گزارش دفاعی

به گزارش خبرنگار مجاهدت به نقل از سرویس دفاع و امنیت مشرق، در طول دهه های اخیر بویژه ۱۰ سال گذشته، فضای خارج از جو کره زمین تبدیل به منطقه ای مهم و راهبردی برای بسیاری از کشورهای جهان شده و از مباحث نظامی تا تجاری و علمی، حضور کشورها در فضا، نشان می دهد کدام ملت ها حرفی برای گفتن دارند. امروزه فضا وارد زندگی تقریبا هر روزه بسیاری از مردم جهان شده و از سیستم مکان یابی نصب شده روی تلفن های همراه تا انجام بسیاری از تراکنش های مالی بین بانک ها تا شلیک مهمات هوشمند و تصویربرداری از نقاط حساس کشورهای هدف در جهان، همه و همه اقداماتی است که در این حوزه بر پایه فناوری ها و سامانه مستقر در فضا انجام می شود.

البته واضح است که رسیدن به این درجه از توانایی نیازمند توان فنی و علمی و البته هزینه های بالا در این بخش است. اما علی رغم شروع خوب و قابل تحسین برنامه فضایی کشور در دهه ۸۰، در سالهای اخیر و خصوصا بودجه اعلامی برای سال آینده کشورمان، اعداد قابل تاملی در خصوص برنامه فضایی ایران اعلام شده که وقتی در کنار بودجه سایر کشورها و حتی سایر حوزه های فعالیت اقتصادی و صنعتی کشورمان سالهای اخیر قرار می گیرد، علامت های سوال بزرگی را ایجاد می کند. به همین خاطر و با توجه به ضرورت ورود نهادهایی چون مجلس شورای اسلامی به اصلاح این ریل گذاری غلط، در ادامه نگاهی به وضعیت ایران و برخی کشورهای جهان در این بخش خواهیم داشت.

بیشتر بخوانید:

ذوق‌زدگی امارات از ماهواره‌ای که در آمریکا ساخته و از ژاپن پرتاب شد/ «امید» دوپینگی به مریخ رفت؛ امید واقعی ایران کجاست!؟ +عکس

شاهکار اطلاعاتی سپاه با پرتاب غافلگیرانه یک چشم استراتژیک/ ویژگی‌های فنی اولین ماهواره‌بر سه مرحله‌ای ایران را بهتر بشناسید +عکس و فیلم

«سفیر» رسما بازنشسته شد تا «سیمرغ» مهیای سفر فضایی شود/ طلسم استفاده ماهواره‌بر ایرانی از سوخت جامد با سریر و سروش می‌شکند؟ +عکس

در روزهای اخیر بحث های داغی در خصوص بودجه سال آینده مطرح می شود که بیشتر حول محور میزان فروش نفت و پیش بینی قیمت ارز برای سال آینده است. اما نگاهی به برخی آمار منتشر شده در بحث فضایی ارقام جالبی را به ما می دهد. برای نمونه خبرگزاری مهر در گزارش خود، سهم بخش فضایی دولتی از بودجه ۱۴۰۰ را اعلام کرده است که بر این اساس وضعیت پیشنهادی برای سال بعد به این صورت خواهد بود: در لایحه پیشنهادی دولت برای بودجه ۱۴۰۰ فناوری فضایی در قالب پژوهشگاه هوافضای وزارت علوم و پژوهشگاه فضایی و سازمان فضایی ایران وابسته به وزارت ارتباطات، مشمول تخصیص بودجه‌ای بالغ بر ۲ هزار و ۳۰۰ میلیارد ریال (یعنی فقط ۲۳۰ میلیارد تومان) شده است. در جدول شماره ۷ این لایحه که مربوط به بودجه دستگاه‌های دولتی می‌شود، پژوهشگاه هوافضا مشمول دریافت ۳۱۵ هزار و ۲۳۴ میلیون ریال بودجه هزینه‌ای می‌شود که ۱۲۰ هزار میلیون ریال آن برای بودجه عمومی و اختصاصی تعیین شده است. این در حالی است که در بودجه مصوب سال ۹۹ مبلغ ۱۵۱ هزار و ۴۵ میلیون ریال ردیف بودجه هزینه‌ای این پژوهشگاه بوده و به بیان دیگر، بودجه هزینه‌ای این پژوهشگاه در سال ۱۴۰۰ تقریباً دو برابر سال ۹۹ تخمین زده می‌شود.

پرتاب ماهواره ظفر در بهمن ماه سال ۱۳۹۸ با ماهواره بر سیمرغ که در نهایت در مدار زمین به ثبات نرسید

در همین حال بودجه تملک دارایی‌های سرمایه‌ای پژوهشگاه هوافضای وزارت علوم، مبلغ ۶۸ هزار میلیون ریال است که این بودجه نیز در سال ۹۹ مبلغ ۴۵ هزار میلیون ریال مصوب شده است. بودجه پیشنهادی دولت برای پژوهشگاه فضایی ایران نیز با رشد نسبت به سال ۹۹ همراه است. در شرایطی که بودجه هزینه‌ای مصوب این پژوهشگاه در سال ۹۹ مبلغ ۲۱۶ هزار و ۲۴۰ میلیون ریال بوده، دولت با اختصاص ۸۰۰ هزار میلیون ریال بودجه اختصاصی به این پژوهشگاه، مبلغ یکهزار و ۱۲۳ میلیارد و ۵۶ میلیون ریال را به عنوان بودجه این پژوهشگاه برای سال ۱۴۰۰ پیشنهاد داده که بیش از ۵ برابر بودجه سال ۹۹ است.

