عفاف و حجاب

به گزارش مجاهدت از مشرق، تاریخچه فعالیت حجاب استایل‌ها به قرن ۱۹ میلادی بر می‌گردد، آن هم عمدتاً‌ در کشورهای سکولار پیگیری می‌شد و یا در کشورهایی که رعایت حجاب اسلامی در آن‌ها اجباری نبود، در این میان نام کشورهایی مانند ترکیه، اندونزی و مالزی به چشم می‌خورد، هر چند در ابتدا هدف حجاب‌استایل‌ها در این کشورها این بود که با استفاده از عناصر جذاب در پوشش حجاب دیگران را به حجاب دعوت کنند، اما به مرور زمان با ایجاد به ظاهر مد اسلامی و تغییر ذائقه جامعه مذهبی مروج ترویج سبکی از حجاب شدند که از اساس فلسفه حجاب را زیر سؤال برد.

این پدیده ناهنجار فرهنگی نیز چند صباحی است که در فضای مجازی به خصوص در اینستاگرام از سوی بلاگرها و حجاب استایل‌ها در ایران اسلامی پیگیری می‌شود، نکته حائز اهمیت اینکه اکثر این بلاگرها خودشان اصلاً اعتقادی به حجاب ندارند و با سوء استفاده از باورهای مذهبی جامعه تنها و تنها به درآمدزایی فکر می‌کنند، به عبارتی ساده‌تر نانشان را با بی‌اثر کردن حجاب در جامعه در می‌آورند.

این مورد را تصور کنید یک روز صبح حجاب استایلی در یکی از واحدهای اقتصادی با حجاب کامل و چادرهای پوشیده جلوی دوربین حاضر می‌شود و چند ساعت بعد با تغییر پوشش آن هم با شومیز و شلوار برای تبلیغ یک کالای دیگر جلوی دوربین می‌رود، تناقض اصلی وقتی نمایان می‌شود که حجاب استایل با آرایش غلیظ،‌ لاک جیغ و ناخن کاشته شده برای مخاطبش از پوشاک اسلامی می‌خواهد سخن بگوید. برای شناخت بیش‌تر درباره ماهیت فعالیت حجاب‌استایل‌ها در ایران با «فاطمه میری‌طایفه‌فرد» فعال و کارشناس فرهنگی گفت‌وگو کردیم که در ادامه می‌خوانید:

«فاطمه میری‌طایفه‌فرد»؛ پژوهشگر فرهنگی از پشت پرده فعالیت حجاب استایل‌ها می‌گوید

هر چیزی که تبرج بیاورد در تعریف «حجاب» نمی‌گنجد

فعالیت حجاب‌استایل‌ها در تغییر نگرش بانوان چادری به چه صورت بوده است؟

ـ برای پاسخ به این سؤال، در ابتدا برای تببین بحث به نظر می‌رسد این سؤال را مطرح کنم که هدف حجاب و غایت آن قرار است چه باشد؟ اگر هدف آن ستر و پوشش است پس با نمایش آن منافات دارد. در واقع به نوعی اجتماع نقیضین است. اگر مبنا حیا و عفت است پس هر چه پوشیده‌تر بهتر است. بسیاری از بلاگرها در اول صفحه خود می‌نویسند می‌شود با حجاب زیباتر بود. این همان پارادوکسی کار است. زیرا از کلمات اراده جدی می‌کنیم. پس این جمله که با حجاب زیباتر می‌شوی درست نیست.

شکی نیست که موی زن زیباست اصلاً زن آیینه جمال خداوندی‌ است. حالا این مو رنگ شده باشد زیباتر است، اگر حالت داشته باشد زیباتر… پس همین ابتدا می‌توان گفت بسیاری از این حجاب استایل‌ها می‌گویند با حجاب زیباتر هستی، دچار یک مغلطه شده‌اند. بدین معنا که نمی‌شود زیبایی را یکجا معنوی و یکجا مادی معنی کنیم. قطعاً زیبایی حجاب با استفاده معنی معنوی آن، درست است. اما جایی که داری با چشم سر نگاه‌ می‌کنی و از منظرگاه مادی، حجاب زیبایی نیست، پوشیدگی‌است. پس حجاب اصلش بر پوشانندگی است. پس «مد» به آن معنا خیلی کاربرد ندارد.

