با شنیدن تجهیزات آزمایشگاهی، اکثر ما به یاد دستگاههای مختلف موجود در آزمایشگاه خواهیم افتاد. این تعبیر تا حدود زیادی درست است اما موارد دیگری نیز هستند که جزء تجهیزات بهحساب میآیند. دستگاههای آزمایشگاهی، ضروریترین جز یک آزمایشگاه هستند. آنها ممکن است به دلایل مختلفی دچار ایراد شوند که در این صورت باید با کمک پشتیبانی فنی تجهیزات آزمایشگاهی این مشکل را برطرف کرد. تجهیزات متنوعی در این بخش وجود دارد که لازم است در دوره های مشخصی، برای تعمیر دستگاههای آزمایشگاهی اقدام نمود.
تجهیزات آزمایشگاهی چیست؟
به مجموعهای از ابزارها و وسایلی که مختص به آزمایشگاه هستند تجهیزات آزمایشگاهی گفته میشود. بسیاری از محققین، دانشجویان رشتههای آزمایشگاهی و دانشمندان با چنین تجهیزاتی سروکار دارند و به‌شکل مستمر از آنها استفاده میکنند.
آزمایش برای یافتن نتیجه است و نتیجه ما باید دقت بالایی داشته باشد. به همین دلیل لوازم آزمایشگاه، باید از کیفیت کافی برخوردار باشند تا بتوان به نتیجه آزمایش اعتماد کرد. خلاف تصویر ذهنی عموم مردم به جز مقاصد پزشکی از لوازم موجود در آزمایشگاه میتوان برای صنایع غذایی، صنایع پتروشیمی برای تولید مواد مختلف، آزمایشهای تحقیقاتی و ضد عفونی تجهیزات استفاده کرد که همواره بخش پشتیبانی فنی تجهیزات آزمایشگاهی نیاز خواهد بود.
از انواع تجهیزات آزمایشگاهی چه میدانید؟
تجهیزات آزمایشگاهی را میتوان وارد تقسیمبندیهای مختلفی کرد. به‌طور کلی آنها چهار دسته اصلی دارند. در ادامه بیشتر درباره این دستهبندی توضیح خواهیم داد.
سکوبندی در آزمایشگاه
شاید کمتر کسی به سکوبندی آزمایشگاه به دید تجهیزات نگاه کند. اما این وسیله یکی از ضروریترین لوازم آزمایشگاه است. سکوبندی شامل سینکها، کابیت و بخشهای مختلف یک میز آزمایشگاهی میشود. جنس سکوبندی بر اساس نظر کارفرما خواهد بود و میتواند جنسهای مختلفی داشته باشد. بیایید نگاهی دقیقتر به این بخش بیاندازیم:
- میزهای آزمایشگاهی: میزهایی که در این مکان مورد استفاده قرار میگیرند باید دارای ویژگیهای خاصی باشند. برای مثال، نباید لرزش در آنها زیاد اثر کند و همچنین باید بهسرعت تمیز شوند. چنین میزهایی باید نسبت به مواد خاص شیمیایی مقاوم باشند. اندازه و فرم آن کاملا سلیقهای است و در نوع کارکرد تاثیر زیادی نخواهد گذاشت.
- سینک آزمایشگاهی: این سینکها معمولا با متریال اپوکسی، سرامیک و پروپیلن ساخته میشوند. چنین سینکهایی علاوه بر اینکه باید بتوانند مواد شیمیایی را تحمل کنند، باید از قدرت مقاومت خوبی در برابر اشیای سنگین نیز برخوردار باشند. این یکی از بخش های مهمی است که نیاز به پشتیبانی فنی تجهیزات آزمایشگاهی دارد.
- کابینت آزمایشگاهی: معمولا سعی میشود که جنس کابینت آزمایشگاهی از فلز باشد. به این علت که فلز ضد اسید است و کمترین میزان آسیب را در صورت بروز هرگونه حادثه برجای خواهد گذاشت. کابینت میتواند برای کارایی بهتر به لامپهای فلورسنت مجهز شود یا درهای شیشهای داشته باشد.
