افکارسنجی

سرویس فرهنگ و هنر مشرق – مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا) تازه‌ترین نظرسنجی خود را به تولیدات شبکه نمایش خانگی، تحت عنوان «سنجش نظرات کاربران درباره سریال سقوط» اختصاص داده است. طبق ادعای این مرکز در این نظرسنجی بیش از هزار نفر از سراسر کشور به صورت تلفنی مشارکت کرده‌اند و نتایج آن به صورت گسترده در رسانه‌های عمومی و خبرگزاری‌های رسمی منتشر شده است.

این نخستین باری نیست که این مرکز با محوریت فیلیمو و محصولاتش، در قالب آمار و نظرسنجی، برای شبکه نمایش خانگی و تولیدات آن رپرتاژ می‌رود.پیش از این ایسپا در جهت تطهیر روند فعالیت‌های فیلیمو آماری را تحت “تماشای ماهواره بعد از عضویت کاربران در فیلیمو کاهش یافته است “منتشر کرد.

این نظر سنجی برای تاکید بر گسترش و تغییر دائقه مخاطبان آثار نمایشی منتشر شد و کاملا اهداف آن مشخص است که به دنبال اثبات مرجعیت مدیایی این سامانه به عنوان ابزار قدرت نرم حاکمیت است. در حالیکه بررسی دقیق این نظرسنجی نشان می‌دهد که تنها ۸۰۳ نفر در آن شرکت کرده‌اند.

ایسپا در مقدمه گزارش خود اشاره می‌کند که این آمارسازی را با درخواست روابط شرکت فیلیمو انجام داده است و در ابتدای متن اشاره می‌شود افرادی که در این نظرسنجی مشارکت کرده‌اند ۸۰۳ نفر از مشترکان این سامانه هستند.

در واقعا این مرکز افکارسنجی آشکارا تبدیل به بازوی تبلیغاتی این سامانه شده و این آمارسازی که مردم به نسبت گذشته از شبکه‌های ماهواره‌های استفاده نمی‌کنند و به جای آن محصولات فیلیمو را تماشا می‌کنند، یک رپرتاژ اگهی بدون ارزش پژوهشی و یا قابلیت استناد در مراجع ناظر و تصمیم گیر محسوب می‌شود.

در مرحله بعدی، رپرتاژ آگهی مذکور به عنوان یک نظرسنجی مرجع در رسانه‌های حق‌العمل‌کار با گرایشات متنوع سیاسی و به صورت گسترده منتشر می‌شود. این قضیه در نوع خود بسیار جالب است که در حالیکه حواشی اخیر و انتشار نامه‌های ساترا نشان می‌دهد تمامی آثار اخیر این سامانه بدون مجوزهای رسمی منتشر شده‌اند و پشتوانه‌ رسانه‌ای این تحرکات را می‌توان به چنین رپرتاژهایی نسبت داد.

همانطور که فصل نخست سریال «سقوط» با اهداف دیگری و بدون پروانه ساخت و نمایش از نهادهای معتبر فرهنگی در داخل سیستم ساخته شده، نتیجه نظرسنجی‌های این مرکز و انتشار هدفمند آن نمی‌تواند دستاویزی برای عبور از قوانین رسمی باشد.

رپرتاژهای فیلیمو و چشم طمع به تبلیغات صباویژن

«فیلیمو» یکی از شرکت‌های زیر مجموعه هولدینگ «صباایده» است. یکی دیگر از شرکت‌های مادر این مجموعه «صباویژن» نام دارد که بر اساس شنیده‌ها سهم قابل توجهی از آگهی‌های فضای مجازی کشور را در اختیار دارد. صباویژن مهمترین بیلبوردهای شهری و جریان آگهی‌های مجازی پولساز را در اختیار دارد و هیچ رسانه خصوصی، دولتی و حتی حاکمیتی فعال در فضای مجازی نیست که نیازمند آگهی‌های شرکت قدرتمند صباویژن نباشد.

چنین نظرسنجی‌هایی در راستای سیاست‌ تطهیر عملکرد این سامانه تنطیم و در ابعاد گسترده در خبرگزاری‌های رسمی و دولتی منتشر می‌شود. اما تولید و نشر چنین محتواهایی به این دلیل نیست که رسانه‌های مرجع داخلی از پیروزی جایگزینی فیلیمو، به عنوان یک مدیای رسمی داخلی در مقابل شبکه‌های ماهوارهای مسرور باشند، بلکه هدف رسمی کاسه گدایی گرفتن در مقابل صباویژن است که قدرتمندترین و پولسازترین شبکه تبلیغاتی و سفارش دهنده آگهی در فضای مجازی است.

