سیاست خارجی

گروه استان‌های دفاع‌پرس- «سید مهدی موسوی‌مقدم» دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی اقتصادی و توسعه؛ در روز‌هایی که تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی با سرعت و پیچیدگی پیش می‌روند، بار دیگر موضوع مذاکره غیرمستقیم میان ایران و آمریکا در صدر اخبار و تحلیل‌ها قرار گرفته هست. آنچه به این دور از تحرکات دیپلماتیک وزن ویژه‌ای می‌دهد، نه فقط ارسال پیام رسمی از سوی واشنگتن برای آغاز گفت‌و‌گو، بلکه موقعیتی هست که ایران امروز در آن قرار دارد و آن موقعیت قدرت هسته‌ای تثبیت‌شده باقابلیت چانه‌زنی بالا و بازیگری تعیین‌کننده در معادلات منطقه‌ای هست.

گزارش‌ها حاکی از آن هست که آمریکا، از مسیر سنتی خود یعنی کشور‌های واسطه‌گر همچون عمان، پیامی رسمی به تهران ارسال کرده و خواستار آغاز مذاکرات غیرمستقیم شده هست. این اقدام را می‌توان گامی معنادار از سوی ایالات متحده دانست؛ چراکه برای نخستین‌بار پس از دوره‌ای از تشدید تحریم‌ها و فشار‌های چندوجهی، ابتکار گفت‌و‌گو را خود آمریکا به دست گرفته هست.

اما جمهوری اسلامی ایران، باتوجه‌ به تجربه تاریخی خود در تعامل با ایالات متحده، با نگاهی کاملاً واقع‌گرایانه به موضوع می‌نگرد. همان‌گونه که رهبر معظم انقلاب اسلامی بار‌ها تصریح کرده‌اند: «آمریکا غیرقابل‌اعتماد هست و سابقه‌اش در عهدشکنی‌ها، مذاکره با آن را به یک میدان پرمخاطره بدل می‌کند». بااین‌حال، از نگاه ایشان، اصل مذاکره درصورتی‌که از موضع اقتدار، عزت و با رعایت اصول شرافتمندانه صورت گیرد، نه‌تنها نکوهیده نیست؛ بلکه یک ابزار مشروع و عاقلانه در مناسبات جهانی هست.

در همین چارچوب، موضع جمهوری اسلامی نه رد کامل گفت‌وگو هست و نه اعتماد ساده‌انگارانه به‌طرف مقابل؛ بلکه راهبردی دوگانه بر اساس «قدرت ملی» و «هوشیاری دیپلماتیک» در برابر طرفی هست که هم‌زمان پیام مذاکره می‌فرستد و تحریم‌ها را پابرجا نگه داشته و تحریم‌های جدیدی نیز تعریف کرده هست.

واقعیت این هست که برنامه هسته‌ای ایران که امروز به مرز‌های فنی بالایی رسیده، به یک مؤلفه راهبردی در سیاست خارجی تهران تبدیل شده هست. این برنامه نه‌تنها ابزار دفاعی و بازدارنده بلکه پشتوانه‌ای برای دیپلماسی فعال جمهوری اسلامی هست. آمریکا نیز به‌درستی درک کرده که دیگر نمی‌توان با الگو‌های قدیمیِ تهدید و تطمیع، این پرونده را مهار کرد؛ ازاین‌رو، چاره‌ای جز تعامل – هرچند غیرمستقیم و محدود – نمی‌بیند.

اکنون، معادله میان ایران و آمریکا بر پایه واقع‌گرایی و شناخت دقیق از نقاط قوت و ضعف طرفین تنظیم می‌شود. ایران، باتکیه‌بر تجربه تاریخی، مشروعیت منطقه‌ای و قدرت علمی در حوزه هسته‌ای، در موضعی قرار دارد که می‌تواند با حفظ اصول خود، هر مذاکره‌ای را به یک فرصت – و نه تهدید – تبدیل کند. به‌ویژه زمانی که خود آغازگر مذاکره نیست، بلکه طرف مقابل گام نخست را برداشته هست.

انتهای پیام/

به گزارش مجاهدت از  دفاع‌پرس    از لرستان، سیدسعید شاهرخی، استاندار لرستان امروز (جمعه) در سخنرانی پیش از خطبه‌های نماز جمعه در مصلی الغدیر خرم‌آباد با تبریک به مناسبت سالروز ولادت با سعادت امام زمان (عج) به مواضع سیاسی رئیس جمهور آمریکا علیه ایران اسلامی اشاره کرد و اظهار داشت: در روز‌های گذشته فرمایشات ارزشمند رهبر معظم انقلاب سیاست و مسیر حرکت را در مواجهه با استکبار و آمریکای جنایتکار و رئیس جمهور آمریکا مشخص نمود و مذاکراتی که مبنای شرافتمندانه نداشته باشد، هیچ‌گاه در دستور کار ما قرار نخواهد گرفت.

