به گزارش خبرنگار مجاهدت به نقل از مشرق، مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس در چهلمین سالگرد از شروع دفاع مقدس و دوازدهمین هفته متمادی، از کتاب «اتحاد شوم؛ اسناد همکاری وزارت خارجه آمریکا با رژیم صدام در جنگ تحمیلی» رونمایی کرد. این کتاب دربردارنده ۶۱ سند از اسناد همکاری ایالات‌متحده آمریکا با عراق است که بر ضد ایران همکاری کرده و اکنون‌که بیش از ۳۰ سال از پایان جنگ می‌گذرد، آرشیو امنیت ملی آمریکا اقدام به انتشار آن کرده است. اسنادی که همگی گواه بر تلاش آمریکا برای بر هم زدن نظام جمهوری اسلامی ایران است. قابل‌ذکر است، مراسم رونمایی با توجه به وضعیت ناشی از شیوع ویروس کرونا بدون حضور رسانه‌ها برگزار شد. به‌منظور آشنایی بیشتر با این کتاب با مرتضی قاضی مدیر گروه مطالعات فرهنگی اجتماعی مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس و مجید کریمی نویسنده کتاب به گفتگو پرداختیم.
در ابتدای این گفتگو مرتضی قاضی مدیر گروه مطالعات فرهنگی اجتماعی مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس با اشاره به کتاب «اتحاد شوم» گفت: این کتاب که کتابی پژوهشی است، مربوط به اتحاد یا همکاری بین وزارت خارجه و دولت آمریکا و دولت رژیم بعثی صدام در دوران جنگ تحمیلی بین سال‌های ۱۹۸۰ تا ۱۹۸۴ است.
وی افزود: بعد از گذشت ۳۰ سال از وقوع حوادث، بعضی از اسناد از طبقه‌بندی خارج می‌شوند و شما می‌توانید آن‌ها را بیان کنید. این کتاب شامل ۶۱ سند است که مربوط به دوره زمانی ۱۹۸۰ تا ۱۹۸۴ می‌باشد. این مجموعه اسناد از آرشیو امنیت ملی آمریکا هستند که همگی توسط دولت آمریکا اجازه انتشار پیدا کردند و در این کتاب موردبررسی قرارگرفته‌اند.
مدیر گروه مطالعات فرهنگی اجتماعی مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس با تأکید بر اینکه بررسی جنگ تحمیلی عراق علیه ایران نیازمند توجه به همه ابعاد است، تصریح کرد: ما اگر می‌خواهیم واقعاً به جنگ ایران و عراق بپردازیم و پدیده جنگ را بررسی کنیم، تاریخ جنگ را تحلیل کنیم و بتوانیم از جنگ دریافت‌هایی برای امروز و آینده‌مان داشته باشیم نیاز به این داریم که جنگ را همه‌جانبه و از زاویه دید همگان ببینیم و علاوه بر اینکه جنگ را ازنظر طرفین مخاصمه ببینیم باید کشورها و گروه‌ها و افرادی که در این میان به نفع یکی از طرفین داشتند فعالیت می‌کردند تا موازنه را تغییر دهند یا برتری یکی نسبت به دیگری را ایجاد کنند، بررسی شوند.
وی به نقش ایالات‌متحده آمریکا در جنگ ایران و عراق اشاره کرد و گفت: دولت آمریکا به جهت اینکه منافعش بعد از انقلاب اسلامی در منطقه به خطر افتاده بود و دل‌خوشی از انقلاب اسلامی نداشت مخصوصاً بعد از قضیه لانه جاسوسی که تقابل ایران و آمریکا شروع شد، سعی کرد با دامن زدن به اختلافات، عراق را به جنگ با ایران وادارد و این کشور را همراهی کند و حتی در سال‌های آخر جنگ آمریکا در خلیج‌فارس به‌طور مستقیم با ایران دست به مقابله زد.
