«عکس جنگ» بازدارنده و امیدبخش است
عکس جنگ و مخصوصاً جنگ تحمیلی عراق علیه ایران برای ما فقط یک عکس صرف نیست. عکس جنگ برای ما هم عامل بازدارنده است و هم امیدبخش.
به گزارش مشرق، مجتبی کوچکی، مدیرعامل انجمن عکاسان انقلاب و دفاع مقدس از شرایط، برنامه‌ها و اهداف انجمن تحت مدیریتش می‌گوید.او معتقد است عکس‌های دفاع مقدس نویدبخش خبری برای نسل جدید انقلاب است و آن هم این است که دیگر چنین اتفاقی برای کشور ما نخواهد افتاد. کوچکی در ادامه از اهمیت فعالیت عکاسان انقلاب و جنگ تحمیلی و پیامدهای مهم فعالیت‌های آنها می‌گوید.
برای شروع از شرایط انجمن عکاسان انقلاب و دفاع مقدس در زمانی که شما این انجمن را تحویل گرفتید، بگویید؟
در سال۹۷ با توجه به عدم انتصاب مدیر بنیاد فرهنگی روایت فتح و وجود سرپرست برای این بنیاد و در ادامه آن استعفای مدیر سابق انجمن جناب آقای سیدعباس میرهاشمی؛ انجمن عکاسان، سال۹۷ را بدون مدیر گذراند. سال۹۶ نیز مدیریت مستقر در بنیاد روایت فتح، تصمیم به کوچک کردن انجمن‌ها و جلو بردن کارها از طریق برون‌سپاری گرفته بود که انجمن‌ها تبدیل به گروه‌های هنری و ستادی بنیاد می‌شدند که این ایده از سوی انجمن عکاسان شدیداً مورد انتقاد قرار گرفته بود و با استدلال اینکه ما مخاطب تخصصی داریم و یک انجمن صوری نیستیم و در حال اجرای کار تخصصی‌ایم و نمی‌توانیم فعالیت‌های خود را به بیرون از انجمن بسپاریم، سال۹۶ را هم با این تعارضات گذرانده است.در نتیجه دو سال۹۶ و ۹۷ سرعت رسیدن انجمن به اهدافش بسیار کند بوده و محصولات و اتفاقات فرهنگی ـ هنری تولید شده در این سالها هم بسیار کم هستند.
سال۹۸ که شما وارد انجمن شدید، تا به اینجا چگونه گذشت؟
سال۹۸ با توجه به اینکه رییس بنیاد فرهنگی روایت فتح منصوب شد، توان تصمیم‌گیری برای فعالیت‌های جدید به‌وجود آمد. ولی از آنجایی که برنامه سال۹۸ انجمن را سال۹۷ تدوین کرده بودند، ما در آن تغییری ایجاد نکردیم و تنها با اجازه‌ای که ریاست بنیاد در اختیار ما قرار دادند، محتوای برخی از برنامه‌ها را تغییر دادیم. شاید تغییرات اساسی در سال اول صحیح هم نبود و ما حتی واحدهایی را هم که تأسیس کردیم آنقدر کوچک هستند که می‌شود گفت ما در آنها قصد برون‌گرایی نداریم و خیلی در بیرون از انجمن درباره آنها حرف نمی‌زنیم.
