ویژه های مشرق

*********

کمیته سیاسی جبهه اصلاحات در نامه‌ای اخیر به محمد خاتمی، با توصیف وضعیت کشور به عنوان «خطرناک»، خواستار «بازسازی اصلاح‌طلبی» شده است. پروژه جدید اصلاح‌طلبان مورد توجه روزنامه‌های رادیکال جناج چپ قرار گرفته است، سازندگی در شرح آن نوشته است:

اما باید بدانیم پیش از آن خودمان تغییر کرده‌ایم؛ اما نمی‌پذیریم. ما از نسلی که زندگی آرمانی داشت به نسلی رسیدیم که آرمانش زندگی شده است. باید به سمت بازسازی شیوه فهم و گفت‌وگو با جامعه حرکت کنیم همچنین عقلانیت ارتباطاتی را ترویج دهیم. حکومت باید تکلیف خودش را با جهان بر مبنای منافع ملی ایران در جهت تحقق پیشرفت و توسعه در ایران روشن کند. ایران باید سیاست خارجی خودش را تعدیل و مثل همه کشورهای جهان و مثل کشورهای مخالف آمریکا از جمله چین و روسیه عمل کند.

این روزنامه در ادامه نوشته است:

ایران باید با حفظ فاصله‌ها، مناسباتش را با غرب متعادل کند و دشمنی‌هایش با آمریکا و حتی اسرائیل را تبدیل به خودزنی و تخریب مصالح ملی نکند. ما اصلاح‌طلبان جایی که لازم باشد از دولت دفاع می‌کنیم؛ چون می‌دانیم چه اتفاقاتی افتاد. ولی الان در کلان این نگاه استراتژیک وجود دارد که می‌خواهند دانشگاه را به سمت استقلال ببرند و امیدوارم تا قبل از سال جدید اتفاقات خوبی بیفتد!

روزنامه هم‌میهن هم مدعی شده دولت انتظارات اصلاح‌طلبان را برآورده نکرده است، در بخشی از این گزارش آمده است:

روزها سپری شد و الان قریب به ۵ ماه از پایان جنگ و بیان ضرورت استفاده از این فرصت گذشته است. طی همین روزهای گذشته در کنار نبود گشایش در وضعیت زندگی مردم که بسیاری آن را حتی در صورت وجود عزمی جزم برای تغییر در سیاستگذاری‌ها و اصلاح مسیر نیازمند زمان می‌دانند؛ برخی فعالان سیاسی و مدنی احضار و حتی برخی بازداشت شدند. به عبارتی نه آن هشدارها و ضرورت‌ تغییر در حوزه تصمیم‌گیری‌های کلان اقتصادی و سیاست خارجی به نتیجه‌ای رسیده است و نه به نظر می‌رسد در حوزه اجتماعی و سیاست داخلی قصدی برای دلجویی و اصلاح در رفتار به چشم می‌خورد.

درباره تحرکات جدید جبهه اصلاحات بیان چند نکته مهم ضروری است:

۱- الگوی رفتاری جریان مدعی اصلاحات در بزنگاه‌های سیاسی و انتخاباتی، به یک چرخه تکراری و قابل پیش‌بینی تبدیل شده است؛ چرخه‌ای که در آن به جای مسئولیت‌پذیری، پاسخ‌گویی و اصلاح خطاها، با مجموعه‌ای از فرافکنی‌ها و ساخت روایت‌های انحرافی تلاش می‌شود افکار عمومی از کارنامه واقعی این جریان مخفی بماند.

۲- پزشکیان تاکنون در برابر فشارهای رادیکال مقاومت کرده و بنای تعریف خود به‌عنوان یک هویت مستقل دارد، در آن‌سو هسته سخت اصلاحات می‌کوشد به‌زعم خود با فشار به پزشکیان این محورها را وارد عرصه سیاسی کند.

۳- تأملی برکنش‌های سیاسی- انتخاباتی هسته سخت جریان اصلاحات بیانگر آن است که آنان همچنان بر راهبرد اصلاحات بنیادی(براندازی) تأکید دارند.

۴- اصلاح‌طلبان ساختاری در اقناع افکار عمومی حامیان خود دچار مشکل حاد شده‌اند به همین منظور در تلاش هستند با رفتاری مشابه گروهک نهضت آزادی تکلیف بدنه را مشخص کنند.