سیستمهای تهویه
در کنار سکوبندی، سیستمهای تهویه آزمایشگاه نیز از تجهیزات کمتر توجهشده هستند. برای اینکه سلامت افراد حاضر در این محیط حفظ شود شما نیاز به تهویه مناسب دارید. هود آزمایشگاهی نیز یکی از وسایل لازم و ضروری برای چنین مکانی است. هودهای این مجموعه باید دارای ویژگیهایی مثل اشعه ماوراء بنفش و… باشد.
همچنین باید بدانید که خود این هودها به چند دسته تقسیم میشوند. هودهای بیرونی و سقفی از متداولترین انواع این تجهیزات هستند. لازم است تا آنها همواره با پشتیبانی فنی تجهیزات آزمایشگاهی مراقبت شوند.
دستگاههای آزمایشگاهی
اصلیترین جز یک آزمایشگاه، دستگاههای آن هستند. درست است که سکوبندی و تهویه برای انجام آزمایش لازمند اما بدون دستگاه نمیتوان کاری از پیش برد. دستگاهها با هدف اندازهگیری، امتحان، تحلیل، آنالیز و آزمایش مورد استفاده قرار میگیرند. پشتیبانی فنی میتواند چنین دستگاههایی را راهاندازی کند یا درباره آن به صاحبان مشاغل مشاوره دهد.
چنین دستگاههایی معمولا به دو دسته کلی تخصصی و عمومی تقسیم میشوند. دستگاههای تخصصی برای استفادههای خاص هستند و در تمام آزمایشگاهها نیازی به حضور آنها نیست. درحالی که دستگاههای عمومی باید در تمام آزمایشگاهها وجود داشته باشند. هات پلیت مگنت، انکوباتور، آون، اتوکلاو و PH متر نمونهای از دستگاههای عمومی این حوزه هستند.
دستگاههای آزمایشگاهی شامل چه انواعی هستند؟
همانطور که گفته شد پشتیبانی فنی تجهیزات آزمایشگاهی برای دستهبندی های این بخش، از لوازم ضروری است. دستگاههای تخصصی شامل موارد ذیل هستند:
- تجهیزات کروماتوگرافی: مثل GC-MS و HPLC
- تجهیزات آنالیز عنصری: مثل ICP-OES و ICP-MS
- تجهیزات اسپکتروسکوپی: مثل XRD و XRF
بعضی از دستگاهها میتوانند به‌شکل همزمان داخل دو دسته یا بیشتر باشند و در عین حال مشکلی هم ایجاد نکنند. بسیاری از برندهای معتبر سعی میکنند که به‌شکل متمرکز تنها یک دسته از دستگاههای آزمایشگاهی را تولید و وارد دیگر دستهبندیها نشوند. البته برندهایی هم وجود دارند که به هر سه شاخه وارد شدهاند و در آنها تولید تجهیزات دارند. در هر حال، نکته ای که ضرورت دارد، برنامه منظم پشتیبانی فنی تجهیزات آزمایشگاهی است.
ابزار آزمایشگاهی
یکی دیگر از نیازهای اصلی هر آزمایشگاه، ابزار آزمایشگاهی است. وسایل آزمایش تنوع زیادی دارند و معمولا شامل ظروف و لولههای خاص هستند. این ظرفها با ویژگیهای خاصی که مختص به این کار است تولید شدهاند و نمیتوان ظرفهای دیگری را جایگزین آنها کرد.
پنس، بشر و ارلن مایر از معروفترین ابراز آزمایشگاهی هستند که به احتمال زیاد دانشآموزان و دانشجویان رشته علوم پایه در آزمایشگاه با آنها آشنا شدهاند.
پشتیبانی فنی تجهیزات آزمایشگاهی و تعمیر آن
تعمیر و نگهداری از دستگاهها یکی از مهمترین ارکان پشتیبانی فنی تجهیزات آزمایشگاهی است و باید به آن توجه زیادی داشت. دستگاهها به‌طور کلی جزء اقلام مصرفی هستند و خرابی آنها کاملا طبیعی و منطقی است.
حتی اگر آنها از بهترین برند و جنس بازار هم باشند این احتمال وجود دارد که آنها خراب شوند. در ادامه بحث، تعمیر تجهیزات آزمایشگاهی را بیشتر و دقیقتر بررسی خواهیم کرد.