قاضی با یادآوری اینکه در جنگ عراق علیه ایران، کشورهای زیادی نقش‌آفرینی کردند، اظهار کرد: بخشی از نقش‌آفرینان در این جنگ دو قطب بزرگ شرق و غرب یعنی روسیه و آمریکا و کشورهای اروپایی هستند. بنابراین مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس توجه به اسناد کشورهای دیگر در مورد جنگ ایران و عراق را از الزامات خود می‌داند و ما ناگزیریم به سمت این اسناد و روایت‌ها برویم. این اسناد، مکتوب هستند که در این کشورها بعد از سال‌ها منتشرشده است.
وی با اشاره به نکته‌ای که رهبر انقلاب در خصوص نهضت ترجمه آثار دفاع مقدسی فرمودند، گفت: مقام معظم رهبری در شب خاطره در دو سال پیش، مسئله‌ای را مطرح کردند که خیلی مهم است، ایشان فرمودند «مردم کشورهای اروپایی و آمریکا باید بدانند که دولت‌هایشان چه بر سر مردم ایران آوردند و چگونه به صدام جنایتکار کمک کردند برای اینکه در جنگ پیروز شود یا در جنگ علیه ایران قوت بگیرد.» بنابراین این اسناد از این منظر می‌تواند مهم باشد که ما را با وجوهی از جنگ آشنا می‌کند که ما از آن مطلع نبودیم و اکثر این اسناد نشان می‌دهند رژیم عراق به‌شدت حمایت و پشتیبانی می‌شد درحالی‌که ایران با تحریم‌ها و محدودیت‌های زیادی مواجه بود. در این میدان تقابل، گویا همه دنیا، جلوی ایران به نبرد ایستاده‌اند.
مدیر گروه مطالعات فرهنگی اجتماعی مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس با اشاره به اینکه اسناد موجود در کتاب «اتحاد شوم» بسیار مهم و درعین‌حال قابل‌تأمل هستند، گفت: این اسناد به ما کمک می‌کنند تا نسبت به دشمنانمان و نقش‌آفرینان در جنگ شناخت بهتری داشته باشیم و متناسب با آن بتوانیم تاریخ این پدیده و این بازه زمانی را دقیق‌تر روایت کنیم و بنویسیم.
وی در خصوص نویسنده کتاب گفت: این کتاب توسط مجید کریمی تألیف و ترجمه‌شده و ناظر علمی کتاب هم حجر اردستانی است. در این کتاب سند اصلی با متن انگلیسی آورده شده و از آن‌طرف تحلیل‌هایی توسط نویسنده نوشته‌شده که این سندی که دارد این ادعا را می‌کند آیا درست است یا درست نیست.
قاضی متذکر شد: در این تحلیل‌ها مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس خود را موظف می‌داند که نگاهش را با حتی‌الامکان بی‌طرفی به این اسناد و روایت‌ها الحاق و الصاق کند و بعد در فضای عمومی منتشر کند.
وی اظهار کرد: این تحلیل‌ها مفصل هستند، سند ممکن است یک صفحه باشد ولی چندین صفحه برای هرکدام از اسناد توضیح داده‌شده است تا نگاه جمهوری اسلامی را در جنگ ایران و عراق منتقل کند.
مدیر گروه مطالعات فرهنگی اجتماعی مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس در پاسخ به این سؤال که آیا ممکن است این اسناد به‌صورت هدفمند منتشرشده باشد، باشد گفت: گاهی ممکن است سندهایی را رو کنند تا ذهن مخاطب را از موضوعی مطمئن کنند که بگویند این‌گونه بوده و این هم سندش است درصورتی‌که هدف چیز دیگری است. بنابراین باید منطقی و مستدل با این اسناد مواجه شد، نه اینکه مخاطب شیفته این اسناد شود و نه این‌ها را کنار بگذارد و اصلاً فکر کند همه این‌ها بازی است.
