گزارش دفاعی

به گزارش خبرنگار مجاهدت به نقل از سرویس دفاع و امنیت مشرق، پانزدهمین مرحله از رزمایش موشکی – پهپادی پیامبر اعظم(ص) را می توان یکی از بزرگترین و شاید مهم ترین رزمایش های یک دهه اخیر دانست چراکه نمایش عملیاتی و خیره کننده پهپادهای مسلح و انتحاری در کنار مشاهده دوباره شلیک حجم زیادی از موشک های بالستیک به صورت همزمان، بار دیگر قدرت و تراز برنامه موشکهای دوربرد کشورمان را که مدتی بود دل دوستداران انقلاب اسلامی برای آن تنگ شده بود، در معرض دید جهانیان قرار داد.

در ماه ها و خصوصا هفته های اخیر، دولت آمریکا و نیروهای تروریستی فرماندهی مرکزی در منطقه نزدیک به کشور ما در حجم بالایی رفتارهای تحریک آمیز را در دستور کار قرار دادند که اعزام بمب افکن های بی ۵۲، دستور متوقف شدن به ناو هواپیمابر در شمال اقیانوس هند، نمایش های هوایی و به پرواز درآوردن جنگنده ها و هواپیماهای سوخت رسان در تعداد بالا در نزدیکی مرزهای ایران و البته ارسال یک زیردریایی هسته ای از کلاس اوهایو مجهز به موشک کروز از جمله اصلی ترین این اقدامات بود.

این نوع تحریکات مشخصا نیازمند پاسخ خاصی بود. شروع پاسخ ها با رزمایش پهپادی ارتش که در آن پرنده های بدون سرنشین مسلح و انتحاری به نمایش قدرت پرداختند، به نمایش گذاشته شد و در گام دوم نیز نیروی دریایی ارتش اقدام به شلیک موشک های کروز و پرتاب اژدر کرد. با اتمام این بخش از ماموریت، زمان وارد شدن یگان اصلی بازدارنده و پاسخ دهنده کشور به میدان یعنی نیروی هوافضای سپاه شد.

بیشتر بخوانید:

برگزاری مرحله اول رزمایش پیامبر اعظم(ص) ۱۵ سپاه با شلیک انبوه موشک‌های بالستیک/ سردار حاجی‌زاده: موشک‌های شلیک شده نسل جدید از بالستیک‌ها بود؛ امروز قدرت جدیدی در سپاه متولد شد

ایران با «آرش» دوربردترین پهپاد انتحاری جهان را عملیاتی کرد/ تضمین غافلگیری رادارها و شناورهای دشمن تا شعاع دو هزار کیلومتر +عکس و فیلم

ارتش آمریکا از ترساندن ایران با «B-۵۲» به پز دادن با یک فروند زیردریایی رسید/ مرور اتفاقات خنده‌داری که خواهران «USS Georgia» در خلیج‌فارس خلق کردند +عکس

آشنایی با ۳ ستاره رزمایش سپاه

در بخش موشکی این رزمایش که با شلیک تعداد قابل توجهی موشک به صورت همزمان و به منظور هدف قرار دادن اهداف متمرکز صورت گرفت، دو موشک بالستیک ذوالفقار و دزفول مورد استفاده قرار گرفته اند که هر دو موشک بر اساس خانواده فاتح ۱۱۰ توسعه پیدا کرده اند. راکت (موشک) زلزال نیز که در این رزمایش مورد استفاده قرار گرفته در حقیقت مدل پایه ای بوده که خانواده فاتح بر اساس آن ساخته شده است.

جهش مهم در عرصه موشک های سوخت جامد کوتاه برد و راهکنشی (تاکتیکی) بر اساس خانواده فاتح ۱۱۰، به نام موشک ذوالفقار معرفی شد که بعدها معلوم شد با وجود اینکه این موشک در سطح راهکنشی طراحی شده اما دارای آثار راهبردی است.  این موشک دارای برد ۷۰۰ کیلومتر و مجهز به کلاهک حدودا ۵۵۰ کیلوگرمی معرفی شد. نمایش تصاویر نمونه های تولیدی این موشک در ۴ مهر سال ۱۳۹۵ نشان داد که ذوالفقار مراحل آزمایش را بی سر و صدا به پایان رسانده و آماده تحویل به نیروی هوافضای سپاه است. این موشک سابقه تنبیه تروریست های داعش و سنتکام را در کارنامه خود دارد.

موشک های فاتح -۱۱۰ (بالا)، ذوالفقار و دزفول

گزینه بعدی دزفول است که در سال ۱۳۹۷ رونمایی شد. نکته مهم، تغییر شکل دماغه ذوالفقار و دزفول است. با مراجعه به منابع معتبر علمی در اینترنت در زمینه دانش موشک ها می توان دید این شکل زمانی استفاده می شود که سرعت موشک، هایپرسونیک (بالای ۵ برابر سرعت صوت) بوده و برای کاهش حرارت تولیدی در این سرعت ها، راهکار افزایش انحنای نوک دماغه به کار گرفته می شود که سبب انتقال حرارت کمتری به موشک می شود.

به علاوه در کنار استفاده از این طرح از مواد فنا شونده که در اثر حرارت از بین می روند تا بخش زیرین سالم بماند نیز استفاده می شود که تصاویر موشک دزفول و ذوالفقار مؤید همین مطلب است. در ادامه به این بحث پرواز سریع و نمایش ویژه این موشک ها در رزمایش جدید بیشتر خواهیم پرداخت.

