسری و ۷۵ شبکه رادیویی سراسری و شبکه‌های مختلف استانی، بزرگ‌ترین رسانه‌ کشور محسوب می‌شود که به صورت ۲۴ ساعته برنامه‌پخش می‌کند.

حجم تولیدات این سازمان به حدود نود هزار دقیقه محتوای روزانه می‌رسد. چند ثانیه خطای صدا و سیما در روزهای گذشته، کمتر از ۰/۰۰۰۱ درصد از کل محتوای پخش‌شده این سازمان را در این بازه زمانی تشکیل می‌دهد.

این در حالی است که صدا و سیما تأکید کرده است با جدیت به دنبال اصلاح فرآیندهای نظارتی و تولیدی خود برای جلوگیری از تکرار چنین اشتباهاتی است.

*********

تفاهم‌نامه همکاری مشترک بین فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران و وزارت آموزش و پرورش با هدف توسعه همکاری‌های آموزشی، اجتماعی و فرهنگی، پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی، افزایش آگاهی‌های عمومی صبح روز ۳۱ فروردین ماه توسط وزیر آموزش و پرورش و فرمانده کل نیروی انتظامی امضاء شد.

کارشناسان پیش‌بینی کرده‌اند این تفاهم نامه می‌تواند نقش به سزایی در ایجاد محیط سالم میان مدارس و خانواده‌ها ایفا کند، اما در کمال تعجب این تفاهم با واکنش هیستریک اصلاح‌طلبان رادیکال و برخی نیروهای برانداز روبه‌رو شده است.

آذر منصوری در توئیتی که به فضای روانی و ذهنی‌اش بی‌ربط است نوشته است:

در اقدامی بی سابقه تفاهم نامه ای بین آموزش و پرورش و نیروی انتظامی امضا شده که علاوه بر ابهامات متعدد، موجی از نگرانی در بین دانش آموزان و خانواده های آنها و نیز فرهنگیان بوجود آورده است. ضروری است وزیر آموزش و پرورش و سخنگویان دولت در خصوص ضرورت ها و دلایل این اقدام توضیح دهند.

روزنامه هم‌میهن که روی مسائل اجتماعی نگاهی سیاسی دارد در گزارشی نوشته است:

دانش‌آموزان ایران قرار است از این به‌بعد در کنار معلم، مدیر و ناظم مدرسه، ماموران پلیس را هم در مدرسه ببینند. خبر، عصر یکشنبه بود که همه‌جا پیچید. در خبرها نوشتند ‌علیرضا کاظمی، وزیر آموزش‌وپرورش و احمدرضا رادان، فرمانده کل انتظامی کشور با امضای یک تفاهم‌نامه با مفاد فرهنگی و تربیتی تصمیم گرفته‌اند نقش پلیس را در مدرسه‌های ایران بیشتر کنند؛ آن هم بعد از اینکه کاظمی، سردار رادان را «شخصیتی محبوب و دوست‌داشتنی» توصیف کرده و گفته است: «ما در هر حوزه‌ای که سردار رادان بگوید، سرباز ایشان هستیم.» رادان هم در مقابل گفته است که باید بیش‌ازپیش، به «مافیای ربودن اندیشه‌های دانش‌آموزان» توجه کرد.

در ادامه این گزارش آمده است:

خواندن همین چند خط کافی بود تا معلمان، فعالان صنفی و کارشناسان آموزش‌وپرورش شروع به اعتراض کنند و بگویند نگرانند بعد از این تعریف و تمجیدها، دانش‌آموزان بیش از آنکه معلمان‌شان را در مدرسه ببینند، به حضور ماموران پلیس عادت کنند. از طرف دیگر، باتوجه به آنچه در سال ۱۴۰۱ و روزهای پس از آن در مدارس ایران گذشت، امضای این تفاهم‌نامه، بیشتر کردن نقش پلیس در موضوع حجاب و اعتراض‌های دانش‌آموزی تعبیر شده است.

همچنین محمد حبیبی عضو گروهک غیرقانونی و مارکسیستی شورای هماهنگی تشکل‌های صنفی فرهنگیان نیز به این روزنامه گفته است:

تا جایی که به حوزه آموزش‌وپرورش و فرهنگ مربوط می‌شود، موارد این‌چنینی درواقع به خود آموزش‌وپرورش مربوط است؛ یعنی اینکه آموزش‌وپرورش چنین مواردی را در اختیار نیروی انتظامی قرار دهد، امر عجیبی نیست اما آنچه جای سوال دارد این است که چطور نیروی انتظامی می‌خواهد چنین خدماتی را به آموزش‌وپرورش ارائه کند. اگر این وزارتخانه می‌خواهد از چنین خدماتی بهره‌مند شود، قاعدتاً باید از نهادهایی که مشخصاً در حوزه‌های روانشناسی و مشاوره تخصص دارند چنین خدماتی را بگیرد، نه از نیروی انتظامی. این تصمیم خودش نشان‌دهنده ناکارآمدی در ساختار آموزش‌وپرورش است.

