سید ابراهیم رئیسی

به گزارش مجاهدت از مشرق، نشست خبری مهدی رمضانی، دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور با حضور خبرنگاران در ساختمان ستاد مرکزی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور برگزار شد.

رمضانی، دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور با تشریح اقدامات نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در ۳۲ ماه گذشته و برگزاری ۲۳ نشست با اهالی رسانه‌های تهران و شهرستان‌ها در طول مدتی که دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور بود، اظهار کرد: در شروع فعالیت، نخست در بخش زیرساخت نکاتی را مورد توجه قرار دادم. قانون تاسیس نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، پیگیری آیین‌نامه اجرایی قانون تاسیس نهاد کتابخانه‌ها و دنبال کردن موارد تقنینی از موارد زیرساختی بود که در این دوره پیگیری شد. در ابتدا با همکاری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی قانون اصلاح نهاد را مطرح کردم. این قانون اصلاح شد و در نوبت طرح در صحن علنی مجلس رسید اما متاسفانه نوبت به تصویب این قانون در صحن مجلس نرسید. این قانون تاسیس کتابخانه‌های عمومی کشور آیین‌نامه اجرایی نهاد کتابخانه‌ها در هیئت‌دولت و امور تقنینی مربوط، به نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور بود که باید از نظر اجرایی در دولت و مجلس پیگیری می‌شد.

وی افزود: طرح اصلاح قانون تاسیس نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، به دلیل تراکم طرح‌ها به صحن علنی مجلس یازدهم راه پیدا نکرد. کار کارشناسی مفصلی را با همکاری نهاد کتابخانه‌ها، مرکز پژوهش‌های مجلس و کمسیون فرهنگی مجلس با هدف اصلاح این طرح انجام شد. برای تصویب آن نیازمند طرح مجدد آن در کمیسیون فرهنگی مجلس هستیم. امیدواریم با توجه به حضور تعدادی از اعضای هیئت‌رئیسه کمیسیون فرهنگی مجلس قبل، این طرح در مجلس دوازدهم تصویب شود.

وی با اشاره به آیین‌نامه اجرایی قانون نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در هیئت‌دولت سیزدهم اظهار کرد: با توجه به زمان‌بَر بودن قانون تاسیس نهاد، پیش‌نویس آیین‌نامه اجرایی نهاد کتابخانه‌های عمومی را در دستور کار قرار دادیم. در همین زمینه یک پیش‌نویس نوشته شد و بعد از بررسی در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی این پیش‌نویس به کمسیون اجتماعی فرهنگی دولت ارسال و کلیات آن تصویب شد.

رمضانی عنوان کرد: در کمسیون اجتماعی و فرهنگی پیش‌نویس و مفاد و کلیات، بحث و بررسی شد، حتی یک‌بار در صحن علنی کمیسیون فرهنگی و اجتماعی هیئت‌دولت مطرح شد اما نکته اساسی این است که اداره امور استخدامی معتقدند، ساختار نهاد کتابخانه‌های عمومی در بخش ساختار استانی باید مستقیم زیرنظر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی فعالیت کند و مستقل از نهاد باشد که البته شدنی نیست؛ البته با رای شورای حل اختلاف معاونت حقوقی و انسانی هیئت‌دولت، مسئله ساختاری این قانون حل شد. دوستان در سازمان امور استخدامی معتقدند بخشی از ساختار نهاد کتابخانه‌ها از حیث مدیریتی باید زیر نظر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باشد که از نظر نهاد کتابخانه‌ها و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی شدنی نیست که البته این موضوع نیز حل شده است.

پیگیر مسئله معیشت کتابداران هستیم

رمضانی با اشاره به دستور رئیس دولت سیزدهم درباره بحث دسترسی مردم به کتاب و پیگیری، معیشت کتابداران عنوان کرد: مکاتبات مفصلی درباره حقوق کتابداران در سطوح مختلف دولت انجام شد و بخشی از مسایل و احکام امور استخدامی و حقوقی کتابداران، به‌خصوص در حوزه مناطق کمتر توسعه‌یافته، مرزی و جنگی که اعمال نشده بود، لحاظ شد. همه مصوبات دولت و مصوبات سازمان امور استخدامی کشو در بخش احکام به‌طور کامل اجرا شده است اما در بخش مزایا به دلیل تنگناهای مالی مشکلاتی داشتیم اما از نظر پیگیری وضعیت معیشت کتابداران جدیت و تداوم خوبی در این زمینه وجود دارد. در دولت جدید با توجه به شواهد و برنامه‌ها و معرفی آقای صالحی به‌عنوان وزیر پیشنهادی فرهنگ و ارشاد اسلامی و ارائه برنامه‌های او زمینه پیگیری برنامه‌های کلان و برزمین مانده وجود دارد.

دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور با بیان اینکه بیش از ۱۲ مورد از احکام و مسائل معیشتی کتابداران در قالب احکام امور استخدامی در این دوره لحاظ شده است و آخرین آن افزایش ضریب حقوقی برای همکاران کتابدار بود که انجام شد، عنوان کرد: اخرین مورد در نشست جلسه کاغذ و نشر نمایشگاه کتاب با حضور معاون اول رئیس جمهور بود که موضوع معیشت کتابداران پیگیری شد. بعد از آن نیز دستور آقای مخبر در مقام سرپرست ریاست جمهوری درباره کتابداران انجام شد.

نقش هم استانداران در پیشبرد برنامه‌های نهاد کتابخانه‌ها عمومی

رمضانی با بیان اینکه یکی از اولویت‌های مهم نهاد کتابخانه‌ها شناساندن موقعیت نهاد کتابخانه‌ها به دستگاه‌ها نهادها و مسئولان کشور است، عنوان کرد: جلسات انجمن کتابخانه‌های عمومی در این دوره در سطح استان و شهرستان‌ها به‌طور منظم برگزار شد؛ چراکه این جلسات پیش‌برنده برنامه‌های کتابخوانی و نهاد کتابخانه‌های عمومی است. در برگزاری این جلسات، استانداران نقش مهمی داشتند که با شناخت و ملاقات‌هایی که با استانداران مختلف انجام شد، این مهم نیز پیش رفت.

وی با اشاره به اینکه این حجم از توجه به کتاب و کتابخوانی از سوی رئیس دولت سیزدهم و وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی بی‌سابقه بود، گفت: همراهی با نهادهای فرهنگی و اجتماعی حاصل نمی‌شد اگر این همراهی‌ها محقق نمی‌شد. شخص رئیس جمهور شهید در گفت‌وگوهای تلویزیونی و بازید از نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران بارها از بحث کتابخانه‌های عمومی یاد کردند اما برای انجام فعالیت‌های فرهنگی چاره‌ای جز شناساندن ظرفیت فرهنگی ازجمله کتابخانه‌های عمومی به مسئولان و دستگاه‌های دیگر نداریم.

