از پاگان‌ها تا شوالیه‌های معبد: زندگی مذهبی گروه واگنر

به گزارش مجاهدت از مشرق، این روزها با ایستادن گروه نظامی خصوصی واگنر در برابر ارتش و دولت روسیه، ناظران سیاسی از سرکشی این گروه نظامی که وابستگان سرسپرده به دولت روسیه شمرده می‌شدند، بسیار شگفت‌زده شدند.

آنچه در ادامه می‌آید مقاله‌ای خواندنی از دنیس بریلیوف است که تا حدی گره از این تناقض باز می‌کند و دریچه‌ای تازه به سوی هویت مذهبی اعضای این شرکت نظامی خصوصی و برخی گروه‌های نظامی مشابه در روسیه می‌گشاید.

بریلیوف که محقق ارشد موسسه شرق‌شناسی A. Krymskiy وابسته به آکادمی ملی علوم اوکراین است، نشان می‌دهد که چگونه باورهای مذهبی رایج در روسیه باستان و آیین‌های پاگانیسم پیشامسیحی در خدمت ایده ملی‌گرایی اسلاوها و ناسیونالیسم روسی قرار گرفته است.

نکته قابل توجه آن است که رشد نئوپاگانیسم در روسیه که به ویژه محیط‌های رزمی و نظامی بستری مناسب برای باروری آنها بوده، در تقابل با دین رسمی و کلیسای ارتدوکس روسیه قرار گرفته است. بازخوانی باورهای دینی و زیست مذهبی گروه واگنر، می‌تواند زمینه فهم برخی تقابل‌های بالفعل و بالقوه میان این گروه و دولت روسیه را آسان کند.

امروزه هنگام بحث در مورد جنگ در اوکراین، به اصطلاح «شرکت نظامی خصوصی واگنر» یا «گروه واگنر» به طور فزاینده‌ای مورد اشاره قرار می‌گیرد. این گروه به همراه واحدهای منظم ارتش روسیه به طور فعال در جنگ اوکراین شرکت دارد. گروه واگنر چندین سال پیش عمدتاً به دلیل مشارکت در عملیات‌های جنگی در جبهه دولت سوریه و همچنین در درگیری در شرق اوکراین شناخته شد.

ظهور شرکت نظامی خصوصی واگنر با تاجر سنت پترزبورگ، که اغلب «سرآشپز پوتین» نامیده می‌شود، یوگنی پریگوژین مرتبط است. او مدت‌ها دخالت خود در ایجاد این شرکت نظامی خصوصی را انکار می‌کرد. با این حال، پس از شروع جنگ روسیه و اوکراین در سال ۲۰۲۲، او روابط خود را با واگنر تأیید کرد. چنانکه او از طریق سرویس مطبوعاتی خود در ۲۶ سپتامبر ۲۰۲۲ اعلام کرد:

«در سال ۲۰۱۴، زمانی که روسیه موفق شد در آخرین لحظه ممکن از آمدن ارتش اوکراین به کریمه جلوگیری کند، من به مناطقی که «قزاق‌ها» در آن جمع شده بودند رفتم و سعی کردم گروهی را به خدمت بگیرم که بروند و از روس‌ها محافظت کنند. اما خیلی سریع متوجه شدم که نیمی از این «قزاق‌ها» و سایر رفقای شبه‌نظامی کلاه‌بردار بودند. نیمی دیگر پول را گرفتند، داوطلبانی را استخدام کردند و آنها را با پای برهنه و عریان به سوی مرگ واقعی فرستادند. بنابراین من به یکی از مناطق پرواز کردم و خودم شروع به کار روی آن کردم. سلاح‌های قدیمی را تمیز کردم، زره‌پوش‌ها را مرتب کردم و کارشناسانی را پیدا کردم که می‌توانند به من در انجام این کار کمک کنند. از آن لحظه، در ۱ مه ۲۰۱۴، گروهی از میهن‌پرستان متولد شدند که بعدها نام یگان تاکتیکی واگنر را گرفتند.»