در ادامه مجید کریمی که تحلیلگر اخبار در دوران دفاع مقدس بوده و به‌عنوان نویسنده اخبار برون‌مرزی در صداوسیما فعالیت دارد و نویسنده کتاب‌های «نیمه پنهان جنگ» و «دیپلمات‌ها چه گفتند» و مترجم کتاب «کاربرد سلاح‌های شیمیایی در جنگ ایران و عراق» می‌باشد، در خصوص چرایی پژوهش در حوزه اسناد و منابع خارجی در حوزه دفاع مقدس و نگارش کتاب «اتحاد شوم» گفت: در پاییز سال ۱۳۹۵ داشتم کتاب «سلاح‌های شیمیایی و جنگ ایران و عراق؛ واکنش شورای امنیت به کاربرد گازهای شیمیایی در جنگ» را که اثر بسیار ارزشمند خانم راندی هون شامای اویکاردن نروژی بود را ترجمه می‌کردم. برای ترجمه این کتاب باید به کتاب‌ها و مقالاتی که مرتبط به جنگ بود، مراجعه می‌کردم. در بررسی و جستجوی منابع تکمیلی برای اینکه بتوانم بخشی از پاورقی‌های این کتاب را تکمیل و تقویت کنم به اسنادی برخورد کردم که در ارتباط با اسناد آرشیو ملی آمریکا بود.
وی افزود: بنابراین این اسناد را نگه داشتم تا بتوانم در شرایط مناسب و مقتضی آن‌ها را ترجمه کنم. چراکه این اسناد بسیار قوی است و تعجب کردم که چگونه این اسناد تابه‌حال در ایران موردتوجه قرار نگرفته است و اینکه حتی ترجمه هم نشده است البته اشاراتی بسیار مختصر به برخی از این اسناد قبل از این شده بود. بنابراین این پیشنهاد را به مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس دادم تا اینکه این اجابت شد و ما این پروژه شروع کردیم و به پایان هم رساندیم.
نویسنده کتاب «اتحاد شوم» در خصوص نحوه تأمین منابع و اسناد لازم برای نگارش این کتاب اظهار کرد: من این ۶۱ سند را از طریق مراجعه به سایت آرشیو ملی آمریکا به دست آوردم. درواقع همه این ۶۱ در سایت آرشیو ملی آمریکا در اختیار همگان قرار داده شده است. پس از دسته‌بندی این اسناد بر اساس همان ترتیبی که در آرشیو ملی آمریکا بود، تحقیق درباره منابع تکمیلی و قرینه این اسناد را در اولویت کار قرار دادم.
وی از به‌روز بودن منابع مورداستفاده در نگارش این کتاب گفت و بیان کرد: در قرینه‌سازی و منابع تکمیلی در این کتاب از ۱۰۰ کتاب به زبان انگلیسی و ۴۰۰ مقاله تحقیقی شامل گزارش و یا مصاحبه‌ها و مقالات علمی و دانشگاهی استفاده کردم که می‌توانست در توضیح این اسناد به من کمک کند. این کتاب‌ها و مقالات تکمیلی تا سال ۲۰۱۸ بود یعنی منابع به‌روز بود.
کریمی با بیان اینکه در تحلیل اسناد سعی کرده‌ام تا اوضاع‌واحوال زمانی و مکانی سند را به‌خوبی توضیح دهم، گفت: در تحلیل‌هایم سعی‌ام بر آن بود تا نگاه خواننده را نسبت به بستر تولید سند یعنی در زمانی که سند نوشته‌شده آگاه کنم. بنابراین کار دیگر من این بود که نباید به ترجمه صرف اکتفا می‌کرد و باید دست به تألیف هم می‌زدم.
