کشور سوئد

سرویس فرهنگ و هنر مشرق – محتوای سریال سقوط، مستقل از حضور حمید فرخ‌نژاد ویژگی‌های منفی امنیتی دیگری دارد که باید به صورت دقیقی مورد ارزیابی و بررسی قرار گیرد.

پیمانکار ساخت سریال‌های امنیتی باید بر اساس قصه‌های واقعی اثرش را تولید کند، نه اینکه تحت تاثیر سریال پرمخاطب غربی ریشه‌های روایتش را شکل دهد و با این‌همانی‌های بسیار گل درشت سعی در بازفراهم‌آوری یک اثر ساخته شده داشته باشد.

رویکردهای اشتباه «مرتضی اصفهانی» پیمانکار تولید آثار امنیتی شبیه همان سکانس «گل به خودی» سریال خانه امن است که مامور امنیتی با قناصه (دراگونوف) {سلاح مخصوص تک تیراندازها} فردی معادل خاوری را در کشور خارجی ترور کند. اصفهانی که متاسفانه استاد آشفته‌نگاری‌های امنیتی است در اغلب آثارش این رویه را ادامه داده و در سریال سقوط تعدادهای اشتباهات امنیتی‌اش بشدت افزایش پیدا کرده است.

سریال سقوط از حیث محتوا و ساختار بشدت تحت تاثیر سریال خلافت است. به بهانه پخش سریال سقوط وجه تشابهات این سریال و آسیب‌های امنیتی که در فرآیند این کپی‌برداری رخ‌ می‌دهد را از جنبه‌های مختلفی بررسی خواهیم کرد.

۱- سریال سقوط درباره زوج جوانی است که در دانشگاه با یکدیگر آشنا شده‌اند و پس از ازدواج در سنندج زندگی می‌کنند. ژاکان به دلیل مشکلات اقتصادی دور از چشم همسرش در صدد پیوستن به داعش است. او با بهانه قصور در بردن سفر ماه عسل همسرش را به ترکیه می‌برد و طی سفری زمینی به رقه، به داعش می‌پیوندد.

سریال خلافت سریالی محصول سوئد است که توسط پلت‌فرم‌ نت فلیکس در سال ۲۰۲۰ توزیع جهانی شد.

روایت سریال خلافت درباره دختری به نام پروین است که همراه با شوهرش حسام به رقه می‌روند و در شهری که در تسلط داعش است زندگی می‌کنند تا اینکه دختری به نام «تینه» به او موبایلی می‌دهد و پروین که شهروند کشور سوئد است با ماموری امنیتی به نام فاطیما فعال در سرویس «موست» {سرویس اطلاعات نظامی و امنیت سوئد} تماس می‌گیرد تا او از شهر رقه نجات دهد.

«آیسان» سریال سقوط نیز در دورانی که شوهرش ژاکان، به ماموریتی تروریستی اعزام شده در ساختمانی مخصوص زنان داعشی در شهر موصل حضور پیدا می‌کند و با زنی ایرانی آشنا می‌شود که مدتی قبل شوهرش در جنگ کشته شده و طبق قانون داعش باید با یکی از اعضای تروریستی این فرقه ازدواج کند.

آیسان اعتماد این زن را جلب می‌کند و دور از چشم سایرین او به آیسان می‌گوید موفق شده چندی قبل موبایلی را تهیه کند و با نیروهای امنیتی در داخل ایران تماس بگیرد. ارتباط با با نیروهای امنیتی نیاز به یک اسم رمز دار که زن ایرانی هر دو را در اختیار آیسان قرار می‌دهد و از این بخش روایت ارتباط او با کاراکتر امنیتی که نقشش را فرخ‌نژاد ایفا می‌کند آغاز می‌شود.

