یادداشت

گروه استان‌های دفاع‌پرس- «خدیجه ابول‌اولا» استاد و پژوهشگر جامعه المصطفی العالمیه؛ خداوند خلقت را بر مبنای نظم و وحدت آفرید و در کتاب آسمانی، آیه ۴۶ سوره مبارکه انفال، بر این مهم تصریح نمود: «اطِیعُوا اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَلَا تَنَازَعُوا فَتَفْشَلُوا وَتَذْهَبَ رِیحُکُمْ  وَاصْبِرُوا إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرِینَ (از خدا و پیامبرش فرمان برید، و با یکدیگر نزاع و اختلاف مکنید، که سست و بددل می‌شوید، و قدرت و شوکتتان از میان می‌رود؛ و شکیبایی ورزید؛ زیرا خدا با شکیبایان هست)».

هفته وحدت، نماد تاب‌آوری، همبستگی و انسجام هست. در دین اسلام هم‌زیستی مسالمت‌آمیز با مردم، بسیار توصیه شده و یکی از مواردی که باعث تحکیم وحدت مسلمین در زمان معصومین علیهم السلام شده، معاشرت نیکوست. سیره اهل‌بیت علیهم‌السلام و بزرگان در این زمینه الگویی بسیار کامل برای وحدت جوامع هست. پروردگار عالم از میان صفات و ویژگی‌ها، برای توصیف رسول گرامی‌اش، واژه‌ای برمی‌گزیند پر معنا: «خُلُقٍ عَظیم».

پیامبر رحمه للعالمین (ص) با نفی نژادپرستی، قومیت‌گرایی و تبعیض‌های ناروا و ناپسند در مسیر بنیان‌گذاری وحدت امت اسلامی بود. در سیره ائمه اطهار علیهم‌السلام نیز شیعیان به نوع روابطشان با دیگران و نوع بینش دیگران درباره آنان متنبّه می‌گردیدند. قرآن برای جلوگیری از مقابله به مثل و توهین بت‌پرستان، حتی اجازه اهانت به بت‌ها را نمی‌دهد و این شیوه در سیره اهل بیت علیهم‌السلام نیز اتخاذ شده هست و قطعاً عمل نهی شده نمی‌تواند مصداق تعظیم شعائر باشد.

آن بزرگواران برای ترسیم چهره‌ای تاثیرگذار و  درخشان از شیعه در اذهان عمومی مسلمانان تأکید فراوانی داشتند و برای این امر، راهکار‌های مختلفی بیان می‌فرمودند که مهم‌ترین آنها تاکید بر مدارا با سایر مسلمانان پیرو مذاهب مخالف هست؛ مدارایی که در رفتار نیک و کرداری پسندیده رخ نموده، خود تبلیغی موثر برای ماهیت شیعه در ذهنیت مخالفان مذهبی می‌گردد.

تقریب مذاهب؛ بهترین راهکار برای کاهش اختلافات مذهبی و عقیدتی هست. یکی از بارزترین ویژگی‌های انقلاب اسلامی، طرح مساله «اتحاد و تقریب بین مذاهب» هست که از طریق بزرگ‌ترین مصلح جهان اسلام در قرن حاضر، یعنی حضرت امام خمینی (ره) اظهار شد و جوامع اسلامی را به اتحاد حول محور قرآن و اسلام فراخواند.

راهبرد جبهه باطل برای غلبه بر حریف در کنار جنگ سخت، «جنگ نرم» بوده و این جنگ پیشینه‌ای به وسعت تاریخ دارد چنان که دشمنان اسلام توانستند با چهار عامل و تاکتیک «تبلیغ»، «تهدید»، «تحریف» و «تطمیع» مسیر خلافت و ولایت را عوض کنند.

قدرت نرم، فراتر از توانایی‌های نظامی و اقتصادی، به تأثیرگذاری بر افکار عمومی، شکل‌دهی به ارزش‌ها و هنجار‌ها و در نهایت، جلب رضایت و همراهی اقشار و مذاهب مختلف با دیدگاه‌های گوناگون می‌پردازد. وقتی محیط پیرامونی مملو از آثار روحیه‌بخش، وحدت‌آفرین و نوع‌دوستی باشد، عملاً به آرامش درونی و دور شدن از تشویش و نگرانی می‌انجامد و همین امر، میزان تاب‌آوری را در جامعه افزایش می‌دهد.

