پرتاب گر عمودی

به گزارش خبرنگار مجاهدت به نقل از سرویس دفاع و امنیت مشرق، حمل و پرتاب موشک های کروز و بالستیک با ماموریت ها و در بردهای مختلف، امری مهم برای شناورهای سطحی و زیر سطحی در جهان محسوب می‌شود و در چند دهه اخیر، ماموریت هایی مثل بحث حمل و پرتاب موشک های بالستیک مورد توجه نیروهای دریایی مهم جهان قرار گرفته است. البته همچنان شلیک موشک های کروز گزینه جذابی برای شناورهای سطحی و زیر سطحی هستند و به غیر از بحث موشک های ضد کشتی، موشک های کروز برد بلند حمله به اهداف زمینی از گزینه های مورد استفاده توسط برخی از کشورها محسوب می شوند. آمریکا، روسیه، فرانسه و چین از جمله کشورهایی هستند که شناورهای سطحی خود را نیز به این کلاس از موشک ها مجهز کردند. انواع مختلفی از موشک های کروز حمله به اهداف زمینی امروزه در بازار صادرات وجود دارد و به مشتریان مختلفی عرضه می شود.

بیشتر بخوانید:

۴ رکن ساخت نسل مدرن‌تر ناوهای رزمی در کشور بالاخره کامل شد/ ایران با «نگین» به باشگاه دارندگان «Frigate» می‌پیوندد +عکس

دست قدرتمند «ابومهدی» برای افزایش شعاع بازدارندگی جمهوری اسلامی/ ایران چهارمین قدرت مهم موشکی جهان در عرصه کروزهای ضدکشتی+عکس

برنامه تجهیز زیردریایی و ناوشکن‌ها به موشک‌های بالستیک

اما موضوع حمل و شلیک موشکهای بالستیک توسط شناورهای نظامی، از اهمیت بیشتری برخوردار بوده و کمتر کشوری در دنیا توانسته وارد این باشگاه نظامی شود. در خصوص دستیابی نیروهای مسلح کشورمان به چنین قابلیتی، گمانه زنی ها و بحث های مختلفی وجود داشت تا اینکه در روزهای گذشته، فرمانده نیروی دریایی ارتش گفتگویی را با یکی از رسانه های داخلی انجام داده و در آن، نشانه هایی از تحول دیدگاه نیروهای مسلح کشورمان در زمینه استفاده و عملیاتی کردن موشکهای بالستیک به چشم می خورد. در این گفتگو امیر دریادار خانزادی اعلام می کند که ” نوع دیگر این موشک عمودپرواز که کروز هم نیست از نوع بالستیک است و در آینده از آن ها برای ناوشکن‌های سنگین‌تر و زیردریایی‌های سنگین‌تر استفاده خواهیم کرد چون ما انواع موشک بالستیک در خشکی داریم و بردن موشک بالستیک از خشکی روی شناور و زیردریایی برای ما محدودیتی ندارد. “

این فرمانده بلند پایه نیروهای مسلح در جای دیگری از صحبت های خود در خصوص موشک کروز بلند نیز این گونه می گوید: “موشک کروز دریایی شهیدابومهدی که برای نیروی‌دریایی ارتش طراحی شد و با موفقیت تست خود را انجام داد و بیش از هزار کیلومتر پرواز کرد، یک موشک قابل برنامه‌ریزی است یعنی اگر بخواهید این موشک در نقطه‌ای بچرخد می‌تواند این کار را انجام دهد و طبق برنامه و مسیر تعریف شده به سمت هدف برود. ” با توجه به اینکه موشک های کروز جدید برد بلند برای شناورهای سنگین سطحی و زیر سطحی نداجا از گونه ابومهدی خواهند بود که پیش از این نیز فرمانده نیروی دریایی ارتش به آنها اشاره کرده بود اما بحث موشک های بالستیک در شناورهای سطحی و زیر سطحی مبحثی متفاوت و جدیدی است که نیازمند توجه بیشتر است.