کتاب «اتحاد شوم» سبک جدیدی در مجموعه اسناد است
وی نگارش این کتاب را سبک جدیدی در مجموعه اسناد برشمرد و گفت: شاید بتوانیم بگوییم در باب اسناد این کار یک ابتکار عملی بود و این هم به خاطر تجربه‌ای بود که در خصوص اسناد تاریخی داشتم و اسنادی که طی یک‌صد ساله گذشته در تاریخ معاصر ایران منتشر شده است و یک تجربه‌ای هم در خصوص اسناد منتشرشده لانه جاسوسی داشتم که در دهه اول انقلاب، مجموعه این اسناد منتشر شد. من در زمان جنگ و بعد که در معاونت سیاسی و گروه تحقیق و تفسیر خبر صداوسیما بودم و پیش از آن‌هم علاقه‌مند به جنگ بودم با این اسناد آشنا بودم و گاهی این اسناد را می‌خواندم و کتاب‌هایی که در این زمینه اسناد را دسته‌بندی کرده بودند مطالعه می‌کردم. در آنجا متوجه شدم که این کتاب‌ها دارای ضعف اساسی هستند و مجبور بودم ساعت‌ها وقت خودم را در کتابخانه‌ها بگذارم و بروم اسناد را ببینم و اطلاعات بیشتری در رابطه با آن سند به دست بیاورم.
این پژوهشگر افزود: تقریباً تجربه این کار را داشتم و می‌دانستم که این روش برای خواننده و یا پژوهشگر جوان و حتی پژوهشگر کارکرده و باتجربه هم دردسرساز و مشکل‌ساز خواهد بود. بنابراین چون اطلاعات خوبی هم از مقالات علمی چاپ‌شده و یا مصاحبه‌های خارجی داشتم به نظرم آمد که ما در ذیل سند ترجمه را بیاوریم و بعد هم توضیح و شرح سند باشد. یک کاری هم که خود آرشیو ملی آمریکا کرده بود این بود که خانم جویس بتل در این اسناد اصل سند را گذاشته است و بعد در سه چهار پاراگراف و در برخی موارد در یک پاراگراف خیلی کوتاه در مورد سند و اهمیت آن و یا برخی اشاراتی که در ذیل آن سند نیامده را اضافه کرده بود.
وی متذکر شد: البته ممکن است ایرادی گرفته شود که اصل سند و ترجمه سند مهم است و ما باید خواننده را آزاد بگذاریم که خودش برود بررسی کند و با نگاه خودش و با نگرش علمی که دارد آن سند را ارزیابی، واکاوی و بازیابی کند. اما در مقدمه نوشته‌ام که این فقط یک توضیح است و نخواسته‌ام ذهن خواننده را متوجه جریان خاصی کنم. بنابراین هرکسی که می‌خواهد می‌تواند به اصل و ترجمه سند مراجعه کند حتی توضیح را هم نخواند و خودش بر اساس اصل سند یک برداشتی کند.
کریمی با اشاره به اینکه رویکرد بنده به‌عنوان یک مترجم و مؤلف این بوده است که در کار ترجمه امانت‌داری را به‌صورت کامل رعایت کنم، تصریح کرد: در نگارش این کتاب تلاش کرده‌ام تا هم در حوزه اسناد و هم در حوزه محتوا کار خود را به‌صورت خوب انجام دهم. در توضیح اسناد رویکرد بنده علمی و آکادمیک بوده است یعنی احساسات، ایرانی بودن و علاقه‌مندی به رزمنده‌های دفاع مقدس و همچنین مسئولیتم در قبال شهدا و جانبازان را در کمترین وجه مداخله دادم و تحت تأثیر این احساسات سعی کردم قرار نگیرم اگرچه بسیار سخت است.
وی اظهار کرد: تلاش بنده در رویکرد علمی در توضیح اسناد این بود که اول درک درستی از اسناد داشته باشم یعنی سند را به‌خوبی فهم کنم، بدانم در مورد چه مسئله‌ای است و قصد و هدف سند را ریشه‌یابی و جهت‌یابی کنم و لایه‌های اول و دوم پیام و اطلاعاتی که قرار است انتقال دهد را کشف کنم. نمی‌دانم تا چه میزان در این امر موفق بوده‌ام و این مسئله را خوانندگان این کتاب و مجموعه اسناد در آینده با نقد و بررسی‌های خود باید بگویند.
نویسنده کتاب «اتحاد شوم» در خصوص تحلیل‌های خود که بر این اسناد نوشته است، اظهار کرد: خودم را متعلق به دفاع مقدس می‌دانم، در این زمینه سابقه دارم و بچه‌های جنگ را از خودم می‌دانم. هیچ‌وقت در داوری‌های خود، دفاع مقدس ایران را با هیچ مقوله دیگری تغییر نمی‌دهم و معاوضه نمی‌کنم و تحت تأثیر قرار نمی‌گیرم.
