به گزارش مجاهدت از مشرق، اوایل زمستان بود؛ سرما به شدت حس می‌شد. مدت‌ها بود به فکر خرید کتاب بودم؛ ترس و دلهره از سرماخوردگی را کنار گذاشتم و راهی خیابان انقلاب شدم.
آرام آرام در خیابان انقلاب قدم برمی‌داشتم و با حسرت به کتاب‌فروشی‌ها و مغازه‌هایی که خالی از جمعیت بود نگاه می‌کردم، یادش بخیر روزی اینجا پر بود از دانشجویان و مردمانی که به عشق خرید کتاب در آن قدم می‌گذاشتند؛ اما این‌بار انقلاب رنگ و بوی دیگری داشت، دیگر نه صدای بساط کنندگان کتاب‌های قدیمی به گوش می‌رسید و نه خبری از صدای همهمه اکیپ‌های دانشجویی بود.
فکر کردن به این روزها مرا به کلافگی می‌کشاند، سعی کردم با گشتن به دنبال کتاب مورد نظرم مسیر فکری خود را تغییر دهم، وارد کتابفروشی شدم؛ انگار فروشنده به جای فروش کتاب به دنبال کسی می‌گشت که با او درد دل کند؛ محو کتاب‌ها بودم که فروشنده با صدای دردمندی گفت کرونا اوضاعمان را به هم ریخت، هنوز هم درست نشده، دیگر نه خریدی داریم و نه فروشی!
کمی پای دردل این فروشنده نشستم، می‌گفت: «با شیوع ویروس کرونا اوضاع کاسبی‌مان به شدت نابسامان شد و ترم بهمن و مهر فروش‌مان کمتر از یک سوم سال قبل شد؛ حتی برخی مواقع دانشجویان سراغ کتاب‌های دست دوم را از ما می‌گرفتند، یا اینکه چند دانشجو مقداری پول روی هم می‌گذاشتند تا کتابی را تهیه کنند و با هم استفاده کنند، که حتی دیگر خبری از این قشر دانشجویان هم نیست.»
با خود گفتم: واقعاً یک ویروس میکروسکوپی چگونه توانسته اینگونه جهان را تحت تأثیر قرار دهد. کتابم را از فروشنده تحویل گرفتم و از مغازه خارج شدم که ناگهان تیزرهای تبلیغاتی نگارش پایان‌نامه روی زمین و دیوار توجهم را به خود جلب کرد.
کمی جلوتر رفتم، مرد میانسالی تابلویی زرد رنگ در دست داشت که رویش نوشته بود مشاوره، پایان‌نامه، تضمینی.
به سراغش رفتم تا برای نوشتن پایان‌نامه از وی راهنمایی بگیرم، به سرعت تابلوی کوچکی که در دست داشت را پشت صندلی‌اش قرار داد و مرا به سمت مؤسسه علمی پژوهشی که در طبقه سوم یکی از ساختمان‌های قدیمی خیابان انقلاب بود هدایت کرد.
* دیتا، مصاحبه و پرسشنامه به عهده دانشجو است
خانم منشی در را باز کرد، وارد مؤسسه شدم. از او خواستم تا اطلاعات کافی درباره نحوه نوشتن پایان‌نامه در اختیارم قرار دهد که خطاب به من گفت: اصولاً یکی، دو روزه موضوع را تحویل می‌دهیم و بعد از تأیید استاد، شروع به نوشتن پروپزال می‌کنیم که حدوداً دو هفته زمان می‌برد؛ همچنین فصل‌های یک، دو و سه که در رشته‌های مدیریتی هستند با هم نوشته می‌شوند و بعد فصل‌های چهار و پنج انجام می‌شود؛ البته اگر کار نیاز به دیتا، مصاحبه یا پرسشنامه داشته باشد برعهده دانشجو است.