دست های بالستیک برای شناورهای جدید نداجا

موشک های بالستیک برای شلیک از زیردریایی بحثی معمول تر و با سابقه تر در دنیا هستند که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت اما بحث کم سابقه تر، حمل و پرتاب موشک های بالستیک از شناورهای سطحی است. اگر به صورت رسمی بخواهیم حساب کنیم هیچ موشک بالستیک به صورت عملیاتی از کشتی ها پرتاب نمی شود ولی آزمایش های موفقی در این خصوص در جهان صورت گرفته است. آمریکا در سال ۱۹۴۷ میلادی یک آزمایش از روی ناو هواپیمابر میدوی با یک موشک بالستیک وی ۲ غنیمتی از آلمان انجام داد و بعد از آن نیز صحبت هایی برای مجهز کردن برخی از نبرد ناوها و ناوهای هواپیمابر قدیمی مطرح شد که با توسعه موشک های زیردریایی پرتاب این مسئله برای همیشه به بایگانی پیوست.

آزمایش موشک وی ۲ از روی عرشه ناو هواپیمابر میدوی در سال ۱۹۴۷

مورد بعدی تلاش هندوستان برای شلیک موشک های بالستیک کوتاه برد از کشتی های جنگی بود. هندی ها بین سالهای ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۸ هفت آزمایش با موشک بالتسیک کوتاه برد Dhanush انجام دادند که اکثر موفق بوده است. این آزمایش ها از شناورهای مختلفی مثل ناوهای گشتی کلاس  Sukanya یا ناوهای کلاس Rajput انجام داده است. این موشک بنا به میزان وزن سر جنگی که می‌تواند از نوع عادی یا هسته ای باشد می تواند تا ۷۵۰ کیلومتر برد داشته باشد. البته در نهایت هم هندی ها به دنبال عملیاتی کردن این طرح نرفتند.

آزمایش موشک Dhanush  توسط نیروی دریایی هند

تجربه دیگر دیده شده در این زمینه در زمینه موشک های تاکتیکی LORA رژیم صهیونیستی است که البته در آن مورد از روی یک کشتی باربری و با حضور یک حامل سنگین متحرک شلیک آزمایش شد. این مورد البته به دلیل تفاوت کلی شناور آنچنان در این دسته بندی قرار نمی گیرد. در عین حال برخی از منابع چینی نیز اعتقاد دارند که رزم ناوهای سنگین تایپ ۰۵۵ این کشور نیز در آینده توانایی حمل و پرتاب موشک های بالستیک ضد کشتی را خواهند داشت. هنوز اطلاعات خاصی نیز در این زمینه در دسترس نیست.

شلیک آزمایشی موشک LORA از یک کشتی تجاری

طرح گرافیکی موشک بالستیک پرتاب شونده از رزم ناوهای تایپ ۰۵۵ ارتش چین

اما برای نیروی دریایی ارتش و رسیدن به این مرحله که شناورهای سطحی به موشک های بالستیک مجهز شوند با چند چالش رو به رو هستیم. نکته مهم مربوط به صحبت های فرمانده نیروی دریایی ارتش است که مربوط به استفاده از پرتابگرهای عمودی برای شناورهای سطحی جهت شلیک موشک های بالستیک است. آنچه تا به امروز در آزمایش های موشک های بالستیک در دنیا مشاهده شده حمل یک موشک روی شناور و پرتاب آن بوده است. البته نصب یک سلول پرتاب عمودی در سایز موشک های بالستیک (حتی مدل های با برد کم موشک فاتح ۱۱۰ برای نمونه) به عنوان یکی از کوتاه ترین موشک های ایرانی از نظر طول و کم قطر ترین آنها، فضای بسیار بیشتری را به نسبت موشک های سلول پرتاب کروز یا ضد هوایی طلب می کند.

پرتابگرهای موشک بالستیک قاره پیما در زیردریایی کلاس دلتا ۴ ساخت شوروی سابق

سلول پرتاب عمودی مارک ۴۱ مخصوص پرتاب موشک های کروز و ضد هوایی ساخت آمریکا

البته این فرض، صرفا در خصوص این موشک کوچک بوده و در صورت استفاده از موشک های بزرگتر بالستیک مشخصا به یک طراحی کاملا جدید و البته بسیار بزرگ و سنگین نیاز خواهد بود. یکی دیگر از چالش ها، بحث آموزش خدمه در حوزه نگهداری و عملیات موشک های بالستیک است که تا به امروز صرفا در نیروی هوافضای سپاه وجود داشته و حالا نیروی دریایی ارتش هم به آن اضافه شود.