نام «گروه نظامی خصوصی واگنر» از اسم رمز فرمانده گروه، سرهنگ بازنشسته دیمیتری اوتکین، که قبلا در تیپ Pskov GRU خدمت می‌کرد، می‌آید. در سال ۲۰۱۳، اوتکین در میان مبارزان گروه نظامی خصوصی دیگری، با نام «Slavyanksiy Korpus» (لشکر اسلاو) بود. این گروه قرار بود از یک خط لوله نفت و یک انبار در دیرالزور، شهری در شرق سوریه محافظت کند. در عوض، به جنگجویان «لشکر اسلاو» دستور داده شد تا از شبه‌نظامیان در نزدیکی شهرک السخنه در استان حمص حمایت کنند، جایی که جنگجویان «داعش» در کمین بودند. آنها به سختی از محاصره فرار کردند، زیرا اسنادی را که وابستگی آنها به روسیه را تایید می‌کرد گم کرده بودند. پس از آن، جنگنده‌های «لشکر» سوریه را ترک کردند و تا حدی پایه و اساس گروه نظامی خصوصی جدید شدند.

نئوپاگانیسم پان‌اسلاوی و نمادگرایی نازی

یک جنبه کمتر شناخته شده اما مهم از گروه واگنر پیشینه مذهبی و ایدئولوژی آن است که در هسته اصلی این شرکت نظامی خصوصی قرار دارد. پس از اینکه این شرکت از طریق حضور خود در سوریه و شرق اوکراین شناخته شد، مشخص شد که بخش اساسی از ایدئولوژی رهبری آن در نئوپاگانیسم اسلاو یا رادنووری (Rodnovery) ریشه دارد، ارتباط نزدیکی با احساسات ملی‌گرایانه در میان ارتش روسیه، به ویژه نیروهای ویژه و امنیتی دارد. [پاگانیسم در فارسی معادل بت‌پرستی و کفرکیشی است.]

در روسیه امروزی، Rodnovery (از rodnaya vera، به معنای «ایمان بومی») یک اصطلاح رایج برای نئوپاگانیسم مدرن روسیه است. همانطور که شنیرلمن بیان می‌کند، «می‌توان بین یک جناح راست (دموکراتیک ملی) و یک جناح چپ (سوسیالیست ملی) در میان نئوپاگان‌های روسیه تمایز قائل شد. اولی طرفدار سرمایه‌داری و مالکیت خصوصی است و دومی کمونیسم را هدف می‌گیرد، اگرچه افراط و تفریط تاریخی آن را توجیه نمی‌کند.»

در همین حال، ناسیونال دموکرات‌ها نه چندان به دین، بلکه به یک افسانه متقاعدکننده و بسیج‌کننده در مورد اجداد باشکوه نیاز دارند و مذهب توسط هویت اجتماعی-قومی تعیین می‌شود. برخلاف ناسیونال دمکرات‌ها، ناسیونال سوسیالیست‌ها مسیحیت ارتدوکس را به عنوان مبنای ایدئولوژیک در نظر می‌گرفتند و «تحقق قدسی پتانسیل قومی خود» را در آن می‌دیدند. با این وجود، درک آنها از ارتدوکس با ارتدوکس سنتی متفاوت بود و آن را دین برگزیدگان، «زاهدان و قهرمانان» می‌دانستند.

رادنووری، ایمان بومی قوم اسلاو است که به عنوان نوپاگانیسم اسلاو نیز شناخته می‌شود و یک دین پاگانی مدرن است.

دو نویسنده برجسته نئوپاگان، یوری سرگیف (۱۹۴۸-۲۰۲۱) و سرگئی آلکسیف (متولد ۱۹۵۲)، در گسترش ایده‌های نئوپاگان و نظامی‌سازی آنها کمک کردند. یوری سرگیف سردبیر روزنامه نظامی «ایستوکی» (ریشه‌ها) بود، که به طور فعال «کتاب ولز» را ترویج می‌کرد، متنی جعلی منسوب به قرن نهم، که در بسیاری از شاخه‌های نوپاگانیسم اسلاو نقش حیاتی ایفا می‌کند و شخصیت ضد مسیحی آشکاری دارد.

سرگئی آلکسیف مجموعه رمان‌های محبوب «گنجینه‌های والکیری» را نوشته است. آلکسیف ایده «انتخاب الهی» روس‌ها و سابقه طولانی مخالفت «آریایی‌های شمالی» با طرح‌های انترناسیونال جدید را ترویج می‌کند، طرح‌هایی که در پی نابودی نهایی «تمدن شمال» است و همه مردم را تابع «نظم نوین جهانی» می‌کند.

جالب اینجاست که آلکسیف کارکنان سرویس مخفی را به عنوان ناجیان اصلی اسلاوها/روس‌ها از برنامه‌های انترناسیونال جدید نشان می‌دهد. یکی از دشمنان اصلی انترناسیونال جدید، ژوزف استالین است که آلکسیف به او احترام زیادی قائل است.