وی افزود: پس از گذشت سال‌ها از دفاع مقدس در شرایطی قرارگرفته‌ایم که به‌درستی صحنه نبردها را ببینیم و در مورد آنچه انجام داده‌ایم، قضاوت و داوری کنیم و به‌درستی نقاط ضعف و قوت خود را پیدا کنیم و در مسئله دفاع مقدس هیچ‌گاه دچار جناح زدگی یا سیاسی‌کاری نشده‌ام. معتقد هستم نباید دفاع مقدس را به تاریخ‌سازی یا سطحی‌نگری آلوده کرد.
در ادامه کریمی با اشاره به اینکه جویس بتل مسئول پروژه اسناد عراق در آرشیو امنیت ملی آمریکا است، گفت: در آرشیو امنیت ملی آمریکا، موسسه پژوهشی غیرانتفاعی و غیردولتی وجود دارد که متعلق به دانشگاه جورج واشنگتن است و خانم جویس مدیر انتشارات و تحلیلگر ارشد پروژه‌های آرشیو امنیت ملی آمریکا برای منطقه جنوب آسیا و خاورمیانه است. در مقدمه کتاب جویس بتل توضیح می‌دهد این اسناد در کمیته‌ای که در کنگره آمریکا بوده است مورد چینش و بازیابی قرار گرفته است و عده‌ای که در این کنگره حضور داشتند، این اسناد را دست‌چین کرده‌اند و به دلایل امنیتی، نام این افرادی که در این کمیته حضور داشتند را نیاورده است. بنابراین اسناد به‌صورت دست‌چین شده به خانم جویس بتل داده می‌شود و ایشان هم به‌عنوان ناشر این اطلاعات را منتشر می‌کند.
وی در پاسخ به این سؤال که چرا این مجموعه اسناد تنها دوره چهار سال نخست جنگ ایران و عراق را دربر می‌گیرد، گفت: واقعیت قضیه این است که آمریکایی‌ها بر اساس چرخشی که سیاست خارجی ریگان داشت، قصد دارند یک نوع تسویه‌حساب انجام دهند و فقط سیاست خارجی ریگان زیر سؤال برود و قصد نداشتند کارنامه و عملکرد آمریکا در سال‌های پایانی جنگ ایران و عراق افشا شود. به همین دلیل اسناد مذکور را در چهار سال نخست منتشر کردند. اسنادی که از سال ۱۹۸۴ تا ۱۹۸۸ وجود دارند و هنوز منتشر نشده‌اند، مربوط به دوره ریاست جمهوری پس از ریگان هستند.
نویسنده کتاب «اتحاد شوم» با بیان اینکه اسناد چهار سال دوم که منتشر نشده‌اند بسیار مهم‌تر هستند، توضیح داد: دلیل این ادعا این است که آمریکا، سرنوشت جنگ ایران و عراق را رقم زد و طبیعی است کسانی که این اسناد را جمع‌آوری کردند نمی‌خواستند وارد این دوره شوند زیرا این دوره برای آمریکایی‌ها یک روسیاهی بزرگ تاریخی به همراه داشت چون در جنایات بیشتری مشارکت کردند.