در همین حال بودجه پیشنهادی مربوط به تملک دارایی‌های سرمایه‌ای پژوهشگاه فضایی ایران نیز ۱۱۲ هزار میلیون ریال است که در سال ۹۹ مبلغ ۸۸ هزار میلیون ریال بوده است.

پرتاب ماهواره نظامی نور به فضا توسط سپاه که با موفقیت در مدار زمین قرار گرفت

دولت در خصوص پیشنهاد بودجه هزینه‌ای برای سازمان فضایی ایران مبلغ ۳۹۳ هزار و ۸۵۷ میلیون ریال را در نظر گرفته که ۲۵۰ هزار میلیون ریال از این مبلغ، در ردیف بودجه متفرقه آمده است. این در حالی است که در سال ۹۹ بودجه مصوب این سازمان، ۲۶۱ هزار و ۹۸۸ میلیون ریال بوده است. در این بخش به سازمان فضایی ایران از ردیف بودجه تملک دارایی‌های سرمایه‌ای مبلغ ۲۸۹ هزار و ۲۷۱ میلیون ریال تخصیص می‌یابد که در مقایسه با سال ۹۹ که مبلغ این ردیف بودجه ۲۷۴ هزار و ۹۰۰ میلیون ریال بوده است، تفاوت چشمگیری دیده نمی‌شود. در جدول اعتبارات متفرقه انتقال یافته به جدول شماره ۷ لایحه بودجه، سازمان فضایی ایران مکلف شده است که مبلغ ۳۰۰ هزار میلیون ریال را برای توسعه فناوری و کاربردهای فضایی و نیز مبلغ ۲۵۰ هزار میلیون ریال را برای فعالیت‌های فضایی هزینه کند. در جدول مربوط به اعتبارات هزینه‌ای دستگاه‌های اجرایی بر حسب فصول هزینه‌های عمومی و متفرقه نیز پژوهشگاه هوافضا باید مبلغ ۱۹۵ هزار و ۲۳۴ میلیون ریال را برای جبران خدمت کارکنان، استفاده از کالاها و خدمات و رفاه اجتماعی هزینه کند.

این هزینه کرد برای پژوهشگاه فضایی ایران مبلغ ۳۲۳ هزار و ۵۶ میلیون ریال و برای سازمان فضایی ایران، مبلغ ۳۹۳ هزار و ۸۵۷ میلیون ریال است.

آنچه در بالا آمده عدد کل و جزییات اعلام شده از وضعیت بودجه بخش فضایی دولتی کشور است که به صورت کلی و هم با بیان جزییات مطرح شده است. البته سازمان فضایی در سالهای اخیر با مسائلی مثل کاهش تعداد پرتاب های فضایی و البته چندین عدم موفقیت نیز در قرار دادن ماهواره های مختلف در مدار زمین در کارنامه داشته و البته با توجه به شرایط سال جاری در بحث هایی مثل شیوع ویروس کرونا و برخی مشکلات مالی ممکن است در سال فعلی نیز پرتاب فضایی در دستور کار وجود نداشته باشد.

در عین حال و با وجود تمام این مسائل رقم اختصاص داده شده برای این سازمان بسیار پایین است. نکته سوال برانگیزتر در خصوص بحث بودجه فضایی سال ۱۴۰۰ مربوط به فرماندهی فضایی نیروی هوا فضای سپاه است که با پرتاب موفق ماهواره نور به نوعی جور پرتاب های شکست خورده قبلی سازمان فضایی را کشید و وجود این فرماندهی مهم و مستقل در سپاه نیز به صورت رسمی اعلام شد. این نهاد البته در بودجه سال ۱۴۰۰ هجری شمسی سهمی تنها ۲ میلیارد تومانی از بودجه داشته است! حالا با وضعیت اعلام شده چه در خصوص فرماندهی فضایی نیروی هوافضای سپاه و چه سازمان فضایی بهتر است به سراغ برخی از کشورهای حاضر در رقابت فضایی برویم.

بودجه اعلام شده برای فرماندهی فضایی سپاه برای سال ۱۴۰۰

از کشورهای کوچک تا بزرگ؛ همه به دنبال حضور در حوزه فضایی

با نگاهی به بودجه های فضایی برخی از کشورهای جهان در سالهای مختلف به اعداد و ارقام جالبی می رسیم. برای این گزارش ما نگاهی به بودجه های فضایی دولت های مختلف در سالهای ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ داشتیم و به دلیل شیوع ویروس کرونا و تغییر ناگهانی بسیاری از بودجه های بخش های نظامی و فضایی در بسیاری از کشورهای جهان به سراغ سال ۲۰۲۰ نرفتیم. در سال ۲۰۱۸ میلادی و در اطراف ما و کشورهای همسایه یا هم منطقه ما اعداد جالبی در حوزه برنامه فضایی وجود دارد. کشور پاکستان در سال ۲۰۱۸ میلادی با ۶۱ میلیون، کشور امارات با ۳۸۳ میلیون، قطر با ۱۸۶ میلیون، عربستان سعودی با ۱۶۵ میلیون و ترکیه نیز رقمی در حدود ۲۷۶ میلیون دلار به این بخش اختصاص داده است.

از دیگر کشورهای نه چندان معروف در این بخش با هزینه های نسبتا بالای فضایی می توان به اندونزی با ۲۰۵ میلیون، کره جنوبی با ۵۹۳ میلیون و یا سوییس با ۲۰۲ میلیون دلار در سال ۲۰۱۸ اشاره کرد.