هر دو نویسنده تصویر «جنگجوی روسی» را که مدافع تمدن «روس» («آریایی») در برابر دشمنان خارجی و داخلی (فراماسون‌ها و یهودیان) بود، ترویج کردند. این جنگجوی روسی به «دین بومی روسیه» (معادل گرفتن پاگانیسم با مؤمنان قدیمی) اعتقاد داشت. هر دو نویسنده ایده‌ی یک منشأ «آریایی»، «قطب شمالی» برای اسلاوها را ترویج کردند و مسیحیت را یک «دین برده» خواندند که «باورهای واقعی مردم آزاده روس» را نابود کرد. در دهه ۱۹۹۰، هر دو نویسنده از فعالان شورای ملی روسیه بودند.

احساسات ملی‌گرایانه در میان نئوپاگان‌ها، و نیز محبوبیت باشگاه‌های هنرهای رزمی در میان آنها (به ویژه نوع پاگانی آن؛ مبارزات گوریت‌های اسلاوی) و تمایل به استفاده از خشونت، منجر به مشارکت فعال گروه‌هایی از نئوپاگان‌های روسیه در درگیری شرق اوکراین (در جبهه جمهوری‌های خودخوانده) و در سوریه شد. به عنوان مثال، یک نئوپاگان روسی با نام مستعار چسلاو اوسمومیسل، که در جبهه «جمهوری خلق دونتسک» می‌جنگید، چنین بیان کرده است:

«در دوره جنگ اسلاویانسک (دوره اولیه درگیری مسلحانه، زمانی که شبه‌نظامیان طرفدار روسیه شهر اسلاویانسک در منطقه دونتسک را تصرف کردند) متوجه شدم که برخی از داوطلبان نیز مؤمنان بومی بودند. من با یک هم‌کیش از DRG (گروه خرابکاری و شناسایی) آشنا شدم که سه هم‌کیش دیگر در آن گروه بود. من افرادی را از شرکت‌های مختلف (واحدهای نظامی) با نمادهای خودمان دیدم. مطمئناً دو پاگان دیگر در شرکت ما هستند.»

شاید گروه شناسایی و حملات خرابکارانه «روسیچ» (DShRG) مشهورترین این گروه‌ها باشد که از نئوپاگان‌هایی تشکیل شده است که در پاییز ۲۰۱۷ به گروه واگنر پیوستند. درجه‌های روی بازوهای جنگجویان روسیچ یک kolovrat (به معنای تحت‌اللفظی چرخ چرخان) که نماد صلیب شکسته هشت پرتو و یکی از محبوب‌ترین نمادها در میان نئوپاگان‌ها است، را به تصویر می‌کشد.

kolovrat: نماد صلیب شکسته هشت پرتو

الکسی میلچاکوف، یکی از فرماندهان روسیچ که در چتربازان روسی خدمت کرده است، در مصاحبه‌ای اظهار داشت که این واحد متشکل از «رادنوورهای ناسیونالیست… داوطلبانی از روسیه و اروپا» است و به عنوان یک «گروه بسته» در میان سایر ستیزه‌جویان عمل می‌کند.

یان پتروفسکی، معاون فرمانده روسیچ که اهل «سنت پترزبورگ» است، مدت طولانی در نروژ زندگی می‌کرد و با جنبش‌های رادیکال راست محلی همکاری می‌کرد. با این حال، او به درخواست سرویس امنیتی محلی اخراج شد.

به گفته وی، «روسیچ یک گروه پان‌اسلاو و پان‌اسکاندیناوی است. ما خود را معتقد به ناسیونالیسم روسی می‌نامیم، اما در واقع، ما ملی‌گرایان اسلاو و میهن‌پرستان اسلاو هستیم.» پتروفسکی در توضیح دلایل مشارکت خود در جنگ گفت که جدایی‌طلبان واقعی اوکراینی‌ها هستند زیرا آنها «می‌خواهند از روسیه بزرگ، مردم متحد روسیه و اسلاو جدا شوند. اما ایدئولوژی ما متحد می‌کند. ما برای اتحاد مجدد اسلاوها، اتحاد مجدد اروپای شمالی می‌جنگیم.»