وی افزود: در این راستا چند نکته حائز اهمیت هست اینکه رژیم جنایتکار آمریکا همواره از سال‌های دور با خوی استکباری چهره‌ای ریاکارانه داشته و از هر ابزاری برای جلوگیری از حرکت انقلابی و شجاعانه ملت ایران استفاده کرده و در هر گوشه دنیا ندای آزادی. طلبانه را با اعمال سیاست‌های استکباری برخورد کرده هست.

استاندار لرستان اضافه کرد: استکبار پس از نیرنگ‌های متعدد علیه نظام مقدس جمهوری اسلامی ملت ایران با اعمال شدیدترین تحریم‌ها هدف قرار داده و رئیس جمهور کنونی آمریکا که از مذاکره سخن می‌گوید همان کسی هست که توافق برجام را یک طرف لغو و از مذاکرات خارج شد.

شاهرخی افزود: براساس همین خوی و چهره ریاکار از یک طرف اعلام آمادگی مذاکره می‌کند و از طرفی همان لحظه اعلام تحریم و فشار حداکثری بر ملت ایران می‌کند و در طی چهار سال گذشته تحریم‌ها کاهش نیافت و بلکه تحریم‌های جدیدی اضافه شد.

وی ادامه داد: تحریم‌های حداکثری در این سالیان وجود داشته و تغییری برای مردم ندارد و مقاومت مردم رشید ایران اسلامی و رهبری فرزانه و حکیم تحریم‌ها را بی‌اثر کرده هست و کسی از این یاوه‌گویی.‌ها ترسی ندارد هر چه در توان داشتند در دولت‌های قبل و کنونی اعمال کردند.

استاندار لرستان با بیان اینکه آمریکا در بحث حمایت از تروریست اولین کشور حامی تروریست و ناقض حقوق بشر بوده هست، گفت: در بحث حقوق بشر آخرین جنایت در غزه همراهی رژیم صهیونیستی هست و به شکل ریاکارانه از صلح حرف می‌زنند، اما تمام هزینه جنگ و تسلیحات برای ویرانی غزه و شهادت بیش از ۵۰ هزار نفر را تامین کردند.

وی افزود: امروز مردم ایران اسلامی به تبعیت از رهبر معظم انقلاب بر ارزش‌ها و آرمان‌های والای انقلاب پافشاری کردند و امروز نیز بر شعار محوری استقلال آزادی جمهوری اسلامی تاکید داریم.

استاندار لرستان با اشاره به اینکه ایران اسلامی در عرصه‌های بین‌المللی اهل منطق و مذاکره شرافتمندانه، حکمت و مصلحت مردم هست و در سیاست داخلی و خارجی براساس قانون اساسی فرمایشات رهبر معظم انقلاب فصل‌الخطاب هست، اضافه کرد: بیانات رهبر معظم انقلاب عزم مردم را در مقابله با زیاده‌گویی‌ها و زیاده‌طلبی‌های استکبار مصمم‌تر کرده هست و نگاه باید به مردم و داخل کشور باشد.
انتهای پیام/

گروه سیاسی دفاع‌پرس: یکی از مسائل کلیدی ایران پیش از انقلاب اسلامی که در سخنرانی اخیر رهبر معظم انقلاب در دیدار با مردم قم برجسته شد، وضعیت سیاست خارجی ایران پیش از انقلاب و مقایسه آن با شرایط کنونی بود. معظم‌له تأکید کردند که ایران در دوران پهلوی مطیع محض آمریکا بود و هیچ اراده مستقلی در عرصه سیاست خارجی نداشت. این سخنان بیانگر تاریخ سیاست خارجی ایران و تحولات عمیق آن پس از انقلاب اسلامی هست.

سیاست خارجی ایران در دوران پهلوی دوم، به‌ویژه پس از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲، به شدت به ایالات متحده آمریکا وابسته شد. این کودتا که با همکاری سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (CIA) و سرویس اطلاعاتی بریتانیا (MI۶) به اجرا درآمد، نقطه عطفی در تاریخ معاصر ایران به شمار می‌رود. با سرنگونی دولت ملی مصدق و بازگشت شاه به قدرت، مسیر سیاست خارجی ایران به‌طور کامل در راستای منافع آمریکا تنظیم شده و سیاست خارجی کشور کاملا به آمریکا وابسته شد.