بخش دماغه در فاتح -۱۱۰ (راست) و ذوالفقار (وسط) و دزفول (چپ)

و اما گزینه آخر مربوط به راکت توپخانه ای زلزال است. این راکت با کالیبر ۶۱۰ میلی متر در حقیقت سلاحی بود که خانواده فاتح از آن الگو گرفته شده و به نوعی می توان دزفول و ذوالفقار را فرزندان زلزال به حساب آورد. این راکت ۲۱۰ کیلومتر برد دارد و به نظر تحت ارتقاء قرار گرفته و در تصاویر مربوط به این رزمایش نیز نکته جالبی در خصوص آن مشخص شده است که در ادامه به آن اشاره خواهیم کرد.

شلیک راکت زمین به زمین زلزال در رزمایش های قبلی

هفت نکته مهم از شلیک های موشکی امروز سپاه

در رزمایش های سری اول پیامبر اعظم (ص) که شاهد اولین شلیک های پر تعداد موشکی در کشور بود، بیشتر موشک هایی مثل سری شهاب به عنوان یکی از سری های اول تولید ایران با سوخت مایع صحنه گردان اصلی تمرین بودند. در این سالها اما مدل های جدید خانواده بزرگ فاتح به میدان آمده و جمهوری اسلامی ایران را صاحب موشک های تاکتیکی سوخت جامد و متحرک کرده اند.

پیام مهم اول این رزمایش به طرف غربی، وجود حجم بالای پرتابگرهای متحرک های مجهز به موشک های بالستیک سوخت جامد بود. در عین حال پرتابگرهای حامل موشک دزفول مشخصا دارای جایگاه حمل دو موشک بودند که به دلیل صرفا تمرینی بودن شرایط، با یک تیر مجهز شده بودند.

پرتاب گر های موشک دزفول با قابلیت حمل دو موشک در رزمایش پیامبر اعظم(ص) ۱۵

نکته مهم دوم حجم بالای شلیک موشک های در نسبت این تمرین نظامی بود. بر اساس اطلاعات اعلام شده، حداقل ۱۵ تیر موشک بالستیک تاکتیکی و راکت از نوع ذوالفقار و دزفول و زلزال پرتاب شدند. این مسئله نشان دهنده این نکته است که موشک های مورد نظر در تعداد بالا تولید شده و زمانی که در این تعداد مورد استفاده در یک تمرین نظامی قرار می گیرند یعنی کاملا عملیاتی نیز شده اند.

موشک ذوالفقار در رزمایش پیامبر اعظم(ص) ۱۵

نکته سوم نمایش چندین باره دقت این موشک ها است. در این تمرین نظامی برای موشک های سری دزفول یک سری هدف و برای موشک های سری ذوالفقار یک سری هدف دیگر تعریف شده بود. در این تمرین اهداف شامل کانتینرها و برخی نقاط مشخص شده با پارچه های سفید و آبی است که مشخص شد موشک ها دقیقا در داخل این مجموع نقاط اصابت کردند.

فیلم خبری از رزمایش پیامبر اعظم(ص) و اصابت های دقیق موشکی

نکته چهارم، شلیک با فاصله کم و تمرکز آتش روی یک نقطه بود. به نظر می آید در این تمرین هدف نه نقطه زنی بلکه تمرکز آتش روی هدف با مساحت بیشتر بوده است. اگر به تصاویر ماهواره ای حمله به پایگاه عین الاسد در حدود یک سال پیش نگاهی دوباره داشته باشیم، یا نگاهی به وضعیت کلی پایگاه های آمریکایی در اطراف ایران، خواهیم دید که ترکیب زیادی از چادرها، ساختمان های فرماندهی و البته آشیانه های موقت بالگرد، هواپیما و پهپاد در این مناطق حضور دارد که با تمرکز آتش در یک نقطه – برای نمونه با ۵ سر جنگی ۵۰۰ کیلویی – تلفات و خسارت ها به دشمن حداکثری خواهد بود.

شبیه به این کار در رسته توپخانه صحرایی و معمولا با توپ های گلوله زنی کالیبر ۱۵۵ میلی متری تحت عنوان Multiple Rounds Simultaneous Impact یا با اختصار MRSI استفاده می شود که در طی آن یک توپ با شلیک چند گلوله به سمت یک نقطه در زاویه های مختلف لوله، زمان رسیدن گلوله ها به یک هدف را به گونه ای تنظیم می کند که گلوله ها در فاصله بسیار کم از یکدیگر و در زمانی نزدیک به هم منفجر شده و حداکثر خسارت را برای هدف ایجاد کنند.

شلیک متراکم ۵ پرتابه سپاه بر روی یک نقطه در رزمایش اخیر

نکات بعدی در خصوص این تمرین نظامی در حقیقت در ادامه هم هستند. اولین موضوع، کیفیت بسیار بالای تصاویر منتشر شده از این تمرین نظامی بود تا جایی که حتی تصاویر با کیفیتی از سر های جنگی جدا شونده موشک ها نیز از آن ها استخراج شده و در همین مدت کوتاه که تقریبا از انتشار تصاویر می گذرد شاهد پخش گسترده آن نه فقط در رسانه های داخلی بلکه در بین علاقمندان و رسانه های خارجی هستیم. این حرکت در حقیقت یک گام حساب شده در بازی جنگ روانی و مقابله با اقداماتی نظیر رسانه ای کردن حضور بمب افکن ها یا زیردریایی اتمی در خلیج فارس به حساب می آید.

اما نکته مهم دیگر که به نوعی یکی از مهم ترین پیام های این رزمایش محسوب می شود دیده شدن وضعیت خاص سر جنگی یکی از موشک های مورد استفاده در این رزمایش است. در این تصویر سر جنگی موشک دیده می شود که از بدنه جدا شده و با سرعت بالایی به سمت هدف در حال حرکت است و نوعی از شعله از کنارهای بدنه بیرون زده است.