«مد» در واقع یک امر متفاوت از خلاف عادات گذشته است که جلب توجه می‌کند و به چشم می‌آید. این در وهله اول با اصل پوشیدگی منافات دارد و این یک راهبرد اصلی پوشیدگی است. هر چیزی که تبرج بیاورد در جامعه در تعریف حجاب نمی‌گنجد. اما تا کجا؟ تمام این سخنان در مقابل نامحرم است پس در غیر پوشش بیرون هزاران هنر را می‌توان خرج کرد. خیلی‌ها که از فضای زیست عفیفانه دورند فکر می‌کنند زنان مذهبی پیش زنان دیگر یا همسرشان با همین پوشش بیرون است. در واقع این تفکیک‌ در عرف زندگی برکات فراوانی دارد.

با این حساب حجاب استایل‌ با این معنی کنونی و بهره برداری کنونی را کامل زیر سؤال می‌برد. زیرا بسیاری از خطوط قرمز و ماهیت اصلی حجاب را خدشه‌دار می‌کند. آنچه بیشتر در حجاب استایل‌های کنونی مطرح می‌شود خود مادی‌ است. در حالی‌ که هر انسانی اعم از زن و مرد ابتدا یک انسان است. این بعد یعنی انسانیت به دور از بُعد جنسیتی می‌تواند دریای ژرفی از متفاوت انسان‌هایی باشد که هر کدام هنر نهفته در وجودشان را نشان می‌دهد.

برخی می‌گویند بسیاری از حجاب استایل‌ها آموزش حجاب می‌دهند. لزوم آموزش حجاب برای تازه مسلمانان که نیاز به آموزش دارند تا بتواند مؤمنانه و عفیفانه بپوشند درست است، ولی این امر نیازمند تحقیق و تفحص بسیار و همچنین افراد محکم و با اراده و توانا است که درک درست چارچوب دینی داشته‌ باشند. قطعاً با ابزار غلط نمی‌توان به روش درست رسید. در واقع آموزش چادر سر کردن و یا روسری سر کردن و… در معنای حجاب استایل‌ امروزه نمی‌گنجد.

در معرفی خودش نوشته بلاگر حجاب، بعد در استوری‌اش عکس بی‌حجاب مشتری‌اش را می‌گذارد!

زنان به طور معمول بسیاری از هنرهای زنانه را بلدند و یا یادگرفته‌اند. اصلاً قرار نبوده که بسیاری از مسائل جار زده شود و یا در چشم شود که بله ما هم! قرار نبوده عمومی شود مثل آراستگی، آموزش هنرهای زندگی و…دیگر کارها که مختص زنان است. در اینجای بحث چقدر حضور فیزیکی زنان در کنار هم احساس می‌شود. چیزی که متأسفانه فضای مجازی جای این باهم بودن را پر کرده‌ است. مجالسی که زن بتواند هم یاد بگیرد و هم یاد بدهد و ابعاد زنانگی خود را بروز دهد. این اجتماعات قبلاً در قالب روضه‌های خانگی شکل می‌گرفته و زنان از هم خبردار می‌شدند.

حرکت حجاب‌استایل‌ها از معلوم آباد به ناکجا آباد!

چرا حجاب استایل‌ها این قدربروز و ظهور پیدا کرد؟

ـ تبلیغات حجاب بدون رعایت اصول و چارچوب آن چیزی که الان بسیار رایج شده‌ است. در ابتدای امر این گونه نبود. کسانی در این کسوت بلاگر حجاب بودند که خودشان از حجاب حداقلی در چهارچوب دین برخوردار بودند، اما به مرور این امر به دست بسیاری از کسانی افتاد که اصلاً به اصل حجاب معتقد نیستند و محجبه عکس می‌گیرند در واقع خودش یک اجتماع نقیضین بزرگ است.

برای این حجاب‌استایل هر جا منفعت باشد به همان شکل ظاهر می‌شود

کسی در این وادی باید قدم بگذارد که اولاً و بالذات اصل حجاب برای او به عنوان یک واجب دینی و شرعی پذیرفته شده باشد و به نکات عرفی حجاب در هر منطقه‌ای که در آن زندگی می‌کند رسیده باشد. در واقع حجاب فقط به معنای پوشش سر و بشره به معنی پوست نیست. آن چیزی که از حجاب در دین اسلام از آن یاد می‌شود، تمام بعد معنوی آن است اعم از پوشش پوستی آن و پوشش برآمدگی‌های بدن و در نهایت بیان و رفتار عفیفانه و مومنانه است.