رمضانی با اشاره به افزایش عضویت در کتابخانه‌های عمومی اظهار کرد: سال ۱۴۰۰ که همزمان با کرونا بود، ۷۵۵ هزار نفر عضو کتابخانه‌های عمومی بودند اما این رقم سال ۱۴۰۳ به بیش از ۲ میلیون و۵۰۰ هزار نفر رسیده است. در بخش تامین منابع، ابتدای دولت، ۴۵ میلیون کتاب در کتابخانه‌ها داشتیم که به بیش از ۵۵ میلیون رسیده علاوه‌براین هزار و ۶۸۰ کتابخانه نهادی د داشتیم که به ۲ هزار ۷۷۹ کتابخانه نهادی رسیده است. از شهادت آقای رئیسی تاکنون ۲۰ باب کتابخانه به مجموعه کتابخانه‌های کشور اضافه شده است. در شروع دولت، ۶۰ باب سالن مطالعه داشتیم که این تعداد به ۱۳۷ سالن رسیده است.

وی افزود: در ابتدای دولت سیزدهم، ۲۴ باب کتابخانه خصوصی داشتیم که این تعداد به ۴۳ باب افزایش پیدا کرده است. در بخش افتتاح کتابخانه‌های مرکزی، کتابخانه مرکزی بندرعباس، اراک و رشت در مرز تحویل به نهاد کتابخانه‌های عمومی هستند در بخش آمار کتابخانه‌های سیار در ابتدا ۲۴ کتابخانه سیار وجود داشت که این تعداد به ۵۵ کتابخانه سیار رسیده؛ البته با دستور رئیس جمهور و ابلاغ وزیر صمت ۲۰۰ کتابخانه سیار قرار است به ناوگان نهاد کتابخانه‌ها اضافه شود که در آستانه اجرایی شدن قرار دارد.

پیشرفت ۸۰ درصدی طرح‌های عمرانی کتابخانه‌های مرکزی

رمضانی با اشاره به تداوم ساخت همه پروژه‌های عمرانی با پیشرفت بیش از ۵۰ درصدی، گفت: تقریباً ۸۰ درصد کتابخانه‌های مرکزی استان‌ها در آستانه افتتاح هستند. از این کتابخانه‌ها می‌توان به کتابخانه مرکزی اراک، رشت و بندرعباس اشاره کرد که در مرحله تحویل به نهاد کتابخانه‌های عمومی قرار دارند. در دولت سیزدهم، در مجموع ۱۶۲ کتابخانه به مجموع کتابخانه‌های کشور اضافه و ۱۸ کتابخانه نیز بازطراحی و بازگشایی شد.

وی با بیان اینکه متوسط سن مدیران کل استاتی و ستادی کتابخانه‌های عمومی، ۴۴ سال است، گفت: حدود ۲۰ درصد مدیران کل استان‌ها و ۶۰ درصد از همکاران در نهاد کتابخانه‌های عمومی خانم‌ها هستند؛ البته در این بخش نگاهمان جنسیتی نبود و کارآمدی، مهم بود.

دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور با اشاره به ۳۰ سفر استانی در طول ۳۲ ماه گذشته و دیدار و گفت‌وگو با ۸۰ درصد همکاران اظهار کرد: تقریباً با تمام استانداران، نمایندگان مجلس و ائمه جمعه در قالب چهار هزار ملاقات و بازدیدهای استانی صحبت کرده ام و تلاش کردیم نهاد را به دستگاه های دیگر معرفی کنیم.

رمضانی با بیان اینکه در هیچ دوره‌ای سابقه نداشته جلسات هیئت امنای نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور هر فصل به‌طور منظم برگزار شود، گفت: در دولت سیزدهم بعد از ۲۰ سال این جلسات به‌طور منظم برگزارشد. تصویب برنامه بودجه نهاد کتابخانه‌های عمومی کشوردر هیئت امنای نهاد کتابخانه موجود است و اکنون ۳ سال است که نهاد کتابخانه‌ها برنامه بودجه مصوب دارد و ان‌شالله اجرای این بودجه با تصویب هیئت‌امنا اجرایی شود.

وی افزد: سال ۱۴۰۳ تصویب برش استانی برنامه بودجه نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در هیئت‌دولت به تصویب رسید که انشالله نتایج آن را خواهیم دید.

وی با اشاره به فعالیت ۶۰۰ محفل ادبی بزرگسال، ۱۰۰ محفل قرآنی و ۱۰۰ محفل کودک و نوجوان ادبی در کشور در حال فعالیت هستند، گفت: توجه ویژه نهاد کتابخانه‌های عمومی به بحث کتابخانه‌های کودک و نوجوان ازجمله تقویت انتشار کتاب «هُدهُد سفید»، ساخت برنامه هدهد سفید و توجه به منابع حوزه کودک و نوجوان را در کتابخانه‌های عمومی در اولویت قرار دادیم؛ همچنین تلاش کردیم در تامین منابع، نظر کودکان و نوجوانان را در اولویت خرید قرار دهیم.

دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور افزود: برنامه‌های مختلف ملی استانی و کشوری مانند برگزاری جشنواره هدهد سفید، هفته کتاب، دو سالانه «کارتون کتاب» که به تناوب در کتابخانه‌ها برگزارشد نمونه‌ای از توجه به حوزه‌های مختلف فرهنگ در بخش کتابخانه‌ای است.

رمضانی با اشاره به پیگیری تامین زیرساخت‌های نرم‌افزاری در نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور گفت: بحث تکمیل شبکه فناوری اطلاعات نهاد در بخش به‌روزرسانی نرم‌افزارهای مدیریتی نهاد کتابخانه‌ها و ایجاد سکو و اپلیکیشن اعضای نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور که امیدواریم تا دو ماه دیگر به بهره‌برداری برسد ازجمله فعالیت‌های دیگری بود که در این دوره در بخش نرم‌افزاری دنبال شد.

وی با اشاره به رونمایی از نرم‌افزار جامع نهاد کتابخانه‌ها تا دو ما آینده بیان کرد: در این قالب جدید همه ایرانیان با کد ملی، عضو مخزن کتابخانه‌های عمومی کشور می‌شوند و برای دریافت خدمات بیشتر باید علاوه‌بر نرم‌افزار در کتابخانه‌های عمومی فعالیت داشته باشند.

دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور با اشاره به طراحی وب «جی آی اس» و سامانه جی آی اس که با هدف توسعه عادلانه کتابخانه‌های عمومی کشور طراحی شده، افزود: قرار است نسخه نهایی این سامانه تا شهریورماه با همکاری دانشگاه تهران رونمایی شود. توسعه کتابخانه‌ها براساس سند آمایش سرزمینی هدف این سامانه است؛ مقرر شده در لایه نخست، کتابخانه‌های نهاد و در فاز بعدی همه کتابخانه‌های عمومی به سامانه اضافه شود.