در سال ۲۰۱۹، پتروفسکی عکس خود را در مقابل پالمیرا (نام شهری باستانی در استان حُمص سوریه) با ژست تبریک «از قلب تا خورشید»، که در میان نئوپاگان‌ها رایج است و یادآور سلام نازی‌ها است، با محتوایی نئوپاگان منتشر کرد:

«خورشید نور و گرما را فراهم کرد و محصولات کشاورزی به آن وابسته بود. چرخه سالانه خورشید با تولد و مرگ همراه بود. نماد خورشید Solntsevorot [نام دیگر علامت kolovrat، که معنای تحت‌اللفظی آن «انقلاب» است] بود. اسلاو با بیرون رفتن به میدان قبل از اولین پرتوهای خورشید، از او به عنوان خیر و یاور خود استقبال کرد. همانطور که مشخص است، قبل از سال ۹۸۸م [تاریخ غسل تعمید روسیه باستان توسط شاهزاده ولادیمیر کبیر]، اجداد ما ادعای Rodnovery ارتدوکس داشتند. رادنووری شامل مجموعه بزرگی از خدایان و فرقه‌ها بود. اما آیین خورشید بیش از همه مورد احترام بود، که توسط بسیاری از اسلاوها، صرف نظر از شغل آنها، عمل می‌شد. آیین خورشید به ویژه به آیین کشاورزی نزدیک بود. برای یک اسلاو جنگجو، چیزهای زیادی به خورشید بستگی داشت.»

پتروفسکی همچنین به طور گسترده از نمادهای رمزی پاگان، Tiwaz و Valknut، استفاده می‌کند. Tiwaz (Týr) یک نماد رمزی باستانی پاگان است که نماد رهبری نظامی است. این نماد همچنین به طور گسترده توسط رژیم نازی مورد استفاده قرار گرفت و در میان طرفداران برتری سفیدپوستان، به ویژه در میان گروه‌های نظامی محبوب شد. دیگر نماد رمزی، Valknut، نشان‌دهنده سه مثلث در هم تنیده است.

این نماد در میان نئوپاگان‌ها محبوب است و نماد زندگی پس از مرگ است. اغلب روی بدن رزمندگان خالکوبی می‌شود و آنها را برای زندگی پس از مرگ آماده می‌کند.

سمت چپ: Tiwaz، نماد خدای تیر (Týr)، ایزد جنگ و پیروزی. سمت راست: Valknut نماد زندگی پس از مرگ است که از سه مثلث به هم پیوسته تشکیل شده است.

«واگنری‌ها» از نمادهای رمزی دیگری نیز استفاده می‌کنند، به ویژه نماد Othala، که نمادی از «میراث و دارایی موروثی» است و در میان طرفداران برتری سفیدپوستان محبوب است. به عنوان مثال، در لیبی، مزدوران واگنر این نماد را روی تجهیزات نظامی قرار دادند.

نمادهای رمزی Othala و Tiwaz بر روی تجهیزات نظامی گروه واگنر

در جمهوری آفریقای مرکزی، «واگنری‌ها» از کتیبه‌ی رمزی «STD»، متشکل از نمادهای Sigrún، Tiwaz و Thurisaz، بر روی درجه‌های نظامی خود استفاده می‌کردند. در نئوپاگانیسم اسلاو، این کتیبه به عنوان «جنگجویان با نیروی خود خیر و صلح می‌آورند» یا «با نیروی خود نور می‌آورند» تعبیر می‌شود.

دیمیتری اوتکین (با اسم رمز «واگنر»)، فرمانده واگنر، نیز به گرایش‌های نئوپاگانی خود شناخته شده است. به گفته «واگنری‌ها»، اوتکین یک رادنوور است و سایر رادنوورها نیز در گروه واگنر خدمت می‌کنند:

«یکی از فرماندهان واگنر می‌گوید: «واگنر، به طور کلی، مردی سرسخت است، نه یک بیدمشک. او بدون لباس به مواضع نزدیک پالمیرا آمد. او یک سواستیکای آلمانی روی بازو [شانه] داشت، یک خالکوبی. او یک کلاه ایمنی با شاخ دارد. او یک رادنوور است. برای تبدیل شدن به یک فرمانده گروهان، مطلوب است که رادنوور باشد.»