دو تصویر از سر جنگی جدا شونده موشک های دزفول یا ذوالفقار در رزمایش اخیر – به رد حرارتی ایجاد شده در پشت سر جنگی دقت کنید

تصاویر گرافیکی مربوط به زمان رونمایی موشک ذوالفقار، نشان دهنده این مسئله است که بخش سر جنگی این موشک مجهز به یک سیستم پیشران مستقل است. با توجه به داشتن برد بیشتر و این که موشک دزفول نیز از نظر طراحی کلی، خصوصا در بخش سر جنگی و دماغه شبیه به ذوالفقار است احتمالا سر جنگی دزفول نیز به این سیستم پیشران مجهز است. دلیل این مسئله همانطور که در بخش معرفی این موشک ها مطرح شد رسیدن به سرعت ۵ ماخ و بیش از آن و به قول ورود به کلاس تسلیحات هایپرسونیک از نظر سرعت است.

نمایش گرافیکی جدایش سرجنگی موشک ذوالفقار

اما چرا این نکته مهم است؟ موشک پاتریوت ۳ به عنوان اصلی ترین سلاح ضد بالستیک مستقر در اطراف ایران، توان نهایی درگیری با موشک هایی با سرعت ۵ ماخ را دارد. این که این موشک بتواند آیا موشک های با سرعت کمتر یا ۵ ماخ را رهگیری کند خود یک بحث است ولی زمانی که صحبت از سرعتی بیش از ۵ ماخ می شود عملا بر اساس اعلام خود طرف سازنده نیز موشک پاتریوت از دور خارج شده و عملا توان رهگیری خود را از دست خواهد داد.

در عین حال باید به این مسئله نیز توجه داشت که موشک های سری فاتح از جو زمین خارج نشده و سامانه ای مثل تاد اصولا برای مقابله با آنها طراحی نشده و موشک های این سامانه برای درگیری برای اهداف وارد شونده از خارج جو و در فضای بالا دستی موشک پاتریوت طراحی شده است. با علم به این مسئله و این نمایش دقیق و مشخص این پیام به پاتریوت و مشتری های آن در اطراف ایران ارسال شد که پول های شما به هدر رفته است! هرچند که اتفاقاتی مثل خسارت شدید به عین الاسد هم نشان داد وضعیت پاتریوت و ادعاها درباره آن چقدر اسف بار است.

و اما نکته هفتم و آخر مربوط به راکت های سری زلزال در این رزمایش است. در بررسی تصاویر این رزمایش پرتابه هایی دیده می شود که سر جنگی آنها جدا نشده و پرتابه به صورت کامل در حال شیرجه زدن به سمت هدف است.

راکت زلزال لحظاتی قبل از برخورد با هدف

این پرتابه های کامل در حقیقت راکت های زلزالی هستند که با توجه به دقت آنها در اصابت به هدف مشخصا از نوع ارتقاء یافته در حوزه دقت هستند. این راکت ها با توجه به دقت افزوده شده برای آنها برای درگیری های کوتاه برد تر و حتی برای ورود به خدمت در واحدهای توپخانه راکتی نیروهای زمینی سپاه و ارتش نیز گزینه ای مناسب به حساب می آیند.

به طور خلاصه می توان گفت نحوه تمرین عملیاتی نیروی هوافضای سپاه و جزییاتی که از آن در بخش رسانه ای منتشر شده نشان می دهد قدرت موشکی جمهوری اسلامی ایران، فراتر و عظیم تر از چیزی است که پیش از این به نمایش گذاشته شده بود و در حقیقت، فشارهای ترامپ برای تضعیف قدرت نظامی کشورمان، با رونمایی از چنین دستاوردهایی تبدیل به مزیتی برای شکوفایی هرچه بیشتر این بخش از نیروهای مسلح و ضنعت دفاعی شده است.

به گزارش خبرنگار مجاهدت به نقل از سرویس دفاع و امنیت مشرق، پهپادهای انتحاری از جمله تسلیحات خاص در جهان امروز به حساب می آیند که رسیدن به چنین سطحی، در بین کشورهای دارای فناوری بدون سرنشین نیز مصادیق بسیار محدود و انگشت شماری دارد. اگر بخواهیم در خصوص دارندگان فناوری این سطح از پرنده های بدون سرنشین ویژه صحبت کنیم به نام هایی مثل آمریکا، آلمان، چین و رژیم صهیونیستی خواهیم رسید.

بیشتر بخوانید:

تذکر مهم موشکی سپاه به آمریکا با حمله به رادار «AN/TPY-۲» / چشم و گوش پدافندی ایالات متحده در تیررس نسل جدید خانواده فاتح +عکس

«نصب پهپاد روی بالگرد» تاکتیک خاص و مدرن ارتش ایران که در دنیا کم‌نظیر است/ «بمب مینیاتوری» به تسلیحات کبری‌های هوانیروز پیوست +عکس

بازار میلیارد دلاری پرنده‌های بدون‌سرنشین به دنبال فروشندگان تازه‌نفس/ ارتش انگلستان هم سراغ کپی‌کردن از دکترین پهپادی ایران رفت +عکس

در چند سال اخیر و خصوصا در جریان حملات هوایی رژیم صهیونیستی به سوریه و همچنین جنگ اخیر قره باغ، طیف گسترده ای از پهپادهای انتحاری ساخت این رژیم و مونتاژ کشور ترکیه مورد استفاده قرار گرفت و در بسیاری از محافل تخصصی و حتی عمومی تبدیل به یک بحث مهم و قابل توجه شد. جمهوری اسلامی ایران از طرف دیگر به عنوان یک بخش از مثلث قدرت نظامی حاضر در منطقه، سالهاست که به فناوری پرنده های بدون سرنشین انتحاری رسیده اما در رزمایش اخیر ارتش جمهوری اسلامی مشخص شد که کشور ما بار دیگر گوی سبقت را از رقیبان خود در این زمینه ربوده است.