تصویری از ماهواره پر سر و صدای امید امارات که در آمریکا ساخته شد

اگر بخواهیم به سمت کشورهای با بودجه بالای فضایی در سال ۲۰۱۹ برویم می توان از هند با ۱.۵ میلیارد، ژاپن ۲ میلیارد، آژانس فضایی اروپا با ۶.۳ میلیارد، روسیه با ۳.۳ میلیارد و چین با ۱۱ میلیارد دلار نام برد.  آمریکا نیز با بودجه چنده ده میلیارد دلاری در تمام این سالها بیشترین بودجه فضایی را به خود اختصاص داده است.

راکت ماهواره بر لانگ مارچ چین – یکی از طرح های بسیار موفق در سالهای اخیر در حوزه ماهواره بر ها

ذکر یک نکته در اینجا بسیار مهم است و آن هم این که بسیاری از کشورهای اشاره شده در این لیست که بودجه های چند صد میلیون دلاری را برای بخش فضایی خود در نظر گرفته اند اصولا همانند ایران در حوزه ای چون پرتابگرهای ماهواره حرفی برای گفتن نداشته و حتی در بحث ساخت محموله های فضایی نیز در بسیاری از موارد صرفا یک خریدار محصول یا خدمات هستند.

با این بودجه به کدام فضا می رسیم؟

اعداد و ارقام شاید مشخص ترین و گویا ترین ابزار ارزیابی در این بحث باشند. کشورهایی که موفق شده اند در حوزه فضایی چه اینکه محصولی را بخرند چه اینکه با سرمایه گذاری آن را به صورت بومی بدست بیاورند همه به اندازه خود هزینه های گزافی را متحمل شدند. همان طور که مشاهده می کنید باشگاه کشورهای بزرگ فضایی، خصوصا آنهایی که توان مستقل پرتاب ماهواره را دارند همه در حوزه میلیارد دلاری ها حضور دارند و این اعداد خود به تنهایی مشخص کننده وضعیت کلی برنامه های فضایی چه در ایران و چه در جهان است.

 از طرف دیگر هم برای تنها بخش فضایی کشور با عملکردی قابل دفاع در سالهای اخیر که به نوعی مدافع آبروی کشور در این بخش بوده و یادآور روزهای خوش تر برنامه فضایی بود، بودجه ای تنها ۲ میلیارد تومانی برای سال بعد پیشنهاد شده که اصولا حتی با فرض قرار دادن قیمت دلار  ۴۲۰۰ تومان معروف هم رقم به قدری پایین و خجالت آور است که تحلیل درباره آن ممکن نیست. با این اوصاف، برنامه فضایی ایران که روزی مایه مباهات و فخر همه ایرانیان و حتی مسلمانان در جهان بود در تقریبا یک دهه اخیر به دلایلی چون عزم سیاسی (به عنوان مهمترین عامل)، عدم توجه کافی و البته اختصاص بودجه ناکافی در حال از دست رفتن بوده و برخی از دانشمندان این حوزه نیز به دنبال تغییر حوزه یا مهاجرت از کشور رفته اند و شاگرد زرنگ امسال نیز با تحقیر بودجه ای مواجه شده است هرچند که سپاه به این رفتارهای سیاسی عادت دارد و بعید نیست به زودی بار دیگر بتواند نام کشورمان را در عرصه نام های موفق در داشتن زنجیره فضایی تکرار کند.

هرچه هست، با این تفکر و طرز مدیریت که به دلایل و بهانه های خاص، دوست ندارد کشورمان اقدام به پرتاب ماهواره کند تا خدای ناکرده برخی کشورهای غربی نسبت به این موضوع ابراز نگرانی نکرده و بیانیه صادر نکنند، نمی توان امیدوار به احیای این صنعت مهم و پولساز در کشور بود و باید به امید سالهای آینده نشست که مسئولان دولت جدید، قدر و اهمیت چنین صنعتی را در کشورمان بیشتر و واقعی تر می دانند.

به گزارش خبرنگار مجاهدت به نقل از سرویس دفاع و امنیت مشرق، حمل و پرتاب موشک های کروز و بالستیک با ماموریت ها و در بردهای مختلف، امری مهم برای شناورهای سطحی و زیر سطحی در جهان محسوب می‌شود و در چند دهه اخیر، ماموریت هایی مثل بحث حمل و پرتاب موشک های بالستیک مورد توجه نیروهای دریایی مهم جهان قرار گرفته است. البته همچنان شلیک موشک های کروز گزینه جذابی برای شناورهای سطحی و زیر سطحی هستند و به غیر از بحث موشک های ضد کشتی، موشک های کروز برد بلند حمله به اهداف زمینی از گزینه های مورد استفاده توسط برخی از کشورها محسوب می شوند. آمریکا، روسیه، فرانسه و چین از جمله کشورهایی هستند که شناورهای سطحی خود را نیز به این کلاس از موشک ها مجهز کردند. انواع مختلفی از موشک های کروز حمله به اهداف زمینی امروزه در بازار صادرات وجود دارد و به مشتریان مختلفی عرضه می شود.

بیشتر بخوانید:

۴ رکن ساخت نسل مدرن‌تر ناوهای رزمی در کشور بالاخره کامل شد/ ایران با «نگین» به باشگاه دارندگان «Frigate» می‌پیوندد +عکس

دست قدرتمند «ابومهدی» برای افزایش شعاع بازدارندگی جمهوری اسلامی/ ایران چهارمین قدرت مهم موشکی جهان در عرصه کروزهای ضدکشتی+عکس