۵- شیفت هسته سخت اصلاح‌طلبان به سمت فعالیت اجتماهی نشان می‌دهد که آنان به دنبال آن هستند که خود را محدود به امر سیاسی نکنند. به تعبیری آنان تلاش خواهند کرد توسعه در امر اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، رسانه‌ای و … را نیز دنبال نمایند. هسته سخت اصلاحات همچنین تا اطلاع ثانوی به دنبال ایده گیدنزی است که می‌گوید، گسترش و تعمیق آگاهی‌های میانی در جامعه منتهی به ایجاد فضا، توسط مردم می‌شود!

*********

ساده‌سازی مسئله‌ به شدت پیچیده روابط ایران و آمریکا، مذاکرات و تمام عوامل موثر بر آن، در ذهن و روان مردم ایران و ایجاد این پرسش که «چرا تهران کار ساده‌ای چون مذاکره و توافق با آمریکا را انجام نمی‌دهد» از مهمترین اهدافی است که پشت شایعات مذاکراتی و جنگی مطرح می‌شود تا ابهامی آلوده به ترس در افکار عمومی جامعه ایجاد کند.

روزنامه شرق اما با ساده سازی مذاکره تلاش کرده است با تئوری سازی برای آن جریان سازی کند، در بخشی از یادداشت این رسانه اصلاح‌طلب آمده است:

دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران از ابتدا با رویکردی ایدئولوژیک آغاز شد، اما در دهه‌های اخیر، تلاش‌هایی برای واقع‌گرایی نیز به عمل آمده است. موفقیت‌هایی چون توافق هسته‌ای برجام، حضور در سازمان‌های منطقه‌ای و گسترش روابط با کشورهای محور شرق و همسایه از جمله دستاوردهای دیپلماتیک ایران‌اند. با این حال، ناکامی‌هایی چون خروج یکجانبه آمریکا از برجام، انزوای منطقه‌ای و ناتوانی در بهره‌برداری اقتصادی از توافقات، نشان‌دهنده چالش‌های ساختاری در سیاست خارجی ایران است. عدم توازن میان مؤلفه‌های قدرت، یکی از عوامل اصلی این ناکامی‌ها بوده است. در بسیاری از موارد، پیام‌های متناقض میان نهادهای تصمیم‌گیر، مانع از شکل‌گیری تصویری منسجم از سیاست خارجی ایران شده‌اند.

این روزنامه در ادامه نوشته است:

در جهانی چندلایه، پیچیده و چندوجهی فقط کشورهایی می‌توانند در عرصه بین‌الملل نقش‌آفرین باشند که دیپلماسی را نه به‌ عنوان ابزار فرعی، بلکه به‌ عنوان ستون اصلی سیاست خارجی درک و تقویت کنند. تعادل میان قدرت سخت و قدرت نرم، بازتعریف نقش وزارت خارجه، افزایش ظرفیت دیپلماتیک و اهمیت به جایگاه دیپلماسی اقتصادی و فرهنگی، از جمله راهکارهایی هستند که می‌توانند سیاست خارجی کشورها را از واکنش‌گرایی به کنش‌گرایی سوق دهند.

روزنامه آرمان امروز با توجه به وضعیت ونزوئلا و عراق درباره مذاکره نتیجه‌گیری کرده و می‌نویسد:

واقعیت این است که آمریکا و دولت ترامپ بار دیگر وارد بازی پیچیده‌ای از فریب و ابهام شده‌اند. در دو هفته اخیر در سطح رسانه‌ای و اعلامی چنان سخن می‌گفتند و موضع می‌گرفتند که انگار ونزوئلا به زودی هدف حمله قرار می‌گیرد. این احتمال جدی است، اما هیچ بعید نیست که این تمرکز بر ونزوئلا در بعد رسانه‌ای پوششی برای تدارک حمله به نقطه‌ای دیگر از جهان نیز بوده باشد.

به نظر می‌رسد ساده‌سازی مسئله‌ به شدت پیچیده روابط ایران و آمریکا، مذاکرات و تمام عوامل موثر بر آن، در ذهن و روان مردم و افکار عمومی جامعه ایران، از مهمترین اهدافی است که پشت شایعاتی چون ارسال پیام برای مذاکره پنهان می‌شوند.

در این بازی روانی، آمریکا از موضع صلح ایران را دعوت به مذاکره می‌کند اما ایران آن را نمی‌پذیرد، در این زمین اعلام شده ایران طرفی است که تن به گفت‌وگو و توافق نمی‌دهد و از این رو آمریکا مُحق است!

