به گزارش مجاهدت از مشرق، کبد سالم در مقابله با عفونت به به بدن کمک می کند، خون را تمیز کرده و در سوخت و ساز بدن نقش دارد. همچنین در صورت آسیب دیدن می تواند خود را ترمیم کند. اگر کبد نتواند وظیفه خود را به درستی انجام دهد، می تواند منجر به بروز یک وضعیت جدی و خطرناک شود.
درد کبد می تواند انواع مختلفی داشته باشد. بیشتر افراد آن را به صورت احساس کسل کننده و ضربان دار در قسمت فوقانی شکم احساس می کنند. درد کبد همچنین می تواند مانند احساس چاقویی باشد که نفس شما را می گیرد. گاهی این درد با تورم همراه است و گاهی افراد احساس درد کبدی را در پشت یا تیغه راست شانه خود احساس می کنند.
درد کبد می تواند به دلایل مختلف به وجود آید. درد کبد همچنین می تواند نشان دهنده سیروز کبدی، سندروم ری، سرطان کبد و هموکروماتوز باشد.
گاهی اوقات دردی که در همان ناحیه عمومی کبد احساس می شود در واقع به دلیل وجود مشکلاتی در کیسه صفرا، لوزالمعده یا کلیه ایجاد می شود.
تشخیص زودهنگام علت اصلی درد و درمان به موقع آن بسیار مهم است. طبق مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC)،۴.۵ میلیون بزرگسال در ایالات متحده تشخیص بیماری کبد یا ۱.۸٪ از جمعیت را دارند.
اگر صبح بعد از یک وعده غذایی سنگین یا یک شب نوشیدن الکل دچار درد کبد می شوید، مقدار زیادی آب بنوشید. سعی کنید از خوردن غذاهای چرب یا سنگین برای چند روز خودداری کنید و صاف بنشینید تا کبد تحت فشار قرار نگیرد.
اگر درد بیش از چند ساعت ادامه داشت، باید با پزشک خود مراجعه کنید. اگر تهوع، سرگیجه یا توهم همراه با درد کبدی دارید، ممکن است به مراقبت های اضطراری نیاز داشته باشید.
چنانچه یکی از علائم زیر را دارید، فورا به پزشک مراجعه کنید:
درد شدید، به‌ویژه در ناحیهٔ شکمی
تب و لزر
رنگ تیرهٔ ادرار
مدفوع کم‌رنگ
خون در مدفوع
مدفوع سیاه
حالت تهوع و استفراغ
کاهش وزن
رنگ متمایل به زرد پوست
احساس درد در شکم، وقتی لمس می‌شود
تورم پاها، شکم و قوزک پا
احساس خارش پوست
خستگی مزمن
بی اشتهایی
بیش از ۱۰۰ نوع بیماری کبدی وجود دارد که موجب درد کبد می‌شوند. درادامه به برخی از این بیماری‌ها اشاره می‌کنیم:
۱. التهاب مجاری صفراوی (کلانژیت)
در این بیماری، مجاری صفراوی، که صفرا را از کیسهٔ صفرا به رودهٔ باریک انتقال می‌دهند، ملتهب می‌شوند. معمولا نوعی عفونت باکتریایی این التهاب را به‌وجود می‌آورد. عفونت کلانژیت (Cholangitis) به سیستم مجاری صفراوی فشار وارد می‌کند و به‌طور معمول نشانهٔ وجود انسداد یا گرفتگی در این سیستم است. التهاب مجاری صفراوی ممکن است بر اثر سنگ، تومور، لخته خون یا عفونت باکتریایی به‌وجود آید.
۲. هپاتیت
هپاتیت به معنی التهاب کبد است. شایعترین علت آن ویروس می باشد، اما سایر علل شامل مصرف زیاد الکل، سموم، برخی داروها و برخی شرایط پزشکی است.
ویروس هپاتیت انواع مختلفی دارد. طبق CDC، متداول ترین انواع هپاتیت ویروسی در ایالات متحده هپاتیت A، هپاتیت B و هپاتیت C است.
هپاتیت B، C و D باعث هپاتیت مزمن می شود که در نهایت می تواند منجر به سیروز، نارسایی کبد وسرطان کبد شود.
هپاتیت A در مدفوع فرد آلوده دیده می شود و از طریق مصرف آب یا غذای آلوده منتقل می شود.
هپاتیت B از طریق قرار گرفتن در معرض مایعات بدن مانند خون و منی منتقل می شود.
هپاتیت C از طریق خون آلوده یا گاهی انتقال جنسی منتقل می شود.
هپاتیت D یک عفونت ثانویه است که فقط کسانی را مبتلا می کند که به هپاتیت B مبتلا هستند.
هپاتیت E از طریق مصرف آب یا مواد غذایی آلوده منتقل می شود.
هپاتیت خود ایمنی، یعنی زمانی که سیستم ایمنی بدن به سلولهای کبدی حمله می کند.