می‌پرسم چطور تضمین می‌کنید که در جلسه دفاع لو نرود که پایان‌نامه را شخص دیگر نوشته است؟ می‌گوید: موضوع یونیک است و منابع کار هم از ۳۰-۲۰ مقاله معتبر برداشته می‌شود؛ همچنین پایان‌نامه را فصل به فصل تحویل می‌دهیم و تا استاد فصلی را تأیید نکند سراغ فصل بعد نمی‌رویم. موضوع انتخابی را هم با نرم‌افزارهایی که در بازار وجود دارد چک می‌کنیم تا از تکراری نبودنش خیالتان راحت شود.
در مورد هزینه‌ها که می‌پرسم می‌گوید: قیمت‌ها در رشته علوم انسانی بین ۶ تا ۹ میلیون تومان است و مبلغ دریافتی را با توجه به سختی فصل‌ها سرشکن می‌کنیم که باز بستگی به موضوع تحقیق و کمی و کیفی یا محتوایی بودن آن دارد.
خانم منشی ادامه می‌دهد: هزینه انجام پایان‌نامه برای دوره کارشناسی ارشد و دکتری با هم فرق دارد و حدود ۵ تا ۵.۵ میلیون تومان است و بستگی به همکاری استاد و دانشجو دارد.
* هزینه نگارش پایان‌نامه و رساله دانشگاه‌های شهید بهشتی، تهران و علوم و تحقیقات گران‌تر است
با پرس‌وجو به مؤسسه دیگری رفتم که روی درب ورودی‌اش نوشته بود کتابفروشی؛ از دیدن چنین عنوانی کمی متعجب شدم، با خود گفتم مؤسسه پژوهشی یا کتابفروشی؟ با سردرگمی وارد شدم. مرد جوانی پشت میز نشسته بود از وی نیز درباره نحوه نگارش و ارائه پایان‌نامه توسط این مؤسسه پرسیدم که همانند مؤسسه قبلی جواب داد.
وی گفت: فارغ‌التحصیل دکتری شیمی و ۸-۷ سالی هست که در زمینه نگارش و ارائه پایان‌نامه فعالیت می‌کند.
درباره هزینه تمام شده رساله دکتری گفت: معمولاً هزینه نگارش در رشته‌های علوم انسانی ۱۲ تا ۱۸ میلیون، رشته‌های فنی و مهندسی نیز با توجه به موضوع چیزی حدود ۲۵ تا ۳۲ میلیون تومان برای دانشجو آب می‌خورد.
اما بعد از مکث کوتاهی به نام دانشگاه‌های تراز اول کشور اشاره می‌کند: هزینه نگارش پایان‌نامه برای دانشجویان علوم تحقیقات، شهید بهشتی و تهران به دلیل سخت‌گیری و اصلاحیه‌هایی که از سوی اساتید می‌خورد یک مقدار بیشتر بیشتر است.
به شدت کنجکاو شده بودم، درباره تکراری بودن پایان‌نامه گفت: به هیچ عنوان موضوع کپی نیست؛ به طوری که موضوع از منابع، سایت‌ها و مقالات خارجی معتبر ترجمه و استخراج می‌شوند و این مقالات باید حداکثر از سال ۲۰۱۸ به بعد منتشر شده باشند تا مورد قبول اساتید قرار بگیرند.
* برگزاری کلاس توجیهی قبل از دفاع
هوا رو به تاریکی می‌رفت و من همچنان به راهم ادامه می‌دادم، مجداً به سراغ مؤسسه دیگری که در زیرزمین یک کتابفروشی بود رفتم. خانم منشی سعی کرد تمام مراحل کار را به خوبی برایم توضیح دهد که در این میان متوجه شدم سبک کار این مؤسسه کمی متفاوت‌تر است و در پروسه انجام کار به صورت حضوری و غیرحضوری پژوهشگر در اختیار دانشجو قرار می‌دهند، برای روز دفاع طبق فرمت دانشگاه پاورپوینت و کلاس توجیهی ۴۰ تا ۶۰ دقیقه در نظر می‌گیرند تا دانشجو بتواند به راحتی دفاع کند، البته هزینه‌ها کمی گران‌تر از سایرجاهاست.