رمضانی با بیان اینکه نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور براساس نظر سازمان استاندارد، مسئول اجرای طراحی استاندارد کتابخانه‌های عمومی در کشور است، افزود: نهاد کتابخانه‌ها، اکنون در مرحله طراحی استاندارد برای کتابخانه‌های سیار است.

وی با بیان اینکه نتایج پیمایش عادت مطالعه ایرانیان را در وقت مقتضی منتشر خواهیم شد، ادامه داد: نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در بخش پژوهش سند ملی خواندن و پیمایش عادت مطالعه ایرانیان را انجام داد؛ زیرا معتقد است سرانه مطالعه آمار و رقم دقیقی ارائه نمی‌دهد.

دبیرکل نهاد کتاخانه‌های عمومی کشور گفت: در حوزه کتاب و کتابخوانی، عمل به سند ملی خواندن بسیار پیش برنده خواهد بود. درباره ضمانت اجرایی این سند باید گفت، مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی به‌مثابه قانون است و ضمانت اجرایی که برای سایر قوانین وجود دارد، برای این سند هم وجود دارد. به نظرم رسانه‌ها و مطالبه‌گری آن‌ها مهم‌ترین عامل عمل به مفاد سند ملی خواندن است. سند ملی خواندن مبتنی بر «نیاز» و «واقعیت» و این تلاقی برای پیشبرد این سند بسیار مهم است.

رمضانی درباره استفاده از ظرفیت خیّران در ترویج کتابخوانی و توسعه کتابخانه‌های عمومی بیان کرد: در طول این دوره ۱۰۴ ساختمان و ۱۲ خودرو سیار به همت خیّران حقیقی و حقوقی به نهاد کتابخانه‌ها واگذار شد. در بحث استفاده از ظرفیت مشارکتی و خیّران، باید ایجاد مراکز مشاوره با همکاری کمیته امداد را یک کار مهم قلمداد کنیم. در بحث آسیب‌های اجتماعی ایجاد مراکز مشاوره، اتفاق مهمی بود که با توجه به قیمت جلسات مشاوره روانشناسی در کشور جلسات مشاوره ازطریق کتابخانه‌ها با قیمت مناسب و دسترسی بیشتر در اختیار مردم قرار بگیرد.

دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور با اشاره به فعالیت نهاد کتابخانه‌ها در بخش بین‌الملل ازجمله همکاری با ایفلا گفت: در ایفلا ظرفیت خوبی برای همکاری وجود دارد؛ البته برخی از برنامه‌های ایفلا با فرهنگ ما منطبق است و برخی منطبق نیست. سال گذشته در زمینه خواندن یک کرسی در ایفلا به‌دست اوردیم؛ البته برای کسب کرسی‌های موثرتر باید تحرک و فعالیت بین‌المللی بیشتری داشته باشیم؛ برای اینکه به ایران در ایفلا رای بدهند باید در حوزه کتابخانه خودمان و فعالیتمان را بیشتر معرفی کنیم. در بخش معرفی و استفاده از ظرفیت‌ها باید مطالب زیادی ترجمه شود که از این نظر اعلام آمادگی می‌کنیم.

رمضانی با اشاره به اینکه از نظر سرانه مطالعه دچار «خود تحقیری» هستیم، ادامه داد: در جهان از حیث سرانه مطالعه و فضای کتابخانه‌ای و دسترسی در منطقه بسیار پیشرفته هستیم. از نظر تعداد کتابخانه‌ها بعد از ترکیه در منطقه اول هستیم. جمهوری اسلامی در حوزه توسعه کتابخانه یا تمرکزگرا نبوده بنابراین بهترین کتابخانه‌های کشور در روستاها، ایجاد شده‌اند. ۸۰۰ کتابخانه روستایی داریم.

وی با اشاره به سفر به روسیه گفت: می دانیم کتابخانه سن پطرزبورگ روسیه بعد از کتابخانه کنگره حرفی برای گفتن دارد. در این سفر به کتابخانه مرکزی تاتارستان کازان رفتیم، کتابخانه‌ای که در حد یک کتابخانه استانی ایران بود.

رمضانی عنوان کرد: کتابخانه اراک، بزرگترین کتابخانه عمومی در غرب آسیا یا خاورمیانه با ۱۸ هزار متر مربع است. با افتتاح این کتابخانه صاحب بزرگترین کتابخانه عمومی غرب آسیا خواهیم شد؛ البته ضعف‌هایی داریم، مثلاً تهران کتابخانه مرکزی ندارد و در این زمینه مکاتباتی بین وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با شهردار تهران انجام شده است.

مهدی رمضانی، دبیر کل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در پاسخ به سوال ایبنا درباره آمار شهرهای فاقد کتابخانه اظهار کرد: در این دوره تلاش کردیم نسبت به کم شدن شهرهای فاقد کتابخانه اقدام شد. در این زمینه نیز مکاتباتی را با آقای مخبر و آقای منصوری در هیئت دولت انجام دادیم تا در مصوبات سفرها این شهرها در اولویت قرار بگیرد. تعداد شهرها از ۱۳۸۹ شهر در تقیسمات کشوری سال ۹۹ به ۱۴۳۱ شهر در سال ۱۴۰۳ رسیده است یعنی ۴۲ شهر به تقسیمات کشوری اضافه شده است. در پایان سال ۱۴۰۰، ۱۳۰ شهر بدون کتابخانه داشتیم و با وجود ۴۲ شهر جدید که به تقسیمات کشوری اضافه شده است، در مجموع ۱۷۲ شهر بدون کتابخانه داریم.

دبیر کل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور اظهار کرد: در تقسیمات جدید کشوری برخی از شهرهای جدید دارای آمار جمعیتی کمی هستند یا برخی روستاها در تقیسمات جدید شهر شده و ما در آنجا کتابخانه داشته ایم که در این آمار نیامده است. برخی دیگر ازشهرها نیز کتابخانه نداشته اند. البته تعدادی از شهرهای بدون کتابخانه نیز در آینده با تکمیل پروژه هیا کتابخانه یا صاحب کتابخانه می‌شوند.

وی درباره نتایج آمار پیمایش ملی «عادت‌های خواندن ایرانیان» خیلی رقم و عدد مشخصی نیست، اظهار کرد: نتایج این پیمایش خیلی متکی بر عد دو رقم خاصی نیست و نیاز به یک جلسه مستقل است تا راجع به آن صحبت شود اما باید بگویم بحث دعوا بر سر رقم سرانه مطالعه به استفاده از نتایج پیمایش عادت مطالعه خواندن تغییر پیدا کند. مثلاً در دنیا میزان مراجعه به کتاب در دسترس افراد ۲۰ درصد است اما این پیمایش مشخص شده میزان مرجعه ایرانیان به کتاب در دسترس مردم ۶۰ درصد است پس وضعیت وخیمی در بحث مطالعه کتاب و خواندن نداریم و فقط باید فضای دسترسی به کتاب فراهم شود. احتمال مراجعه به کتابخانه و مدل خواندن در فضاهای مختلف در این پیمایش رصد شده است. پیمایش مقدمه اجرای سند ملی خواندن است.