برنامه تجهیز زیردریایی و ناوشکن‌ها به موشک‌های بالستیک

اما موضوع حمل و شلیک موشکهای بالستیک توسط شناورهای نظامی، از اهمیت بیشتری برخوردار بوده و کمتر کشوری در دنیا توانسته وارد این باشگاه نظامی شود. در خصوص دستیابی نیروهای مسلح کشورمان به چنین قابلیتی، گمانه زنی ها و بحث های مختلفی وجود داشت تا اینکه در روزهای گذشته، فرمانده نیروی دریایی ارتش گفتگویی را با یکی از رسانه های داخلی انجام داده و در آن، نشانه هایی از تحول دیدگاه نیروهای مسلح کشورمان در زمینه استفاده و عملیاتی کردن موشکهای بالستیک به چشم می خورد. در این گفتگو امیر دریادار خانزادی اعلام می کند که ” نوع دیگر این موشک عمودپرواز که کروز هم نیست از نوع بالستیک است و در آینده از آن ها برای ناوشکن‌های سنگین‌تر و زیردریایی‌های سنگین‌تر استفاده خواهیم کرد چون ما انواع موشک بالستیک در خشکی داریم و بردن موشک بالستیک از خشکی روی شناور و زیردریایی برای ما محدودیتی ندارد. “

این فرمانده بلند پایه نیروهای مسلح در جای دیگری از صحبت های خود در خصوص موشک کروز بلند نیز این گونه می گوید: “موشک کروز دریایی شهیدابومهدی که برای نیروی‌دریایی ارتش طراحی شد و با موفقیت تست خود را انجام داد و بیش از هزار کیلومتر پرواز کرد، یک موشک قابل برنامه‌ریزی است یعنی اگر بخواهید این موشک در نقطه‌ای بچرخد می‌تواند این کار را انجام دهد و طبق برنامه و مسیر تعریف شده به سمت هدف برود. ” با توجه به اینکه موشک های کروز جدید برد بلند برای شناورهای سنگین سطحی و زیر سطحی نداجا از گونه ابومهدی خواهند بود که پیش از این نیز فرمانده نیروی دریایی ارتش به آنها اشاره کرده بود اما بحث موشک های بالستیک در شناورهای سطحی و زیر سطحی مبحثی متفاوت و جدیدی است که نیازمند توجه بیشتر است.

دست های بالستیک برای شناورهای جدید نداجا

موشک های بالستیک برای شلیک از زیردریایی بحثی معمول تر و با سابقه تر در دنیا هستند که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت اما بحث کم سابقه تر، حمل و پرتاب موشک های بالستیک از شناورهای سطحی است. اگر به صورت رسمی بخواهیم حساب کنیم هیچ موشک بالستیک به صورت عملیاتی از کشتی ها پرتاب نمی شود ولی آزمایش های موفقی در این خصوص در جهان صورت گرفته است. آمریکا در سال ۱۹۴۷ میلادی یک آزمایش از روی ناو هواپیمابر میدوی با یک موشک بالستیک وی ۲ غنیمتی از آلمان انجام داد و بعد از آن نیز صحبت هایی برای مجهز کردن برخی از نبرد ناوها و ناوهای هواپیمابر قدیمی مطرح شد که با توسعه موشک های زیردریایی پرتاب این مسئله برای همیشه به بایگانی پیوست.

آزمایش موشک وی ۲ از روی عرشه ناو هواپیمابر میدوی در سال ۱۹۴۷

مورد بعدی تلاش هندوستان برای شلیک موشک های بالستیک کوتاه برد از کشتی های جنگی بود. هندی ها بین سالهای ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۸ هفت آزمایش با موشک بالتسیک کوتاه برد Dhanush انجام دادند که اکثر موفق بوده است. این آزمایش ها از شناورهای مختلفی مثل ناوهای گشتی کلاس  Sukanya یا ناوهای کلاس Rajput انجام داده است. این موشک بنا به میزان وزن سر جنگی که می‌تواند از نوع عادی یا هسته ای باشد می تواند تا ۷۵۰ کیلومتر برد داشته باشد. البته در نهایت هم هندی ها به دنبال عملیاتی کردن این طرح نرفتند.

آزمایش موشک Dhanush  توسط نیروی دریایی هند

تجربه دیگر دیده شده در این زمینه در زمینه موشک های تاکتیکی LORA رژیم صهیونیستی است که البته در آن مورد از روی یک کشتی باربری و با حضور یک حامل سنگین متحرک شلیک آزمایش شد. این مورد البته به دلیل تفاوت کلی شناور آنچنان در این دسته بندی قرار نمی گیرد. در عین حال برخی از منابع چینی نیز اعتقاد دارند که رزم ناوهای سنگین تایپ ۰۵۵ این کشور نیز در آینده توانایی حمل و پرتاب موشک های بالستیک ضد کشتی را خواهند داشت. هنوز اطلاعات خاصی نیز در این زمینه در دسترس نیست.

شلیک آزمایشی موشک LORA از یک کشتی تجاری

طرح گرافیکی موشک بالستیک پرتاب شونده از رزم ناوهای تایپ ۰۵۵ ارتش چین

اما برای نیروی دریایی ارتش و رسیدن به این مرحله که شناورهای سطحی به موشک های بالستیک مجهز شوند با چند چالش رو به رو هستیم. نکته مهم مربوط به صحبت های فرمانده نیروی دریایی ارتش است که مربوط به استفاده از پرتابگرهای عمودی برای شناورهای سطحی جهت شلیک موشک های بالستیک است. آنچه تا به امروز در آزمایش های موشک های بالستیک در دنیا مشاهده شده حمل یک موشک روی شناور و پرتاب آن بوده است. البته نصب یک سلول پرتاب عمودی در سایز موشک های بالستیک (حتی مدل های با برد کم موشک فاتح ۱۱۰ برای نمونه) به عنوان یکی از کوتاه ترین موشک های ایرانی از نظر طول و کم قطر ترین آنها، فضای بسیار بیشتری را به نسبت موشک های سلول پرتاب کروز یا ضد هوایی طلب می کند.