* از پایان‌نامه‌نویسی برای دانشجویان به تدریس رسیدم
از مؤسسه خارج شدم و روی صندلی که در راهروی زیرزمین بود نشستم، خانم جوانی به سمتم آمد و تراکت تبلیغاتی درباره پایان‌نامه و مقاله روی کیف دستی‌ام گذاشت؛ به سرعت درباره مؤسسه سوال کردم که گفت: یک تیم پژوهشی ۵ نفره هستیم که در حوزه‌های مختلف فعالیت می‌کنیم.
گفت: کارشناس ارشد سازه است و چند سالی به عنوان کارمند مشغول کار بوده اما به دلیل عدم پرداخت حقوق و مزایا مجبور به تغییر شغل شده که در این میان با مؤسسات علمی پژوهشی آشنا و شروع به کار کرده است.
اما فعالیت این خانم هم کمی متفاوت‌تر است. وی در نخستین ماه‌های آغاز به کارش برای دانشجویانی که به سراغش می‌رفتند صرفاً پایان‌نامه می‌نوشته، بدون اینکه اصلاحیه زیادی از سوی استاد بخورد؛ بعد از مدتی دانشجویان می‌آمدند و می‌گفتند زمانی که مطالب را به استاد ارائه می‌دهیم، استاد به سرعت متوجه می‌شود که این کار تحقیقی و پژوهشی ما نیست.
وی گفت: با چند نفر از اساتید دانشگاه تهران و آزاد در ارتباط هستم و آنها دانشجویان را به من معرفی می‌کنند تا روش انجام پایان‌نامه را به آنها آموزش دهم. برای هر مرحله از کار حدود ۱۰۰ تا ۱۵۰ هزار تومان از دانشجویان دریافت می‌کنم. اساتید نیز از من درخواست می‌کنند که کمک حال دانشجویان باشم و فقط بیان مسأله، اهداف و تحقیق و مابقی مراحل را به آنها یاد بدهم. در حال حاضر از اینکه صرفاً کار آموزش انجام می‌دهم بسیار خوشحالم و این کار باعث می‌شود انگیزه و انرژی بیشتری در کارم داشته باشد.
پرسیدم معمولاً چه پایان‌نامه‌هایی دشوارتر است و آیا دانشگاه تاثیری در قیمت دارد؟ گفت: پایان‌نامه‌هایی که کار تحلیلی داشته باشد، سخت‌تر است ولی پایان‌نامه‌هایی که بخش عمده‌اش را کار با نرم افزار تشکیل می‌دهد، ساده است. دانشگاه هم تأثیری روی قیمت ندارد، چون در برخی از واحدهای دانشگاه آزاد و پیام‌نور به همان اندازه که در دانشگاه‌های سراسری در جلسه دفاع سخت‌گیری می‌شود، حساسیت وجود دارد.
با توجه به مشکلات و دغدغه‌هایی که برخی دانشجویان برای ارائه پایان‌نامه دارند برخورد با تقلب و فروش مقاله و پایان‌نامه، یک اقدام فرهنگی مثبت تلقی شده و کار بسیار درستی است که با متخلفان و ترویج‌کنندگان کپی‌کاری و فروش پایان‌نامه برخورد جدی شود.
هر چند که معاونت حقوقی وزارت علوم هر ماه آماری از بسته شدن موسساتی می‌دهد که برای دانشجویان پایان‌نامه می‌نویسند و تخلف می‌کنند اما یکی از راه‌های مؤثر برای جلوگیری از کپی کاری پایان‌نامه‌ها، استفاده از نرم‌افزارهای موجود برای کنترل پایان‌نامه‌ها است که با ورود یک مقاله به این نرم افزار نشان می دهد آیا این مقاله تکراری است یا خیر؛ اساتید با کنترل پایان نامه و شناخت دانشجو به راحتی می‌توانند متوجه کپی کاری یا تقلب دانشجوها در دانشگاه شوند که لازمه آن توجه بیشتر به دانشجوهاست.