رمضانی درباره حضور نداشتن انجمن کتابداری و اطلاع رسانی ایران در سند ملی خواندن به عنوان یکی از اعضای کارگروه سند ملی خواندن و احتمال حضور انجمن علمی ارتقای کتابخانه های عمومی در سند ملی خواندن و ترویج مطالعه مفید گفت: من تعجب می کنم در این سند اصلاً نامی از یک انجمن علمی مانند انجمن ارتقا کتابخانه های عمومی برده نشده است و اتفاقاً کاری که در این سند شده است این است که انجمن های علمی حوزه کتابخوانی را وارد کردیم.

رمضانی با اشاره به تبصره یک ماده چهار کارگروه سند ملی خواندن گفت: در ماده چهار سند ملی خواندن آمده است که به پیشنهاد جانشین رئیس گروه کارگروه سند ملی خواندن و ترویج مطالعه مفید که دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی است و با تصویب کارگروه؛ یک نفر از اعضای انجمن علمی در حوزه علم اطلاعات و دانش‌شناسی و دو نفر از فعالان آگاه و دغدغه‌مند انقلابی در حوزه نشر و ترویج خواندن دعوت شدند.

دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور با بیان اینکه «سند ملی خواندن و ترویج مطالعه مفید» زمینه را برای حضور انجمن‌های علمی فراهم کرده است، گفت: البته درباره حضور انجمن ارتقا کتابخانه‌های عمومی و انجمن کتابداری و اطلاع‌رسانی تصمیم‌گیری نشده؛ زیرا جلسات کارگروه سند ملی خواندن تشکیل نشده است؛ البته زمینه حضور اعضای غیرساختاری سند ملی خواندن را فراهم کردیم و این مطلب موید این است که این سند تلاش دارد فضای کتابخوانی را به سمت تخصصی برود.

رمضانی درباره رده‌های پُرامانت کتاب در کتابخانه‌های عمومی در پاسخ به پرسش یکی دیگر از خبرنگاران بیان کرد: ادبیات و شعر در رده اول پرامانت ترین کتاب ها در کتابخانه های عمومی قرار دارد. ۲۶ هزار و ۱۴۱ عنوان کتاب در این حوزه وجود دارد. در بازار فروش کتاب نیز این رده پُرفروش ترین است. در رده بعدی کتاب‌های هنر و سرگرمی قرار دارد. رده‌های دیگر را شعر و رمان عامه‌پسند و کتاب‌های غیردینی است؛ البته یکی از مشکلات دیگرمان این است رمان دینی خوب نداریم پس خرید ادبیات دینی در میان رده‌های دیگر خرید کتاب پُرحجم و قابل توجه نیست؛ البته به یاد داشته باشیم همه کتاب‌ها قابل خرید نیستند. محدودیت مالی و فضا موجب می‌شود ما کتاب‌های را که مطمئن‌تر هستند، خرید کنیم. در این مسیر کار کارشناسی انجام می‌شود و تلاش می‌شود رده پُر امانت کتاب در بازار و کتابخانه‌های عمومی مورد توجه قرار بگیرد.

رمضانی درباره خرید منابع برای نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور گفت: نیز با اشاره به کتاب‌های منتشر شده در سال، ادامه داد: حدود ۱۱۸ هزار عنوان کتاب در سال منتشر می‌شود که با کسر کتاب‌های کمک‌آموزشی و ادعیه و… حدود ۴۰ هزار عنوان کتاب می‌ماند. برای خرید کتاب‌ها در حالت ایده‌آل بودجه بسیاری می‌خواهیم و از طرف محدودیت فضا و مخزن داریم و با بودجه ۵۰ میلیاردی نمی‌توانیم همه نیازهای مردم را رفع کنیم و کتاب‌های کتابخانه را به‌روز کنیم؛ البته با این وضعیت حتی کتاب‌های خوب بازار را با وجود محدودیت نمی‌توانیم کامل خریداری کنیم.

وی در ادامه اظهار کرد: در اوایل کار دولت در سال ۱۴۰۱ توانستیم حدود ۱۰۰ میلیارد تومان بودجه تهیه کنیم. با این بودجه از همه ناشران کتاب خریدایر شد و در مخزن قرار گرفت. در سال‌های بعد نیز بودجه خرید کتاب نهاد کتابخانه ها همان حدود حدود ۵۰ میلیارد تومان بود. در طول ۳۲ ماه گذشته ؛۵ میلیون کتاب به منابع کتابخانه هیا عمومی اضافه شده است. در این حوزه جزو شفاف‌ترین ارگان‌ها هستیم. با تخصیص بودجه به کتابخانه‌های عمومی می‌توانیم مسئله گرانی کتاب را حل کنیم و اگر می‌خواهیم سوبسیدی به مخاطب بدهیم، از طریق کتابخانه‌های عمومی خواهد بود.

سرویس جهان مشرق – یکی از اولین و مهم‌ترین نکاتی که رهبر انقلاب پس از شهادت سید ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور فقید کشورمان، بر آن تأکید کردند، لزوم تداوم خدمات دولت و متوقف نشدن امور مهم داخلی و بین‌المللی در اثر این ضایعه بود. از جمله‌ی اموری که دولت شهید رئیسی به آن اهتمام جدی داشت و اصولاً نقطه‌ی تمایز این دولت با دولت پیش از آن در سیاست خارجی محسوب می‌شد، روی گرداندن از قدرت‌های امپریالیست غربی و توجه بیش‌تر به قطب‌های جدید قدرت در شرق و «جنوب جهانی» بود. شاید بتوان پررنگ‌ترین نمودِ این چرخش را عضویت کامل ایران در سازمان اقتصادی (و رفته‌رفته سیاسی و نظامی) «بریکس» دانست که میوه‌های آن اکنون آماده‌ی چیده شدن به دست دولت جدید، به ریاست آقای پزشکیان، خواهد بود.

رؤسای هیأت‌های اعزامی به نشست پارلمانی سال ۲۰۲۴ «بریکس» در شهر «سنت‌پترزبورگ» در روسیه. «محمدباقر قالیباف» (سوم از راست) رئیس هیأت اعزامی ایران، در حاشیه‌ی این نشست با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، دیدار، و در مورد مسائل مربوط به بریکس و همچنین روابط دوجانبه‌ی ایران-روسیه، تبادل‌نظر کرد. (+)

در بحبوحه‌ی حادثه‌ی سقوط بالگرد رئیس‌جمهور شهید و تب‌وتاب ایران برای انتخاب یک رئیس‌جمهور جدید، نشست مهمی تحت عنوان «انجمن پارلمانی بریکس» با حضور اعضای عالی‌رتبه‌ی پارلمان‌های کشورهای عضو این سازمان در شهر سنت‌پترزبورگ در روسیه برگزار شد. در رأس هیأت اعزامی ایران، محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی، قرار داشت که در حاشیه‌ی نشست با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، دیدار، و بر اهمیت دلارزدایی از روابط اقتصادی-تجاری اعضای بریکس و همچنین تداوم همکاری‌های دوجانبه میان ایران و روسیه در حوزه‌های امنیتی، منطقه‌ای، نظامی و فنی تأکید کرد. با توجه به تشکیل بریکس در تضاد مستقیم با یک‌جانبه‌گرایی آمریکایی-غربی، یکی از دلایل اهمیت بریکس برای ایران در مسیر عبور از تحریم‌های واشینگتن، ثروت هنگفتی است که در میان اعضای این سازمان تقسیم شده است.