اگر به خاطرات خلبانان و فرماندهان نظامی در زمان جنگ رجوع کنیم یکی از بزرگترین مشکلات نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران در آن سالهای سخت، نبود تسلیحات تخصصی ضد رادار و به طور کلی توانایی سرکوب پدافند هوایی بود. مسئله ای که باعث شد تعداد شهدای نیروی هوایی ارتش خصوصا در ابتدای جنگ بالا برود. بعد از پایان جنگ تحمیلی، در اولین حرکت برای ایجاد توان ضد رادار برای کشور، موشک های ضد رادار هوا پرتاب KH-58 برای ناوگان سوخو 24 نهاجا تهیه شد.

موشک ضد رادار KH-58 نیروی هوایی ارتش

گام دوم در بحث سرکوب رادارهای دشمن خصوصا رادارهای مخصوص دفاع موشکی مثل گونه های به کار رفته در سامانه پاتریوت و تاد توسط نیروی هوا فضای سپاه برداشته شد. موشک های بالستیک تاکتیکی سری هرمز به عنوان یک راه حل متفاوت، برای اولین بار کشور ما را دارنده یک گزینه بومی ضد رادار کرد. مدتی قبل نیز سپاه پاسداران در جریان یک تمرین نظامی با هدف قرار دادن یک نمونه اندازه واقعی از رادار نه حتی با موشک های ضد رادار بلکه با موشکی از خانواده فاتح، دقت و اطمینان پذیری موشک های خودی را بار دیگر به جهان نشان داد.

دو مدل موشک سری هرمز

قبل از رسیدن به بحث اصلی و پهپاد ضد رادار آراش باید به پهپاد رعد 85 نیز اشاره کنیم. یک پرنده بدون سرنشین انتحاری کوچک که سالهاست به عنوان یکی از اصلی ترین سامانه های انتحاری بدون سرنشین کشور ما شناخته می شود. این پرنده بردی در حدود 100 کیلومتر دارد و بنا به اعلام مسئولین با قابلیت ارسال تصاویر توان درگیری با اهداف ثابت و متحرک را دارد. برخی پهپادهای سری ابابیل ، صاعقه 2 و رعد از جمله دیگر پرنده های بدون سرنشین انتحاری ساخت ایران بودند.

پهپاد انتحاری رعد

اما در جریان رزمایش روزهای اخیر ارتش جمهوری اسلامی ایران، نمایش قدرت «پهپاد آرش» در نقش انتحاری و سرکوب رادار نشان داد که گوی سبقت را حتی از رقبای خارجی خود نیز گرفته است. در ابتدا نگاهی به دو سری از خانواده های پرنده های بدون سرنشین آرش داشته باشیم. پهپاد آرش در حقیقت بر اساس سری کیان توسعه پیدا کرده و خانواده پهپاد کیان دو عضو دارد که اولی کیان 1 نام دارد و در سال 1393 با ماموریت نقش هدف پرنده برای آزمایش سیستم های راداری وارد سازمان رزم نیروی پدافند هوایی ارتش شده است.

پهپاد کیان 2 با ماموریت ضد رهگیری و حمله به اهداف زمینی در شکل انتحاری در سال 1398 وارد خدمت شد که به نسبت مدل اولیه اندازه بسیار بزرگتری دارد. پهپاد کیان بر اساس اطلاعات اعلام شده بردی بیش از هزار کیلومتر را دارد و بر اساس برآوردهای موجود از سیستم شتاب دهنده اول سوخت جامد و موتور توربوجت بهره می برد.

 پهپاد آرش از نظر اندازه و ظاهرا تقریبا همان کیان 2 است اما یک تفاوت بزرگ در اینجا وجود دارد. در کنار بحث انتحاری، پهپاد آرش قابلیت سرکوب پدافند هوایی را در اختیار دارد. در خصوص سامانه های همراه این پهپاد خبر دقیقی منتشر نشده اما با این حساب به نظر میرسد در درون این پرنده بدون سرنشین، سیستم های دریافت کننده امواج راداری نصب شده و می تواند با ایجاد حالت آشیانه یاب راداری هدف را کشف و به آن حمله کند.

اگر به تصاویر مربوط به آزمایش پهپاد آرش دقت کنید نیز متوجه فعال شدن صدای ملخ خواهید شد که مشخص می کند آرش بر خلاف سری کیان از موتورهای ملخی بهره می برد.

تصویر پهپاد آرش در زمان پرتاب – در تصویر پایین سمت چپ به ملخ در انتهای پهپاد دقت کنید

یک مشخصه ویژه پهپاد آرش نشان داد که برتری در این حوزه در اختیار جمهوری اسلامی ایران نه فقط در منطقه بلکه در جهان قرار گرفته است چراکه در رزمایش اخیر پهپاد انتحاری مورد نظر از سواحل مکران پرتاب شده و بعد از طی کردن مسافتی در حدود 1400 کیلومتر هدف خود را در منطقه عمومی رزمایش در استان سمنان هدف قرار داده است.

بعد از این آزمایش موفق البته امیر دریادار موسوی معاون عملیات و سخنگوی تمرین بزرگ رزم پهپادی ارتش درباره این پهپاد این گونه گفته است: با تلاش جهادگران ارتش جمهوری اسلامی ایران مداومت پروازی پهپادهای انتحاری ارتش به صوررت مستمر تا ۲۰۰۰ کیلومتر افزایش یافته است.