موشک بالستیک فاتح ۱۱۰

به نظر می رسد حرکت منطقی در این زمینه، طراحی نسل جدیدی از بالستیک ها برای عملیات دریایی باشد. نمونه این بحث را در گونه های زیردریایی پرتاب خارجی نیز مشاهده می کنیم که موشک به نسبت گونه های زمین پرتاب در همان برد و قدرت حمل از اندازه کوچک تری برخوردار است. این مسئله یک چالش مهندسی بزرگ را در مقابل طراحان ایرانی قرار خواهد که البته در صورت رسیدن به آن (که با توجه به تجارب نیروهای مسلح و صنایع دفاعی، امر شدنی است) تقریبا می توان گفت در حوزه موشک های نظامی به طور کامل آخرین مراحل طی شده و ایران در رده کشورهای ابرقدرت در حوزه موشکی، جایگاه ویژه ای خواهد داشت.

در حوزه موشک های بالستیک زیر دریایی پرتاب اما بحث های دیگری مطرح می شود. رسیدن به این توانایی در نیروی دریایی ارتش، به این معنی است که نداجا به عنوان اولین نیرو در سازمان ارتش جمهوری اسلامی ایران عهده دار بخشی از ماموریت بازدارندگی استراتژیک کشور خواهد بود؛ مسئله ای که تا پیش از این به صورت کلی در اختیار نیروی هوافضای سپاه بود. وارد شدن به بحث زیردریایی های حامل موشک بالستیک دارای نکات مثبت و البته چالش های خاصی نیز است. زیردریایی های حامل موشک بالستیک در حقیقت دارای بالاترین درصد بقاء پذیری در مقابل یک حمله متقابل دشمن بوده و برای نمونه در حال حاضر کشورهایی مثل روسیه، چین و آمریکا با داشتن طیف وسیعی از موشک های بالستیک زمین پرتاب ثابت زیر زمینی و متحرک روی زمین، در کنار بمب افکن های استراتژیک مجهز به موشک های کروز و در عین حال داشتن یک جغرافیای بسیار وسیع، همچنان زیردریایی های اتمی حامل موشک بالستیک را به عنوان یکی از اصلی ترین عنصر بازدارندگی به حساب آورده و آنها را بقاء پذیر ترین بخش از توان مقابله خود با دشمنان می دانند.

البته این سطح بالا از توان بازدارندگی متقابل به آسانی بدست نیامده و سطح بالایی از فناوری خصوصا در بحث پنهانکاری شامل کاهش سیگنال های صوتی چه از بدنه و چه از پروانه های سیستم پیشران می طلبد. بحث بعدی این که معمولا به دلیل اندازه و وزن بیشتر و نیاز به ماندن بیشتر در عمق آب در نهایت کشوری که برنامه رسیدن به زیردیایی های حامل موشک بالستیک دارد نیاز به رسیدن به بحث راکتورهای هسته ای برای تامین نیروی شناورهای خود را خواهد داشت. این کلاس از زیردریایی ها با استفاده از پیشران های دیزل الکترونیک نیز قابل اجرا خواهد بود ولی مباحثی مثل میزان موشک قابل حمل یا زمان ماندگاری زیر آبی بسیار کمتر از یک زیردریایی اتمی خواهد بود.

بحث سیستم های ارتباطی، سیستم های پرتاب عمودی سرد برای موشک های زیردریایی پرتاب که شامل پوشاندن موشک در یک لایه از هوا تا خروج آن از زیر آب هستند، توسعه آلیاژهای ویژه برای تحمل فشار آب در عمق های بالا و بسیاری مسائل دیگر که نوشتن آن از حوصله این مطلب خارج است، همه و همه دست به دست هم می دهند تا زیردریایی های حامل موشک های بالستیک را تبدیل به یکی از پیچیده ترین ماشین هایی کنند که بشر تا به امروز ساخته است. در حقیقت باید گفت آنچه نداجا برای آن برنامه ریزی کرده به نوعی رسیدن به نهایت علوم دریایی در بسیاری از بخش ها است و به نوعی یک انقلاب تکنولوژیک در کشور ما محسوب می شود. محصول نهایی این طرح در حقیقت یک انقلاب فناوری نه فقط برای نیروی دریایی ارتش یا صنایع دفاعی بلکه برای کل صنعت کشور محسوب می شود و جمهوری اسلامی ایران را به صف اول در جهان در بسیاری از فناوری های روز دنیا می رساند.