«من یک جنگجو هستم. خدای من پرون است»

همانطور که در بالا ذکر شد، گرایش فعالان گروه واگنر به نئوپاگانیسم، بخشی از یک روند گسترده‌تر در سرویس‌های امنیتی روسیه است که در سال‌های اخیر به طور فزاینده‌ای به نئوپاگانیسم متمایل شده‌اند. به عنوان مثال، همانطور که کشیش وسوولود چاپلین، مسئول روابط بین کلیسای ارتدوکس روسیه و نئوپاگان‌ها می‌گوید، در سال ۲۰۱۶، نماینده یکی از ساختارهای قدرت روسیه در گفتگو با وی از وجود واحدهایی در تشکیلات خود شکایت کرد، جایی که نئوپاگان‌ها توانسته بودند نیمی از پرسنل را تشکیل دهند. او گفت حاکم بودن این روحیه در چنین واحدهایی عادی است و در این واحدها کار کردن با یک شخص مسیحی آسان نیست. به گفته چاپلین، این در یگان‌های ویژه و نخبه اتفاق می‌افتد که با آموزش‌های ویژه نظامی و امنیتی و با سبک زندگی منزوی که حاکی از احساس نخبه‌گرایی خود و در نتیجه ظهور نوعی ایدئولوژی است، همراه هستند.

نئوپاگانیسم همچنین در باشگاه‌های هنرهای رزمی گسترده است، که اغلب جنگجویان را برای یگان‌های ویژه جذب می‌کنند. به طور کلی، رادیکالیزه شدن نئوپاگانیسم و گسترش آن در استان‌های روسیه اغلب با توسعه و گسترش هنرهای رزمی اسلاوی به اصطلاح «Ratoborstvo» (کلمه روسی قدیمی به معنای «جنگ») همراه بوده است.

شخصیت کلیدی در نظامی‌سازی نئوپاگانیسم، الکساندر بلوف بود که مجموعه‌ای از مبارزات به اصطلاح «اسلاوی گوریت» را ایجاد کرد. چنین کلوپ‌های هنرهای رزمی عمدتاً پیرو آیین پرون، خدای رعد و برق اسلاو، حامی شاهزادگان و جنگجویان، و بالاترین خدا از مجموعه خدایان پاگان‌های روس باستان (Kyiv Rus) هستند. این حلقه درونی بلوف بود که شروع به تشکیل اولین جوامع اسلاو نئوپاگان در استان‌های روسیه کرد.

در نتیجه، گسترش باشگاه‌های «هنرهای رزمی اسلاوی» با گسترش واقعی نئوپاگانیسم نیز همراه بود. شکل‌گیری فرقه‌های جنگجو در محیط نئوپاگان، بسیاری از محافل رادیکال راست‌گرا را به پیوستن به جنبش پاگان سوق داد و یک جزء نئونازی را به نئوپاگانیسم روسی وارد کرد. به گفته محققان، آنها با جذب شدن به کیش قدرت و مردانگی که خاص نئوپاگانیسم است، امکان توجیه مذهبی برای نژادپرستی و درک جدیدی از شعار «روسیه برای روس‌ها» را یافتند.

پرستش قهرمان و کیش قدرت و شجاعت، که در میان نئوپاگانیسم رواج دارد، به سنتز نئوپاگانیسم و نئونازیسم کمک کرد. علاوه بر این، راست‌گرایان افراطی که به نئوپاگانیسم پیوستند، چیز جدیدی به ارمغان آوردند.

در حالی که اشکال موجود پاگانیسم با میل به خودمختاری و پیوندهای افقی مشخص می‌شوند، جوامعی با عناصر ایدئولوژی افراطی راست به پیوندهای عمودی سفت و سخت از قدرت و فرقه‌های رهبرمدار گرایش دارند.

اغلب سازمان‌دهندگان چنین باشگاه‌های هنرهای رزمی (به ویژه به اصطلاح «سبک‌های مبارزه اسلاوی») خود از کهنه‌سربازان امنیت دولتی یا سایر سازمان‌های مجری قانون هستند. به عنوان مثال، باشگاه هنرهای رزمی مختلط «Р.O.Д.Ъ» (ROD) بسیار شناخته‌شده است. این باشگاه در وب سایت خود می‌گوید: «نام «Р.O.Д.Ъ» نمادی از سرزمین مادری، والدین، بستگان، مردم، انواع نیروهای نظامی و طبیعت است.

همه این کلمات [در روسی] دارای ریشه «ROD» هستند.» موسس این باشگاه ایوان ایوانوف، چترباز سابق، سرهنگ دوم پلیس، کهنه‌سرباز جنگی و مدیر اجرایی «انجمن سازمان‌های ورزشی، میهنی و کهنه‌سربازی Shchit i mech (سپر و شمشیر)» است.