پرتابگرهای موشک بالستیک قاره پیما در زیردریایی کلاس دلتا ۴ ساخت شوروی سابق

سلول پرتاب عمودی مارک ۴۱ مخصوص پرتاب موشک های کروز و ضد هوایی ساخت آمریکا

البته این فرض، صرفا در خصوص این موشک کوچک بوده و در صورت استفاده از موشک های بزرگتر بالستیک مشخصا به یک طراحی کاملا جدید و البته بسیار بزرگ و سنگین نیاز خواهد بود. یکی دیگر از چالش ها، بحث آموزش خدمه در حوزه نگهداری و عملیات موشک های بالستیک است که تا به امروز صرفا در نیروی هوافضای سپاه وجود داشته و حالا نیروی دریایی ارتش هم به آن اضافه شود.

موشک بالستیک فاتح ۱۱۰

به نظر می رسد حرکت منطقی در این زمینه، طراحی نسل جدیدی از بالستیک ها برای عملیات دریایی باشد. نمونه این بحث را در گونه های زیردریایی پرتاب خارجی نیز مشاهده می کنیم که موشک به نسبت گونه های زمین پرتاب در همان برد و قدرت حمل از اندازه کوچک تری برخوردار است. این مسئله یک چالش مهندسی بزرگ را در مقابل طراحان ایرانی قرار خواهد که البته در صورت رسیدن به آن (که با توجه به تجارب نیروهای مسلح و صنایع دفاعی، امر شدنی است) تقریبا می توان گفت در حوزه موشک های نظامی به طور کامل آخرین مراحل طی شده و ایران در رده کشورهای ابرقدرت در حوزه موشکی، جایگاه ویژه ای خواهد داشت.

در حوزه موشک های بالستیک زیر دریایی پرتاب اما بحث های دیگری مطرح می شود. رسیدن به این توانایی در نیروی دریایی ارتش، به این معنی است که نداجا به عنوان اولین نیرو در سازمان ارتش جمهوری اسلامی ایران عهده دار بخشی از ماموریت بازدارندگی استراتژیک کشور خواهد بود؛ مسئله ای که تا پیش از این به صورت کلی در اختیار نیروی هوافضای سپاه بود. وارد شدن به بحث زیردریایی های حامل موشک بالستیک دارای نکات مثبت و البته چالش های خاصی نیز است. زیردریایی های حامل موشک بالستیک در حقیقت دارای بالاترین درصد بقاء پذیری در مقابل یک حمله متقابل دشمن بوده و برای نمونه در حال حاضر کشورهایی مثل روسیه، چین و آمریکا با داشتن طیف وسیعی از موشک های بالستیک زمین پرتاب ثابت زیر زمینی و متحرک روی زمین، در کنار بمب افکن های استراتژیک مجهز به موشک های کروز و در عین حال داشتن یک جغرافیای بسیار وسیع، همچنان زیردریایی های اتمی حامل موشک بالستیک را به عنوان یکی از اصلی ترین عنصر بازدارندگی به حساب آورده و آنها را بقاء پذیر ترین بخش از توان مقابله خود با دشمنان می دانند.

البته این سطح بالا از توان بازدارندگی متقابل به آسانی بدست نیامده و سطح بالایی از فناوری خصوصا در بحث پنهانکاری شامل کاهش سیگنال های صوتی چه از بدنه و چه از پروانه های سیستم پیشران می طلبد. بحث بعدی این که معمولا به دلیل اندازه و وزن بیشتر و نیاز به ماندن بیشتر در عمق آب در نهایت کشوری که برنامه رسیدن به زیردیایی های حامل موشک بالستیک دارد نیاز به رسیدن به بحث راکتورهای هسته ای برای تامین نیروی شناورهای خود را خواهد داشت. این کلاس از زیردریایی ها با استفاده از پیشران های دیزل الکترونیک نیز قابل اجرا خواهد بود ولی مباحثی مثل میزان موشک قابل حمل یا زمان ماندگاری زیر آبی بسیار کمتر از یک زیردریایی اتمی خواهد بود.

بحث سیستم های ارتباطی، سیستم های پرتاب عمودی سرد برای موشک های زیردریایی پرتاب که شامل پوشاندن موشک در یک لایه از هوا تا خروج آن از زیر آب هستند، توسعه آلیاژهای ویژه برای تحمل فشار آب در عمق های بالا و بسیاری مسائل دیگر که نوشتن آن از حوصله این مطلب خارج است، همه و همه دست به دست هم می دهند تا زیردریایی های حامل موشک های بالستیک را تبدیل به یکی از پیچیده ترین ماشین هایی کنند که بشر تا به امروز ساخته است. در حقیقت باید گفت آنچه نداجا برای آن برنامه ریزی کرده به نوعی رسیدن به نهایت علوم دریایی در بسیاری از بخش ها است و به نوعی یک انقلاب تکنولوژیک در کشور ما محسوب می شود. محصول نهایی این طرح در حقیقت یک انقلاب فناوری نه فقط برای نیروی دریایی ارتش یا صنایع دفاعی بلکه برای کل صنعت کشور محسوب می شود و جمهوری اسلامی ایران را به صف اول در جهان در بسیاری از فناوری های روز دنیا می رساند.