در نتیجه هر وب سایت خبری، خبرگزاری رسمی اعم مستقل یا وابسته، صفحات تلگرامی یا اینستاگرامی سیاسی یا سینمایی اگر نتایج این نظرسنجی و نمونه‌های مشابه را منتشر می‌کند، طبیعی است که نیم‌نگاهی هم به قراردادهای تبلیغاتی متعاقب آن با مجموعه صبا ویژن داشته باشند.

تبلیغ سریال ضد امنیتی سقوط برای صعود فیلیمو در افکار عمومی

در نظر سنجی اخیر منتشر شده ایسپا به این موضوع اشاره شده که ۶۲درصد از کاربران و مخاطبان سریال سقوط اعلام کردند با تماشای این سریال یاد مبارزات، رشادت‌ها و فداکاری‌های سردار شهید حاج قاسم سلیمانی برایشان زنده شده است.

با انتشار اولین قسمت این سریال بدون مجوز پروانه ساخت و نمایش، مشرق گزارشی را با محتوا و تیتر “پروژه‌ نادیده‌انگاری زحمات حاج قاسم در موصل از سریال سقوط کلید خورد” منتشر کرد و ضمن اشاره به ابعاد داستانی این سریال آنرا یک تحریف تاریخی در مبارزه با داعش منهای سپهبد شهید سلیمانی توصیف کرد.

بیشتر بخوانید:

پروژه‌ نادیده‌انگاری زحمات حاج قاسم در موصل از سریال سقوط کلید خورد/ نسخه داخلی سریال «خلافت» چگونه تولید و پخش شد؟ +عکس و فیلم

همکاری ایسپا با روابط عمومی فیلیمو در نخستین نظرسنجی سازمانی این نهاد با موضوع “رقابت فیلیمو با شبکه‌های ماهواره‌ای” بسیار عیان است و در همان نظرسنجی نخست این نکته مطرح می‌شود جمع آوری ‌ها با محوریت کاربران فیلیمو تولید شده و این حدس چاشنی این تحلیل خواهد شد که نظرسنجی دوم نیز با محوریت کابران فیلیمو بوده است.

با این حال برای تحت الشعاع قرار دادن گزارش منتشر شده درباره انحرافات سریال سقوط در تصویرسازی از مبارزه با داعش، آنچه به عنوان خروجی ایسپا منتشر شده است، تلاش می‌کند توصیفی گزارشی بر خلاف تیتر منتشر شده را در نظرسنجی‌اش لحاظ کند.

در کدام بخش‌های این سریال به سردار حاج قاسم سلیمانی اشاره می‌شود؟

در نظر سنجی القایی این عبارات درج شده که ۶۲ درصد از نظرسنجی‌هایی که درباره این افراد انجام شده یادآور مبارازت، رشادت‌ها و فداکاری سردار شهید سپهبد سلیمانی برایشان زنده می‌شود.

جمع‌آوری کنندگان و نشر دهندگان باید به این سئوال پاسخ دهند که در کدام بخش از این سریال به سپهبد سلیمانی، یاران، مبارزات، رشادت‌ها و فداکاری‌های ایشان اشاره می‌شود؟ حتی سریال از نشان دادن یکی از سربازان مبارز در صف مبارزه با داعش ابا دارد و چگونه می‌توان این سریال را به سپهبد سلیمانی نسبت داد در حالیکه بازیگر نقش اصلی آن مشغول باده‌نوشی با دیکتاتور کوچولوی لاس‌وگاس از ته‌مانده پهلوی است؟

حمیدفرخ‌نژاد مهمترین ابزار تبلیغاتی این سریال آنچنان در فضای مجازی برای عناصر فراری تبلیغ می‌کند که بیش از سریال سقوط، ژانگولرهای سیاسی او موجب تفریح افکار عمومی می‌شود.

در بخش دیگری گزارش ایسپا آمده است: در حالی حدود ۶۰درصد کاربران اعلام کردند سریال «سقوط» را تماشا کرده‌اند که ۳۲ درصد از پاسخگویان گفته‌اند تا پیش از پخش سریال «سقوط» هیچ محصول فرهنگی اعم از فیلم، سریال و کتاب راجع به داعش ندیده و نخوانده بودند.

این خط انحرافی در این نظرسنجی همان خط القایی را دنبال می‌کند تا فیلیمو را به عنوان رسانه قدرتمند ابزار قدرت نرم حاکمیت اما در جایگاهی مستقل تعریف کند که بهترین سریال امنیتی پرمخاطب را می‌تواند بسازد و این شیوه تبلیغی روشی است تا تخطی از قوانین مرجع حاکمیتی تحت‌الشعاع قرار بگیرد.