اتهام زنی به اقوام کرد برای پیوستن به گروه‌های تروریستی

ملاحظات: با توجه به شرایط کشور پس از فوت مرحومه مهسا امینی و گسترش التهابات در استان‌های کردنشین آیا انتخاب کاراکتر ژاکان که تباری کرد دارد و پیوستن او به داعش توام با ملاحظات امنیتی بوده است؟

انتخاب قومیت افرادی که در روایت‌های نمایشی چه در سینما، سیما و تولیدات شبکه نمایش به این گروهک تروریستی پیوند می‌خورند حواشی امنیتی بسیار منفی به همراه خواهد داشت.

شنیده‌های حاکی از آن است که نمایندگان استان‌های کردنشین از اینکه همچنان در این سریال انگشت اتهام اتصالات تروریسی به سوی این قوم نجیب ایرانی گرفته شده بسیار خشمگین هستند و یکی از دلایل مخالفت شوراهای بالادستی برای انتشار این سریال همین رویکرد منفی به اقوام کرد در شرایط کنونی است.

مدیحه سرایی برای دشمن سبک مشترک مهدویانیسم و اصفهانی

۲- در قسمت‌های بعدی سریال زمانی که موصل بمباران می‌شود، در اغلب سکانس‌ها دوربین متمرکز روی خانواده‌های غیرنظامی داعش است و مدیحه سرایی بصری نشات گرفته از همان رویکرد مهدویانیسم است .

این سکانس‌های تصویری از قربانی شدن خانواده‌های غیرنظای متصل به داعش را ترسیم می‌کند. این سبک خاص برای سمپاتیک کردن مخاطب با دشمن در تولیدات نمایشی یک رویه زیرکانه است که از تلاقی مهدویان و اصفهانی پدید می‌آمد و مهدویان حتی در غیبت اصفهانی این رویکرد را دنبال می‌کند. به عنوان مثال در سکانس‌هایی از فیلم درخت گردو مهدویان خلبان عراقی، مسئول مستقیم بمباران شیمیایی سردشت را رسما تطهیر می‌کند.

متاسفانه در شورای های مختلف نظارتی به این سکانس‌ها اشکال وارد دانسته‌شده اما جریان خودسر کنونی در حوزه توزیع حاضر به نظارت و ممیزی ملاحظات نیست.

تقویت اتهام پرستوسازی در دستگاه‌ها و نهادهای امنیتی

۳- آیسان سریال سقوط به سبک پروین سریال خلافت با مامور امنیتی تماس می‌گیرد و از او (حمید فرخ‌نژاد ) تقاضای کمک می‌کند. در سریال «خلافت» که محصول کشور سوئد است پروین با فاطیما تماس می‌گیرد و از او کمک می‌خواهد.

در سریال خلافت فاطیما از پروین می‌خواهد اطلاعات یک حمله تروریستی قریب‌الوقوع را در کشور سوئد کشف کند و او باید به سراغ اطلاعات خاصی که در لپ‌تاپ حسام است برود و با تخلیه این اطلاعات زمینه نجات خود را فراهم کند.

در سریال سقوط معادل همین روایت تبدیل به محتوایی فارسی شده با این تفاوت که سوئدی‌ها باهوش‌تر از ایرانی هستند. در سریال خلافت مامور امنیتی زن از پروین می‌خواهد اطلاعات را از داخل لپ‌تاپ شوهرش تخلیه کند.

در نمونه ایرانی متاسفانه روسای مامور امنیتی قصدی برای نجات دادن آیسان ندارند، مگر اینکه نقش پرستو را برای آنان بازی کند. ژاکان همسر آیسان در درگیری‌ها کشته می‌شود و او در مقر زنان داعش مستقر می‌شود. یکی از زنان مسئول این مقر پی به تماس‌های تلفنی آیسان می‌برد و آیسان که کاراته‌کار است موفق به قتل این زن می‌شود.

از سوی دیگر ابوخالد یکی از فرماندهان داعش به دنبال زنی ایرانی و بیوه است و آیسان را برای ازدواج انتخاب می‌کند. هاردی که دارای محتوای نقشه‌ها و حملات تروریستی داعش است، نزد ابوخالد است.