به گزارش خبرنگار مجاهدت به نقل از سرویس دفاع و امنیت مشرق، هرچند این نوع خبرها و اتفاقات بازتاب و رونق قابل توجهی در کشورمان ندارد اما نیروهای مسلح انگلستان در دوره پس از پایان جنگ سرد تا به امروز تقریبا به صورت دائمی مدلهای مختلفی از کاهش بودجه، تجهیزات و نفرات را تجربه کرده و تضعیف شده است؛ مسئله ای که در بسیاری از اوقات موجب هشدارهای جدی از سوی کارشناسان این کشور و تمسخر بسیاری از کارشناسان و نظامیان در سطح جهان و ساخت مثالها و طنزهای مختلف درباره آن شده است. از وضعیت بسیار نامشخص آینده رسته زرهی در این کشور کرده تا ناوشکن های انگلیسی فاقد موشک ضد کشتی و دیر رسیدن به ناوگان اف 35 های آمریکایی تحویل شده به انگلستان که صدای لندن را در آورده است.

در اتفاقی مهم و قابل توجه، حالا به نظر می رسد انگلیسی ها بعد از سالها به این نتیجه رسیده اند که اصولا دست دراز کردن و منتظر ماندن برای همکاری با سایر کشورها آنهم آمریکا بدون توجه به ظرفیت داخل، در زمینه های نظامی مسیری اشتباه بوده و البته جالب این که تصمیم جدید در این خصوص در یک دولت محافظه کار که روابط گرمی با آمریکا دارد اتخاذ شده است.

بیشتر بخوانید:

جزییات جدید از کلاهبرداری آمریکا بابت فروش اف-۳۵ به انگلیس/ «ملکه الیزابت»؛ اولین ناوهواپیمابر جهان که هواپیمای عملیاتی ندارد! +عکس

صف طولانی محافظان نفتکش‌ها در مراکز تعمیراتی انگلستان/ ارتش بی غروب ملکه فقط ۱۰ شناور عملیاتی دارد! +عکس

در این میان، بوریس جانسون سیاستمدار پر حاشیه و شهردار سابق پایتخت انگلیس که حالا سکان نخست وزیری را در دست دارد در میان اتفاقات بزرگ و اثرگذاری مثل خروج انگلیس از اتحادیه اروپا و بحران ویروس کرونا که تلفات زیادی به این کشور وارد کرده، با پیشنهادی متفاوت و سنگین برای هزینه حدود 22 میلیارد دلار برای 4 سال آینده، بالاترین افزایش بودجه دفاعی تاریخ این کشور پس از پایان جنگ سرد را رقم زده است که نکاتی از این پیشنهاد، قابل توجه و بر خلاف تحلیل هایی است که برخی رسانه های غربگرا در داخل کشور بازتاب می دهند. در ادامه نگاهی به بخش های مختلف منتشر شده در این بودجه خواهیم داشت.

نیروی دریایی انگلیس؛ تلاش برای بازگشت به روزهای پر شکوه

زمانی نه خیلی دور شنیدن نام نیروی دریایی انگلیس کافی بود تا بسیاری از دشمنان این کشور در خصوص هر گونه رویارویی با قدرت شماره یک جهان دوباره فکر کنند اما کم کم و در طول زمان این قدرت دریایی به دلایل مختلف خصوصا مالی، به جایی رسیده که در مواردی برای حفظ امنیت آب های اطراف این جزیره نیز دچار مشکل شده است. حالا بخش مهمی از بودجه فوق، پشتیبانی از ساخت نسل جدید شناورها برای نیروی دریایی انگلیس است که با اتمام آنها می توان گفت شاید انگلیسی ها به نوعی بخشی از توان از دست رفته خود را دوباره باز خواهد یافت.بخش عمده طرح بر روی سه پروژه ناوهای محافظ در کلاس های مختلف با نام های تایپ 26 ، تایپ 31 و تایپ 32 تمرکز دارد. تمام این شناورها در داخل انگلستان و توسط شرکت های این کشور ساخته خواهد شد و بنا به صحبت های نخست وزیر انگلیس نقش مهمی در اشتغال زایی ایفا خواهد کرد.

در حال حاضر سفارش نیروی دریایی انگلیس برای ناوهای محافظ تایپ 26 در حدود 8 فروند است؛ ناوهایی با وزن 7800 تن و طول 149 متر که در داخل نیروی دریایی این کشور به کلاس سیتی ( City) نیز شناخته می شوند. نه فقط بحث طراحی و ساخت بدنه کشتی ها، بلکه بخش های مهم دیگری در این کشتی مثل سیستم های راداری، سونار و پیشران نیز بر عهده شرکت های انگلیسی مثل BAE و رولز-رویس است و خبری از مشارکت جدی با کشورهای دیگر بخصوص آمریکا دیده نمی شود. در این شناورها توجه ویژه ای به بحث ضد زیردریایی شده که یکی از مهم ترین دلایل آن بحث افزایش فعالیت های زیردریایی های روسی در اطراف آب های انگلیس در سالهای اخیر است.

نمایه گرافیکی از ناو محافظ تایپ 26 یا کلاس City

 12 سلول عمودی میزبان 48 تیر موشک دفاع هوایی کوتاه برد سری Sea Ceptor و 24 سلول عمودی مارک 41 برای طیف مختلفی از سلاح ها تهاجمی و تدافعی بر روی این ناو نصب شده است. صحبت های مختلفی برای نصب موشک های پدافندی سری ESSM ، موشک کروز تاماهاوک و موشک های ضد زیردریایی ASROC از جمله گزینه های مورد نظر است. نکته به نوعی سوال برانگیز در خصوص برنامه های دریایی انگلستان که حتی در برنامه های جدید نیز هنوز به آن اشاره نشده بحث موشک های ضد کشتی است. بعد از باز شدن موشک های هارپون از روی ناوشکن های تایپ 45 به دلایل مالی، موشک های هارپون ناوهای محافظ تایپ 23 به نوعی از محدود موشک های ضد کشتی باقی مانده برای انگلیسی ها در بحث شناورهای دریایی شد.