لباس و دیرینگی ِآن به قدمت طول حیات انسان است و تنوع آن به طول اقوام و ملل گوناگون بسط می‌یابد. بسیاری از اقوام دارای پوشش خاصی هستند که در آن بافت و اقلیم و شرایط زیست بوم آن منطقه تعریف شده‌است و در بردارنده تعاریف حجاب است. اما همین پوشش ممکن است در بافت دیگر جلب توجه کند، در حالی که در زیست بوم خود این‌گونه نبوده‌ است، زیرا این پوشش متناسب آن منطقه بوده و باید و نباید آن اقلیم در آن لحاظ شده‌ است.

یک حجاب استایل در کربلا به فکر تبلیغ است و دیگری پای ماهواره از کربلا می‌گوید!

اسلام شرافت «حجاب» را عمومیت بخشید

چه شد حجاب‌استایل‌ها به اینجا رسیدند؟

ـ برخی از دختران جوان ابتدا با نیت خیر و ترویج حجاب به این کار روی‌ می‌آورند. مثلاً برخی دهه هشتادی‌ها. اما بعد از مدتی تفاوت پست‌های خود و دور شدن از اصل عفاف را می‌بینند. زیرا قواعد دیگری بر این زیست بوم (اینستاگرام) حاکم است، برخی تشویق می‌کنند و برخی تقبیح می‌کنند. پس برای خوشایند مخاطب و افرایش فالور … در ابعاد و زوایای مختلف پست می‌گذارد. بعد بیشتر لایک می‌خورند. کم‌کم معصومیت اولیه از دست می‌رود و آن نیت الهی ابتدایی را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد، شاید «مرگ تدریجی یک رویا». تمام عکس‌ها مثل یک پازل که کنار هم قرار بگیرد، ترکیبی از خود نشان می‌دهد، خیلی دورتر از آن نیت اولین بار که با آن وارد این وادی شده‌ بود.

تاریخ حلاوت دارد که می‌شود بسیاری از سؤالات گم شده در ذهنت را بیابی. مثال تاریخی خدمتتان عرض می‌کنم. حجاب و پوشش و حتی مشخصاً پوشش سر، امری پذیرفته شده در اقوام باستانی بوده‌ است. «آرتور کریستین سن» در کتابش آورده که فقط زنان اشراف و خاندان سلطنتی ساسانی اجازه استفاده از حجاب را داشتند. در واقع حجاب شرافتی بوده که هر کسی حق متشرف شدن به این مقام را نداشته؛ مانند سواد و علم آموزی که در این دوره کسی غیر از خاندان سلطنتی و خانواده موبَدها، هیچ‌ یک از افراد عامی جامعه حق علم‌آموزی نداشته‌است.

تبلیغ حجاب با ناخن لاک زده!

نکته زیبا اینجاست که اسلام این شرافت را عمومیت بخشید، همانند علم آموزی و یا بسیاری از فضائل مادی و معنوی دیگر و از انحصار طلبی خارج کرد. خاطره‌ای از «سیدمحمد صدر» است که ایشان نمی‌گذاشتند چادر سر دختر بچه‌های غیر مکلف بکنند. در واقع سن تکلیف را سن تشرف می‌دانستند نه تکلّف. پس دختران آنان از کودکی آرزوی آن تشرف را داشتد.

این حرف بدون اغراق است که اشتباه یک بلاگر حجاب، به تعداد فالورهایش ضریب می‌خورد. برخی از این‌ افراد به تعداد فالورهایشان افراد را در بحث حجاب دچار شک و تردید می‌کنند. برخی نادانسته اغواگری می‌کنند و برخی با قصد و نیت. خیلی از دخترهای جوان، حجابشان گره خورده به این افراد است. در ذهن و روحشان با این بلاگرها انس پیدا می‌کنند. بعد در فرایند تغییر سبک همین بلاگرها، آنان نیز دچار تزلزل می‌شوند و بن‌مایه فکری آنان دچار تردید می‌شود.