روزنامه شرق نیز در گزارشی درباره مدارس نوشته است:

بعد از جنگ وضعیت آموزش در ایران نامناسب‌تر شد. رئیس‌جمهوری در ابتدای کار خود اعلام کرد که عدالت آموزشی را پیگیری می‌کند، اما کمی بعد مشخص شد که منظور او انداختن بار این موضوع بر دوش مردم و خیرین است. این در حالی‌ است که در جهان امروز آموزش هم مانند بهداشت و درمان از وظایف ذاتی دولت‌هاست. ما در شرایطی با کمبود مدرسه مواجه هستیم که داشتن مدرسه مناسب کف خواسته‌های یک جامعه آموزشی است و دغدغه ما باید کیفیت آموزش باشد.

نکته جالب توجه در مخالفان این طرح افراد و تشکل‌هایی است که پیشگیری از آسیب اجتماعی را اقدام امنیتی خوانده اما به هر بهانه‌ای در سیاسی کردن مسائل اجتماعی نقش مهم دارند.

از جمله شورای هماهنگی فرهنگیان باقی‌مانده کانون صنفی معلمان است که در فتنه سال ۸۸ نقش سرباز خیابانی را در آن شورش آمریکایی و صهیونیستی بر عهده داشت، هدف کانون منحله صنفی معلمان آن بود که اعتراضات خیابانی را به مدارس گره‌زده و با ایجاد اعتصابات سراسری زمینه اخلال در نظام اداری کشور را فراهم آورد.

استفاده از کلماتی چون «مبارزه طبقاتی»؛ «جنبش‌سازی» و «تشکل‌یابی» در داخل مدارس بخشی از کلیدواژه‌هایی است که اعضای منحرف این تشکل غیر صنفی آن را درباره مدارس در دست دارند، هم راستایی رئیس جبهه اصلاحات با این جریان برانداز جای تامل جدی دارد.

نکته دیگر بهره بردن عناصر اصلاح‌طلب از مدارس است، از جمله مدارس سلام دبیرستان های دخترانه سلام سبز! سلام رسالت، سلام ونک و دبیرستان های پسرانه سلام تجریش، سلام دیباجی، سلام زین الدین، سلام صادقیه، سلام یوسف آباد، نجم الثاقب، سلام فرمانیه، سلام ایران زمین، سلام اسلام و نیز مدرسه راهنمایی دخترانه رسالت دانش و مدرسه راهنمایی پسرانه سلام سهروردی، همچنین دبیرستان های پسرانه و دخترانه سلام نور تبریز و دبیرستان دخترانه سلام طوس مشهد همه از مدارس زنجیرهای تحت مدیریت همین جریان رادیکال اصلاح‌طلب بوده است.

*********

پایان نخستین دور مذاکرات غیرمستقیم در مسقط، کمتر کسی گمان می‌کرد که ایستگاه بعدی، رم، شهری به دور از مناقشات سیاسی و آرام باشد؛ شهری با معماری تاریخی و هوایی مطبوع که حالا در میانه بهار، میزبان دیپلماسی‌ای پیچیده با ملاحظات جدی راهبردی شده است.

مذاکره با آمریکا سوژه شماره یک در رسانه‌های اصلاح‌طلب است، روزنامه اعتماد به نقل از عباس آخوندی خواستار سازش با آمریکا شده و نوشته است:

تا اینجا خبرهای دریافتی از رم مثبت است و گویا جلسات کارشناسی قرار است به زودی تشکیل شود. نفس تشکیل جلسات کارشناسی علامت مثبتی است. البته من نکته‌ای را بلافاصله پس از نامه‌نگاری ترامپ به رهبری نوشتم مبنی بر اینکه لحظه تاریخی توافق فرا رسیده است. البته هنوز زود است که قضاوت نهایی کرد ولی از جهت تاریخی برخی اتفاقات بزرگ گویی زمانشان فرا می‌رسد. تا این لحظه من بر این باورم که لحظه سازش ایران و امریکا فرا رسیده است، لذا همچنانکه پیش از این برآورد می‌کردم، مذاکرات با سرعتی بسیار تندتر از آنچه همه تصور می‌کنند به ‌پیش می‌رود و شاهد اتفاقاتی خواهیم بود که پیش‌بینی نمی‌کردیم.