دیدار «محمدباقر قالیباف» (چهارم از چپ) رئیس مجلس شورای اسلامی، با «ولادیمیر پوتین» (چپ) رئیس‌جمهور روسیه، در حاشیه‌ی نشست پارلمانی بریکس در «سنت‌پترزبورگ» در روسیه در ماه جولای سال ۲۰۲۴. دو طرف در این نشست بر تداوم روابط دوجانبه تأکید کردند و قالیباف اطمینان داد دولت جدید ایران نیز به اجرای قراردادهای امضاشده میان دو طرف در دوران ریاست‌جمهوری شهید رئیسی، متعهد خواهد بود. (+)

شرکت مشاوره‌ی «مهاجرت سرمایه‌محور[۱]» بریتانیایی «هنلی و شرکا[۲]» در اولین گزارش خود درباره‌ی ثروت کشورهای عضو سازمان بریکس، تحت عنوان «گزارش ثروت بریکس[۳]»، مجموع ثروت قابل‌سرمایه‌گذاری در اعضای این سازمان در حال حاضر را بالغ بر ۴۵ تریلیون دلار ارزیابی کرده است[۴]. بریکس متشکل از گروهی اقتصادهای نوظهور جهان است که پیش‌تر برزیل، روسیه، هند، چین، و آفریقای جنوبی را در بر می‌گرفت، اما ماه ژانویه‌ی سال جاری میلادی (۲۰۲۴) پس از پیوستن ایران، عربستان، امارات، مصر، و اتیوپی شاهد توسعه‌ی گسترده‌ای بود. در این گزارش، فرصت‌های برجسته‌ای که این سازمان پیش روی کشورمان قرار می‌دهد، و برخی از چالش‌های موجود بر سر راه بهره‌مندی از این فرصت‌ها را بیش‌تر بررسی خواهیم کرد. لازم به ذکر است که تفاوت در برخی آمارها و ارقام این گزارش به این خاطر است که عربستان هنوز فرآیند عضویت رسمی در بریکس را تکمیل نکرده و عضو رسمی این سازمان به حساب نمی‌آید.

در همین‌باره بخوانید:

›› اتحادیه اقتصادی اوراسیا-بریکس: مسیر هموار ایران برای عبور از سلطه دلار

گزارش هنلی و شرکا[۵]، حاکی از آن است که ده کشور عضو بریکس، در حال حاضر، ۱/۶ میلیون نفر جمعیت با بیش از یک میلیون دلار دارایی قابل‌سرمایه‌گذاری دارند[۶]؛ از جمله ۴۷۱۶ نفر با بیش از ۱۰۰ میلیون دلار سرمایه و ۵۴۹ میلیاردر. پیش‌بینی می‌شود شمار میلیونرها در بریکس طی ده سال آینده ۸۵ درصد افزایش یابد. اعضای این بلوک اکنون ۴۵ درصد از جمعیت و حدود ۳۶ درصد از تولید ناخالص داخلی جهان را در خود جای داده‌اند، که با احتساب شاخص «برابری قدرت خرید»، از سهم ۳۰ درصدی «گروه ۷» بیش‌تر است.

پرتاب ماهواره‌ی ایرانی «خیام» با پرتابگر «سایوز-۲/۱بی» روسیه. در تصویر بزرگ‌تر، پرچم ایران روی کلاهک و پرچم روسیه چسبیده به زیر کلاهک قابل‌مشاهده است. کشورهای عضو بریکس پیشاپیش در زمینه‌های مختلفی با یک‌دیگر همکاری دارند و تلاش می‌کنند جهان تک‌قطبی و قدرت بلوک غرب، به رهبری آمریکا، را به چالش بکشند. (+)

نمایی نزدیک‌تر از لحظه‌ی پرتاب ماهواره‌بر «سایوز ۲/۱بی» روسیه از تأسیسات تحت کنترل این کشور در قزاقستان، که ماهواره‌ی ایرانی «خیام» را با موفقیت در مدار زمین قرار داد. (+)

در همین‌باره بخوانید:

›› عبور بریکس از گروه ۷ و گذار جهان از اقتصاد آمریکایی

«یورگ استفن» مدیرعامل هنلی و شرکا، ضمن اشاره به این‌که بریکس با اضافه کردن اعضای جدید از منطقه‌ی خاورمیانه و شمال آفریقا، از جمله ایران، عربستان و امارات، «قدرت اقتصادی و نفوذ جغراسیاسی چشم‌گیری جذب کرده»، می‌گوید بریکس[۷] اکنون بازیگری بسیار تأثیرگذار در اقتصاد جهانی است که فرصت‌های جدید جذابی را پیش روی سرمایه‌گذاران، کارآفرینان، و سرمایه‌داران بااستعداد قرار می‌دهد. استفن معتقد است: «گنجاندن کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا صرفاً یک جهت‌گیری سیاسی جدید نیست، بلکه به معنای به رسمیت شناختن جایگاه اقتصادی روبه‌رشد این کشورهاست. این منطقه، که از لحاظ تاریخی به دلیل منابع انرژی‌اش بسیار مهم بوده، اکنون نقش اقتصادی متنوع‌تری را ایفا می‌کند. مشارکت روبه‌رشد خاورمیانه و شمال آفریقا در بریکس، دریایی از فرصت‌ها را در حوزه‌هایی فراتر از خود این مناطق در اختیار سرمایه‌گذاران در سراسر جهان قرار می‌دهد و امکان دسترسی آن‌ها به بازارهای به‌سرعت در حال رشد، موقعیت مناسب جغرافیایی راهبردی، و محیط‌های فرهنگی و تجاری منحصربه‌فرد را فراهم می‌نماید.»