چه نوع تغییراتی ایجاد کرده و چه واحدهایی را تازه تأسیس کرده‌اید؟
سیاست کلی در سال۹۸ برترمیم ساختار گذشته و تأسیس برخی واحدهای جدید شد. برای همین ما تصمیم گرفتیم برخی ایده‌هایمان را در قالب واحدهای تازه تأسیس ارائه کرده و برخی دیگر را در افزایش فعالیت و کیفیت بخش‌های از قبل تأسیس شده اجرا کنیم. واحد «گویاسازی آثار» امسال تشکیل شد البته هنوز توان کمی دارد، ما در اینگونه واحدها به‌دلیل
تازه تأسیس بودن آنها، فعلاً در حال قلق‌گیری هستیم و به نظرم امسال زیرساخت‌های آنها را آماده می‌کنیم و فعالیت‌هایمان در سال آینده سرعت می‌گیرند و البته محصولی هم از این واحدها فعلاً بیرون نخواهیم داد. ما واحدی را تعطیل نکردیم و شاید بیشتر روی اصلاح مأموریت هریک از واحدهای قدیمی تمرکز کردیم. واحدهایی همچون «تولید عکس»، «آموزش»، «گویاسازی آثار» و چند بخش دیگر را امسال اضافه کردیم که همانطور که گفتم در حال قلق‌گیری و طراحی فرایندها و زیرساخت‌ها هستند. ما در انجمن یک‌دسته مخاطب تخصصی داریم که برایمان بسیار با اهمیت هستند. عکاسان جنگ اینجا رفت‌وآمد می‌کنند، به همین دلیل «باشگاه پیشکسوتان» را راه‌اندازی کردیم که آن دسته از پیشکسوتان عکاسی انقلاب اسلامی و دفاع مقدس که در برخی اوقات که به ما سر می‌زنند، جایی را در انجمن برای خود داشته باشند و اگر کاری دارند بتوانند با امکاناتی که در اختیارشان قرار داده‌ایم، انجام دهند. بنا داریم با هدف جذب و ارتباط مخاطب جدید و جوان با پیشکسوتان عکاسی انقلاب و جنگ، دورهمی‌ها و گعده‌هایی را در فضای انجمن در باشگاه پیشکسوتان برگزار کنیم که ضمن شناسایی هنرمندان عکاسی این حوزه، انتقال تجربیات به نسل جدید نیز صورت گیرد.واحدهایی که در بالا نام آنها را آوردم، واحدهای جدیدی است که در انجمن تأسیس شده است.
از نظر محتوایی چه هدف‌گذاری‌ای برای مخاطبان‌تان دارید؛ انجمن عکاسان انقلاب و دفاع مقدس قرار است به انجمن عام حتی برای دانشجویان عکاسی تبدیل شود و یا فقط با محوریت عکاسان انقلاب و جنگ حرکت کند؟
انجمن ما انجمن عکاسان انقلاب اسلامی و دفاع مقدس است، نه انجمن عکاسی انقلاب و دفاع مقدس و نامگذاری آن هم از ابتدا اینگونه بوده و به نوعی یک انجمن صنفی شناخته می‌شده است. به همین دلیل ما به صورت تخصصی با عکاسان این موضوع روبه‌رو هستیم. وقتی شما اسم‌تان را انجمن عکاسان انقلاب اسلامی و دفاع مقدس می‌گذارید، یعنی چیزی حدود ۳۰۰تا ۵۰۰عکاس انقلاب و جنگ مخاطب خاص شما هستند و البته مخاطب عام هم در کنار مخاطبان خاص شما از محصول بهره می‌برد و دیگر هدف اصلی به شمار نمی‌رود البته ما با تغییراتی که در محتوا داده‌ایم برای مثال در برگزاری نمایشگاه عکس شخصی یک عکاس و یا رونمایی از کتاب شخصی او را سعی می‌کنیم در جایی انجام دهیم که مخاطب عام هم وارد آن شود. ما مخاطب عام را خبر می‌کنیم و او را مخاطب عکس‌های عکاس قرار می‌دهیم ولی باز هم خدمت را داریم به عکاس ارائه می‌دهیم و سعی داریم تا او را مخاطب عکاسان قرار دهیم و حتی وقتی در مترو هم نمایشگاهی برگزار می‌کنیم تلاش داریم تا عکس را از محصولی فرهنگی- تبلیغی به محصولی برای معرفی عکاس آن تغییر دهیم به همین دلیل همیشه یک بیوگرافی مختصر از عکاس در کنار آن قرار می‌دهیم . تا وقتی کسی این عکس را می‌بیند یک پرتره کامل از عکاس را ببیند.