تعمیر دستگاه آزمایشگاهی و تامین قطعه
برخی از دستگاههای آزمایشگاهی دارای عناصر مصرفی هستند که پس از مدتی تمام میشوند و باید آنها را مجددا تهیه کرد. اما اجزای اصلی آن تنها در صورتی نیاز به تعویض دارند که به‌طور کامل از کار بیفتند. برای مثال زمانی که بورد یک دستگاه میسوزد باید آن را تعویض کرد، درحالی این قطعه مصرفی نیست.
برای پشتیبانی فنی تجهیزات آزمایشگاهی، در صورتی که چنین قطعهای در کشور وجود داشته باشد یا تولید شود، مشکل خاصی نیست. مشکل اصلی مربوط به زمانی است که این قطعه در ایران وجود نداشته باشد و مجبور باشیم آن را از کشورهای خارجی تهیه کنیم.
تامین قطعه معمولا از مباحث سخت برای خرابی دستگاههای آزمایشگاهی است که باید همواره مورد توجه قرار بگیرد. با تامین قطعه دیگر مشکلی در تعمیر دستگاه نخواهد بود.
تعمیر دستگاههای آزمایشگاهی شامل چه مراحلی میشود؟
برای تعمیر، مراحلی مختلفی لازم است که هر کدام به ترتیب طی میشوند. گاهی ممکن است با انجام یک الی دو مرحله دستگاه مشکلش برطرف شود و گاهی نیز ممکن است تمامی مراحل به کمک یکدیگر بیایند.
مرحله اول: تمیز کردن
تجهیزات آزمایشگاهی گاهی تنها با یک تمیز کردن ساده مشکلشان برطرف میشود. اگر این نظافت به‌شکل روزانه باشد قطعا دستگاه شما با خرابی کمتری روبرو خواهد بود. برخی از دستگاهها باید در طی زمان خاصی مورد نظافت قرار بگیرند. پشتیبانی فنی تجهیزات آزمایشگاهی در این خصوص شما را راهنمایی خواهد کرد.
مرحله دوم: کالیبراسیون
کالیبراسیون به معنی سنجش دستگاه شما با استانداردهای جهانی است. این اندازهگیری یک کیفیتسنجی شناختهشده است و برای تعمیر باید حتما آن را مورد توجه قرار داد. با استفاده از این روش یک دید کلی نسبت به ظرفیتهای فعلی دستگاه بهدست خواهد آمد و ادامه تعمیر راحتتر خواهد بود. دستگاههای شما باید طی بازههای زمانی مختلف کالبیره شوند.
مرحله سوم: تعمیرات
در این قسمت بخش آسیبدیده پیدا خواهد شد و حالا باید نسبت به تعمیر یا تعویض آن اقدام نمود. بسیاری فکر میکنند که با خراب شدن دستگاه باید آن را تعویض کرد چراکه دیگر کاری از دست آن ساخته نیست.
درحالی که بسیاری از موارد ما شاهد هستیم با تعمیر دستگاه مشکل برطرف میشود و باز هم میتوان از آن استفاده کرد. با تعمیر به هزینه کمتری احتیاج خواهید داشت و طول عمر دستگاه خود را نیز افزایش میدهید.
جمعبندی
تجهیزات آزمایشگاهی، انواع مختلفی دارند. آنها تنها مختص به دستگاههای این حوزه نیستند. بسیاری از موارد ضروری و مهم در این دستهبندی قرار میگیرند که برای انجام آزمایشات طبی و یا صنعتی ضرورت دارد..
پشتیبانی فنی تجهیزات آزمایشگاهی دستگاهها، از اهمیت بالایی برخوردار هستند. در این شرایط ممکن است که برای تعمیر و یا تعویض قطعات تصمیمگیری شود. شما میتوانید با نگهداری درست از ابزار و دستگاهها عمر مفید آنها را افزایش دهید.
با وجود این، اگر دستگاه شما دچار مشکلی شد، میتوانید با تعمیر این مشکل را از پیش روی خود بردارید. پشتیبانی فنی، در خصوص تعمیر این موارد شما را یاری خواهد داد.