یکی دیگر از رهبران باشگاه، یان کوچتوف، یک مرزبان بازنشسته و سرهنگ دوم سرویس امنیت فدرال فدراسیون روسیه است. اعضای باشگاه به طور مرتب در جلسات نئوپاگان که در معابد پاگانی روسیه برگزار می‌شود شرکت می‌کنند.

این باشگاه و سایر باشگاه‌های مشابه، که بنیانگذاران آنها از سربازان یگان‌های ویژه و امنیت دولتی هستند، در شبکه‌ای متحد شده‌اند که توسط بنیاد «Vozrozhdenie» (رنسانس) تامین مالی می‌شود و توسط قهرمان بوکس جهانی WBA، الکساندر پووتکین، که به‌خاطر دیدگاه‌های نئوپاگان خود شناخته می‌شود، ایجاد شده است:

«برای من، هم از نظر وجدان و هم از نظر روح، آنچه پیش از مسیحیت بوده نزدیکتر است. همان چیزی که در روسیه باستان (Kyiv Rus) بود. به همین دلیل من یک پاگان هستم… من فردی هستم که وطن و مردمش را دوست دارد. پس مرا یک معتقد به ناسیونالیسم روسی در نظر بگیرید. چه اشکالی دارد؟ یک مرد روسی یک جنگجو است. رزمنده‌ای که موظف است برای وطن و مادر و زنش قیام کند… من یک رزمنده هستم. خدای من پرون است.»

در مورد شرکت نظامی خصوصی واگنر و گروه‌های نظامی مشابه، رادنووری اغلب به عنوان یک مؤلفه مذهبی از پدیده‌ای شناخته می‌شود که توسط نیکلای میتروخین «ناسیونالیسم روسی» یا «ناسیونالیسم نظامی روسی» نامیده می‌شود، که ناسیونالیسم ارتش روسیه است. به گفته او «ناسیونالیسم روسی در ایدئولوژی خاص واحدهای ویژه ارتش شوروی (Spetsnaz/ نیروهای ویژه، تفنگداران دریایی، مرزبانان و غیره) ریشه دارد.»

ارتدوکس در مقابل پاگانیسم

گسترش نئوپاگانیسم در میان ورزشکاران و مبارزان انواع مختلف واحدهای ویژه، که فارغ‌التحصیلان آنها به انواع شرکت‌های امنیتی، از جمله گروه واگنر پیوستند، واکنش تند رئیس کلیسای ارتدوکس روسیه، پدرسالار کریل را برانگیخت. وی در تابستان ۲۰۱۸ در جلسه «کمیسیون پدرسالاری در فرهنگ بدنی و ورزش» گفت:

«ترویج سبک زندگی سالم و فعالیت بدنی اغلب منجر به احیای نگرش پاگانیسم نسبت به بدن انسان می‌شود. زمانی که ما شروع به دریافت اطلاعاتی کردیم مبنی بر اینکه نگرش‌های پاگانی در بین ورزشکاران رواج یافته است، در ابتدا با آن به عنوان یک امر استثنایی و خارج از قاعده برخورد کردیم. اما پس از اینکه اطلاعات زیادی به دست آوردیم، متوجه شدیم که هم در ورزش و هم در ارتش، به ویژه در میان کسانی که در عملیات‌های ویژه با خطرات تهدیدکننده‌ی زندگی مشارکت داشته‌اند، ایده‌های ناشی از نگرش‌های پاگان نسبت به انسان‌ها رواج دارد.»

پدرسالار کریل در تابستان ۲۰۲۲ در خطبه خود در عید معراج عیسی بار دیگر بر محبوبیت فزاینده پاگانیسم تأکید کرد:

«دنیای امروز شرایط چالش‌برانگیزی را تجربه می‌کند. در درجه اول در سطح اندیشه، سطح دانش درباره انسان و حتی در سطح فلسفه زندگی است. ما می‌دانیم که چگونه عنصر هیجانات پاگان بر آگاهی و احساسات غلبه کرده است. و این طوفان، مردم و حتی اغلب مسیحیان ارتدوکس را از حقیقت دور می‌کند.»