در نتیجه برخوردمان با عکس در حوزه محتوایی برخوردی هنرمند محور و موزه‌ای محور است تا دیگر عکس‌ها یک محصول تبلیغی نباشند و در اصل یک محصول هویت‌ساز تمدنی هستند و یک سند تاریخی به شمار می‌آیند و در ضمن عکاس هم در کنار عکس معرفی می‌شوند. مصرف بی‌رویه این عکس‌ها در این سالها باعث ایجاد تفکری غلط در ذهن مردم و حتی مدیران شده است که عکس یک محصول مصرفی است که در زمانی که استفاده تبلیغی دارد باید استفاده شود با اینکه این عکس حاصل جان یک آدم است و وقتی من می‌خواهم یک اثر را ارزش‌گذاری کنم می‌گویم باید قیمت جان آن عکاسی را که در میدان این عکس را گرفته را به قیمت اثر اضافه کرد زیرا در میدان همان تیری که به سمت رزمنده شلیک می‌شده به سمت عکاس هم شلیک می‌شده ولی عکاس حتی اسلحه‌ای هم برای دفاع از خود نداشته پس این عکس‌ها ارزش بالایی دارند و باید خیلی دقیق با آن برخورد کرد. زیرا این عکس‌ها ماندگار و تمدن‌ساز خواهند بود و سالیان سال همه به این هشت سال دفاع افتخار خواهند کرد.
هدف‌گذاری‌تان برای انجمن چگونه است و تا چه مدت آینده را پیش‌بینی کرده‌اید؟
ما در انجمن عکاسان چند کار را با هم انجام می‌دهیم، مهم‌ترین مأموریت‌مان در این سالها جمع‌آوری آثار عکاسان جنگ بوده است و البته همچنان هم ادامه دارد، ولی برای زمان فعلی یک برنامه میان مدت ۳ساله پیش‌بینی کرده‌ایم برای مثال برای واحد تولید عکس برنامه‌ریزی کرده‌ایم که به جایی برسد که بتواند از یک اتفاق اجتماعی عکاسی کند و آنقدر مخاطب داشته باشد که بتواند جامعه و مدیران را نسبت به آن موضوع حساس کند.در این ۳سال ما حتی برای بعضی از واحدهای جدید هم برنامه‌های بلندی داریم و می‌خواهیم فرایندها و مأموریت آنها را نیز روتین و ثابت کنیم. برای مثال واحد گویاسازی که تازه تأسیس است، باید چیزی حدود ۱۸سال جمع‌آوری آثار را که حدود ۲میلیون فریم است را گویاسازی کند، یعنی باید به همان اندازه ۱۸سال که بهینه‌سازی و جمع‌آوری کرده‌ایم، اکنون این آثار را گویاسازی کنیم. باید عکس‌ها بررسی شوند که چه هستند، کجا هستند و چه کسانی در عکس حضور دارند و اتفاقات جانبی آن چه بوده است. این واحد بعد از ۳سال به سطحی خواهد رسید که می‌شود برای آن برنامه بلند مدت ریخت.
یعنی انجمن بعد از ۳سال به سطحی می‌رسد که دارای مسوولیت وسیع اجتماعی خواهد بود؟
بله البته انجمن همین الان هم مسوولیت‌های اجتماعی زیادی بر عهده دارد. ما همین امروز هم تلاش می‌کنیم تا رویکردی برون‌گرا داشته باشیم. انجمن در صفحات اجتماعی برای مخاطبان داخلی و خارجی خود محصولات فرهنگی تولید می‌کند و سعی دارد در رویکرد و طراحی جدید وب سایت‌مان بخش عمده‌ای از این برون‌گرایی را در برنامه
میان مدت خود اجرایی کند.