شرط ایمنی از ضرر دشمن، امت واحده بودن هست و لذا هدایت هیجان عمومی به‌سوی کارآمدی واقعی، ضرورتی هست اجتناب‌ناپذیر. دو قطبی‌سازی، اتهام‌زنی، حرف‌های نسنجیده و بدون سند از سوی گروه‌ها و افراد متنفذ، اتحاد مسلمین را خدشه‌دار خواهد کرد.

طبق دیدگاه آیت‌الله شهید «مرتضی مطهری» منظور علمای روشنفکر اسلامی از وحدت اسلامی، حصر مذاهب به یک مذهب و یا اخذ مشترکات مذاهب و طرد مفترقات آنها و ایجاد مذهبی جدید که نه معقول و منطقی هست و نه مطلوب و عملی بلکه منظور از وحدت اسلامی متشکل شدن مسلمین هست در یک صف در برابر دشمنان مشترکشان.

یکی از مؤلفه‌های مهم پیروزی در جنگ ۱۲روزه با رژیم جعلی صهیونی، انسجام ملی شکل‌گرفته در کشور و قدرت تاب‌آوری ملت ایران بود. به گونه‌ای که انسجام مردمی، ضلع اجتماعی نقشه جنگ ترکیبی دشمن را بی‌اثر کرد.

تندروی در تعامل با برادران دینی، چیزی نیست جز ضربه بر پیکره اسلام؛ همانگونه که رهبر فرزانه انقلاب اسلامی، در بیانات خود به تاریخ ۲۲ مهر ۱۴۰۱، در تاکید به وحدت در جهان اسلام می‌فرمایند: «مراد از وحدت، وحدت در حفظ منافعِ امّت اسلامی هست. اوّل تشخیص بدهیم منافع امّت اسلامی کجا هست… ببینند امّت اسلامی امروز به چه احتیاج دارد، با چه کسی باید دشمنی کرد، با چه کسی بایستی چه جوری دشمنی کرد، با چه کسی باید دوستی کرد و چه جوری دوستی کرد؛ این جهت‌گیری‌ها را در ضمن گفت‌و‌گو‌ها و مذاکرات، به توافق برسند و در این جهت حرکت کنند. مراد این هست: اشتراک عمل در برابر نقشه‌های استکبار».

همدلی و همدردی اسلامی و احترام متقابل بین مذاهب اسلامی، رعایت ادب اختلاف و پرهیز از تنش‌ها و منازعات، حرمت‌شکنی و توهین، راهکار‌هایی هست که علاوه بر استمرار وحدت میان مسلمین، تحکیم پایه‌های معرفت دینی در میان امت اسلامی موجب تثبیت ره‌آورد‌های پیامبر خاتم صلی‌الله‌علیه‌وآله، تفسیر صحیح وحی به تناسب استعداد و نیاز و شرایط گوناگون جامعه اسلامی خواهد شد.

انتهای پیام/

گروه استان‌های دفاع‌پرس- «راضیه ناطقی» دانش‌پژوه جامعه المصطفی العالمیه؛  یکی از نیاز‌های اساسی دنیای اسلام، به خصوص با توجه به شرایط معاصر از جمله مسایل اخیر مربوط به فلسطین، موضوع وحدت هست که البته از دیرباز مورد دغدغه بسیاری از منادیان همبستگی مذاهب اسلامی بوده هست. بزرگانی همچون سید جمال الدین اسدآبادی، سیدعبدالحسین شرف‌الدین عاملی، علامه محمدتقی قمی و در عصر ما علمایی مانند آیت‌الله بروجردی، امام خمینی (ره) و آیت‌الله خامنه‌ای از منادیان وحدت اسلامی بوده‌اند. قبل از اشاره به ضرورت وحدت و سپس ارائه چند راهکار کاربردی برای تحقق این مهم، ابتدا لازم هست تعریف صحیحی از وحدت ارائه شود. مقصود از وحدت چیست؟ آیا وحدتِ مذاهب اسلامی به معنای کنار گذاشتن عقاید هر مذهب و تبدیل مذاهبِ شیعه و اهل سنت به مذهب سومی هست یا معنای دیگری مراد هست؟

حق این هست که مراد از وحدت، حل مسائل همه مذاهب درون مذهب واحد نیست؛ بلکه مقصود، سعی برای فهم واقعی دیدگاه‌ها و نزدیک کردن آنها – در صورت امکان – و در کنار هم زیستن و تشکیل صف واحد در برابر دشمنان اسلام هست. این مسئله با اتخاذ روش‌هایی از جانب علمای مسلمان، دولت‌های اسلامی و پیروان همه مذاهب اسلامی ممکن هست.