رئیس کلیسای ارتدوکس روسیه: سربازان و نیروهای ویژه روسیه به پاگانیسم روی می‌آورند

دلیل این نگرانی این است که نئوپاگانیسم دشمن طبیعی ارتدوکس است و آن را «مذهب یهودی‌ساز» می‌نامد [کلمه اصلی روسی از یک کلمه تحقیرآمیز برای یهودیان نشات می‌گیرد]. کلیسای ارتدوکس روسیه به خوبی از این موضوع آگاه است و گسترش نئوپاگانیسم را تهدیدی برای خود به ویژه در میان اسلاوهای قومی و گروه‌های بسته که تمایل به مشروعیت بخشیدن به خشونت دارند (قزاق‌ها، ورزشکاران هنرهای رزمی، انجمن‌های شبه نظامی و غیره) می‌بیند.

همانطور که واختانگ کیپشیدزه، معاون «بخش روابط با جامعه و رسانه‌های پدرسالاری مسکو برای کارهای تحلیلی و روابط رسانه‌ای»، خاطرنشان کرده است:

«مخاطبان جنبش‌های نئوپاگان کسانی هستند که از نظر قومی خود را با اسلاوها مرتبط می‌دانند و اکثریت اسلاوهای ساکن در روسیه مسیحیان ارتدوکس هستند. بنابراین، نئوپاگان‌ها مردمی را که به بودیسم اعتقاد دارند مخاطب قرار نمی‌دهند و به آنها پیشنهاد نمی‌کنند که پاگانیسم اسلاوی را بپذیرند. به روشنی این جواب نخواهد داد. به همین دلیل است که رسالت آنها متوجه پیروان کلیسای ما است. ما نمی‌توانیم این را نبینیم. نئوپاگانیسم انگلی است که به انجمن‌هایی جدا از پاگانیسم مربوط می‌شود. مثلا به قزاق‌ها، یا یک جامعه ورزشی. آیین‌ها، باورها و آداب و رسوم پاگانی در عمل برای قانونی کردن انجمن‌هایی که بر این اساس شکل گرفته، ظهور کرده‌اند. نوپاگانیسم در چنین گروه‌های بسته‌ای گسترش می‌یابد.»

معبد سیاه گروه واگنر

شاید پس از خشم پدرسالار کریل در مورد فراوانی پاگان‌ها در گروه‌های نظامی، که سردمداران آن هسته اصلی گروه واگنر هستند، در سال‌های اخیر نئوپاگانیسم در میان واگنری‌ها تقریباً غیرعلنی شد. علاوه بر این، پریگوژین تلاش کرد تا جنبه «مسیحی» گروه واگنر را برجسته کند. در همین راستا او از خبرنگاران ریانووستی برای بازدید از کلیسای کوچک گروه واگنر دعوت کرد.

کلیسای سنت جورجِ پیروز در گوریاچی کلیوچ در سال ۲۰۱۸ برای یادبود وقایع سوریه، جایی که مزدوران واگنر در درگیری‌ها شرکت کردند، تأسیس شد و در سال ۲۰۱۹ شروع به فعالیت کرد. این مکان تصادفی انتخاب نشد؛ گروه واگنر در اینجا، در زمین آموزش نظامی مولکینو در همان نزدیکی تأسیس شد. بنای یادبودی به افتخار مبارزان کشته شده واگنر در نزدیکی این مکان است که به شکل دیوارهایی شبیه کلمباریوم (دخمه و جای نگهداری خاکستر مردگان) ساخته شده است.

کلیسای کوچک گروه واگنر واقع در گوریاچی کلیوچ

این کلیسای خاکستری تیره به دلیل رنگش معمولاً «معبد سیاه» نامیده می‌شود. ویژگی خاص این کلیسا این است که در آن کشیشی وجود ندارد. علاوه بر این، حتی روحانیون نیز اجازه ورود به کلیسا را ندارند. آنها بارها سعی کرده‌اند در آنجا برای درگذشتگان واگنر دعا کنند اما موفق نشده‌اند. به گفته نگهبان کلیسا، اینجا مکانی است که در آن افراد ادیان مختلف، اعم از توحیدی (ارتدوکس، اسلام)، بودایی و مشرکان در آن دعا می‌کنند.

دیدگاه واگنر نسبت به اسلام

با توجه به دخالت گسترده گروه واگنر در درگیری‌های خاورمیانه – سوریه و لیبی – ما باید به طور جداگانه به نگرش واگنری‌ها به اسلام اشاره کنیم. روشن است که مسلمانان در خود شرکت خدمت می‌کنند. همانطور که در بالا ذکر شد، متصدی کلیسای واگنر اشاره کرده که مسلمانان نیز برای دعا به آن کلیسا می‌روند. مسلمان روسی الکساندر کوتون، یکی از رهبران «پارتیزان پریمورسکی»، در گوره واگنر جنگید و جان باخت.

