شهید غلامحسین افشردی که در تاریخ دفاع مقدس به نام حسن باقری شناخته میشود، یکی از برجستهترین فرماندهان جنگ تحمیلی ایران بود که نه تنها در میدان نبرد، بلکه در عرصه استراتژیهای نظامی، نقش بیبدیلی ایفا کرد. جوانی که در اوج جنگ، با هوش بینظیر و روحیهای جهادی، توانست پایهگذار مفاهیم جدیدی در اطلاعات جنگی و عملیاتهای نظامی باشد.
کودکی و آغاز مبارزه
شهید حسن باقری در ۲۵ اسفند ۱۳۳۴ در تهران متولد شد. در حالی که در روزهای اولیه زندگی با بیماریهای سختی همچون دیفتری و سیاهسرفه دست و پنجه نرم میکرد، توانست از این موانع عبور کند و در محیطی خانوادگی آراسته به ایمان و اصول دینی رشد کند. او که در دوران نوجوانی و جوانی با بسیاری از مشکلات اجتماعی مواجه بود، از همان روزهای اولیه مبارزات علیه رژیم پهلوی وارد عرصه شد و در جریان انقلاب اسلامی، تحصیل در دانشگاه را رها کرد تا در کنار فعالیتهای سیاسی، به جمع مبارزان بپیوندد.
ورود به جبههها و آغاز فرماندهی
شهید باقری با آغاز جنگ تحمیلی، تصمیم گرفت که به جبههها بپیوندد و این تصمیم او سرآغازی برای تحول در عرصه جنگهای اطلاعاتی و استراتژیک ایران بود. از همان آغاز، استعدادهای ویژهاش در تحلیل و جمعآوری اطلاعات، او را به یکی از مهمترین ارکان فرماندهی سپاه تبدیل کرد. در این دوران، شهید باقری به عنوان بنیانگذار واحد اطلاعات رزمی سپاه، توانست تحولی شگرف در نحوه انجام عملیاتها و تحلیل اطلاعات جنگی ایجاد کند.
شهید حسن باقری؛ نابغه اطلاعات جنگی
شهید باقری با شناخت دقیق از دشمن، و با تکیه بر قدرت تحلیل و جمعآوری اطلاعات، توانست برنامهریزی دقیق و مبتنی بر اطلاعات را در میدانهای نبرد به اجرا بگذارد. او در عملیاتهای مهمی همچون فتحالمبین، بیتالمقدس و آزادسازی خرمشهر نقش اساسی ایفا کرد و هر بار که به میدان جنگ میرفت، به رزمندگان روحیه میبخشید و در کنار آن، با نبوغ استراتژیک خود فرماندهان را هدایت میکرد. این ویژگیها موجب شد که او در دل عملیاتهای پیچیده و خطرناک، به منبع الهام و امید برای همرزمانش تبدیل شود.
تربیت نسل آینده فرماندهان
شهید حسن باقری به تنها یک فرمانده نظامی بزرگ تبدیل نشد؛ بلکه توانست نسل جدیدی از فرماندهان و تحلیلگران نظامی را تربیت کند که هر یک در جنگهای بعدی نقش برجستهای ایفا کردند. سردار قاسم سلیمانی که خود یکی از فرماندهان مطرح انقلاب اسلامی و پس از آن جنگهای ضد تروریستی بود، بارها در سخنانش به نبوغ شهید باقری اشاره کرده و او را استاد بزرگ خود در زمینه جنگهای اطلاعاتی و فرماندهی عملیاتی معرفی کرد.
سردار سلیمانی درباره شهید باقری گفته است:
«اگر حسن باقری نبود، جنگ 8 ساله ما با عراق هیچگاه شکل نمیگرفت. او هر عملیات را تبدیل به یک کارگاه آموزشی میکرد.»
سردار حسین همدانی یکی از دیگر فرماندهان دفاع مقدس نیز در این خصوص گفته است:
«شهید باقری در هر جبههای که بود، یک دانشگاه واقعی برای رزمندگان ایجاد میکرد. آنچه امروز در دروس نظامی و استراتژیک ایران میبینیم، بخشی از میراث اوست.»
سخنان مقام معظم رهبری در وصف شهید حسن باقری
در این میان، سخنان مقام معظم رهبری، حضرت آیتالله خامنهای درباره شهید حسن باقری، از بهترین گواهها بر عظمت این فرمانده بزرگ است. رهبر معظم انقلاب در یادبود شهید باقری فرمودند:
«شهید حسن باقری یک فرمانده بینظیر و یک انسان تمامعیار بود. او با ترکیب ویژهای از هوش استراتژیک و ایمان به خدا، توانست نه تنها در جنگها پیروز باشد، بلکه نسل جدیدی از فرماندهان با ویژگیهایی برجستهتر تربیت کند. او الگویی از تقوا، فداکاری، اخلاص و تدبیر بود.»
رهبر انقلاب اسلامی ادامه دادند:
«حسن باقری از همان ابتدا با دست خالی وارد میدان شد، اما با ایمان و روحیهای که داشت، توانست نیروهای انقلاب اسلامی را از هرگونه تزلزل و ناامیدی حفظ کند. او هرگز از پای ننشست و همیشه در خط مقدم جبههها بود.»
ایشان همچنین در سخنانی دیگر افزودند:
«شهید باقری به رزمندگان، آموزش استراتژیهای دقیق نظامی میداد و با درک عمیق از وضعیت جنگ، میتوانست تصمیمهای کلیدی در لحظات حساس بگیرد. اگر بخواهیم از حقیقت جنگ صحبت کنیم، باید نام شهید باقری را در کنار بزرگانی چون حاج قاسم سلیمانی یاد کنیم که بدون تردید یکی از ستونهای اصلی مقاومت و پیروزی در دفاع مقدس بود.»
شهادت؛ اوج ایمان و فداکاری
در ۹ بهمن ۱۳۶۱ و در عملیات شناسایی منطقه عملیاتی در محور فکه در جنوب کشور، شهید حسن باقری به شهادت رسید. او که تنها ۲۶ سال داشت، توانست تا آخرین لحظات زندگی خود در میدان نبرد بماند و با شجاعت، راهی را پیش روی رزمندگان قرار دهد که با هیچ تلاشی نتوانستند از آن بازگردند. پیکر مطهرش در قطعه ۲۴ گلزار شهدای بهشتزهرا به خاک سپرده شد.
میراثی جاودانه برای ایران
شهید حسن باقری بهواسطه تربیت شاگردان برجسته، طراحی استراتژیهای نوین جنگی و توجه به جوانان رزمنده، توانست آیندهای روشن برای کشور بسازد. امروز همچنان آموزههای او در دورههای آموزشی نظامی و جنگهای مدرن، بهویژه در عرصههای جنگهای اطلاعاتی و سایبری، مورد توجه قرار دارد. در حقیقت، شهید باقری از اولین کسانی بود که مفهوم جنگهای اطلاعاتی را در ایران پایهگذاری کرد و به کمک این روشها توانست به پیروزیهای بزرگ در جبههها دست یابد.
شهید حسن باقری تنها یک فرمانده نظامی نبود، بلکه الگویی از ایمان، فداکاری، و شجاعت برای تمامی نسلهاست. امروز نیز با یاد و خاطرهاش در مسیر آگاهی از تاریخ و پیشرفت کشور، مسیر حرکت برای جوانان و نسل آینده روشن است.