کبد چیست؟
این عضو در قسمت راست بالای حفره شکم قرار دارد. کبد شما عملکردهای حیاتی بسیاری از جمله ذخیره ویتامینها و مواد معدنی، تولید فاکتورهای انعقاد خون، سنتز آنزیم و پروتئین، ذخیره چربی و قند، حذف الکل، داروها و مواد سمی از بدن را انجام می دهد. به دلیل همه اینها، برای یک زندگی سالم به کبد سالم نیاز است.
برخی از مسائل وجود دارند که باید در طول زندگی به منظور محافظت از سلامت کبد مورد توجه قرار گیرند. پرهیز از مصرف الکل و سیگار و مصرف بی مورد مواد مخدر، ورزش منظم، دوری از استرس، انجام معاینات منظم سلامت و داشتن رژیم غذایی سالم از جمله این موارد هستند.
مواد غذایی مفید برای کبد:
۱. کنگر فرنگی
کنگر فرنگی از نظر مواد مغذی بسیار غنی است. حاوی مقادیر قابل توجهی ویتامین A، C و B و مواد معدنی مانند پتاسیم، منگنز و کلسیم است. علاوه بر این، “سیارین” کنگر فرنگی از نظم عملکرد کبد، کیسه صفرا و مجاری صفراوی، کلیهها و رودهها پشتیبانی میکند. کنگر باعث تسریع جریان صفرا میشود. به این ترتیب از انسداد مجرای صفراوی و بیماریهای کیسه صفرا جلوگیری کرده و در عین حال هضم را تسهیل میکند و از سوء هاضمه جلوگیری میکند.
کنگر علاوه بر کبد، غلظت اوره را در کلیهها افزایش میدهد و اثر مدر (ادرار آور) دارد. به این ترتیب ضمن پاکسازی خون به رفع سموم از بدن نیز کمک میکند. یک کنگر فرنگی متوسط تقریباً ۶۰ کیلو کالری انرژی دارد. به دلیل انرژی کم، گزینه غذایی بسیار مفیدی است. به جلوگیری از مشکلات گوارشی نیز کمک میکند؛ زیرا منبع خوبی از فیبر است. برای مصرف میتوانید کنگر فرنگی را که به صورت تازه یا کنسرو شده است، بجوشانید و در سالاد استفاده کنید. میتوانید آن را با غلات مخلوط کرده و به شکل یک دمنوش مصرف کنید.
۲. قهوه
یکی از فواید قهوه که اثرات مثبت زیادی بر سلامتی دارد، محافظت از سلامت کبد است. هنگامیکه مطالعات علمی مورد بررسی قرار میگیرند، مشاهده شده است که مصرف قهوه اثرات پیشگیرانه و حمایتی بر پیشرفت بیماری حتی در بیماران کبدی دارد. احتمال آسیب دائمیکبد و سیروز در افراد مبتلا به بیماری کبدی که به طور منظم و متوسط قهوه مینوشند، بسیار کمتر از افرادی است که قهوه مصرف نمیکنند.
قهوه که حاوی ترکیبات آنتی اکسیدانی است، رادیکالهای آزاد را خنثی میکند و استرس اکسیداتیو را کاهش میدهد. به این ترتیب از سرطان کبد و سایر انواع سرطان محافظت میکند. علاوه بر این، قهوه که از التهاب جلوگیری میکند، در بهبود التهاب کبد و پیشگیری از آسیب کبدی ناشی از هپاتیت موثر است. قهوه که چربی سوزی در بدن را تسریع میکند، از چاق شدن کبد نیز جلوگیری میکند. با توجه به تمام این اثرات مثبت، اگر در مصرف آن زیاده روی نشود، میتوان قهوه را در زمره غذاهای دوستدار کبد قرار داد.
۳. چای سبز
چای سبز ماده غذایی بسیار ارزشمندی است که از نظر فوایدش برای سلامتی موضوع بسیاری از تحقیقات علمی قرار گرفته است و فواید بسیاری نیز با این مطالعات به اثبات رسیده اند. مشاهده شده است که بهبود بیماری کبد چرب غیر الکلی در افرادی که عادت منظم به نوشیدن چای سبز دارند، به طور قابل توجهی آسانتر است. چای سبز که منبع مهم آنتی اکسیدانها نیز است، استرس اکسیداتیو را در بدن کاهش میدهد.
اثر محافظتی در برابر سرطان کبد و بسیاری از انواع سرطانهای دیگر دارد. چای سبز که به کاهش التهاب کمک میکند، به بهبود التهاب کبد نیز کمک میکند. در بیماران هپاتیتی، از آسیب کبدی ناشی از عفونت جلوگیری میکند. برای مشاهده این اثرات مثبت، مصرف چای سبز باید به طور منظم و بالای ۲-۳ فنجان در روز باشد.