در بخش دیگری از یادداشت وزیر روحانی آمده است:

بخشی از آن نیز به فرآیند تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری در امریکا باز می‌گردد. آنان وقتی درباره موضوعی به نتیجه می‌رسند در مذاکره خیلی روان هستند. من این بحث را در مذاکره با بویینگ تجربه کردم. ایران نیز به آینده دیگری فکر می‌کند. ایران باید در کوتاه‌ترین زمان تصمیم‌های بزرگ بگیرد. اجازه دهید فعلا خوش‌بین باشیم.

روحانی و یارانش با تأکیدی تام و به همان سر و شکلی که خودشان می‌پسندند خواهان سازش با آمریکا هستند تا شاید مواهبی به دست آید، البته آن‌ها یادشان رفته که در صبح فردای امضای توافق نه تنها هیچ دستاوردی شامل حال معیشت مردم نشد بلکه تحریم‌های بیشتری هم گریبان ایران را گرفت!

عباس آخوندی قبل از نوشتن نامه در ابتدا کارنامه سراسر وحشت خود را نگرسته و بعد تز سازش را صادر کند!

روزنامه هم‌میهن نیز در سرمقاله خود خواهان مذاکره مستقیم با آمریکا شده و می‌نویسد:

نکته مهمی که ممکن است در همین هفته رخ دهد، اقدام به مذاکرات مستقیم است. به این دلیل که با ورود به مرحله کارشناسی ادامه گفت‌وگو به‌صورت غیرمستقیم نه مفید و ممکن و نه منطقی است. مفید نیست؛ چون جزئیات موضوعات کارشناسی قابل انتقال دقیق از طریق واسطه نیست و زمان زیادی را تلف می‌کند و کاری خسته‌کننده خواهد بود. پیشتر هم همین فرآیند پس از گفت‌وگوهای غیرمستقیم انجام و در نهایت تبدیل به مستقیم شد. منطقی هم نیست؛ چون هنگامی که به مرحله کارشناسی می‌رسیم یعنی در مورد کلیات توافق اجمالی کرده‌ایم و این حالت، منع ناشی از نبود اعتماد برای گفت‌وگوی مستقیم را برمی‌دارد.

اجرای مذاکره مستقیم که مورد ادعای روزنامه هم‌میهن قرار گرفته ادعایی واهی و خلاف واقع است و در هیچ کدام از دو دور مذاکرات در مسقط و رم شکل نگرفته، البته به نظر نویسنده بدون این نام این متن بیشتر از آرزوهای خود گفته تا واقعیت‌های حاکم بر میز مذاکرات!

روزنامه شرق نیز معترض روایت مذاکرات بوده و نوشته است:

همچنان اطلاعاتی از جزئیات مذاکرات منتشر نشده، هرچند دور اول مذاکرات که هفته گذشته در عمان برگزار شد، بر تعیین لحن و قالب مذاکرات متمرکز بود؛ اما حالا مقامات آمریکایی گفته‌اند هدف آنها در دور دوم، تدوین یک چارچوب برای نحوه پیشبرد مذاکرات است. حتی وال‌استریت ژورنال، در گزارشی مدعی شد که این دور از مذاکرات معطوف به طراحی جدول زمان‌بندی و چارچوب توافق احتمالی است.

سه موضوع اصلی مذاکره عبارت‌اند از: «۱. درصد غنی‌سازی اورانیوم، ۲. سطح و گستره نظارت‌ها، ۳. میزان و نوع ذخایر هسته‌ای» که هر سه مسئله دارای ابعاد فنی هستند و نیاز به بررسی کارشناسی دارند، بنابراین گزاره این رسانه به‌عنوان اهم موضوعات روی میز دیروز خیلی هم قابل اتکا نیست.

*********

موضوع مذاکرات ایران و آمریکا حالا به نقطه‌ مهمی رسیده است؛ به ‌گونه‌ای که تمام رسانه‌های داخلی و خارجی نه ‌تنها اخبار مربوط به آن را دائماً مخابره می‌کنند بلکه تحلیل‌ها و تفسیرهای گوناگونی در حال انتشار است تا بتوانند ماهیت این روند را واکاوی کنند.