رسیدن به عدد 2 هزار کیلومتر در یک پهپاد انتحاری / ضد رادار، جمهوری اسلامی ایران را به دارنده برد بلند ترین گونه در این تسلیحات در جهان بدل می کند. پیش از این پهپاد انتحاری هاروپ ساخت اسراییل با برد هزار کیلومتر در میان صنایع نظامی جهان، ادعای بی همتایی می کرد. البته عدد معروف 2 هزار کیلومتر دارای پیام های بسیار بزرگ و خاصی برای هم دوستان و هم دشمنان ایران است. به زبان ساده حداقل هر هدف ثابت و هر رادار ثابت ، از جمله سیستم های راداری سامانه های دفاع موشکی پاتریوت، ارو و تاد در منطقه، حالا با یک دشمن جدید، با الگوریتم پروازی متفاوت و تعداد قابل توجه رو به رو هستند.

نکته مهم دیگر در خصوص این پهپاد جدید و البته قابلیت ضد رادار و یا آشیانه یابی آن، بحث تعریف قابلیت ضد کشتی برای آن است. موشک های ضد رادار به صورت کلی به دلیل سرعت نه چندان بالای شناورهای رزمی می توانند با قفل کردن روی رادارهای آنها به عنوان یک سلاح ضد کشتی به کار بروند. پهپاد انتحاری و ضد رادار قبلی نیز این توانایی را دارند اما مشخص به دلیل سر جنگی کوچک شاید آنچنان گزینه ای مناسب برای این بخش نباشند. در عین حال پرنده بدون سرنشین انتحاری / ضد رادار آرش توان ایجاد آسیب بسیار بیشتری را به شناورهای دشمن نیز دارد.

بحث مهم دیگر مربوط به قابلیت پرتاب این پهپاد از درون یک پرتابگر جعبه ای شکل از پشت یک کامیون است. پهپاد سری آرش نه فقط از روی سکوهای نصب شده پشت کشنده ها مثل سری کرار، در یک پرتابگر جعبه ای که پشت یک کامیون قرار می گیرد نیز پرتاب می شود. این قابلیت شناسایی این پرنده بدون سرنشین را سخت تر می کند و ترکیب این مسئله با تحرک بالای حامل آن بقاء پذیری آن را شدیدا افزایش خواهد داد. چنین مکانیزم پرتابی، به راحتی قابلیت نصب روی شناورهای متنوع نیروی دریای ارتش و حتی سپاه پاسداران را نیز دارد که خود، مزیتی بسیار مهم در ماموریت های شناسایی و در صورت نیاز رزمی محسوب می شود.

در شرایط فعلی منطقه و حرکات تبلیغاتی آمریکا مثل ارسال چندین باره بمب افکن های بی 52 یا زیردریایی یو اس اس جورجیا، رونمایی از یک عضو جدید از باشگاه دو هزار کیلومتری های ایران را می توان یک پاسخ محکم و فنی به طرف های مقابل به حساب آورد چراکه آنها از امروز در کنار انبوه موشکهای بالستیک و کروزهای نقطه زن، بایستی نگران پهپادهای انتحاری حداقل دو هزار کیلومتری ایران نیز باشند.

به گزارش خبرنگار مجاهدت به نقل از سرویس دفاع و امنیت مشرق، جمهوری اسلامی ایران دارای یکی از بزرگترین ناوگان های بالگردی نه فقط در منطقه غرب آسیا بلکه در جهان است و بالگردهای ترابری سری بل ۲۱۴ که به نام اصفهان هم شناخته می شوند و  بالگرد های سری  AH-۱J معروف به کبری بخش مهم و راهبردی ناوگان بالگردی کشور را تشکیل می دهند که از زمان جنگ تحمیلی نقش بسیار مهمی در پشتیبانی تدارکاتی و حمایت مسلحانه از رزمندگان و شکار واحدهای زمینی ارتش بعثی داشتند. یکی از مشکلات بزرگ آن دوره بالگردهای کبری این بود که در آن زمان بخش عمده این بالگردها توان حمل موشک های ضد زره تاو را نداشته و در اصطلاح معروف “نان تاو” بودند.

در سالهای دفاع مقدس این مسئله باعث شده بود تا بخشی از بالگردهای ما در زمان عملیات مجبور به نزدیک شدن بیش از حد به قوای دشمن شوند تا بتوانند با راکت و توپ به آنها حمله کنند که همین مسئله باعث مورد اصابت قرار گرفتن برخی از بالگردهای کبری شد. البته شجاعت و تبحر خلبانان هوانیروز در آن ایام، به گونه ای بود که علی رغم احتمال بروز خطر، بسیاری از عملیات ها با حضور این پرنده ها به سرانجام می رسید.

بیشتر بخوانید:

کابوس ناوهای هواپیمابر آمریکا هم مسلح شد/ «ابابیل ۳»؛ جدیدترین پهپاد بمب‌افکن ایرانی +عکس

رونمایی جهانی از اولین موشک ضدپهپاد ایرانی/ کابوس داعشی‌ها هم به ماکس ۲۰۱۷ رفت +عکس

موشک‌های ایرانی با «فناوری MEMS» استراتژیک می‌شوند/ تجهیز پهپادهای سپاه به تسلیحات نوین Fire and Forget +عکس

بازار میلیارد دلاری پرنده‌های بدون‌سرنشین به دنبال فروشندگان تازه‌نفس/ ارتش انگلستان هم سراغ کپی‌کردن از دکترین پهپادی ایران رفت +عکس