۴. سیر
قرنها به عنوان یک آنتی بیوتیک طبیعی شناخته شده و مصرف میشود. فواید مهمی نیز از نظر سلامت کبد دارد. سیر به دلیل اثرات آنتی اکسیدانی و ضد التهابی که دارد از التهاب کبد جلوگیری میکند. علاوه بر این، به تسکین التهاب در بیماریهایی مانند هپاتیت یا التهاب کیسه صفرا کمک و از آسیب کبدی جلوگیری میکند. علاوه بر اینها، سیر که فواید بسیاری برای سلامتی دارد، میتواند به طور منظم توسط افراد سالم مصرف شود.
۵. مارچوبه
اگرچه مصرف آن در کشور ما زیاد رایج نیست؛ اما مارچوبه غذایی بسیار مفید برای سلامت کبد است. مارچوبه، تازه مصرف میشود. این گیاه میتواند از عملکرد کبد پشتیبانی کرده و در برابر بیماریهای کبدی محافظت میکند. از آن جایی که اثر ادرار آور دارد، به پاکسازی بدن از سموم کمک میکند. همچنین از سلامت کبد و کلیه محافظت میکند. جدای از این، مارچوبه را که فواید بسیار دیگری نیز دارد، میتوان به راحتی به عنوان یک وعده غذایی با روغن زیتون، به تنهایی یا در سالاد آب پز مصرف کرد.
۶. انگور
انگور، یکی دیگر از مواد غذایی مفید برای کبد است. این میوه حاوی یک جزء بسیار مفید به نام رسوراترول است، به خصوص در انواع قرمز و بنفش. رسوراترول، یک آنتی اکسیدان بسیار قوی برای محافظت در برابر بسیاری از بیماریها، به ویژه سرطان کبد و التهاب کبد را فراهم میکند. علاوه بر میوه انگور، هسته آن نیز از این ترکیبات مفید بسیار غنی است.
۷. بادام زمینی
بادام زمینی غذایی با محتوای کولین بالا است که یک جزء بسیار مفید برای سلامت کبد است. این دانه حاوی ترکیبات آنتی اکسیدانی، ویتامین E و مواد معدنی مختلف به مقدار قابل توجهی است؛ لذا میتواند از کبد در برابر سرطان و عفونت محافظت و از عملکرد طبیعی آن پشتیبانی کند. علاوه بر بادام زمینی، مغزهایی مانند تخمه آفتابگردان و فندق نیز برای سلامت کبد مفید هستند. اما از آن جایی که میزان چربی این غذاها زیاد است، باید حد اعتدال در مصرف را رعایت کرد.
۸. ماهی روغنی
ماهیهای روغنی مانند سالمون و ماهی خال مخالی سرشار از اسیدهای چرب امگا ۳ هستند. اسیدهای چرب امگا ۳ نقش مهمی در محافظت از سلامت قلب و عروق، متعادل کردن کلسترول، جلوگیری از التهاب و سرطان و محافظت از سلامت کبد دارند. ماهی باید حداقل دو روز در هفته مصرف شود تا اسیدهای چرب امگا ۳ به اندازه کافی وارد بدن شود. با روشهای سالم مانند فر، گریل یا بخارپز پخته شود.
۹. گریپ فروت
یکی دیگر از مواد غذایی که به محافظت از سلامت کبد کمک میکند، گریپ فروت است. ترکیبی به نام نارینجین اثرات مهمی در محافظت از سلامت و بهبود عملکرد کبد دارند. در عین حال این مواد که خاصیت آنتی اکسیدانی دارند، در پیشگیری از عفونت و محافظت از سلولها در برابر سرطان نیز موثر هستند؛ بنابراین مصرف گریپ فروت در برابر بسیاری از بیماریها به ویژه بیماریهایی مانند هپاتیت، کوله سیستیت و سرطان کبد محافظت میکند.
غذاهای مفید برای کبد که در بالا ذکر شد، میتواند توسط افرادی که مانع پزشکی برای مصرف این غذاها ندارند به برنامه تغذیه اضافه شود. این غذاها میتوانند از سلامت کبد محافظت کنند.
علاوه بر اینها باید از مصرف الکل و سیگار پرهیز شود. داروها و مکملهای غذایی به صورت خودسر مصرف نشود و فعالیت بدنی به طور منظم انجام شود. علاوه بر این، با بررسیهای منظم توسط پزشک، انجام آزمایش عملکرد کبد و رسیدن به وزن ایده آل افراد دارای اضافه وزن میتواند از سلامت کبد محافظت کند. بدین ترتیب با تشخیص بیماریهای احتمالی در مراحل اولیه از آسیب دائمیکبد جلوگیری میشود.