در مورد ضرورت وحدت باید گفت بر کسی پوشیده نیست که جهان اسلام در عصر حاضر با شرایطی بحرانی روبه روست؛ در برخی مناطق با فتوا به تکفیر شیعیان هر روز تعدادی از شیعیان در گوشه و کنار جهان کشته می‌شوند و از طرفی نزاع درونی بین خود شیعه و نیز اهل سنت از انسجام مسلمانان کاسته و زمینه تسلط کفار و سردمداران‌شان، که همه ریشه در سیاست‌های خبیث استکبار جهانی دارد، را فراهم کرده هست. گذشته از این‌ها؛ شیعه و اهل سنت دشمنان مشترکی به نام آمریکا و اسرائیل و استکبار جهانی دارند. این مسائل اهمیت وحدت شیعه و اهل سنت را بیش از پیش الزامی می‌کند. وحدت در زمان فعلی بسیار ضروری هست و این ضرورت امر تشریفاتی نیست. ضمن اینکه وحدت مسلمین یک مسئله تاکتیکی و مقطعی نیست، بلکه به تعبیر رهبر معظم انقلاب اسلامی یک امر راهبردی هست که باید در همه زمان‌ها ادامه یابد. مسلمانان در پرتوی این اتحاد می‌توانند قدرت و عظمت پیدا کرده و در ابعاد مختلف پیشرفت کنند.

رهبر انقلاب اخیراً در دیدار شرکت‌کنندگان در اجلاس محبان اهل بیت (علیهم السلام) اظهار داشتند که «در چنین شرایطی وحدت امت اسلامی اوجب واجبات هست». آیت‌الله «سید علی سیستانی» مرجع عظام تقلید نیز در جملات خود از اهل سنت نه به عنوان برادر بلکه با عنوان جان شیعه (انفسنا) یاد کرده‌اند؛ بنابراین باید از هر امری که به تفرقه در جامعه دامن بزند بپرهیزیم؛ چراکه با این کار‌ها ممکن هست موجب قتل شیعیانی که در کشور‌های دیگر در اقلیت هستند، شویم که در این صورت اگر یک قطره خون از آنها ریخته شود، ما مسبب آن خواهیم بود؛ بنابراین جهان اسلام و جامعه اسلامی با تشکیل امت واحده می‌تواند یک صدا و یک پارچه مانع از سلطه دشمنان اسلام و استکبار جهانی و ابرقدرت‌های شرق و غرب شود. وحدت نیز فرآیندی هست که در راستای مجموعه‌ای از تحولات فرهنگی، اجتماعی و سیاسی شکل می‌گیرد.

بعد از بیان اهمیت و ضرورت وحدت اسلامی به چند راه مهم که به وحدت شیعه و اهل سنت و نیز تحقق امت واحده اسلامی کمک می‌کند اشاره می‌کنیم. اما قبل از آن لازم هست بگوییم: هر چند شیعه و اهل سنت هر کدام اعتقادات شان را به حق می‌دانند ولی الزامی نیست هرکدام در برخورد با دیگری، در وهله اول بخواهند او را به مذهب خود دعوت کنند؛ بلکه همین قدر که رفتارمان بر مبنای رفتار رحمانی رسول اکرم (ص) باشد کافی هست و تأثیرش را خواهد داشت.