در فضای پس از پایان جنگ تحمیلی و شروع به کار جدی صنایع دفاعی کشور، یکی از مباحث مهم حفظ و ارتقاء ناوگان بزرگ بالگردی کشور بود. بالگردهای کبری با توجه به طی کردن جنگ تحمیلی و در عین حال بحث تحریم های تسلیحاتی نیاز به تولید قطعات برای بحث تعمیر و هم توسعه سیستم های جدید برای ارتقاء بودند. چند بحث در ارتقاء بالگردهای کبری در نظر گرفته شد که در مجموعه به تولد پروژه طوفان منجر شده است. موضوعات مهمی مثل تجهیزات پرواز در شب برای خلبان ها، سیستم هدف گیری الکترواپتیکال و البته ارتقاء و نصب تسلیحات جدید برای این بالگردها قدم های اصلی برداشته برای ارتقاء این سرباز خستگی ناپذیر هوانیروز ارتش است. در بحث بالگردهای ۲۱۴ نیز اقداماتی مثل اضافه کردن سیستم های حرارتی و دید در شب و نصب عینک های دید در شب برای این ناوگان مورد انجام قرار گرفته است.

در بخش تسلیحات می توان به حرکاتی مثل توسعه نمونه بومی موشک تاو به نام پروژه طوفان اشاره کرد که یکی از پر تولید ترین و در عین حال پر تجربه ترین محصولات دفاعی کشور ما بوده و خصوصا در سالهای اخیر در نبرد علیه نیروهای تکفیری تجربه هایی زرین را کسب کرده است. یکی از گزینه ها به صورت طبیعی استفاده از موشک های سری طوفان در این بالگردها است و خصوصا اینکه مدل های هدایت لیزری این سامانه نیز توسعه پیدا کرده و با توجه به تجهیز بالگردهای کبری در استاندارد طوفان به سیستم هدف گیری اپتیک و نشان گذار لیزری، امکان استفاده از این گزینه وجود دارد. حرکت مهم دیگر در این بخش توسعه موشک های سری شفق برای بالگردهای کبری هوانیروز ارتش بود.

شفق، موشکی هوشمند است که با استفاده از جستجوگر IIR روی هدف خود قفل می‌کند و با برد ۸ تا ۱۰ کیلومتر، سرعت آن ۲ تا ۲.۷ ماخ است. بنا بر اطلاعات منتشر شده، این موشک ۶۰ کیلوگرمی‌ توانایی نفوذ ۱ تا ۱.۵ متر در انواع زره تانک و شناور را داشته و دقت اصابت آن ۳۰ سانتیمتر مربع در فاصله ۱۰ کیلومتر است. شفق یکی از اولین موشک‌های بومی است که از جستجوگر تصویری فروسرخ (IIR) استفاده می‌نماید. این نوع جستجوگر، قابلیت ردگیری اهداف زرهی و شناوری را از تمام زوایا دارد، از مقاومت نسبتاً بالایی نسبت به اخلال (جمینگ) و فریب برخوردار بوده و حساسیت بسیار بهتری در تشخیص اهداف دارد.

 بالگرد کبری در استاندارد طوفان مجهز به موشک شفق در رزمایش جدید پهپادی ارتش

گزینه بعدی که اجرا شده مربوط به نصب موشک های دهلاویه روی بالگردهای کبری و البته بالگرد های ۲۱۴ است. این موشک در حقیقت مشابه ایرانی سری کورنت روسی است و از هدایت لیزری بهره می برد و برتری آن نسبت به موشک های سری طوفان، قدرت نفوذ بیشتر آن در هدف است.

موشک دهلاویه بر روی بالگرد کبری

در اردیبهشت ماه سال ۹۸ نیز شاهد رونمایی از دو سلاح جدید برای کبری های ایرانی بودیم. موشک قمر بنی هاشم (ع) و موشک حیدر دو سلاح جدید بودند که برای کبری های هوانیروز وارد خدمت شدند. موشک قمر بنی هاشم سلاحی است هم هوا به هوا و هم هوا به سطح با برد بیش از ۸ کیلومتر که بر اساس تصاویر منتشر شده از آن سیستم جستجو گر فروسرخ استفاده می کند.

موشک قمر بنی هاشم (ع) بر روی بالگرد کبری

یکی از نقاط قوت این موشک ایرانی توان “قفل بعد از شلیک” است که آن را در جریان درگیری هوایی با سایر بالگردها یا اهداف زمینی توان عقب نشینی به پلتفرم پرتاب کننده را می دهد. در این موشک تعقیب منابع گرمای هدف مسئله اصلی است و به همین خاطر می توان آن را هم علیه اهداف هوایی و هم علیه اهداف زمینی به کار برد. البته بر اساس آنچه توسط مقامات نیروی زمینی اعلام شده قابلیت تغییر و نصب جستجوگرهای دیگری نیز روی این موشک وجود دارد. در سالهای قبل در آمریکا مدلی از موشک سایدوایندر به صورت آزمایشی بر علیه اهداف زمینی نیز مورد آزمایش قرار گرفت. به طور کلی این موشک برای درگیری با اهداف سبک زمینی گزینه ای مناسب است. موشک قمر بنی هاشم (ع) علاوه بر اضافه کردن یک توانایی بسیار مهم برای بالگردهای کبری هوانیروز در بحث مقابله با اهداف پروازی از جمله بالگردهای دشمن، گزینه بسیار مناسبی برای مقابله با اهداف زمینی سبک از جمله خودروهای انتحاری است.