او در حالی که قبلاً در زندان بود به اسلام گروید و در گروه واگنر ثبت‌نام کرد. ماکسیم پودشیوالوف یکی دیگر از مسلمانان روسی است که در زندان به اسلام گروید و در آنجا توسط نیروهای استخدام‌کننده گروه واگنر به خدمت گرفته شد. او نیز در اوکراین کشته شد. اطلاعات مربوط به زندانیان تاجیک، از جمله افرادی که به اسلام گرویده‌اند و در زندان‌های روسیه توسط نیروهای استخدام واگنر به خدمت گرفته شده و در اوکراین کشته شده‌اند، به طور مرتب در دسترس عموم قرار می‌گیرد.

در عین حال می‌توان به حوادث اسلام‌هراسی در مورد واگنری‌ها اشاره کرد. هتک حرمت مسجد نفاتی در عین زاره، محله‌ای در جنوب طرابلس، لیبی، با نمادهای نئوپاگان/نئونازی، به طور گسترده گزارش شده است. به گزارش مجاهدت از لیبی آبزرور، این واگنری‌ها بودند که علائم صلیب شکسته و سایر نمادهای رمزی را بر روی دیوارهای مسجد کشیدند. آنها همچنین کتیبه: «من مساجد را در خاک روسیه می‌بینم و ترجیح می‌دهم آنها را در آتش جهنم ببینم! ۱۴/۸۸» را بر روی این مسجد نوشتند. «۱۴/۸۸» رایج‌ترین ترکیب اعداد «۱۴» («۱۴ کلمه») و «۸۸» («هایل هیتلر») است که در بین طرفداران برتری سفیدپوست محبوب است. «۱۴ کلمه» محبوب‌ترین شعار در این جامعه است: «ما باید موجودیت مردم خود و آینده را برای کودکان سفیدپوست تضمین کنیم.» «۸۸» یک کد عددی برتری نژاد سفید برای «هایل هیتلر» است؛ زیرا «H» هشتمین حرف الفبا است، بنابراین، HH = ۸۸.

به دلیل آزار و اذیت اقلیت‌های مذهبی در جمهوری آفریقای مرکزی، گروه واگنر توسط وزارت امور خارجه ایالات متحده دارای وضعیت «نگرانی خاص» شناخته شد. به گفته یکی از مقامات وزارت خارجه که نامش فاش نشده است، «واگنر به طور نامتناسبی اعضای گروه‌های اقلیت مذهبی را در طول عملیات علیه گروه‌های شورشی هدف قرار داده است. در برخی موارد غیرنظامیان مسلمان را بر اساس وابستگی‌های تأییدشده و یا تاییدنشده به گروه‌های مسلح کشته‌اند.»

همچنین یعقوبِ حماطوره، راهب مسیحی قرن سیزدهمی، که واگنری‌ها آثاری از او را از سوریه به روسیه و کلیسای خود آوردند و بسیاری از آنها او را «حامی آسمانی» خود می‌دانند، دقیقاً به خاطر مخالفتش با مسلمانانِ ممالیک شناخته می‌شود و به خاطر شهادتش توسط مسلمانان مورد احترام است. از سوی دیگر، باید در نظر گرفت که این ممکن است یک اسلام‌هراسی موقعیتی باشد که واگنری‌ها اغلب با گروه‌های مختلف اسلام‌گرا، از جمله گروه‌های جهادی مانند داعش یا القاعده در مغرب می‌جنگند.

به طور کلی، با صحبت در مورد پیشینه مذهبی گروه واگنر، می‌توان تأثیر روشنی از ایده‌های نواسلامی و همچنین رادنووری دید که پیوند نزدیکی با ناسیونالیسم قومی، ایده «ماموریت ویژه»، «برگزیدگی» روسی (اسلاوها) آمیخته با نوعی همگرایی مذهبی که عمدتاً با فرقه‌های نظامی مرتبط است، دارد. در عین حال، با توجه به هجوم نوکیشان مسلمان از میان زندانیان به گروه واگنر، در آینده، نوپاگانیسم واگنری‌ها ممکن است با اشکال رادیکال اسلام‌گرایی (که در میان به اصطلاح «جماعت‌های زندان» رایج است) ترکیب شود. با این حال، مطالعه این سویه از گروه واگنر به دلیل ماهیت بسته این جامعه، به ویژه در زمینه جنگ روسیه و اوکراین، بسیار دشوار است.