اگر نگاهی تبارشناسانه به مفهوم دموکراسی و انتخابات داشته باشیم، دموکراسی در یونان و روم باستان ابتدا در گردهمایی های عمومی و ارائه نظر و دیدگاه در خصوص مدیریت شهری تجلی داشت. به بیانی دیگر در میدان شهر مردم برای تعیین مدل مدیریت شهری به صورت مشترک گردهم می آمدند و تصمیم گیری های لازم را در خصوص نیازها و چالش ها انجام می دادند.
از آن روزگار تا به امروز زمان زیادی گذشته است و مسلما دموکراسی و انتخابات با پیچیدگی های خاص جمعیتی، جغرافیایی و زیست محیطی‌اش مواجه است و دیگر امکان چنین گردهمایی های عمومی برای حل و فصل معضلات شهری و محلی نیست.
اگر در دنیای امروز سیاست، شکل مدرن این گردهمایی را بخواهیم مثال بزنیم، همان انتخابات شوراهای شهر و روستا است که مردم با آگاهی از محیط شهری و مهم تر از همه نامزدها، به انتخاب اصلح ترین فرد برای مدیریت منطقه‌شان می پردازند. این شکل از دموکراسی به خاطر همین محلی بودنش و ارتباط ملموس با زندگی شهروندان در همه جای دنیا جذابیت های خاص خودش را دارد.
در ایران اسلامی، انتخابات شورای اسلامی شهر و روستا یکی از مهم ترین ابتکارات قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران بود و این امر مهم در طی بیش از دو دهه اخیر در کشور در جهت تقویت حکمرانی محلی و ارتقای خدمات شهری و روستایی مورد استفاده قرار گرفته است. در بسیاری از کشورها نمود مردمی بودن در این انتخابات چه بسا بیشتر از انتخابات ملی است. برای همین انتظار مشارکت حداکثری در انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا در کشور بسیار بالا است.
خروجی انتخابات شورای اسلامی شهرها به خصوص کلانشهرهای کشور گویای افزایش فاصله مردم با انتخاب شوندگان است. چند روز پیش روزنامه جمهوری اسلامی از مشارکت ۱۰ تا ۲۰ درصدی در انتخابات شوراها نوشت.
در خصوص انتخابات شورای شهر تهران هم یکی از رسانه‌ها چنین گزارش داد: در انتخابات شورای شهر تهران از یک میلیون و ۵۶۵ هزار و ۳۷۰ رأی مأخوذه، یک میلیون و ۱۵۱ هزار و ۴۵۰ رأی صحیح و ۴۱۳ هزار و ۹۲۰ رأی باطل وجود دارد. در فهرست ۲۱ نفره انتخاب‌شدگان، فقط نفر اول اندکی بیش از آراء باطله رأی داشته و بقیه بعد از این آراء قرار دارند. به عبارت روشن‌تر، آراء باطله در جایگاه بالاتر از این ۲۰ عضو شورای شهر تهران هستند.
طبق گزارش های منتشر شده در همدان تعداد آرای باطله ۲۰هزار و ۴۵۳ رأی بوده و آرای منتخب اول این شهر ۲۰هزار و ۲۸۲ رأی اعلام شده است. در شهر اراک تعداد آرای باطله ۲۸ هزار و ۵۶۵رأی اعلام شده در حالی‌که آرای نفر اول ۱۴هزار و ۵۶۰رأی بوده است. تعداد آرای باطله در انتخابات شوراهای کرج ۳۸هزار و ۸۸۸رأی بوده که حدود ۱۶هزار رأی بیش از آرای نفر اول این شهر است.
با عطف به این واقعیت ضرورت دارد پژوهش های گسترده جامعه شناختی در کشور نسبت به استقبال سرد مردم از انتخابات شورای اسلامی شهر ها صورت گیرد و اینکه چرا اشتیاقی برای مشارکت مردم در تعیین مدیران شهری‌شان دیده نمی شود.
برخی این پرسش را مطرح می‌سازند که آیا مردم ناامید از تحول و مدیریت کارآمد مدیریت شهری شده اند؟ یا اینکه مدیران شهری که طی پنج دوره گذشته از مردم رای گرفته اند، از اهداف و اصول اصلی فلسفه تشکیل شورا خارج شده اند و قدم در مسیر های غیر حرفه ای گذاشته اند؟
علاوه بر این، برخی ناظران روی پرونده های فساد در شوراهای شهرهای مختلف خصوصا طی سال‌های اخیر انگشت گذاشته و انتشار اخبار بروز فساد، دستگیری برخی اعضای شوراها و بعضا انحلال به دلیل تخلفات جمعی را از عوامل مهم تاثیرگذار می بینند.
سوال های پرشماری در این راستا قابل طرح و لازم است با کار کارشناسی و علمی پاسخی متقن به افکار عمومی جامعه نسبت به شرایط پیش آمده ارائه شده و از سوی دیگر زمینه ای صحیح برای عبور از وضعیت فعلی تدارک دیده شود.
باید توجه داشت که بزرگترین آسیب مدیریتی در یک کشور، ناامیدی و بی اعتمادی مردم است. اساسا علم مدیریت نوین این موضوع را مطرح می کند که هوشمند ترین استراتژی و راهبرد بدون همراهی و اقناع عمومی یارای موفقیت و عملیاتی شدن را ندارد.
باید مردم و شهروندان همراه و همراستا با سیاست های کلان کشوری و شهری باشند تا بسته سیاسی مورد نظر تحقق عینی و عملی یابد. نباید تصور این موضوع را داشت که انتخابات شورای شهر موضوعی فرعی و محلی است. این موضوع را باید ملی و کلان نگریست و تصمیمات راهبردی برای جلب مشارکت شهروندان در توسعه شهری و محلی گرفته شود.
منبع خبر