با حجابی که مصداق تبرج جاهلی است، مشکل داریم

چگونه می‌توان از تأثیر مخرب حجاب‌استایل‌ها در جامعه کاست؟

ـ با کسانی‌که مضامین دینی را به بازیچه می‌گیرند باید برخورد شود. چون اثرات رفتار آنان در عصر کنونی و سرعت انتشار اتفاقات بسیار مخرب خواهد بود. برخی شبهه می‌کنند که مذهبی‌ها اول با کم‌حجاب‌ها مشکل داشتند الان با محجبه‌ها هم مشکل پیدا کرده‌اند. در جواب باید گفت اصلاً این‌گونه نیست، چیزی که با آن مشکل داریم، برخورد سلیقه‌ای با دین مردم است برخورد اشتباه یک بلاگر که عمومیت می‌یابد و ضمیر پاک دختران زیادی را در این اشتباه سهیم می‌کند.

نفاق و دورویی اگر عکس بود

کسی که ذهنش دچار تبرج شده می‌تواند دیگر ابعاد منِ وجودی خودش را نشان دهد؟ اصلاً وقت این کار برایش می‌ماند؟

ما با حجاب مشکل نداریم، با محجبه هم مشکل نداریم. با حجابی که مصداق تبرج جاهلی هست مشکل داریم. این مشکل فراتر از یک پوشش است، زیرا تیغ تیز این پیکان زنان جامعه را هدف قرار می‌دهد. زنانی که یا مادر هستند و یا قرار است مادران این سرزمین باشند. ایران هم مانند بسیاری از کشورهای دنیا از این قاعده استثنا نیست، اینکه برای بهره‌کشی از ملتی، زنان آن ملت را سرگرم خودشان کنید.

زنانی که بی‌نهایت توان و استعداد دارند که باید بروز پیدا کند ولی همین زنان وقت خودشان را جلوی آینه سپری می‌کنند. از خودمان بپرسیم؟ کسی که ذهنش دچار تبرج شده می‌تواند دیگر ابعاد منِ وجودی خودش را نشان دهد؟ اصلاً وقت این کار برایش می‌ماند؟ هر جامعه‌ای برپایه خانواده شکل می‌گیرد. زنان هم اساس یک خانواده هستند. زنانی که فراتر از جنسیت خودشان گام بردارند قطعاً ثمره بهتری دارند. ثمره‌ای مانند احساس امنیت در کنار خانواده و عزیزانی که دوستشان دارند و فرزندانی که هر لحظه شکوفاتر می‌شوند.

استفاده ابزاری حجاب‌استایل‌ها از پیاده‌روی اربعین

در این اثنا نباید از لایه پنهان فعالیت حجاب‌استایل‌ها غافل ماند، زیرا آن‌ها در پازل دشمن آگاه و یا ناآگاه حرکت می‌کنند تا سکولار کردن جامعه مذهبی ایران را به سرانجام برسانند. یادتان باشد همین حجاب استایل‌ها در اغتشاشات سال گذشته با شرکت در کمپین‌هایی تحت عنوان «من محجبه‌ام، اما با گشت ارشاد مخالفم» یا «من محجبه‌ام و با حضور افراد بی‌حجاب در جامعه مشکلی ندارم» ماهیت اصلی خودشان را برای من و شما روی کردند.

در نهایت باید گفت عملکرد حجاب‌استایل‌ها ایجاد تناقض بین احکام دین و رفتار آن‌ها است. آن‌ها همانطور که با لاک و ناخن کاشته در فضای پیاده‌روی اربعین حضور داشتند و با آرایش غلیظ و مژه‌های کاشته‌شده سعی کردند با موج سواری بر باورهای مذهبی چند تا لایک بیش‌تر بگیرند و حتی حرمت عزاداری را نگه نداشتن به تبلیغ کالا در کربلا پرداختند، این روزها تنها صرف داشتن روسری و بیرون نبودن مو، احکام دین را به تمسخر می‌گیرند، حال بساط جدید حجاب‌استایل‌ها از کربلا به سوی مشهد مقدس نقل مکان می‌کند و باید دوباره منتظر پست‌های مسأله‌دار آن‌ها در حرم رضوی بود، امری که توجه و مدیریت مسؤولان امر با مواجهه با حجاب‌استایل‌ها می‌طلبد تا پیش از این شاهد تضعیف چادر در جامعه نباشیم.