در ادامه این نظرسنجی آمده است: از بین تماشاگران سریال ۸۱ درصد موضوع سریال را مقابله با داعش و نجات مردم از دست داعش اعلام کرده‌اند. همچنین «قدرت ایران و نیروهای اطلاعاتی و امنیتی کشور و حفظ امنیت ایران» محورهای بعدی پاسخ مردم در خصوص سریال عنوان شده‌ است.

همچنین ۶۶درصد پاسخگویان به نظرسنجی ایسپا، تصویر ارائه شده از داعش در این مجموعه را منطبق با واقعیت دانسته‌اند؛ همچنین ۴۹درصد بینندگان اعلام کرده‌اند که با تماشای «سقوط» شناخت شان از داعش بیشتر شده و ۶۹درصد پاسخگویان نیز گفته‌اند پس از تماشای سریال، احساس نفرت و انزجارشان از داعش بیشتر شده است.

۷۵درصد کاربران اعلام کردند که تماشای این سریال، شناخت حقیقی‌شان از رفتار داعش با زنان را به میزان زیاد و خیلی زیاد افزایش داده و ۶۴درصد نیز از افزایش اطلاعات خود در خصوص مبارزه نیروهای امنیتی کشور با داعش پس از تماشای این سریال گفته‌اند.«جذابیت موضوعی، کیفیت ساخت و استمرار در انتشار قسمت‌های سریال سقوط» از نظر کاربران به ترتیب با ۸۸، ۸۷ و ۹۲ درصد «خوب و خیلی خوب» ارزیابی شده است.

اما در گل‌درشت‌ترین بخش این رپرتاژآگهی آمده است: از این نظرسنجی به برخی حواشی پیرامون این سریال و مخالفت صداوسیما با پخش آن، اشاره و نظرات مردم اخذ شد که بر این اساس، ۹۱درصد مخاطبان گفته‌اند این سریال مشکلی برای پخش نداشت و «باید» پخش می‌شد!

همچنین از کاربران سوال شده «تا چه اندازه تمایل دارید فیلم یا سریال‌هایی با محتوای مشابه سریال سقوط تولید شود؟» ۵۷درصد از مخاطبان گزینه زیاد و خیلی زیاد را انتخاب کرده‌اند.

شایان ذکر است ۷۷درصد پاسخگویان به این نظرسنجی متاهل، ۷۱درصد دارای تحصیلات عالی و ۷۰درصد نیز در گروه سنی ۳۰تا ۴۹سال قرار داشتند.

یکی از گزینه‌های نظرسنجی ایسپا به مخالفت سازمان صدا و سیما و به صورت مشخص ساترا در مورد پخش این سریال اشاره می‌کند. از منظری کاملا فنی بر پایه روال منطقی نظرسنجی‌ها ، این یک سئوال عمومی و حرفه‌ای مبتنی بر جمع آوری نظرات بی‌طرفانه محسوب نمی‌شود و دارای سوء گیری است.

نظرسنجی‌ عمومی غیررپرتاژی باید فاقد سوءگیری باشد. در سطور پیشین بر اساس ادعای همکاری ایسپا با روابط عمومی فیلیمو به این موضوع اشاره شد که جمع آوری نظرات با محوریت “رقابت با شبکه‌های ماهواره‌ای” به درخواست روابط عمومی این سامانه انجام شده است و سئوالات با کاربران فیلیمو مطرح شده است. با در نظر گرفتن این استدلال‌ها مشخص است که پیامد همکاری ایسپا با سامانه مذکور دارای اهداف مشخصی است.

نکته جالب این است که این نظرسنجی در وب سایت رسمی ایسپا منتشر نشده و صرفا خبرگزاری‌های رسمی به انتشار و پوشش آن اقدام کرده‌اند و طبیعی است بر اساس استدلال‌های این گزارش تمنای آگهی خواهی از صباویژن، می‌تواند یک خبرگزاری رسمی با دریافت پشتوانه دریافت بودجه، وادار به حمایت از سریالی کند که بدون نظارت، بدون مجوز پروانه ساخت و نمایش ساخته شده است.

در بخش دیگری از نظرسنجی به ساخت سریال‌هایی شبیه فیلیمو اشاره شده و رضایت ۵۷ درصدی درج شده است. از این نظر سنجی سفارشی می‌توان استدلال کرد، پیش تولید فصل دوم سریال سقوط یا محصول مشابهی از تیم فعلی، در همین زمان کلید خورده است.