در زمینه عکاسی از جنگ‌های فعلی منطقه؛ مانند سوریه، عراق و… فعالیتی دارید؟
بله؛ واحد تولید عکس ما در حال حاضر در حال جست‌وجو در منطقه است تا ببیند باید در کدام منطقه حضور مؤثر داشته باشد زیرا شرایط منطقه در حال حاضر شرایط مشکوکی است؛ ولی با این حال اگر زودتر شروع می‌کردیم این فرصت را داشتیم تا در جنگ‌های منطقه حاضر باشیم. برنامه داریم تا آثاری را که در آن زمان تولید شده است را شناسایی و جمع‌آوری کنیم و قطعاً یکی از تولیدات امسال ما مجموعه کارهایی است که حسن قائدی در سوریه انجام داده است و ما به بهانه همین کار شروع به شناسایی دیگر عکاسان این حوزه کرده‌ایم.
برنامه‌ای برای مشارکت با دیگر سازمان‌ها ندارید؟
ما در این مجموعه با اینکه انجمن عکاسان بنیاد روایت فتح هستیم به این فکر می‌کنیم تا به عنوان یک تسهیل‌گر میان سازمان‌ها، افراد و مخاطبان عمل کنیم تا روابط میان مراکز فرهنگی به راحتی منجر به تولیدات بیشتری شود. برای مثال مجموعه‌هایی هستند که می‌خواهند کارهایی را تولید کنند و بخشی از کار را هم پیش رفته‌اند ولی از نظر مالی و محتوایی به مشکل برخورده‌اند، ما تلاش می‌کنیم تا با تفاهم و شراکت، این محصولات را با آن سازمان مشترکاٌ تولید و عرضه کنیم؛ اینگونه هم هزینه‌های خود را کاهش داده‌ایم و هم به تولید آثار بیشتری کمک کرده‌ایم. در اصل ما یک تسهیل‌گر هستیم و ممکن است حمایت نکنیم و صرفاً یک فعالیت محتوایی برای آن پروژه انجام دهیم و حتی ممکن است شریک سومی را وارد کار کرده و با هم آن محصول را تولید کنیم. ما در اصل شریک یک محصول فرهنگی هستیم چه از نظر مالی و چه از نظر محتوایی. ما قصد داریم به‌عنوان یک مرجع هنری، سطح کیفیت محصولات تولیدی را ارتقاء دهیم.
مشارکت و همکاریتان با بخش خصوصی چگونه است؟
ما در انجمن یک اصل داریم که از آن عدول نمی‌کنیم. انجمن عکاسان انقلاب و دفاع مقدس کاری را که روی زمین مانده باشد انجام می‌دهد. یعنی تلاش دارد تا با بخش خصوصی رقابت نکند. اگر روزی کسی بگوید که فعالیت‌های انجمن فلان فعالیت خصوصی را تضعیف کرده است، ما ادامه آن فعالیت را متوقف خواهیم کرد. انجمن با بخش خصوصی نیز مانند بخش دولتی علاقمند مشارکت است نه رقابت.
برای سؤال پایانی اهمیت و ارزش آثار عکاسی جنگ و عکاسان این حوزه را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
عکس جنگ و مخصوصاً جنگ تحمیلی عراق علیه ایران برای ما فقط یک عکس صرف نیست. عکس جنگ برای ما هم عامل بازدارنده است و هم امیدبخش. عکاسی جنگ در دنیای امروز ابزار اطلاع‌رسانی رسانه‌ای است، ولی یک وجه پنهان نیز به همراه دارد و آن هم این است که ارزش و کارکرد ضدجنگ نیز دارد. اما آثار عکاسان دفاع مقدس برای ما ارزش دیگری هم دارند و آن این است که برای نسل جدید نویدبخش این است که این حادثه یا هر اتفاق مشابه دیگری برای ما در این سرزمین تکرار نخواهد شد. وقتی فداکاری تمامی اقشار و طبقات اجتماعی ایران را در زمان جنگ در عکس‌ها می‌بینی، وقتی تحمل سختی‌های طاقت‌فرسای جنگ را در عکس‌ها می‌بینی متوجه خواهی شد که به این سرزمین به این آسانی نمی‌توان تعرض کرد. این پیام برای مخاطب خارجی نیز همین‌گونه است.
*صبح نو
«عکس جنگ» بازدارنده و امیدبخش است بیشتر بخوانید »