هپاتیت می تواند حاد به معنی ناگهانی و کوتاه مدت و یا مزمن، به معنی طولانی مدت و مداوم باشد.
۳. آبسه کبدی
آبسه کبد، کیسه مایع آلوده یا چرک است که در کبد تشکیل می شود. عفونت از برخی میکروب ها مانند باکتری ها، انگلی ها یا قارچ ها می تواند باعث ایجاد آبسه شود. آبسه می تواند به بافت اطراف آسیب برساند و منجر به خونریزی، عفونت های اضافی و حتی مرگ شود. درمان ممکن است شامل یک داروی آنتی بیوتیک یا ضد قارچ باشد و آبسه تخلیه شود. آزمایش های پیگیری تصویربرداری از کبد به طور معمول برای اطمینان از از بین رفتن آبسه و آسیب دائمی انجام نمی شود.
۴. سیروز
سیروز کبدی جای زخم جبران ناپذیر کبد است. کبد به دلیل آسیب طولانی مدت به آرامی بدتر می شود و قادر به کار صحیح نمی شود. با گذشت زمان، بافت اسکار جایگزین بافت سالم کبد می شود و این می تواند مانع جریان خون از طریق کبد شود. کبد سالم می تواند سلول های آسیب دیده خود را بازسازی کند. اگر آسیب خیلی شدید یا طولانی مدت باشد، کبد نمی تواند به طور کامل خود را ترمیم کند و در عوض بافت اسکار ایجاد می کند.
سیروز به تدریج اتفاق میفتد، اما با بدتر شدن، کبد شروع به از کار افتادن می کند. این می تواند منجر به نارسایی مزمن کبدی یا بیماری کبدی مرحله نهایی شود که در آن کبد دیگر نمی تواند عملکردهای حیاتی را انجام دهد.
۵. سندرم بود-کیاری
این یک بیماری نادر کبدی است که در آن لخته های خون جریان خون خارج از کبد را مسدود می کنند. خون در کبد تجمع یافته و باعث بزرگ شدن آن می شود. در بعضی موارد، طحال نیز ممکن است بزرگ شود. تجمع خون باعث افزایش فشار خون در ورید درگاه می شود. این رگ مسئول انتقال خون به روده به کبد است. این افزایش فشار به عنوان فشار خون بالا درگاه شناخته می شود.
پرفشاری خون پورتال باعث جمع شدن مایعات در شکم می شود. رگ های مسدود شده باعث کند شدن یا متوقف شدن جریان خون از کبد به قلب خواهند شد. ایجاد زخم در کبد یا سیروز نیز ممکن است. افرادی که به احتمال زیاد لخته خون دارند نیز بیشتر در معرض سندرم Bud-Chiari قرار می گیرند. این شامل زنان باردار و کسانی که تومور، بیماری التهابی مزمن، اختلال لخته شدن یا عفونت دارند.
۶. اثر الکل
با توجه به بنیاد کبد آمریکا، مزمن سوء مصرف الکل است علت اصلی سیروز در ایالات متحده است. به طور معمول، کبد الکل را تجزیه کرده و آن را از بدن خارج می کند. اگر فردی بیش از حد الکل مصرف کند، ممکن است سلول های کبدی آسیب ببینند یا از بین بروند. مصرف زیاد الکل می تواند منجر به تجمع چربی و التهاب در کبد و سیروز الکلی شود. سیروز ناشی از الکل حتی پس از قطع نوشیدن قابل برگشت نیست، اما قطع الکل می تواند از آسیب بیشتر جلوگیری و ممکن است به بهبود علائم کمک کند.
روش های تشخیص علت درد کبد
بسیاری از شرایط می توانند باعث درد کبد شوند، بنابراین مهم است که علت اصلی آن را تشخیص دهید.
برای تشخیص علت اصلی درد کبد یک پزشک معاینه بدنی انجام داده و سابقه سلامتی فرد را بررسی می کند. سایر گزینه های آزمایش ممکن است شامل موارد زیر باشد:
آزمایش خون برای ارزیابی عملکرد کبد یا شناسایی مشکلات خاص کبدی یا شرایط ژنتیکی
آزمایشات تصویربرداری، مانند CT اسکن، MRI و سونوگرافی برای ارزیابی آسیب کبدی
تجزیه و تحلیل بافت، که شامل گرفتن نمونه بافت از کبد برای آزمایش آزمایشگاهی است
گاهی اوقات، با ایجاد برخی از تغییر در سبک زندگی، مانند پرهیز از مصرف الکل، کاهش وزن یا پیروی از یک رژیم غذایی سالم، درد کبد از بین می رود.
سایر مشکلات ممکن است نیاز به دارو یا جراحی داشته باشند. اگر نارسایی کبدی وجود داشته باشد، احتمال دارد بیمار به پیوند کبد نیاز داشته باشد.
