نوید شاهد: اسناد شهدا و ايثارگران انقلاب اسلامی و جنگ تحميلی عراق علیه ایران به مثابه بخشی از حافظه تاريخی و ميراث معنوی انقلاب و دفاع مقدس بوده و گردآوری، حفظ، عرضه و انتقال آن يک رسالت تاریخی است. حفظ و نگهداری اين اسناد سبب خواهد شد آيندگان با بهره گيری از اين گنج عظيم به بازشناسی و درک صحيح از تاريخ دست يابند. امروز از مرکز اسناد ایثارگران به عنوان یکی از کامل‌ترین و بهینه‌ترین مراکز اسنادی کشور که مورد تایید سازمان اسناد جهانی است، یاد میشود. خبرنگار نوید شاهد به همین دلیل با «ابوالحسن صمدی شجاع» رئیس اداره اسناد فرهنگی ایثارگران بنیاد شهید گفت‌وگو کرده است که در ادامه ماحصل آن را می‌خوانیم.
نحوه دیجیتالی سازی اسناد
صمدی شجاع به نحوه دیجیتالی سازی اسناد بنیاد شهید و امور ایثارگران اشاره کرد و درباره آن توضیح داد: پس از دریافت و تایید اصالت اسناد از خانواده‌های شهدا و ایثارگران و ورود به مرکز اسناد فرهنگی، در نهایت نسخه‌های اصل اسناد در حین ورود به مخزن، دیجیتال سازی میشود. همچنین یک نسخه از اسناد دیجیتال وارد سامانه اسناد افتخار میشود. اگر اسناد جدیدی بخواهیم به این مخزن اضافه کنیم؛ مجدد این پروسه را رعایت می‌کنیم تا به چرخه اصلی که ورود به مخزن دیجیتالی است، برسیم.
استفاده از ظرفیت نوید شاهد در انتشار اسناد
وی درباره استفاده از ظرفیت‌های نوید شاهد برای انتشار اسناد بیان کرد: ما حدودا سه سال است که همکاری نزدیکی در ستاد و استان‌ها با سایت نوید شاهد داشته‌ایم و نمونه‌های خاطرات شفاهی والدین و همسران معظم شهدا را برای انتشار در اختیار سایت نوید شاهد قرار دادیم. اگر پژوهشگران، نویسندگان و خانواده محترم جامعه هدف بخواهند این مصاحبه را ببینند، می‌توانند به «سایت نوید شاهد» مراجعه کنند. تا امروز مستندهای تاریخ شفاهی در آپارات و فضای مجازی از طریق نوید شاهد باز نشر شده است.
روند جمع آوری خاطرات شفاهی
رئیس اداره اسناد فرهنگی بنیاد شهید به روند جمع آوری خاطرات شفاهی اشاره کرد و گفت: با توجه به تاکیدات مقام معظم رهبری در جمع‌آوری خاطرات والدین و همسران شهدا، سال 1392 دستورالعمل این موضوع آماده و سپس به استان‌ها ابلاغ و به تدریج انجام شد. در ابتدا شاید رسیدگی به امور اسناد با کندی صورت می‌گرفت اما با تاکیدات مقام معظم رهبری، مسئولین بنیاد شهید به شکل ویژه به این حوزه توجه کردند و خارج از برنامه‌های سازمان به آن پرداختند.
وی افزود: با کمک دولت و سازمان‌های همسو، ابلاغیه‌ها شکل جدی‌تری گرفت. این خاطرات با کمک سازمان صدا و سیما، موسسات خصوصی (سروش) و ارگان‌های نظامی (سپاه، ارتش، نیروهای مسلح) به شکل ویژه‌ای آغاز به کار کرد. امیدواریم جمع آوری خاطرات والدین و همسران معظم شهدا تا پایان سال 1403 به پایان برسد.
سازمان‌های کمک کننده در انتشار اسناد
ابوالحسن صمدی شجاع با اشاره سازمان‌های کمک‌کننده در انتشار اسناد شهدا، توضیح داد: سازمان اسناد و کتابخانه ملی یک مرجع بسیار مطمئن برای عموم جامعه است. طی دیداری تعاملی که با مدیران این سازمان داشتیم، به درخواست ما پاسخ مثبت دادند. با 17 ارگان دیگر که همسو با اهداف ما فعالیت می‌کنند مکاتباتی داشتیم که با این حوزه‌ها از نزدیک بتوانیم کار خود را جلو ببریم.
وی ادامه داد: به نظر من می‌توان از ظرفیت‌های تمام سازمان‌ها استفاده کرد؛ مخصوصا ارگان‌هایی که در بحث فضای مجازی بسیار پیشرو و قوی هستند مانند سازمان صدا و سیما، سازمان اسناد و بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس.
اسناد شهدای مدافع حرم
رئیس اداره اسناد فرهنگی ایثارگران بنیاد شهید درباره گردآوری اسناد شهدای مدافع حرم توضیح داد: مرکز اسناد فرهنگی، پرونده‌های فرهنگی ایثارگران را تشکیل می‌دهد و به مرور زمان آنها را تکمیل می‌کند. برای 1470 نفر از شهدای مدافع حرم، پرونده فرهنگی تشکیل شده و بیش از 800 مورد از آنها تکمیل شده یا در دست تکمیل است.