اسناد سال‌های ۱۹۸۴ تا ۱۹۸۸ پشت‌صحنه همکاری آمریکا در جلوگیری از عملیات‌های بزرگ ایران را نشان خواهد داد
وی افزود: اگر اسناد سال‌های ۱۹۸۴ تا ۱۹۸۸ منتشر شود، ابعاد دیگری از پشت‌صحنه همکاری آمریکا در جلوگیری از عملیات‌های بزرگ ایران را نشان خواهد داد چون عملیات‌های بزرگ ایران پس از ۱۹۸۴ شروع می‌شود و متأسفانه به‌تدریج در همین دوره، شاهد ناکامی‌هایی در عملیات‌های بزرگ هستیم به‌طوری‌که برخی از این عملیات‌ها لو می‌رود و برخی دیگر از عملیات‌ها از قبل شناسایی شده بودند و آمریکایی‌ها عکس‌های ماهواره‌ای را به عراقی‌ها داده بودند و آن‌ها دقیقاً می‌دانستند چه باید کنند و در این راستا کاربرد سلاح‌های شیمیایی افزایش پیدا می‌کند. بنابراین اگر آن‌ها می‌خواستند اسناد دور دوم را منتشر کنند، نشان می‌داد آمریکایی‌ها چگونه جلوی پیروزی لشکریان و سپاهیان ایران را گرفتند و مانع از این شدند که بغداد سقوط کند.
کریمی در خصوص اینکه چرا این ۶۱ سند منتشرشده و چه هدفی پشت پرده این آزادسازی اسناد بوده است، عنوان کرد: این اسناد به‌صورت گزینشی است یعنی از مجموع ۱۹۰۰ سندی که رسماً اعلام شده است طی دهه ۱۹۸۰ با عراق داشتند، تنها ۶۱ سند را در ارتباط با جنگ ایران و عراق منتشر کردند. این نشان‌دهنده گزینشی و چینشی بودن است. حتی میان یک سند و سند بعدی چند ماه فاصله است.
وی افزود: طبیعی است که نمی‌توان تصور کرد که دفتر حفاظت منابع آمریکا در بغداد که آن زمان حتی قبل از برقراری روابط رسمی بسیار فعال بوده و ارتباطات خوب و مذاکرات محرمانه‌ای داشته است، این‌ها را گزارش نکرده باشد. معمولاً منابع اطلاعاتی آمریکا برای انتشار اسناد دلایل خاص خودشان را دارند و قطعاً بدون دلیل و منفعت ملی دست به چنین کاری نخواهند زد.
نویسنده کتاب «اتحاد شوم» اظهار کرد: من فکر می‌کنم که دلایل انتشار این اسناد را باید در تاریخ انتشارش دانست یعنی وقتی نگاه می‌بینیم که این اسناد در آرشیو ملی آمریکا در ۲۵ فوریه ۲۰۰۳ بارگذاری می‌شود و نشر پیدا می‌کند یعنی ۶ اسفند ۱۳۸۱. این در حالی است که در ۲۷ اسفند ۱۳۸۱ ائتلاف به رهبری آمریکا به عراق حمله کرد و صدام ساقط شد. بنابراین باید برگردیم به فضایی که قبل از این اتفاق افتاده بود و حدود یک سالی بود که رسانه‌های آمریکایی بحث همکاری دولت‌های قبلی آمریکا را با صدام حسین مطرح کرده بودند. پس رقابت‌های دو حزب جمهوری‌خواه و دموکرات را در انتشار این اسناد من می‌توان دید برای اینکه نشان دهند سیاست خارجی آمریکا با عراق در زمان جنگ، سیاست اشتباهی بود و این آمریکا بود که صدام را به‌عنوان یک غول در خاورمیانه ساخت.
وی همچنین گفت: از طرفی طبیعی بود که آمریکایی‌ها صدام حسین را دیگر در سال ۱۹۸۱ یک مهره سوخته می‌دانستند، پس از وقایع ۱۱ سپتامبر و حملاتی که القاعده داشت، برای اینکه صدام حسین را ساقط کنند و ائتلاف بین‌المللی و افکار عمومی جهان را پشت سر خودشان داشته باشند طبیعی بود که باید اسنادی منتشر می‌شد تا نشان دهد صدام چه چهره خشنی دارد و چگونه با بی‌رحمی تمام از سلاح‌های شیمیایی در جنگ ایران و عراق استفاده کرده است و یا مداخلات تروریستی در کشورهای مختلف داشته است بنابراین این اسناد هم می‌توانسته کمک کند به فضایی که می‌خواستند قبل از حمله به عراق و اشغال عراق ایجاد کنند.