در همین‌باره بخوانید:

›› سازمان همکاری شانگهای؛ گامی به سوی نظم نوین جهانی و عبور از تحریم

›› کارشناس استرالیایی: زمان صحبت از جهان پساواشینگتن است

اقیانوس ثروت خصوصی در بریکس

گزارش هنلی و شرکا نشان می‌دهد طی دهه‌ی گذشته، ثروت خصوصی در چین ۹۲ درصد رشد کرده، که رقم چشم‌گیری است. چین اکنون میزبان ۸۶۲,۴۰۰ میلیونر، از جمله ۲,۳۵۲ نفر با بیش از ۱۰۰ میلیون دلار سرمایه و ۳۰۵ میلیاردر است. هند با ۳۲۶,۴۰۰ میلیونر، شامل بیش از ۱۰۰۰ نفر با بیش از ۱۰۰ میلیون دلار سرمایه و ۱۲۰ میلیاردر، در میان اعضای بریکس در رتبه‌ی دوم قرار دارد و طی ده سال گذشته بیش از ۸۵ درصد رشد ثروت را تجربه کرده است. جمعیت میلیونرهای امارات نیز از سال ۲۰۱۳ تا کنون ۷۷ درصد افزایش یافته و این مرکز پیشتاز ثروت در خاورمیانه، اکنون میزبان ۱۱۶,۵۰۰ میلیونر، از جمله بیش از ۳۰۰ سرمایه‌دار با بیش از ۱۰۰ میلیون دلار سرمایه است. طی دهه‌ی گذشته، ثروت خصوصی در عربستان و اتیوپی نیز رشد داشته و جمعیت میلیونرهای این دو کشور، به‌ترتیب، ۳۵ و ۳۰ درصد افزایش یافته است. ایران با ۳۸ درصد «کاهش ثروت» طی یک دهه‌ی گذشته، جایگاه آخر را در این زمینه در بین اعضای بریکس دارد. حدود ۱۱,۹۰۰ میلیونر، ۴۰ سرمایه‌دار با بیش از ۱۰۰ میلیون دلار و ۲ میلیاردر (با سرمایه‌ی بیش از یک میلیارد دلار) در ایران زندگی می‌کنند[۸].

تصویر ماهواره‌ای از بندر جاسک در دهانه‌ی خلیج فارس. جایگاه منحصربه‌فرد راهبردی ایران، این کشور را به یکی از شاهراه‌های اصلی در پروژه‌ی کمربند و جاده‌ی چین تبدیل می‌کند. (+)

در همین‌باره بخوانید:

›› پایان «لحظه تک‌قطبی آمریکا»/ عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای چه منافعی دارد؟

«جف دی. اوپدایک» کارشناس برجسته‌ی سرمایه‌گذاری و امور مالی شخصی، می‌گوید: «کشورهایی که زمانی «در حال توسعه» یا «در حال ظهور» یا، از روی تحقیر، «جهان سوم» خطاب می‌شدند، اکنون اقتصادهای پویایی هستند که دارند نظم جهانی را تغییر می‌دهند. کشورهای غیرغربی، و در رأس آن‌ها بریکس، از نظر اقتصادی دارند جهان را به سوی یک واقعیت جدید سوق می‌دهند: یک «وضعیت موجودِ» اقتصادی، اجتماعی، و پولی نوظهور که در حال تغییر آن چیزی است که جهان طی نزدیک به هشت دهه به عنوان معیار پذیرفته است[۹].» چنان‌که «خوزه کابایرو» اقتصاددان ارشد، اشاره می‌کند: «بریکس به عنوان یک سازمان، مجموعه‌ای از بازارهای پویا با نظام‌های سیاسی نسبتاً پایدار را در اختیار می‌گذارد که می‌توانند بر آینده‌ی اقتصاد جهان تأثیر بگذارند. قدرت برخی از این اقتصادها در پویایی حوزه‌ی کسب‌وکارهای خرد تا متوسط آن‌هاست و برخی دیگر، در چابکی نظام‌های سیاسی آن‌ها. به این ترتیب، اعضای بریکسِ گسترده‌تر [با اعضای جدیدش]، به عنوان یک سازمان بین‌دولتی، مکمل یک‌دیگر هستند؛ که به نوبه‌ی خود پایداری ایجاد ثروت توسط آن‌ها را تضمین می‌کند[۱۰].»

دلار آمریکا امروزه بیش از آن‌که صرفاً یک ارز باشد، یک کالا، ابزار، و سلاح در دست واشینگتن برای جنگ با کشورهای دیگر است. روابط متقابل ایران با سایر دولت‌های تحت تحریم آمریکا، از جمله روسیه و چین، و همچنین عضویت تهران در سازمان‌هایی مانند «بریکس» و «سازمان همکاری شانگهای» می‌تواند نقش مهمی در تضعیف دلار و متعاقباً خنثی شدن تحریم‌های آمریکا ایفا نماید. (+)

چشم‌انداز رشد ثروت خصوصی و مراکز تجمع ثروت در بریکس

نگاهی به پیش‌بینی‌های رشد ثروت خصوصی در بریکس طی دهه‌ی پیش رو، نشان می‌دهد هند در این زمینه با چشم‌انداز رشد ۱۱۰ درصدی ثروت سرانه تا سال ۲۰۳۳، پیشتاز است. امارات با پیش‌بینی ۹۵ درصد رشد ثروت جایگاه دوم را در اختیار دارد. و بلافاصله پشت سر این دو کشور، چین با ۸۵ درصد، اتیوپی با ۷۵ درصد، آفریقای جنوبی با ۶۰ درصد، و مصر با ۵۵ درصد، پیش‌بینی می‌شود همگی طی یک دهه‌ی آینده، رشد ثروت بیش از ۵۰ درصدی را تجربه کنند. ایران و روسیه در این فهرست، با پیش‌بینی رشد ثروت ۲۵ درصدی بین سال‌های ۲۰۲۳ تا ۲۰۳۳، در جایگاه‌های آخر بین اعضای بریکس قرار دارند[۱۱]. طبق داده‌های انحصاری گزارش ثروت بریکس، پنج شهر هستند که اگرچه در فهرست ۱۰ شهر ثروتمند بریکس[۱۲] در سال ۲۰۲۴ قرار نگرفته‌اند، اما انتظار می‌رود طی دهه‌ی آینده رشد ثروت بسیار بالایی (فراتر از ۸۰ درصد) را تجربه کنند.

جایگاه کشورهای عضو «بریکس» در نقشه‌ی جهان. عربستان هنوز به طور رسمی به عضویت این سازمان درنیامده است. (+)

در همین‌باره بخوانید:

›› فواید متقابل عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای

«بنگلور» که به دلیل حوزه‌ی فناوری پررونقش به «سیلیکون‌ولیِ[۱۳] هند» ملقب شده، در حال حاضر، حدود ۱۳,۲۰۰ میلیونر را در خود جای داده و پیش‌بینی می‌شود این تعداد تا سال ۲۰۳۳ با ۱۲۵ درصد رشد، به بیش از ۳۰,۰۰۰ نفر برسد و این شهر را به یکی از شهرهای بلوک بریکس با بالاترین سرعت رشد تبدیل کند. «اندرو آمویلز» رئیس بخش تحقیقات شرکت اطلاعات ثروت «ثروت جهان جدید» مستقر در آفریقای جنوبی، می‌گوید شارجه در امارات و ریاض و جده در عربستان نیز شهرهایی هستند که باید آن‌ها را مدنظر قرار داد: «اگرچه شارجه ثروت خصوصی بسیار کم‌تری از دبی و ابوظبی دارد، اما درصد سرعت رشد جمعیت میلیونرهای این شهر از هر دوی این شهرها کمی بیش‌تر است. در حال حاضر، ۴۱۰۰ سرمایه‌دار با بیش از یک میلیون سرمایه در امارات زندگی می‌کنند و پیش بینی می‌شود این رقم با رشدی ۱۲۰ درصدی، تا سال ۲۰۳۳ به بیش از ۹۰۰۰ نفر برسد. پیش‌بینی می‌شود جمعیت میلیونرهای جده و ریاض نیز طی دهه‌ی آینده، به‌ترتیب، ۱۰۰ درصد و ۹۰ درصد رشد داشته باشد. آمویلز می‌گوید «کیپ‌توان» «مادر شهر» آفریقای جنوبی نیز احتمالاً شاهد هجوم سرمایه‌داران خواهد بود و جمعیت فعلی ۷۴۰۰ نفری میلیونرهای آن، طی ۱۰ سال آینده، با ۸۵ درصد رشد، در سال ۲۰۳۳ به ۱۳,۵۰۰ نفر خواهد رسید[۱۴].»

اعضای «بریکس» بر اساس رشد ثروت بین سال‌های ۲۰۱۳ تا ۲۰۲۳ (ستون سمت راست). سه ستون وسط جدول، به‌ترتیب، (از چپ) تعداد افراد با «یک میلیون»، «صد میلیون» و «یک میلیارد» دلار سرمایه‌ی قابل‌سرمایه‌گذاری را نشان می‌دهند. ردیف آخر جدول، مربوط به آمار کل کشورهای عضو بریکس است. (+)

موانع پیش رو: تفاوت‌های سیاسی و عدم تحرک اقتصادی در بریکس

با وجود آن‌چه که گفته شد، «رابرت موگیلنیکی» محقق ارشد مقیم اندیشکده‌ی «مؤسسه‌ی کشورهای عربی خلیج [فارس] در واشینگتن»، هشدار می‌دهد: «کشورهای جدیدی که از خاورمیانه عضو بریکس شده‌اند، یک گروه همگن را تشکیل نمی‌دهند. این کشورها شرایط اقتصادی متفاوتی دارند: عربستان و امارات از اقتصادهای قوی برخوردار هستند، در حالی که مصر و ایران با چالش‌های اقتصادی نظام‌مند روبه‌رو هستند. همچنین تفاوت‌های عمده‌ای میان مواضع هر کدام از این کشورها در نظم کنونی بین‌المللی و نحوه‌ی پیگیری منافع ‏سیاسی و دیپلماتیک‌شان توسط بازیگران ارشد دولتی آن‌ها در صحنه‌ی جهانی دیده می‌شود[۱۵].»‏

ناوچه‌ی موشک‌انداز روسی «ولیکی اوستیوگ» (چپ) از بندری در شهر «طرطوس» در سوریه عازم مأموریت گشت‌زنی در دریای مدیترانه می‌شود. دو زیردریایی دیزلی-برقی روسی پروژه‌ی ۶۳۶/۳ کلاس «وارشاویانکا» (نسخه‌ای از کلاس «کیلو») نیز در سمت راست تصویر دیده می‌شوند. پایگاه دریایی روسیه در طرطوس، تنها پایگاه دریایی این کشور در خارج از کشورهای شوروی سابق است. طی سال‌های گذشته، معادلات جهانی تغییر زیادی کرده‌اند و کشورهای مختلف نقش رهبری یک‌جانبه‌ی آمریکا را به چالش کشیده‌اند. (+)

به علاوه، اگرچه بریکس اکنون در شاخص تولید ناخالص داخلی جهان با احتساب برابری قدرت خرید، از گروه ۷ پیشی گرفته است، اما شهروندان آن نسبت به ساکنان پیشرفته‌ترین اقتصادهای جهان، تحرک اقتصادی کم‌تری دارند. بر اساس «شاخص قدرت گذرنامه‌ی هنلی[۱۶]» [فهرستی که ایران در آن در جایگاه صدم جهان قرار دارد]، دارندگان گذرنامه‌ی کشورهای عضو بریکس صرفاً می‌توانند به ۲۱ درصد میانگین تولید ناخالص داخلی جهان، بدون ویزا دسترسی داشته باشند[۱۷]. این در حالی است که کشورهای گروه ۷ در مجموع، بدون نیاز به ویزا، به طور میانگین به بیش از ۸۰ درصد تولید ناخالص داخلی جهان دسترسی دارند. «دومینیک وُلِک» رئیس گروه مشتریان خصوصی هنلی و شرکا، می‌گوید بریکسِ گسترده، فرصت‌های جدیدی را در بخش مهاجرت سرمایه‌محور[۱۸] ایجاد خواهد کرد: «هم برای سرمایه‌گذارانی که به دنبال دسترسی بیش‌تر به [بازار] کشورهای عضو بریکس هستند و هم برای کسانی که در کشورهای عضو بریکس زندگی می‌کنند و در پی بهبود دسترسی‌های جهانی و قدرت گذرنامه‌ی خود هستند. طرح‌های مبتنی بر اعطای اقامت[۱۹] و/یا تابعیت[۲۰] از طریق سرمایه‌گذاری می‌توانند نقش تعیین‌کننده‌ای در جذب استعداد و سرمایه‌ی بدون بدهی و پرورش یک اکوسیستم یکپارچه‌تر و قدرتمندتر ایفا کنند[۲۱].» طبق گزارش هنلی و شرکا، ایران از جمله کشورهای عضو بریکس است که ویزای سرمایه‌گذاری اعطا می‌کند، اما شهروندان آن، بدون ویزا، حتی امکان سفر به نیمی از اعضای دیگر بریکس را نیز ندارند.

حضور شهید «رئیسی» رئیس‌جمهور وقت ایران، در نشست مجازی فوق‌العاده‌ی «بریکس» با موضوع اوضاع غزه. بریکس اگرچه عمدتاً با اهداف اقتصادی پایه‌گذاری شد، اما می‌تواند به یک وزنه‌ی سیاسی در جامعه‌ی بین‌المللی تبدیل شود و مقابل جهان تک‌قطبی تحت سلطه‌ی آمریکا بایستد. (+)

در همین‌باره بخوانید:

›› روابط ایران با «بریکس»: غولی که به جنگ غرب برخاسته

عضویت ایران در بریکس در دوران شهید رئیسی و رایزنی‌های قالیباف، رئیس مجلس ایران، در نشست پارلمانی اخیر این سازمان، زمینه را فراهم کرده تا دولت جدید آقای پزشکیان از ظرفیت‌های گسترده‌ی این بلوک قدرتمند برای پیشبرد اهداف جغراسیاسی، اقتصادی و نظامی کشور بهره‌مند شود. اگرچه پزشکیان وعده داده تلاش کند مانند دولت روحانی، حل مشکلات کشور را از طریق توافق با قدرت‌های غربی پیگیری کند، اما ضرورت دارد مسیرهای موازی، از جمله تقویت همکاری‌ها با کشورهای شرقی، نیز همزمان پیگیری شود تا دولت جدید پس از تکرار تجربه‌ی تلخ دوران روحانی و ناامیدی از دولت‌های غربی، و در رأس آن‌ها دولت آمریکا به ریاست احتمالی دونالد ترامپ، تمام پل‌ها را پشت سر خود خراب‌شده نبیند.