آیسان باید نقش پرستو را برای دستگاه امنیتی بازی کند و به عقد ابوخالد دربیاید تا بتواند به هارد مذکور دسترسی پیدا کند تا در نهایت عمل نجات توسط نیروهای امنیتی فعال شود.

اگر سریال توسط پیمانکار سوئدی به سبک خلافت و با زبان فارسی ساخته می‌شد قطعا هنرمندان سوئدی پروژه پرستوسازی و سوء استفاده زنان را در عملیات‌های امنیتی در متن سریال لحاظ نمی‌کردند.

این خلاقیت خاص نسلی است که باورهای امنیتی‌اش را از اخبار جعلی می‌سازد و سعی در تئوریزه کردن آن در آثار نمایشی را دارد.

امنیتی‌ها آیسان کریمی (الناز ملک) را مجبور می‌کنند پس از مرگ همسرش به عقد ابوخالد درآید و هاردهایی که حاوی عملیات تروریستی داعش است را تخیله کند.

آیسان در ابتدا نمی‌پذیرد اما در نهایت مجبور به این کار می‌شود. ابوخالد متوجه این توطئه شده و به زیردستانش دستوراتی می‌دهد اما قبل از آنکه جان این زن به خطر افتد تک تیراندازهای وابسته به نیروهای امنیتی در موصل سر می‌رسند و عاملان ابوخالد را هلاک می‌کنند.

اگر نیروهای امنیتی افرادی را مستقر و مسلح در موصل دارند چرا کسب اطلاعات را از مسیر پرستوسازی می‌خواهند پیش ببرند. چرا مسیرهای کثیف‌ سرویس‌های غربی را در مقابل آیسان قرار می‌دهند؟

روال کار نهادهای امنیتی در ایران با سایر کشورهای جهان بسیار متفاوت است.

چندیست که در فضای غیررسمی کشور اتهام پرستوسازی درباره دستگاه‌های امنیتی مطرح می‌شود که این ضد تبلیغ در سریال سقوط به صورت مصداقی مطرح می‌شود.

گویی از درون تولیدات امنیتی فرمایشی که پیمانکاری‌اش به مرتضی اصفهانی سپرده شده تکرار اتهام پرستو سازی کاملا مستند شود.

پروژه‌ نادیده‌انگاری زحمات حاج قاسم در موصل از سریال سقوط کلید خورد

مهمترین ملاحظه در مورد سریال سقوط این است که معدود نیروهایی امنیتی که تصویر آنان در سریال سقوط نمایش داده می‌شود توسط دولت عراق و با اصرار حشدالشعبی اخراج شدند و این فانتزهای عملیات نجات در موصل و اصرار به نمایش پرستوسازی با واقعیت تطبیقی ندارد.هر چند در سریال از هماهنگی با نیروی قدس گفته می‌شود اما این سطح از کار امنیتی در موصل تخیلی غیرواقعی است.

در پس ساخت این سریال تماما کپی شده از یک نمونه سوئدی یک پروژه مهم نهفته است. این پروژه خاص نادیده‌انگاری تام و تمام از زحمات سپاه قدس در آزادسازی موصل و فرماندهی حاج قاسم سلیمانی علیه تروریسم داعش را کلید می‌زند.

نباید به این سریال صرفا به عنوان یک اثر نمایشی نگریست. بسیار عجیب است که در انفعال نهادهای فرهنگی مرجع ، آزادسازی موصل یکی از عملیات‌های بزرگ سپاه قدس به فرماندهی سپهبد حاج‌قاسم سلیمانی نادیده‌انگاری می‌شود و شکوه عظمت تیمی امنیتی به نمایش گذاشته می‌شود که توسط دولت عراق اخراج شدند.

و گرنه فیلیمو و این سامانه‌ که برای جلب مخاطب به دنبال ساخت سریال‌هایی با موضوع مثلث، مربع و مکعب عشقی است ناگهان دچار تب عِرق ملی‌اش نشده است.