قطعات اولین شناور از سری تایپ 26 که در انگلیس در حال ساخت است

حالا در خصوص شناورهای جدید انگلیس و تجهیز دوباره ناوشکن های تایپ 45 بحث ها در خصوص یک موشک جدید کروز ضد کشتی است که احتمالا از بین سری LRASM آمریکایی، NSM نروژی یا نسل جدید RBS15 سوئدی انتخاب شود. یک توپ 127 میلی متری، 2 سامانه دفاع نزدیک فالانکس، 2 توپ 30 میلی متری و عملیات پهپادی در کنار توان پذیرش بالگرد در اندازه های مختلف از دیگر توانایی های این شناور به حساب می آید. بخش عمده عملیات ضد زیردریایی توسط این بالگردها ( از سری وایلد کت یا مرلین ) انجام خواهد شد. ادعا شده که عرشه پروازی پشت این شناور حتی توان پذیرش بالگردهای ترابری شینوک را نیز خواهد داشت. شناورهای این کلاس در کنار ناوشکن های تایپ 45 به نوعی ستون فقرات توان رزمی انگلیس در بحث رزم سطحی در فضای نبردهای با تهدید بالا را بر عهده خواهند داشت.

ناوهای محافظ تایپ 31 در حقیقت بر اساس طرحی موسوم به Arrowhead 140 از شرکت انگلیسی Babcock International ساخته خواهند شد که خود این طرح نیز با نگاهی به ناوهای محافظ کلاس Iver Huitfeldt نیروی دریایی دانمارک توسعه پیدا کرده اند. انگلیس به دنبال خرید 5 فروند از این ناوها است. نگاهی به مشخصات این شناور شاید برای برخی از علاقمندان به صنایع دریایی نظامی کمی عجیب و سوال برانگیز باشد. وزن این شناور در حدود 5700 تن و طول آن 138 متر است. این شناور از امکاناتی مثل سیستم پیشران ترکیبی ساخت انگلستان و آلمان و راداری آرایه فازی فعال سه بعدی بهره برده و خدمه آن نیز بین 80 تا 100 نفر خواهد بود.

اما وقتی به بخش تسلیحات می رسیم با کلکسیونی عجیب برای این اندازه و تناژ رو به رو می شویم. 24 سلول پرتاب عمودی برای موشک های کوتاه برد دفاع هوایی Sea Ceptor تنها تسلیحات موشکی این شناورها خواهد بود. یک قبضه توپ 57 میلی متری ، 2 توپ 40 میلی متری و تعداد مسلسل در کالیبرهای مختلف تسلیحات دیگر این شناور است. توان پذیرش یک بالگرد و امکان بهره گیری از پرنده های بدون سرنشین از دیگر توانایی های این شناور است. اعلام شده که این شناورها برای عملیات در شرایط با تهدید کم تر و اموری مثل مبارزه با دزدان دریایی، عملیات ضد تروریسم و پشتیبانی از عملیات های دریایی به کار خواهد رفت.

تصویر گرافیکی از شمایه کلی مربوط به ناو محافظ تایپ 31

گزینه بعدی ناوهای محافظ تایپ 23 هستند که اخیرا نخست وزیر انگلیس به آنها اشاره کرده و اصولا اطلاعات خاص و دقیقی در خصوص ماموریت ها یا مشخصات آنها وجود ندارد. شایعات بر این اساس است که نیروی دریایی انگلیس به دنبال خرید 5 فروند از این شناورهاست که گفته می شود سطح توانایی آنها چیزی بین تایپ 31 و تایپ 26 بوده و از طراحی ماژولار برخوردار هستند و بسته به نوع ماموریت می توان آنها را مجهز کرد. بحث دیگر در بخش دریایی هم توسعه شناورهای پشتیبانی نسل جدید است که احتمالا سه فروند از آنها ساخته شده و قرار است که در کنار دو ناوهواپیمابر جدید انگلستان و گروه رزمی آنها از عملیات ها پشتیبانی لازم را به عمل بیاورد. پیش بینی می شود ساخت و ورود به خدمت مجموعه این سفارش ها که در حال حاضر در حدود 21 فروند است، بیش از یک دهه طول بکشد.

انگلیس خسته از اف 35 ها به دنبال نسل 6 بومی

اما این نکته نیز حائز اهمیت است که بر اساس تحلیل های کارشناسان نظامی و خبرهای رسانه ای این کشور، یکی از مواردی که انگلستان به صورت خیلی جدی از آن ناراحت بوده و سعی دارد که به صورت بومی راه حلی برای آن پیدا کند بحث جنگنده های نسل جدید برای نیروی هوایی این کشور است. مشرق پیش از این در گزارشی به مشکلات جنگنده اف 35 برای انگلستان به صورت خاص پرداخته بود ولی از آنجایی که برای عملیاتی کردن ناوهای هواپیمابر در حال حاضر انگلیس عملا گزینه دیگری ندارد ناچار به بهره بردن از این پرنده هاست.

تمرین های نشست و برخاست توسط جنگنده اف ۳۵ بی از روی ناو هواپیمابر ملکه الیزابت

اما برای حل این مسئله شرکت BAE انگلستان طرح جنگنده نسل جدید Tempest را ارائه کرده است. مفهومی جدید از جنگنده های نسل 6 که به نوعی ترکیبی از پنهانکاری و استفاده هوش مصنوعی برای کمک به خلبان و عملیات مشترک با پرنده های بدون سرنشین است. در حال حاضر دولت انگلیس موافقت کرده که مبلغ یک و نیم میلیارد پوند به حوزه تحقیق و توسعه علاوه بر بودجه پنج میلیارد و 800 میلیون پوندی این بخش اضافه کند که بخشی از آن کمک به توسعه طراحی و ساخت همین جنگنده است. در حال حاضر شرکت BAE انگلستان طرح هایی برای حوزه هوش مصنوعی و عملیات مشترک بین پلتفرم های سرنشین دار و بدون سرنشین در دست اقدام دارد و حتی آمریکا نیز برای برخی از پروژه های خود در این بخش از این شرکت کمک گرفته است.