اگر به رفتار، سلوک و ادبیات رحمانی پیامبر اکرم (ص) در جامعه جاهلی عرب آن زمان توجه کنیم می‌بینیم سیره ایشان خیلی در جذب دیگران تأثیر داشت. اگر خواص جامعه وحدت را با همان ادبیات و رفتار رحمانی پیامبرگونه در میان مردم جا بیندازند شاید هیچ وقت شاهد حوادث امثال پاراچنار نباشیم؛ بنابراین پیروان هر کدام از مذاهب اسلامی در عین حفظ تمام تفاوت‌هایی که در نگرش مذهبی خود دارند می‌توانند با توجه به اصول اخلاقی و رفتار مسالمت آمیز با پیروان دیگر مذاهب که رسول اکرم (ص) سرآمد آن بودند و برای آن مبعوث گشته‌اند به زندگی مسالمت آمیز در کنار یکدیگر ادامه دهند. زیرا دعوت به تقریب تنها با گفتمان اعتقادی یا فقهی انجام نمی‌شود؛ بلکه عمل به توصیه‌های اخلاقی چه بسا در تحقق وحدت کارآمدتر باشد.

نکته دیگری که باید توجه کرد این هست که در تعاملات‌مان با برادران اهل سنت دنبال اشتراکاتمان باشیم و همان‌ها را پررنگ کنیم. حساسیت‌ها را کم کنیم، دقت کنیم از کلمات تفرقه انگیز، برگزاری مراسم لعن و اهانت به مقدسات اهل سنت و هرچیزی که طرف مقابل را تحریک می‌کند استفاده نکنیم. در طول تاریخ به ویژه سال‌های اخیر شاهد این بوده‌ایم که بزرگان بعضی مذاهب توسط مذهبی دیگر مورد لعن قرار گرفته‌اند که در برخی موارد منجر به کشته شدن برخی انسان‌های بی گناه در منطقه‌ای دیگر شده هست. اما در ادامه راهبرد‌ها و راهکار‌هایی برای تحقق بیشتر وحدت پیشنهاد می‌گردد:

۱. تأکید بر مشترکات در تمام موارد اخلاقی، اجتماعی و اعتقادی؛ با تاکید بر این نکته که به جای شعار، کار عملی کنیم. هر چند ما شیعیان با اهل سنت در برخی مسائل تاریخی و دینی اختلافاتی داریم، اما می‌توانیم با جهات تفرقه‌انگیز مقابله کنیم و در کلیات آن که با هم اشتراک داریم همان‌ها را عاملی برای وحدت قرار دهیم. مثلا میلاد رسول اکرم (ص) که جزء مشترکاتمان هست را باشکوه برگزار کنیم. درباره تاریخ میلاد حضرت محمد (ص) میان مسلمانان اختلاف نظر اندکی وجود دارد، اهل سنت معتقدند که ۱۲ ربیع الاول سالروز تولد رسول اکرم (ص) هست و شیعه ۱۷ ربیع الاول را روز میلاد پیامبر (ص) می‌داند. امام خمینی (ره) از این موضوع برای ایجاد یکپارچگی میان مسلمانان استفاده کردند.

البته تکیه بر مشترکات، به معنای حذف حقیقت یا کم رنگ کردن شعائر دینی نیست. همچنانکه رهبر معظم انقلاب در عین تأکید بر امر وحدت، در ایام فاطمیه که از امور مورد اختلاف میان شیعه و اهل سنت هست مراسم عزاداری برگزار می‌کنند.

برادر شیعه‌ای که می‌خواهد کار فرهنگی کند؛ می‌تواند برادر اهل سنتش را هم شریک کند. اگر در منطقه‌ای هستید که آمیختگی شیعه و اهل سنت وجود دارد مراکز خدماتی و فرهنگی را گسترش دهید و آن را ویژه استفاده همه اهالی آن منطقه (چه شیعه و چه اهل سنت) کنید.

۲. مسائل و مشکلات اجتماعی مدخل خوبی برای همکاری سنی و شیعه هست. برای نمونه هر دو از فساد جامعه بیمناک هستیم؛ لذا مواردی مانند حجاب، به خصوص در دختران جوان، دغدغه حضور جوانان در مسجد، مبارزه با فقر در جامعه و مناطق محروم و دهها مورد دیگر، زمینه‌های همکاری خوبی دارد که در این موارد می‌توان با هم‌اندیشی به راه حل‌های خوبی رسید. همچنین مسائل بین‌الملل نیز می‌تواند عرصه‌ای برای هم اندیشی‌ها باشد؛ مانند فلسطین، میانمار، کشمیر، آمریکا و اسرائیل و سایر موارد مشابه.