واقعیت امروز تحولات حکایت از یک اصل مهم دارد؛ آمریکا نگرانی‌های مشروع و منافع ایران را نمی‌پذیرد اما پروپاگاندای رسانه‌ای خود را به گونه‌ای برنامه‌ریزی کرده تا مردم ایران تصور کنند در این عدم پذیرش تهران مقصر است.

در هر بار اعلام خبر مذاکره و تبادل پیام، ناخودآگاه برخی از جامعه ایران دستخوش تحولات عینی و ذهنی شده و انتظارات بالا می‌رود و این صعود با تکذیب خبرسازی‌های جعلی به نزول تبدیل شده و بر ابهام حاکم بر شرایط می‌افزاید.

*********

برخی اخبار حکایت از آن دارد که مهدی کروبی معروف به شیخ فتنه با فرزندان موسوی از لیدرهای نزدیک به منافقین دیدار کرده است، نکته جالب توجه آن است که روزنامه اعتماد نزدیک به حزب اعتمادملی که مواضع کروبی را منتشر می‌کند حتی یک کلمه از نطق اخیر او را چاپ نکرده و به عبارتی آن را سانسور کرده است.

این اظهارات از سوی مهدی کروبی آنچنان خلاف امنیت ملی و دور زا عرف سیاسی است که اصلاح‌طلبان ستادی با ماهیت دولتی حاضر به نشر آن نشده‌اند.

از نگاه این جریان کروبی عنصری تمام شده یا به تعبیر خودشان سوخته است که چیزی جز هزینه اظهارات هزینه‌ساز نمی‌توان نامی روی آن نهاد، در این حزب اعتماد ملی معروف است که کروبی آنچنان از قافله عقب افتاده که گویی تازه از غار بیرون آمده است!

با این جود روزنامه شرق شرحی بر دیدار اخیر کروبی با خانواده موسوی آورده و نوشته است:

فرزندان مهندس میرحسین موسوی به دیدار مهدی کروبی رفتند. در این دیدار مهدی کروبی از مهندس موسوی به‌عنوان «نخست‌وزیر امام و موفق دوران سخت جنگ» و زهرا رهنورد قرآن‌پژوه، به نیکی یاد کرد و گفت: خدمات ارزشمند این دو عزیز بر کسی پوشیده نیست. کروبی در این دیدار با اشاره به حوادث سال ۸۸ گفت هر دوی ما در آن روزها انحراف را دیدیم و برای کشور و انقلاب احساس خطر کردیم. آمدیم تا مانع انحرافی شویم که نطفه‌اش در سال ۸۴ گذاشته شد!

در مورد مواضع اخیر شیخ فتنه بیان چند نکته ضروری است:

۱- مهدی کروبی در دیدار اخیر خود با جمعی از نزدیکان میرحسین موسوی، بار دیگر با ادبیاتی تند، انتقادهایی را متوجه مجلس و رهبری کرد و ادعاهای قدیمی درباره انتخابات ۱۳۸۸ را تکرار نمود؛ اظهاراتی که بیش از آنکه حاوی نکته‌ای تازه باشد، بازتاب همان ذهنیت و لجاجتی است که در سال فتنه، کشور را در بحران برد.

۲- فتنه ۸۸ نه صرفا یک اختلاف انتخاباتی، بلکه آزمونی برای تمکین به قانون و پذیرش رأی مردم بود. در آن زمان، شورای نگهبان طبق قانون، همه شکایات نامزدها را بررسی کرد و رهبر معظم انقلاب در خطبه تاریخی ۲۹ خرداد، به‌ روشنی خواستار آرامش، پیگیری قانونی و پرهیز از التهاب‌آفرینی شدند؛ اما کروبی و هم‌پیمانانش مسیر دیگری را برگزیدند. آنان بدون ارائه سند، مدعی تقلب شدند و با بی‌اعتنایی به قانون، مردم را به خیابان‌ها کشاندند.

۳- حقیقت آن است که مواضع اخیر کروبی را نمی‌توان جدا از وضعیت امروز جریان اصلاح‌طلب تحلیل کرد. این جریان در سال‌های اخیر، به‌ دلیل فاصله گرفتن از بدنه اجتماعی و ناتوانی در ارائه راه‌حل‌های واقعی، در بن‌بست قرار گرفته است. چهره‌هایی مانند کروبی، موسوی و رهنورد دیگر پایگاهی در میان مردم ندارند و تنها با طرح اظهارات جنجالی می‌کوشند خود را زنده نگه دارند، اصلاح‌طلبان رادیکال با دادن نطق به دستور کروبی در حال بازتولید مجدد خود هستند.