موشک هوا به سطح حیدر که بر روی بالگرد کبری نصب شده است

موشک “شلیک کن – فراموش کن” حیدر بیش از ۸ کیلومتربرد دارد. موشکی که بر اساس تصاویر منتشر شده از سیستم هدایتی تصویر ساز فروسرخ مجهز شده است. سامانه هدایت بر اساس تصویر فروسرخ یکی از انواع روش‌های مورد استفاده در نسل سوم هدایت در موشک‌های ضد زره یعنی هدایت به سبک “شلیک کن-فراموش کن” هستند. در موشک‌های بهره‌مند از جستجوگر تصویری فروسرخ، داده‌های تصویری حسگر از طریق خط ارتباط داده به سامانه پرتاب نیز منتقل می‌شود. با استفاده از یک پایگاه اطلاعات ذخیره شده در موشک می‌توان با بهره‌گیری از توانمندی‌های تحلیل تصویر، هوشمندی بالایی برای موشک در انتخاب اهداف و تغییر آنها به صورت خودکار (در صورت الزام در شرایط نبرد) هم فراهم کرد.

قائم یا سدید، مسئله این است!

در جریان رزمایش روزهای اخیر ارتش جمهوری اسلامی ایران که با محوریت عملیات های پهپادی در حال برگزاری است تصویری از یک بالگرد کبری در استاندارد طوفان منتشر شده که به حداقل یک تیر بمب هوشمند و دور ایستای مجهز شده که ظاهر آن به نوعی هم شبیه مدل های جدید تر سری سدید و هم سری قائم مجهز است و احتمالا از سیستم هدایت اپتیکی بهره می برد. به دلیل فاصله کمی زیاد و عدم بزرگنمایی لازم و به خاطر شباهت بالا به هر دو گزینه موجود خواهیم پرداخت چرا که احتمال هر دو مورد وجود دارد. به صورت کلی انتخاب این کلاس از تسلیحات شاید تا حدی سوال برانگیز باشد که البته احتمالا دلیل رفتن به سمت آن، تجربیات کسب شده در منطقه غرب آسیا است. برای فهم بهتر کمی در ابتدا به معرفی مهمات قائم و سدید بپردازیم.

بمب هدایت شونده نصب شده روی بالگرد طوفان

مهمات هوشمند سری قائم، نسل جدید مهمات هوا پرتاب ساخت صنایع دفاعی کشور است که تا پیش از این به صورت اختصاصی برای پرنده های بدون سرنشین ایران ساخته و تحویل داده می شد. پهپادهای سری مهاجر ۶ و ابابیل ۳ از جمله کاربران اصلی این بمب ها هستند. این پهپادها معمولا با ارتفاع پروازی بین ۵ تا ۷ کیلومتر و توان رسیدن به سرعت هایی بین ۲۰۰ یا بیش از ۳۰۰ کیلومتر می توانند بر اساس قوانین فیزیکی و به خاطر شکل خاص طراحی این بمب ها و بالک های آنها بردی بین ۶ تا ۸ کیلومتر را برای آن ها بدست آورند.

بمب ایرانی سدید در نمایشگاه هوایی ماکس روسیه

بمب قائم در زیر بال پهپاد مهاجر ۶

بمب های سری سدید نیز در حقیقت نسل اولیه بمب های هدایت شونده مینیاتوری توسعه یافته در ایران هستند که در چندین مدل توسعه پیدا کرده و حتی گونه ای از آنها در نمایشگاه ماکس روسیه نیز به نمایش درآمده است. سدید یک بمب هدایت شونده است که می تواند در صورت لازم به سمت هدف گلاید (پرواز بدون نیاز به موتور) کند. وزن کلی آن ۳۴ کیلوگرم است، طول آن ۱۶۳۰ میلی متر و قطر آن ۱۵۲ میلی متر بوده و از سر جنگی شدید الانفجار و ترکش شونده بهره می برد و نحوه فعال شدن آن برخورد مستقیم به هدف است. این بمب هدایت شونده می تواند بر اساس سفارش مشتری به سامانه های هدایت اپتیکی، لیزری یا فروسرخ مجهز شود. تخمین های موجود برد این بمب را در حدود ۶ کیلومتر برآورد کرده است.

بالگردهای کبری ایرانی از نوع AH-۱J سوپر کبری هستند و می توانند نهایتا به ارتفاعی پروازی در حدود ۳۲۰۰ متر و سرعتی در حدود ۲۸۰ کیلومتر در ساعت برسند. در این شرایط با پرتاب بمب های سری قائم می توان انتظار رسیدن برد این مهمات به حدود ۳ تا ۴ کیلومتر را داشت. در اینجا این سوال مطرح می شود که با وجود سلاح های تعریف شده قبلی، اصولا چه نیازی برای نصب این بمب های بر روی این بالگردها وجود داشته است. ذکر این نکته نیز قابل توجه است که این مورد شاید یکی از معدود موارد و شاید حتی تنها مورد نصب بمب های مینیاتوری روی بالگردهای تهاجمی سرنشین دار در جهان منصوب می شود.

اگر نگاهی به تجربه سالهای اخیر در بحث مبارزه با عوامل تروریستی در منطقه غرب آسیا داشته باشیم خواهیم دید که همچنان عواملی مثل خودروهای انتحاری و برخی زره پوش های به غنیمت رفته از ارتش های مختلف بخش عمده توان تهاجمی این گروه را تشکیل می دهند و خطرناک ترین بحث آنها نیز همین خودروهای انتحاری است. در عین حال پیش از این نیز گزینه ای مثل موشک سری قمر بنی هاشم(ع) نیز برای مقابله با این اهداف سبک تر نسبت به تانک های مدرن معرفی شده بود.