کریمی به اهمیت اسناد این کتاب تأکید کرد و گفت: به نظر من همه اسناد در این مجموعه مهم هستند اما برای اینکه ما یک سند را ارزیابی کنیم و از لحاظ اینکه چه کمکی در درک ما از جنگ تحمیلی و دفاع مقدس می‌تواند بکند ارزش‌گذاری کنیم، باید بگویم اسناد در این مجموعه، استثنایی هستند و تا قبل از آن ما نداشتیم و اگر بوده اطلاعات کلی بوده و بدون اینکه مستند باشد، ما تحلیل و گمانه‌زنی می‌کردیم که ممکن است این اتفاق افتاده باشد.
همکاری آمریکا با عراق در کاربرد سلاح‌های شیمیایی از مهم‌ترین اسناد کتاب است
وی همکاری آمریکا با عراق در کاربرد سلاح‌های شیمیایی را از مهم‌ترین موضوعات اسناد موجود در کتاب «اتحاد شوم» دانست و اظهار کرد: از این ۶۱ سند، حدود ۲۰ سند به‌طور مستقیم در ارتباط با کاربرد سلاح‌های شیمیایی در جنگ ایران و عراق است و ۱۰ سند هم غیرمستقیم به این مسئله اشاره می‌کند. می‌شود گفت ۵۰ درصد از محتوا و ارزش اسنادی این مجموعه مرتبط با کاربرد گازهای شیمیایی در جنگ است و البته نشان‌دهنده همکاری آمریکا با عراق در کاربرد سلاح‌ها در عملیات و صحنه نبردهاست و این بسیار مهم و تکان‌دهنده است.
این نویسنده متذکر شد: هر محققی حتی بی‌طرف، اگر این اسناد را مطالعه کند متوجه می‌شود آمریکایی‌ها بی‌رحمانه و در واقع در یک محور دشمنانه با عراق همکاری کردند برای اینکه جلوی پیروزی‌های ایران را بگیرند. سند شماره ۲۱ به نظر من بسیار مهم است که دستورالعمل ریگان تحت عنوان «دستور تصمیم‌گیری امنیت ملی» می‌باشد و در ۱۲ جولای ۱۹۸۳ منتشر شده است و نشان می‌دهد دولت ریگان چرخش بزرگی را در زمینه جنگ ایران و عراق داشت و دستورالعمل را می‌دهد و دست همه نهادها را باز می‌گذارد برای اینکه بروند و با عراق همکاری کنند.
وی به دیگر اسنادی که به همکاری آمریکا با عراق در کاربرد سلاح‌های شیمیایی مرتبط هستند اشاره و عنوان کرد: سند شماره ۲۴ نشان می‌دهد که آمریکایی‌ها در اوایل جنگ حتی از سال نخست از کاربرد سلاح‌های شیمیایی توسط عراق اطلاع داشتند ولی هیچ اقدامی در جهت عدم به‌کارگیری آن نکردند. جالب است که در سند شماره ۲۵ این کتاب کاملاً به‌صورت مستند نشان می‌دهند که آمریکایی‌ها با حمایت از عراق بی‌طرفی را از جنگ نقض کردند. سند شماره ۲۸ هم در مورد دیدار دونالد رامسفلد فرستاده ویژه ریگان از بغداد در آن زمان است که مستقیم با صدام حسین دیدار می‌کند، جزئیاتی در این سند منتشر شده است که قبلاً نیامده بود.
کریمی افزود: سند شماره ۵۵ خرید تسلیحاتی به عراق است. سند شماره ۴۲ هم قابل‌توجه است و سند ۵۱ هم می‌توانم اشاره کنم که چگونه حمادی و دولتمردان آمریکا در آن سال در شورای امنیت تبانی کردند و جلوی قطعنامه محکومیت عراق را در کاربرد سلاح شیمیایی گرفتند و این سند بسیار بسیار مهم است و دقیقاً لابی‌های آمریکا و عراق و توافقاتی که باهم انجام دادند تا جلوی یک قطعنامه ضد عراقی را بگیرند را نشان می‌دهد.