*********

جنجال تازه‌ای که پیرامون اظهارات محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی درباره روابط ایران با روسیه از سوی جریانات اصلاح‌طلب شکل گرفت، بار دیگر نشان داد که بخشی از جریان سیاسی کشور هنوز حاضر نیست منطق سیاست خارجی جمهوری اسلامی را در چارچوب «منافع ملی» و نه «جناحی» درک کند.

قالیباف در نطق پیش از دستور خود، از مواضع اخیر حسن روحانی و محمدجواد ظریف که نسبت به روابط ایران و روسیه اظهارات انتقادی مطرح کرده بودند، انتقاد کرد و گفت این سخنان در شرایطی بیان می‌شود که همکاری‌های راهبردی ایران با شرق در حال گسترش است. روزنامه سازندگی در ادامه بالا نگه داشتن موج شرق سیزی نوشته است:

تحلیلگران معتقدند که قالیباف در چند سال اخیر میان دو فشار متضاد گرفتار شده است. از یک‌سو تلاش دارد، چهره‌ای میانه‌رو از خود ارائه دهد تا در آینده سیاسی کشور، گزینه‌ای برای ریاست جمهوری باقی بماند؛ و از سوی دیگر برای حفظ موقعیت‌اش در مجلس، ناچار است با فراکسیون پایداری و نیروهای تندرو مماشات کند.

در ادامه این گزارش آمده است:

به نظر می‌رسد، نطق اخیر او نیز تلاشی بود برای نشان دادن همسویی با گفتمان غالب مجلس یعنی حمایت بی‌قید از روسیه و چین اما نتیجه‌ معکوس داد و حتی در اردوگاه اصولگراها با انتقاد مواجه شد. با صدور اطلاعیه‌ توضیحی مجلس در واقع قالیباف گامی به عقب برداشت؛ بدون آنکه به‌صراحت بگوید، اشتباه کرده اما با حذف نام روحانی و ظریف از متن رسمی نشان داد که از تبعات سیاسی سخنانش آگاه شده است.

درک درست از جایگاه کنونی ایران در نظم جهانی، بدون بازگشت به اصول انقلاب اسلامی ممکن نیست. سیاست «نه شرقی، نه غربی» که از نخستین شعارهای جمهوری اسلامی بود، به معنای نفی وابستگی و پذیرش روابط برابر با همه کشورهاست. ایران نه به دنبال دنباله‌روی از شرق است و نه پذیرای سلطه غرب؛ بلکه هدف آن، برقراری روابط متوازن، برابر و بر پایه منافع ملی است.

بر این اساس، همکاری با چین و روسیه در امتداد منافع جمهوری اسلامی است. این کشورها در سال‌های اخیر، برخلاف اروپا و آمریکا، در حوزه‌های حیاتی مانند انرژی، فناوری، تجارت و امنیت، در کنار ایران ایستاده‌اند و از مواضع ضدایرانی واشنگتن حمایت نکرده‌اند. طبیعی است که توسعه این روابط، بخشی از راهبرد کلان تهران برای مقابله با فشارهای غرب و تقویت جایگاه کشور در نظم چندقطبی جهان باشد.

بااین‌حال، جریان غرب‌گرا در داخل کشور همچنان درکی خطی و تک‌بعدی از سیاست خارجی دارد. از نگاه آنان، تعامل با غرب مترادف پیشرفت است و هرگونه همکاری با شرق، به معنای انزوا و عقب‌ماندگی. این دوگانه‌سازی ساده‌انگارانه، در عمل کشور را از ظرفیت‌های متنوع بین‌المللی محروم کرده و موجب شده بسیاری از فرصت‌های اقتصادی و فناورانه، به دلیل تردید در تصمیم‌گیری یا ترس از واکنش غرب، از دست برود.