کودتای ۲۸ مرداد به عنوان یکی از مهم‌ترین وقایع تاریخ معاصر ایران، نه تنها نظام سیاسی کشور را به دیکتاتوری شاهنشاهی بازگرداند، بلکه پایه‌های وابستگی ایران به آمریکا را مستحکم کرد. پس از این کودتا، محمدرضا شاه برای حفظ قدرت خود، به حمایت سیاسی، اقتصادی و نظامی آمریکا متکی شد. این وابستگی در سیاست خارجی ایران به‌وضوح نمایان بود و تصمیم‌گیری‌های کلیدی کشور، از جمله روابط با کشور‌های منطقه و قدرت‌های جهانی، تحت تأثیر خواسته‌های ایالات متحده قرار گرفت.

یکی از نتایج مستقیم کودتا، انعقاد قرارداد کنسرسیوم نفتی در سال ۱۹۵۴ بود. بر اساس این قرارداد، شرکت‌های نفتی غربی، به‌ویژه آمریکایی و بریتانیایی، کنترل کامل بر منابع نفتی ایران به دست آوردند. این قرارداد سهم بسیار ناچیزی از درآمد‌های نفتی را به ایران اختصاص می‌داد و کشور را از استفاده از منابع استراتژیک خود برای توسعه اقتصادی محروم می‌کرد. این قرارداد به نمادی از سلطه اقتصادی غرب بر ایران تبدیل شد و نشان داد که سیاست خارجی پهلوی دوم، نه در راستای منافع ملی، بلکه در جهت تأمین منافع قدرت‌های غربی تنظیم شده بود.

در دوران پهلوی دوم، ایران به بخشی از استراتژی جهانی آمریکا برای مقابله با نفوذ شوروی تبدیل شد. در همین راستا، شاه به پیمان‌های نظامی نظیر پیمان بغداد (بعد‌ها سنتو) پیوست که هدف اصلی آن جلوگیری از گسترش کمونیسم در خاورمیانه بود. این پیمان، که تحت حمایت مستقیم آمریکا شکل گرفت، ایران را به یک متحد منطقه‌ای آمریکا در جنگ سرد تبدیل کرد. حضور ایران در سنتو نه تنها استقلال سیاسی کشور را به چالش کشید، بلکه این پیام را به ملت‌های منطقه منتقل کرد که ایران در راستای اهداف قدرت‌های بزرگ عمل می‌کند.

حضور مستشاران نظامی و امنیتی آمریکایی در ایران، یکی دیگر از جلوه‌های وابستگی بود. تا پیش از انقلاب اسلامی، هزاران مستشار نظامی آمریکایی در ایران حضور داشتند و نه تنها در آموزش و تجهیز نیرو‌های مسلح ایران نقش داشتند، بلکه در فرآیند تصمیم‌گیری‌های کلیدی نیز دخالت می‌کردند. این نفوذ به حدی بود که برخی از تصمیمات مهم نظامی و امنیتی کشور، بدون تأیید مستشاران آمریکایی اجرایی نمی‌شد. علاوه بر این، مستشاران در سازمان‌هایی مانند ساواک (سازمان اطلاعات و امنیت کشور) نقش کلیدی داشتند و برنامه‌های سرکوب مخالفان شاه را هدایت می‌کردند.

یکی از جنبه‌های بحث‌برانگیز سیاست خارجی پهلوی دوم، روابط نزدیک با رژیم صهیونیستی بود. ایران در این دوران به یکی از متحدان اصلی اسرائیل در منطقه تبدیل شد و همکاری‌های گسترده‌ای در حوزه‌های نظامی، اطلاعاتی و اقتصادی با این رژیم داشت. این روابط، که در چارچوب سیاست‌های آمریکا تعریف می‌شد، نه تنها با منافع ملت ایران سازگار نبود، بلکه ایران را در میان ملت‌های مسلمان منطقه منزوی کرد.

مجموعه این عوامل نشان می‌دهد که سیاست خارجی ایران در دوران پهلوی دوم، به‌ویژه پس از کودتای ۲۸ مرداد، به شدت به منافع آمریکا و قدرت‌های غربی وابسته بود. این وابستگی، استقلال سیاسی ایران را از بین برده و تصمیم‌گیری‌های کلیدی کشور را به قدرت‌های خارجی سپرده بود. در این دوران، ایران نه تنها در عرصه سیاست خارجی بلکه در حوزه‌های اقتصادی و امنیتی نیز نقش یک کشور تابع را ایفا می‌کرد.