نکته مهم در خصوص مهمات سری قائم یا سدید این است که این مهمات ها یک نوع بمب هدایت شونده هستند که فاقد سیستم پیشران بوده و در مقایسه با موشک های هدایت شونده هوا به سطح که آنها نیز سیستم های هدایت شونده اما با سیستم پیشران هستند گزینه ای ارزان تر خواهند بود. نبود سیستم پیشران در کنار ارزان تر بودن به معنی تولید سریع تر و انبوه تر نیز خواهد بود. در شرایط مقابله و درگیری با این طیف از تهدیدات، بمب های سبک هدایت شونده یک گزینه ارزان و در دسترس است که هزینه های دفاعی کشور ما را کاهش خواهد داد. در هر دیگری به جای موشکی که بایستی برای آن پیشران نیز مصرف شود از یک بمب بدون پیشران بهره گرفته خواهد شد که همان کار را با قیمتی پایین تر انجام خواهد داد. این استراتژی را می توان به نوعی در ادامه همان بحث توسعه پهپادهای مسلح ارزان قیمت تفسیر کرد که بحث مبارزه با دشمنان غیر کلاسیک را بسیار اقتصادی تر خواهد کرد.

بالگردهای اصفهان در نقش حامل پهپاد

در بحث ارتقاء بالگردهای ۲۱۴ همان طور که در بالاتر نیز اشاره شد در مباحثی مثل سیستم های اپتیکی و دید در شب اقدامات خوبی برای این بالگردها در سالهای اخیر انجام شده و مسلح کردن آنها با راکت انداز، توپ، تیربار و حتی موشک های ضد زره از دیگر طرح های انجام شده روی این بالگردها است که البته این تمام ماجرا نیست. یک تصویر جالب دیگر مربوط به رزمایش اخیر ارتش و بازدید سرلشکر باقری از آن مربوط به یک فروند بالگرد ۲۱۴ هوانیروز ملقب به اصفهان است که مشخصا یک پرنده بدون سرنشین در زیر باله ای که در کنار بالگرد تعبیه شده بار گذاری شده است. از این زاویه و با توجه به عکس موجود نمی توان به صورت دقیق در خصوص ماهیت این پرنده بدون سرنشین نظری داد.

آنچه در تصویر مشخص است که پرنده بدون سرنشین با قطر زیاد و البته یک باله بزرگ که در دو طرف پهپاد در نزدیکی به بخش جلویی این پرنده بدون سرنشین نصب شده که نوع طراحی این بالک ها به نوعی یادآور پهپاد شناسایی و انتحاری ابابیل ۲ است.

پهپاد نصب شده روی بالگرد اصفهان

البته قطر پهپاد مورد نظر و البته اندازه بالک های آن متفاوت با ابابیل است و به نظر می رسد به دلیل استفاده از بالگرد به عنوان سکوی پرتاب، نیازی به شتاب دهنده های اولیه برای این پهپاد نباشد. در عین حال به دلیل نبودن ریل های مخصوص شلیک کردن مستقیم مثل موشک های هوا به هوا مثل نمونه آذرخش، این تئوری نیز منتفی است. تنها گزینه باقی مانده با توجه به شواهد و اطلاعات قابل استخراج از این تصویر این است که سیستم پیشران پهپاد مورد نظر (ممکن است از نوع پراپ یا جت) فعال شده و سپس عملیات پروازی به سمت هدف آغاز شود.

این ابتکار، یکی از طرح های مهم و جدید در صنایع نظامی و ارتش های مدرن جهان است به گونه ای که یکی از برنامه های مهم در حوزه پهپادهای پرتاب شونده از بالگرد، مربوط به مدل  ALTIUS ۶۰۰ نام دارد که یک پهپاد شناسایی بال ثابت است و در سال گذشته میلادی آزمایش های موفقی را با بالگرد سری بلک هاوک ارتش آمریکا تجربه کرده است. این پرنده بدون سرنشین به شکل جمع شده و از درون یک تیوب شبیه یک موشک پرتاب شده و پس از باز شدن بالک های آن موتور کوچک ملخی این پرنده بدون سرنشین نیز فعال می شود. در این آزمایش ها این پهپاد موفق شده است تصاویری را به صورت زنده برای بالگرد مادر ارسال کند. در آینده قرار است این پهپادها نقش نوعی عامل شناسایی و در صورت لزوم هدفگیری برای نسل جدید بالگردهای ارتش آمریکا را تامین کنند. ارتش های چین و روسیه نیز طرح هایی را در خصوص این مدل پهپادها، در حال بررسی و تست دارند.

ALTIUS ۶۰۰

همان طور که بالاتر نیز اشاره شد با توجه به تصویری که فعلا در دسترس است نمی توان به صورت دقیق در خصوص ماموریت این پرنده بدون سرنشین نظر داد ولی با توجه به پلتفرم پرتاب کننده که یک بالگرد ترابری نیروی زمینی است، می توان گزینه ضد زره را از لیست خارج کرد. اگر پهپاد مورد نظر در نقش ضد زره به صورت تخصصی به کار گرفته نشود می توان گزینه شناسایی به همراه قابلیت انتحاری ثانویه را برای آن پیش بینی کرد. در مجموع باید به این مسئله اشاره کرد که بحث پهپادهای قابل پرتاب از پلتفرم های پروازی به صورت کلی و پرتاب پهپاد از بالگردها به صورت خاص یکی از فناوری ها و مباحث جدید در دنیای امروز به حساب می آید که کمتر کشوری به دنبال آن رفته ولی در سالهای بعد به نظر بازاری داغ و پر رقابت در این بخش وجود داشته باشد چراکه ترکیب پرواز عمودی بالگرد از سطح زمین و سپس فعال شدن پهپاد، امکان مهم و متفاوتی را در اختیار نیروهای مسلح کشورهای مختلف از جمله ایران می گذارد تا در مناطق خاص هم شرایط عملیات شناسایی و رزمی برای یگانهای خود فراهم کنند.