۱۱۵ محکوم امنیتی در تهران تاکنون مشمول عفو معیاری شده‌اند. این خبری است که روز گذشته سخنگوی دستگاه قضایی در نشست خبری با حضور رسانه‌ها آن را رسانه‌ای کرده است. خبری که بازخوردهای فراگیری در فضای عمومی و حقوقی کشور پیدا کرد و به عنوان یک اقدام اصلاحی در دستگاه قضایی مورد توجه قرار گرفت. روزنامه اعتماد با استقبال از اقدامات قوه قضائیه نوشته است:

در واقع برخورد قوه قضاییه با منتقدان و مخالفان سیاسی مهم‌ترین ویترین دستگاه قضایی است. به عنوان یک عضو از جامعه حقوقی کشور از آقای اژه‌ای و مسوولان دستگاه قضایی به خاطر این اقدام قدردانی کرده به استقبال آن رفته و با این نگاه و این رویکرد همراهی می‌کنم. اما در عین حال معتقدم نکاتی درباره مباحث مرتبط با عفو چهره‌های سیاسی وجود دارد که باید به آنها توجه شود.

طبق بند ۱۱ از اصل ۱۱۰ قانون اساسی، عفو محکومان و تخفیف مجازات آنان، پس از پیشنهاد ریاست محترم قوه قضاییه با مقام معظم رهبری است.

*********

در پی اتهام مطرح‌شده علیه پژمان جمشیدی و بازداشت موقت او به‌دلیل شکایت شاکی خصوصی، دادگاه تجدیدنظر با نقض قرار بازداشت، دستور صدور قرار تأمین متناسب‌تری را صادر کرد.

ماجرای مرتبط با این بازیگر سینما و تلویزیون مورد توجه روزنامه‌های مختلف بوده است، هم‌میهن که نزدیک به اصلاح‌طلبان تندرو است در شماره امروز خود با شاکی پرونده گفتگو کرده است.

اما نکته قابل توجه تصویر مورد استفاده در جلد روزنامه است که تناسبی با شاکی ندارد، در این تصویرسازی عجیب شاکی با چادری نازک همراه با نمادهایی چون لاک ناخن دیده می‌شود که کاملا برخلاف وضعیت ظاهری شاکی و مستندات موجود در پرونده است.

این تصویر سازی طبعتا از ذهنی بیمار بیرون آمده و اهانت به این نماد مقدس محسوب می‌شود، و به‌گونه‌ای تصویر ساخته شده که گویی شاکی پرونده زنی با رعایت همه مسائل شرعی است که در دام جمشیدی افتاده است!

در هفته گذشته غلامحسین کرباسچی با اتهام زنی دروغین مدعی شد که سازمان اطلاعات سپاه بی‌دلیل خبرنگاران روزنامه هم‌میهن به ویژه خبرنگاران گروه اجتماعی این روزنامه را احضار قضایی کرده است، کرباسچی که خود را مدعی راعایت مسائل شرعی نیز می‌داند به این موضوع توجه کند که آنچه در در روی روزنامه او امروز نقش بسته مشتی از نمونه خروار بحران هویتی در تحریریه آن رسانه است!

روزنامه آرمان امروز در شماره امروز خود مدعی شده که پزشکیان از نظر سیاسی عوض شده است، در بخشی از این روایت آمده است:

از نظر شخصیتی ایشان(پزشکیان) هیچ تغییری نکردند اما از نظر سیاسی و وعده‌هایی که به مردم داده بودند تغییر کرده است. واقعیت این است که من باور نداشتم که آقای پزشکیان خلف وعده کنند و امانت‌دار وعده‌هایی که در زمان انتخابات دادند نباشند. ایشان به خاطر اینکه با کسانی رقابت کرد که کشور را به بن‌بست رسانده بودند و جمهوریت نظام را از بین برده بودند مورد حمایت مردم و نخبگان قرار گرفت. به همین دلیل ما انتظار نداشتیم فردای پیروزی در انتخابات پزشکیان به این همین افراد میدان بدهد و با آنها در یک مسیر قرار بگیرد. امروز شرایط به شکلی است که اغلب اعضای کابینه و نزدیکان آقای پزشکیان در دولت به شکلی رفتار می‌کنند که اصلا انتخاباتی در کشور برگزار نشده و تنها اتفاقی که رخ داده این است که به جای مرحوم رئیسی آقای پزشکیان به عنوان رئیس‌جمهور انتخاب شده‌اند.

واضح است که اصلاح‌طلبان تندرو که منافع خود را همسو با پزشکیان نمی‌بینند در تدارک آن هستند که عبور از پزشکیان را کلید بزنند، به زودی سخنانی چون نامزد اجاره‌ای و نیابتی را خواهید شنید.

باید به این دسته افراد تاکید کرد که پزشکیان عوض نشده این جریان رادیکال است که تطبیقی میان اهداف خود و دولت نمی‌بیند، این عبور با بهانه جویی از عارف شروع شده و حالا به خود رئیس‌جمهور رسیده است.