رهبر معظم انقلاب همواره به وابستگی ایران در دوران پهلوی انتقاد کرده‌اند. ایشان در سخنرانی اخیر خود فرمودند: «ایران در آن دوران نه‌تنها در سیاست خارجی مطیع محض آمریکا بود، بلکه منافع ملی خود را نیز فدای خواسته‌های آنان می‌کرد.» ایشان بار‌ها از این دوران به عنوان «دوران تحقیر ملی» یاد کرده و تأکید کرده‌اند که انقلاب اسلامی این تحقیر را به عزت تبدیل کرده هست.

با بررسی این پیشینه تاریخی، می‌توان اهمیت تحولات بنیادینی را که پس از انقلاب اسلامی در سیاست خارجی ایران رخ داد، بهتر درک کرد. انقلاب اسلامی ایران، با شعار استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی، تلاش کرد تا این وابستگی را از میان بردارد و سیاست خارجی کشور را بر اساس منافع ملی و اصول اسلامی بازتعریف کند.

با پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷، سیاست خارجی ایران دچار تحولی بنیادین شد. انقلاب اسلامی با شعار «نه شرقی، نه غربی، جمهوری اسلامی» تلاش کرد تا ایران را از وابستگی به هر قدرت خارجی آزاد کند. این تحول را می‌توان در اقداماتی نظیر قطع روابط با رژیم صهیونیستی، خروج از پیمان‌های نظامی وابسته به بلوک غرب، و تصرف سفارت آمریکا مشاهده کرد.

رهبر معظم انقلاب در بیانات خود بار‌ها به این تغییر بنیادین اشاره کرده‌اند. ایشان در سخنرانی‌های مختلف تأکید کرده‌اند که ایران پس از انقلاب اسلامی توانسته هست سیاست خارجی مستقلی را پایه‌گذاری کند و الگویی برای ملت‌های تحت سلطه ارائه دهد. به عنوان نمونه، در یکی از سخنرانی‌های خود فرمودند: «ایران نشان داد که می‌توان در دنیای امروز مستقل بود و در برابر قدرت‌های جهانی ایستادگی کرد.»

این استقلال نه تنها در حوزه سیاسی بلکه در عرصه‌های اقتصادی، فرهنگی و نظامی نیز دنبال شد. ایران با تأکید بر خودکفایی و مقاومت، توانست در برابر فشار‌های بین‌المللی، از جمله تحریم‌های گسترده، سیاست خارجی خود را بر اساس منافع ملی تعریف کند.

تحولات سیاست خارجی ایران از وابستگی محض در دوران پهلوی به استقلال کامل در جمهوری اسلامی، یکی از مهم‌ترین دستاورد‌های انقلاب اسلامی هست. امروز، ایران به کشوری تبدیل شده هست که با حفظ استقلال سیاسی، در برابر فشار‌های قدرت‌های جهانی ایستادگی می‌کند و نقشی تأثیرگذار در منطقه و جهان ایفا می‌کند. این استقلال، همان‌گونه که رهبر معظم انقلاب بیان کرده‌اند، نه تنها باعث عزت ملی شده، بلکه ایران را به الگویی برای ملت‌های آزاده تبدیل کرده هست.

انتهای پیام/۳۸۱

به گزارش مجاهدت از گروه سیاسی دفاع‌پرس، در همایش سراسری فرماندهان و کارکنان ستاد فرماندهی کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی که امروز برگزار شد، نماینده ولی فقیه در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از تلاش‌های سید عباس عراقچی وزیر امورخارجه تقدیر کرد.

در این مراسم عراقچی درباره اهم مسائل سیاست خارجی و جبهه مقاومت سخنرانی کرد و به سوالات شرکت‌کنندگان پاسخ داد.

عراقچی در بخشی از سخنان خود میدان و دیپلماسی را دارای یگانگی با یکدیگر دانست و تاکید کرد: اگر قدرت نباشد دیپلماسی ابتر خواهد ماند و از سوی دیگر قدرت هم بدون دیپلماسی از تاثیرگذاری مطلوب محروم خواهد شد.

وزیر امور خارجه سیاست خارجی دولت چهاردهم را بر مبنای منویات رهبر معظم انقلاب اسلامی (مدظله العالی) فعال و اثر گذار توصیف و تصریح کرد: همان گونه که رهبر معظم انقلاب در مراسم تنفیذ رئیس جمهور بر تقویت میدان دیپلماسی تاکید کردند، سیاست خارجی این دولت به شیوه‌ای فراگیر، فعال و اثرگذار دنبال خواهد شد.

در پایان این مراسم لوح تقدیر و هدیه‌ای معنوی از سوی نماینده ولی فقیه در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به پاس مجاهدت‌های سید عباس عراقچی در صد روز ابتدایی دولت چهاردهم بویژه بدلیل حمایت‌های او از جبهه مقاومت به وزیر خارجه اهدا شد.

انتهای پیام/۹۵۵