۳. یکی از چیز‌هایی که به حفظ وحدت کمک می‌کند استفاده از ظرفیت‌های مذهبی مانند ایام حج، عید غدیر خم، اربعین و زیارت کربلا که زمان‌های مناسبی برای طرح مسائل مشترک هست. حج یکی از بزرگ‌ترین تعالیم اسلامی ماست که می‌تواند یکی از مظاهر انسجام در امت اسلامی باشد. مسلمانان از نقاط مختلف جهان با نژاد، رنگ و مذاهب مختلف در زمانی خاص دور خانه خدا جمع می‌شوند که فرصت خوبی برای تبادل آراء و افکار یکدیگر هست.

۴. ایجاد مؤسسات فکری-فرهنگی و مراکز علمی با مشارکت اهل سنت از دیگر پیشنهادات هست. در این مراکز طلاب و دانش‌پژوهان فریقین می‌توانند در کنار هم به تحصیل معارف دینی مانند فقه، عقاید، تفسیر، تاریخ و موارد مشابه به صورت تطبیقی بپردازند. این کار موجب شناخت صحیح از عقاید یکدیگر می‌شود و کم‌ترین اثر آن اجتناب از اتهامات ناروا به یکدیگر هست (وحدت اسلامی مبانی، عرصه ها، موانع و راهکارها، محمدرسول حسینی، ص ۲۱۴).

۵. روابط اجتماعی، انسانی، عاطفی خودمان را محدود به شیعیان نکنیم. محبت به همگان را سرلوحه رفتارمان قرار دهیم نه قومیت یا مذهبی خاص.

۶. مراکزی، چون درمانگاه، مدرسه، پژوهشگاه، مؤسسات خدماتی مشترک با اهل سنت ایجاد شود و اسم موسسه چیزی باشد که دو طرف روی آن حساسیت ندارند. اگر کتابخانه‌ای تأسیس می‌شود کتاب‌هایی که برای دو طرف حساسیت‌زا هستند در کتابخانه نباشد.

۷. رسانه‌ها اعم از دیداری، شنیداری و مکتوب ظرفیت زیادی در تقریب مذاهب دارند. تولید محتوا در قالب فیلم، کلیپ، نشریه، ایجاد وبلاگ و سایت و سایر ابزارهای رسانه‌ای با مضمون تقریب با تأکید بر مشترکات طرفین و پرهیز از مسائل تفرقه‌افکن راهکار دیگری برای تحقق وحدت هست.

۸. تشکیل اتاق فکر‌هایی برای تعیین راهکار برای از بین بردن تعصبات مذهبی زمینه تقویت وحدت را فراهم می‌آورد.

۹. استفاده از ظرفیت‌های سنتی مانند ریش‌سفیدان، خان‌ها، بزرگان فامیل، کسانی که احترام خاصی دارند برای گسترش وحدت مفید خواهد بود.

۱۰. نقش خواص جامعه و عملکردشان در وحدت را در گسترش وحدت نمی‌توان نادیده گرفت.

۱۱. تلاش برای فراهم کردن حضور علما و بزرگان تقریب در مکان‌های مؤثر از دیگر راهبرد‌های دست یابی به وحدت محسوب می‌شود.

انتهای پیام/

گروه استانهای دفاع‌پرس_«سیده معصومه حسینی»؛ وقتی خداوند پیامبر اسلام (ص) را «رحمةً للعالمین» خواند، این رحمت نه به معنای سازش با باطل، بلکه به معنای گشودن راهی برای نجات بشر بود؛ راهی که با محبت به مظلومان و ایستادگی در برابر ستمگران همراه هست. پیامبر اکرم (ص) در جامعه‌ای ظهور کرد که خونریزی و خیانت قاعده‌ی روزگار بود؛ او با اخلاق و عدالت، دل‌ها را جذب کرد، اما در برابر خیانت و پیمان‌شکنی نیز با قاطعیت ایستاد.