روزنامه‌های اصلاح‌طلب نیز تمام و کنال به تحلیل مذاکرات پرداخته و با نشان دادن خطی به عنوان مسیر پیش‌رو، خواهان مذاکره مستقیم با ترامپ بوده و به واقع بخش فارسی ستاد جنگ روانی آمریکایی‌ها را دارند. روزنامه سازندگی در سیر همین تحیل نوشته است:

ظاهراً مذاکرات زیر یک سقف انجام خواهد شد تا نظر دونالد ترامپ مبنی بر مستقیم بودن مذاکرات نادرست از کار در نیاید اما در عین حال، صندلی مذاکره‌کنندگان مقدار غیرمتعارفی از هم فاصله خواهد داشت تا نظر طرف ایرانی در مورد غیرمستقیم بودن مذاکرات هم تامین شود!

در بخش دیگری از این گزارش آمده است:

مذاکرات روز شنبه در عمان، بیش از آنکه نقطه پایان باشد، آغاز مسیری پرفرازونشیب و نامشخص است. ایران و آمریکا با کوله‌باری از تاریخ پرتنش و منافع متعارض، بار دیگر درحال برداشتن گامی محتاطانه در تاریکی دیپلماسی هستند. موفقیت یا شکست این دور از گفت‌وگوها نه‌ تنها بر سرنوشت دو کشور بلکه بر آینده منطقه خاورمیانه و شاید نظم جهانی تاثیرگذار خواهد بود. چشم‌ها به مسقط دوخته شده است، جایی که دیپلمات‌ها تلاش خواهند کرد تا شاید راهی برای خروج از بن‌بست کنونی بیابند، درحالی که جهان نفس خود را در سینه حبس کرده و منتظر نتیجه این رویارویی سرنوشت‌ساز است.

روزنامه اعتماد نیز مذاکرات شنبه را مقطع حساس خوانده و می‌نویسد:

در مورد اینکه مذاکره مستقیم است یا غیر مستقیم به نظر لازم نیست حساسیتی نشان داده شود. اصرار بر این مساله هم به نظرم فاقد موضوعیت است. بحث مهم این است که ایران و امریکا برای نخستین‌بار بدون حضور ۴یا ۵کشور دیگر در حال گفت‌وگو هستند. همگان می‌دانند که معادله اصلی میان ایران و امریکاست. اروپایی‌ها به محض اینکه مشکلات ایران و امریکا حل و فصل شود، سر و دست می‌شکنند تا با ایران ارتباط داشته باشند. در واقع، موانع امریکایی که برداشته شود، جهان با ایران ارتباط می‌گیرد. اختلاف اصلی بین ایران و امریکاست.

روزنامه هم‌میهن ارگان خبری اصلاح‌طلبان ساختاری نیز پیرامون مذاکرات با لفظی آخر الزمانی نوشته است:

اگر این تجدیدنظر و آمادگی ذهنی وجود نداشته باشد و از طرفی، نگرانی از رویارویی نظامی، مذاکره‌کنندگان ایرانی را به سمت هدف سطح دوم آمریکا از مذاکرات میل دهد، در آن صورت، ماجرا مصداق «آش نخورده و دهان سوخته» می‌شود چراکه در آن وضعیت، کشور برای اجتناب از خطر بروز جنگ، پاره‌ای امتیازات را به طرف مقابل واگذار می‌کند بدون آنکه امتیازات لازم برای کمک به سرمایه‌گذاری و توسعۀ اقتصادی کشور را به دست آورد!

سخنان «دونالد ترامپ» درباره مذاکره مستقیم با ایران آن هم در سطح عالی در اتاق معروف به بیضی در کاخ سفید که «بنیامین نتانیاهو» ‌ نخست وزیر رژیم صهیونیستی را در کنار خود داشت، بسیاری را متعجب کرد و برخی به عنوان بمب خبری از آن یاد کردند اما بعد از مدتی معلوم شد که این موضوع بیشتر به یک شوآف از مردی که همیشه به دنبال دیده شدن است، بوده است. این نمایش در این هوادارانی دارد.

تحرک رسانه‌ای ترامپ را باید در چارچوب جنگ روایت‌ها در عرصه سیاست خارجی ایالات متحده تحلیل کرد. ترامپ می‌کوشد با طرح ادعای مذاکره مستقیم، نه‌تنها ابتکار عمل دیپلماتیک را به نام خود ثبت کند، بلکه ایران را نیز در موضع انفعال قرار دهد؛ موضعی که در آن جمهوری اسلامی به‌عنوان بازیگری غیرمنعطف و مخالف گفت‌وگو معرفی می‌شود.