ماکتی از جنگنده نسل ۶ تمپست

برنامه دیگر انگلیسی ها برای دوره فعلی تا ورود به خدمت جنگنده های نسل جدید، ارتقاء سنگین جنگنده های نسل 4.5 تایفون است که بحث اصلی آن نصب رادارهای آرایه فازی فعال جدید موسوم به ECRS Mk2 است که هزینه ای در حدود 317 میلیون پوند خواهد داشت. این ارتقا به صورت مشترک بین انگلیس و ایتالیا انجام خواهد شد و گفته شده که باعث ایجاد 600 شغل جدید در انگلستان می شود. این رادار جدید توان اخلال روی رادارهای دشمن در فاصله بیش از 120 کیلومتر را داشته و فضای به زاویه 110 درجه در مقابل جنگنده را نیز پوشش خواهد داد.

بروشوری تبلیغاتی مربوط به پروژه رادار ECRS Mk2

بخش دیگری از طرح جدید دفاعی انگلستان، سرمایه گذاری و ایجاد زیرساخت های تازه در حوزه هایی مثل دفاع سایبری، هوش مصنوعی، ارسال ماهواره به فضا از خاک اسکاتلند و همچنین توسعه سلاح های انرژی مستقیم مثل لیزر است. پرتاب فضایی مورد نظر انگلیس در سال 2022 میلادی خواهد بود و از طرف دیگر فرماندهی سایبری ارتش این کشور با واحد شنود الکترونیکی این کشور موسوم به GCHQ هماهنگ خواهد شد. البته هنوز جزییات زیادی در این بخش منتشر نشده اما توجه انگلستان به توسعه این فناوری های جدید که به نوعی بخشی از نیازهای اصلی برای حضور در میدان های نبرد قرن بیست و یکم است نشان دهنده بروز برخی تغییرات در تفکر نظامیان و سیاسیون انگلیسی است. در عین حال پیش بینی شده که با این سرمایه گذاری 4 ساله، در هر سال 10 هزار شغل جدید در این کشور ایجاد شود که برای شرایط فعلی انگلیس با توجه به شرایط پس از خروج از اتحادیه اروپا و بحران ویروس کرونا می تواند خبر خوبی باشد.

نیروی زمینی انگلستان ؛ همچنان مشکلات ادامه دارد

یکی از مسائلی که همچنان موجب نوعی نگرانی و حتی اعتراض برخی از کارشناسان و حتی نظامیان انگلیسی شده عدم توجه کافی به نیروی زمینی این کشور و بحث نبود نیروی انسانی رزمی کافی خصوصا در بخش زمینی است. در سالهای بخش هایی مثل رسته پیاده نظام و زرهی در نیروی زمینی انگلستان با کاهش شدید نیرو و تجهیزات رو به رو شده اند تا جایی که برخی حتی صحبت از کنار گذاشتن تانک های اصلی میدان نبرد در ارتش انگلستان کرده اند. کاهش سربازان در نیروی زمینی و نیروهای تفنگدار دریایی نیز از دیگر مواردی است که باعث نگرانی در این کشور شده و در نقشه جدید دفاعی نیز هنوز به آنها پاسخی داده نشده است.

بوریس جانسون در خصوص آینده دفاعی این کشور، صحبت از سربازانی با سطح بالای آموزش و داشتن قابلیت عملیات شبکه محور کرده ولی هنوز صحبتی در خصوص پاسخ به نیاز برای افزایش تعداد نیروها نشده است. در حوزه زرهی نیز بحث بین ارتقاء مجدد تانک های چلنجر ، خرید تانک از آلمان ، توسعه یک طرح بومی یا به طور کلی کنار گذاشتن تانک ها مطرح است اما هنوز در این بخش نیز تصمیمی گرفته نشده . در عین حال دولت انگلیس اعلام کرده که رسیدن به بودجه مورد نظر، نیازمند کاهش و قطع بودجه در برخی از بخش های دیگر دفاعی است که کارشناسان احتمال می دهند این بخش ها عمدتا در نیروی زمینی باشد.

تانک چلنجر ارتش انگلیس

در هر صورت باید گفت انگلستان بعد از سالها کاهش بودجه و اندازه نیروهای مسلح خود و البته به نوعی نا امیدی از برخی متحدان کلیدی در پروژه های کلیدی مثل آمریکا بابت قراردادهایی چون اف 35 تصمیم گرفته که توان نظامی خود را با تکیه بر ظرفیت های داخلی و بی نیازی به هزینه کردهای میلیارد دلاری با خرید از سایر کشورهای دوست و متحد همچون ایالات متحده بازسازی کند. با طرح فعلی به نظر می رسد نیروی دریایی این کشور کمی از شرایط فعلی خارج شده و بتواند حداقل در بین کشورهای اروپایی به عنوان یک قدرت منطقه ای عرض اندام کند. البته تجربه نشان داده که با تغییر دولت ها برخی از پروژه ها و هزینه های دفاعی به طور کلی متوقف شده ولی به نظر می رسد انگلیسی ها به سبک گذشتگان خود بازگشته و سعی در بدل شدن به یک قدرت جدید خودکفا در حوزه دفاعی دارند؛ اتفاق مهمی که تحلیل ها درباره همکاری های نظامی در غرب را دچار تغییرات مهمی خواهد کرد.