سند شماره ۶۱ مهم‌ترین سند کتاب «اتحاد شوم» است
وی با اشاره به اینکه سند شماره ۶۱ مهم‌ترین این اسناد است، گفت: در این سند گزارشی را یکی از مقامات آمریکایی، هوارد تیچر، که عضو اداره شورای امنیت ملی بوده است می‌دهد. در این گزارش که خود طبقه‌بندی‌شده بود و از طبقه‌بندی هم خارج‌شده یک شرح کاملی از آن چیزی که در ارتباط با جنگ ایران و عراق اتفاق افتاد و ارتباطاتی که با رئیس سازمان سی آی ای یا کی سی و معاونش رابرت گیتس داشته است، می‌دهد.
در این سند می‌گوید در بهار سال ۱۹۸۲ که عراق در آستانه شکست بود ایرانی‌ها شکافی را بین خطوط دفاعی عراق در امتداد مرز بین بغداد در شمال و بصره در جنوب پیدا کرده بودند، ایران اگر در این حمله بزرگ این خطوط را می‌شکافت موفقیت بزرگی را به دست می‌آورد که منجر به شکست نهایی عراق می‌شد. بعد اطلاعات ماهواره‌ای را می‌گوید که مشخص کردند ایرانی‌ها این خطوط دفاعی را شناسایی کردند و در حال استقرار نیرو هستند. در این زمان تصمیم گرفتیم که از طریق دولت ریگان جلوی شکست عراق را بگیریم و ریگان مجبور شد تا بی‌طرفی را کنار بگذارد و مداخله کند. درواقع این سند نشان می‌دهد که آمریکایی‌ها نه‌تنها بی‌طرف نبودند بلکه مشورت نظامی در زدن اهداف ایران را هم می‌دادند.
این محقق و پژوهشگر ضمن اشاره به لزوم پژوهش در زمینه ابعاد بین‌المللی جنگ و اسناد خارجی مرتبط با جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، اظهار کرد: متأسفانه هنوز پس از گذشت ۳۲ سال از پایان جنگ و هشت سال دفاع مقدس، در این زمینه کتاب‌های زیادی منتشر نکردیم و طبیعی است که هرگونه سندی که مرتبط با مسئله جنگ ایران و عراق باشد باید از اولویت‌های ما باشد.
وی بر ضرورت توجه به منابع خارجی در زمینه اسناد مرتبط با جنگ تکید کرد و گفت: خاطراتی از فرماندهان عراقی و نقش‌آفرینان بین‌المللی در جنگ منتشر شده و حتی در ایران ترجمه‌شده و انعکاس داشته است. این اقدامات خوب است ولی ما در زمینه تاریخ سیاست خارجی جنگ، کتاب‌های کمی منتشر کردیم و این کار نیازمند این است که این کتاب‌هایی که در خارج منتشر شده، شناسایی شوند و کمیته‌ای این کتاب‌ها را فهرست‌نویسی کند و بعد آن‌ها را ترجمه کنند تا به‌صورت اسناد مدون جنگ ایران و عراق برای قرن‌ها بماند.
کریمی در خصوص تأثیر پژوهش در زمینه ابعاد بین‌المللی جنگ گفت: بررسی اسناد خارجی به ما کمک می‌کند تا بفهمیم در جنگ تنها نیروی نظامی و فرماندهی و ارتش و لجستیک نمی‌تواند عامل پیروزی باشد و ما باید به عوامل متعددی در راستای منافع ملی و دفاع ملی و دفاع مقدسمان از ایران فکر کنیم. این اسناد می‌تواند در مخاطراتی که فراروی ما است و قطعاً در آینده هم خواهد، به دستگاه دیپلماسی، به ستادهای فرماندهی و دانشگاه‌های جنگ ما کمک کند و می‌تواند در یک استراتژی و راهبرد ملی راهنمای ما باشد برای اینکه در آینده چگونه باید با دشمنانمان به‌درستی، به‌خوبی و به‌صورت همه‌جانبه مقابله کنیم.
منبع خبر