تاریخ مدینه شاهد این دو رویه هست: از یک‌سو پیمان صلح و همزیستی با اهل کتاب، از سوی دیگر برخورد قاطع با یهودیانی که پیمان‌شکنی کردند و امنیت جامعه را به خطر انداختند. این همان «رحمت همراه با مقاومت» هست؛ الگویی که اسلام را از انفعال و تسلیم در برابر ظلم متمایز می‌کند.

امروز هم جهان اسلام میان این دو جبهه قرار دارد: مظلومانی که زیر بمباران‌ها در غزه و یمن ایستاده‌اند، و ظالمانی که با قساوت کودکان بی‌گناه را قتل‌عام می‌کنند. در چنین شرایطی، سخن گفتن از صلحِ یک‌طرفه، تحریف رحمت نبوی هست. اسلامِ پیامبر، رحمتش برای مظلومان جاری هست و شمشیر عدالتش بر سر ستمگران.

امت اسلامی اگر بخواهد از تجربه‌ی نبوی درس بگیرد، باید بداند که رحمت و مقاومت دو روی یک حقیقت‌اند: رحمت، دل‌ها را جذب می‌کند؛ مقاومت، جلوی دست متجاوز را می‌گیرد. تنها این ترکیب هست که می‌تواند هم مظلومان را امیدوار کند، هم ظالمان را از ادامه‌ی جنایت بازدارد.

پیامبر اکرم (ص) به ما آموخت که در برابر کامرانی که صادقند، می‌شود رحمت و گفت‌و‌گو پیشه کرد؛ اما در برابر دشمنانی که جز فریب، خیانت و تجاوز عمل دیگری انجام نمی‌دهند تنها راه، مقاومت و ایستادگی هست. امروز، مقاومت ملت فلسطین و امت اسلامی در برابر رژیم صهیونیستی، دقیقاً امتداد همان منطق نبوی هست.

رحمت محمدی یعنی دست‌گیری از مظلوم، و قاطعیت محمدی یعنی شکستن هیبت ظالم؛ و همین دو بال هست که امت اسلامی را به سوی عزت و تمدن آینده پرواز خواهد داد.

انتهای پیام/

گروه استانهای دفاع‌پرس_«سیده معصومه حسینی»؛ در شرایط جنگ ترکیبی که دشمن همه ابزار‌ها از رسانه تا تحریم را برای تضعیف روحیه مردم به‌کار گرفته، مسئله‌ی «روایت قدرت» به یک خط مقدم حیاتی تبدیل شده هست. روایت درست از ظرفیت‌ها و دستاوردها، می‌تواند سپر جنگ روانی دشمن باشد و امید اجتماعی را زنده نگه دارد.

تأکید بر روایت قدرت

یکی از کلیدی‌ترین نکاتی که رهبر معظم انقلاب در دیدار با هیئت دولت چهاردهم بر آن تأکید کردند، مسئله‌ی «روایت قدرت» هست. ایشان صریح فرمودند: مسئولان و رسانه‌ها نباید تنها ضعف‌ها و کاستی‌ها را برای مردم بازگو کنند، بلکه باید توانایی‌ها، ظرفیت‌ها و پیشرفت‌های کشور را روایت کنند.

این توصیه در حقیقت یک جنگ روایت‌ها را نشان می‌دهد. دشمن با بزرگ‌نمایی ضعف‌ها، به دنبال تزریق ناامیدی و بی‌اعتمادی به مردم هست؛ در حالی که سرمایه‌ی اصلی نظام اسلامی، امید و انگیزه‌ی ملت هست. اگر این سرمایه تضعیف شود، بزرگ‌ترین مؤلفه‌ی قدرت ملی آسیب می‌بیند.

رهبر معظم انقلاب، از مسئولان می‌خواهد که هم در گفتار و هم در عمل، روحیه امید، توان و حرکت را به جامعه منتقل کنند. همان‌طور که معظم‌له گفتند، فاصله‌ی میان «خواستن» و «شدن» کم نیست، اما همین خواستن و امید، بخش مهمی از تحقق خواسته‌هاست.

نکته مهم:

 روایت قدرت به معنای پنهان‌کردن ضعف‌ها نیست؛ بلکه یعنی بازگویی واقع‌بینانه‌ی ظرفیت‌ها و دستاورد‌هایی که موتور حرکت کشورند. این روایت می‌تواند در رسانه‌ها، در سخنرانی‌های مسئولان، و حتی در رفتار روزمره دستگاه‌های اجرایی جلوه‌گر شود.