دیدار هیأت اعزامی ایران (راست) به ریاست «محمدباقر قالیباف» (دوم از راست) رئیس مجلس، با هیأت روس به ریاست «ولادیمیر پوتین» (دوم از چپ) رئیس‌جمهور روسیه، در حاشیه‌ی نشست پارلمانی بریکس در «سنت‌پترزبورگ». دو طرف در این نشست بر تداوم همکاری‌ها به‌رغم تغییر دولت در ایران تأکید کردند. (+)

به گزارش مجاهدت از مشرق، در این گزارش بررسی خواهیم کرد که شهید رئیسی و پزشکیان هرکدام دولت را در چه شرایط اقتصادی تحویل گرفته‌اند. در همین راستا، شاخص‌های مهم اقتصادی همچون نرخ تورم، نرخ بیکاری، میزان رشد اقتصادی، میزان صادرات نفتی و غیرنفتی و نرخ ارز بررسی می‌گردد.

۱. نرخ تورم
نرخ تورم از مهم‌ترین شاخص‌های اقتصادیِ مؤثر در زندگی روزمره مردم است. بر اساس گزارش بانک مرکزی، نرخ ماهانه تورم در کالاها و خدمات مصرفی، زمان آغاز به کار دولت رئیسی در شهریور ماه ۱۴۰۰، به میزان ۵۹.۳ درصد بود. این نرخ بعد از گذشت یک سال، در شهریور ۱۴۰۱ به عدد ۳۹.۶ درصد کاهش یافت.

بر اساس نمودار زیر که طبق داده‌های بانک مرکزی تهیه شده است، تورم نقطه‌به‌نقطه و تورم سالانه در شهریور ماه ۱۴۰۰ به ترتیب ۴۶.۳ و ۴۳.۹ درصد بود. این اعداد در ماه پایانی دولت رئیسی به ترتیب به ۳۷ و ۳۱ درصد کاهش یافت.

۲. میزان نقدینگی
از دیگر شاخص‌های مهم اقتصاد، میزان نقدینگی است. این شاخص، از عوامل اصلی کاهش ارزش پول ملی به شمار می‌رود. طبق نمودار بانک مرکزی، میزان رشد نقدینگی در سال ۱۴۰۰، عدد ۳۹ درصد بود که در سال ۱۴۰۲ به ۲۴.۳ درصد کاهش یافت. در اینجا باید توجه داشت که در سال ۱۴۰۲ میزان نقدینگی هنوز هم در حال رشد بود. اما دولت رئیسی توانسته بود سرعت رشد آن را در کمتر از دو سال، ۱۵ درصد کاهش دهد. از این رو، بازهم ارزش پول ملی کاهش و نرخ ارز افزایش داشت. اما از شدت آن کاسته شد و شاخص‌های اقتصادی در روند اصلاح قرار داشت.

۳. تولید ناخالص ملی(GDP)
مهم‌ترین شاخص اقتصادی در سطح جهانی که قدرت اقتصادی کشورها را مشخص می‌کند، میزان تولید ناخالص ملی است. بر اساس گزارش بانک جهانی، میزان GDP ایران در دولت روحانی به کمترین عدد در ۱۰ سال اخیر رسیده بود. GDP ایران در سال ۹۸-۹۹ به عدد ۲۳۹.۷۴ میلیارد دلار رسیده بود. تولید ناخالص ملی در بازه ۱۴۰۱-۱۴۰۲ به عدد ۴۱۳.۳۹ میلیارد دلار افزایش یافت.

۴. نرخ رشد اقتصادی
دولت روحانی نرخ رشد اقتصادی ایران را در سال ۲۰۱۹ به منفی ۳.۱ درصد رساند و دولت را با رشد ۳.۳ درصد تحویل داد. در دولت شهید رئیسی، نرخ رشد اقتصادی ایران تا ۵ درصد افزایش یافت.

۵. نرخ بیکاری
اگر گفته شود که اشتغال، دغدغه اصلی جوانان به‌ویژه دانشجویان است، بی‌راه نگفته‌ایم. بر اساس نمودار زیر، متوسط نرخ بیکاری در دولت روحانی ۱۱.۰۱ درصد بود که تغییر چندانی نسبت به دولت احمدی‌نژاد نداشت. اما در دولت کوتاه رئیسی، نرخ بیکاری به عدد ۸.۸ درصد کاهش یافت. همچنین بدترین نرخ بیکاری مربوط به دولت خاتمی با عدد ۱۲.۸ درصد است.

۶. صادرات نفت
از آنجایی که نفت همواره یکی از پایه‌های اصلی اقتصاد ایران بوده است، میزان صادرات نفت تاثیر بزرگ و مستقیمی بر اقتصاد کشور دارد. بر اساس گزارش رویترز، صادرات نفت ایران در دولت روحانی به کمتر از ۲۰۰ هزار بشکه رسیده بود. رویترز می‌گوید که در سال ۱۴۰۰، صادرات نفت ایران افزایش یافت و به بیش از یک میلیون بشکه رسید که به گفته تحلیلگران آمریکایی، این دستاورد، نتیجه توانایی ایران در دور زدن تحریم‌ها بود. سخنگوی وزارت خارجه آمریکا گفته است هیچ تحریمی را لغو نکرده و به افزایش فشارها ادامه می‌دهد. اما با این حال ایران توانست فروش نفت خود را افزایش دهد.
رویترز در گزارشی که چندی پیش منتشر شد، نوشته است که صادرات نفت ایران به حدود ۳ میلیون بشکه در روز رسیده است.

۷. صادرات غیرنفتی
صادرات غیرنفتی در توسعه اقتصاد پایدار و غیروابسطه به تنش‌های نفتی، نقش اصلی دارد. به گزارش مجاهدت از گمرک ایران، صادرات غیرنفتی کشور در سال ۱۴۰۲ نسبت به سال ۱۳۹۹، افزایش ۴۰ درصدی داشته است. به‌علاوه، تجارت(صادرات و واردات) غیرنفتی در سال ۹۹ تنها ۷۴ میلیارد بود که با افزایش ۵۷ درصدی در سال ۱۴۰۲، به ۱۱۶ میلیارد دلار رسید.

بر اساس آمارهای مذکور، شرایط اقتصادی‌ای که پزشکیان دولت را تحویل می‌گیرد، به‌مراتب بهتر از شرایطی است که شهید رئیسی دولت را از روحانی تحویل گرفت. روند شاخص‌ها مثبت است، قفل تجارت خارجی شکسته شده و فروش نفت در وضعیت خوبی قرار دارد.