تلنگر پایانی

«روایت ضعف، سرمایه امید را می‌سوزاند؛ اما روایت قدرت، موتور حرکت ملت را روشن می‌کند.»

انتهای پیام/

گروه استان‌های دفاع‌پرس_«سیده معصومه حسینی»؛ سلسله مباحث «عدالت‌نامه‌ای برای عصر بی‌پناهی» با شرح تطبیقی دعای چهاردهم صحیفه سجادیه با عصر حاضر در پیش روی شما هست که بخش ششم آن با عنوان «مؤمن بی‌پناه نمی‌ماند» پرداخته شد.

فراز دعا (ادامه فقره هفتم): «وَ اقْرِنْ شِکَایَتِی بِالتَّغْیِیرِ» و شکایتم را با تغییر همراه کن.

مقدمه:
در بیشتر ذهن‌ها، «دعا» فقط یک آرام‌کننده هست؛ چیزی برای دل‌شکسته‌ها، برای بی‌قدرت‌ها. اما این نگاه، کوچک‌انگاری دعاست. دعای امام سجاد علیه‌السلام نه مسکن، بلکه محرّک هست. فراز هفتم ما را به این نقطه می‌رساند: شکایت به درگاه خدا، باید تغییر واقعی در پی داشته باشد. نه فقط آرامش در دل، بلکه تحول در واقعیت.

تحلیل و تطبیق:

دعای مطالبه‌گرانه، نه فقط عاطفی: «اقرِنْ شکایتی بالتغییر» یعنی: خدایا! نمی‌خواهم فقط حرفم را بشنوی؛ می‌خواهم به آن واکنش نشان دهی. امام از خدا، اقدام می‌خواهد؛ خدا را به میدان عمل فرامی‌خواند. این دقیقاً همان چیزی هست که رهبران الهی در طول تاریخ داشته‌اند: دعاهایشان، مطالبه‌گر بود. اعتراض‌شان، ناظر به عمل بود، نه فقط گلایه‌های درونی.

دعای همراه با مسئولیت‌پذیری: وقتی می‌گوییم: تغییر بده!، یعنی آماده‌ام خودم هم بخشی از این تغییر باشم. امام دارد به ما یاد می‌دهد که: دعای درست، فقط گفتن نیست؛ حرکت دادن جبهه باطن و بیرون هست.

دعا برای تغییر، یعنی: خدایا من شکایت کردم، تو به‌پا خیز؛ من صبر کردم، حالا نوبت توست برای یاری این بنده؛ دل به تغییر بستم؛ پس حال، تو کاری کن که ورق برگردد.

این فراز، نقطه اتصال مظلومیت به عدالت هست، تا اینجای دعا، ما مسیر شکایت، صبر، توحید و امید را طی کردیم. اینجا نقطه انفجار انرژی این روند هست. نه با عصبانیت، بلکه با دعای هدفمند می‌خواهیم عدالت را برگردانیم با کمک خالق عدالت.

نتیجه‌گیری:

این بخش از دعا، به ما می‌گوید: اگر دعا کردی و تغییری اتفاق نیفتاد، دو احتمال وجود دارد: یا دعایت فقط ناله بوده. یا تغییری که خواستی، فقط در بیرون بود، نه در درون خودت. ولی دعای امام سجاد، مدلی دیگر هست: شکایتِ آگاهانه + خواست تحولی = دعایی که سرنوشت عوض می‌کند. 

«وقتی دعایت را با نیت تغییر بالا بفرستی، اجابتش فقط آرام کردن تو نیست؛ بلکه بر هم زدن بساط ظلم هست.»

در بخش هشتم، سراغ فرازی خواهیم رفت که نقطه تعادل بین یأس و امید را نشان می‌دهد: «اللّهُمّ لا تَفْتِنّی بِالْقُنُوطِ مِنْ إِنْصافِکَ» تا ببینیم چگونه خدا، حتی در تاریک‌ترین لحظات، امید به عدل را در دل مؤمن زنده نگه می‌دارد.

انتهای پیام/