سامانه افتخار
صمدی شجاع درباره سامانه افتخار بیان کرد: تا امروز دفتر حمایت و نظارت بر تولید آثار فرهنگی و هنری در بخش اسناد موفق شده تا 9 میلیون از اسناد فرهنگی ایثارگران که در مخزن مرکز اسناد حفظ و نگهداری می‌شوند را دیجیتال‌سازی کند و در سامانه‌ای به نام «سامانه اسناد افتخار» بارگزاری نماید. در حال حاضر سه میلیون دیگر از این اسناد در دست دیجیتال‌سازی و بارگزاری است.
وی افزود: امیدواریم تا پایان سال 1403 این تعداد هم در سامانه اسناد افتخار قابل رویت باشد. در حال حاضر مواردی که در سامانه اسناد افتخار می‌توانید مشاهده کنید؛ 9میلیون از اسناد فرهنگی شهدا است.
دسترسی به سامانه اسناد افتخار
رئیس اداره اسناد فرهنگی بنیاد شهید درباره دسترسی به سامانه اسناد افتخار گفت: طبق برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته؛ امسال دسترسی به سامانه اسناد افتخار در بستر اینترنت به عموم جامعه فراهم گردید تا تمام مردم بتوانند به این اسناد دسترسی داشته باشند. اگر سندی را خواستند بردارند و اگر سندی داشتند به این سامانه اضافه کنند.
نحوه در دسترس قرار دادن اسناد
وی درباره نحوه در دسترس قرار دادن اسناد اظهار کرد: از حوزه‌های مختلف برای دریافت اسناد شهدا به ما مراجعه می‌کنند؛ اگر اشخاص حقیقی به ما مراجعه کنند، با حراست سازمان مکاتبه میشود و پس از دریافت تاییدیه هر سندی مد نظر آن فرد باشد در دسترس ایشان قرار می‌گیرد.
صمدی شجاع ادامه داد: اشخاص حقوقی هم می‌توانند با ارسال نامه از سوی ارگان، شرکت یا موسسه (خصوصی و دولتی) به این اسناد دسترسی داشته باشند. ما برای موضوع در دسترس قرار دادن اسناد شهدا، در همه زمینه‌ها همکاری لازم را داریم، هرچند وظیفه ذاتی مجموعه ما نگهداری از این اسناد است لکن در جهت ترویج و ارائه این اسناد در جامعه نیز با تمامی نهادها همکاری و هماهنگی لازم صورت می‌گیرد.
چالش‌های نگهداری از اسناد
رئیس اداره اسناد فرهنگی بنیاد شهید درباره چالش‌های نگهداری از اسناد شهدا خاطرنشان کرد: بسیاری از افراد حقیقی یا حقوقی، زمانی که برای دریافت سند به ما مراجعه می‌کنند به دنبال دریافت اصل اسناد هستند اما به دلیل چهارچوب و استانداردی که در مرکز اسناد بنیاد شهید پابرجا بوده و این استانداردها مطابق با استاندارد جهانی است؛ ما در نشان دادن اصل اسناد معذوریت داریم. فقط می‌توانیم یک نسخه چاپی یا دیجیتالی اسناد را در اختیارشان قرار دهیم. این موضوع چالشی است که در حفظ و نگهداری اسناد مطرح میشود.
وی به یکی دیگر از چالش‌های مرکز اسناد بنیاد شهید اشاره کرد و گفت: با توجه به اینکه ما در ایران تحریم هستیم؛ مجبور به همکاری با گروه‌هایی می‌شویم که خودشان ابزار‌های لازم مانند کاغذ مورد نیاز مرمت و یا چسب مخصوص مرمت اسناد را تولید می‌کنند و این کار را برای ما با چالش‌های دیگری مانند کمبود زمان مواجه می‌کند. برای نگهداری راحت‌تر اسناد در مخزن اسناد بنیاد شهید و امورایثارگران رسیدگی به این دو موضوع امری ضروری است.
پیشبرد اهداف اداره اسناد فرهنگی در بنیاد شهید
صمدی شجاع به بحث پیشبرد اهداف اداره اسناد فرهنگی بنیاد شهید اشاره کرد و درباره آن توضیح داد: ما دو وجه در بحث پیشبرد فعالیت‌های خود داریم. نخستین وجه خصوصی‌سازی فعالیت‌هاست مانند کاری که در حال حاضر با همکاری بخش‌های خصوصی انجام می‌دهیم. دومین وجه بحث اینترنت است. برای این کار باید اسناد به طور کامل پالایش شود که تا امروز موفق به انجام آن نشده‌ایم.
وی افزود: از 9 میلیون سندی که داریم فقط 5 میلیون از آنها قابل ارائه است. به طور مثال از شهید والامقامی 30 مورد تصویر وجود دارد و ما باید این تصاویر را پالایش شده در دسترس عموم قرار دهیم. در سال گذشته پالایش این موارد را تا حدودی به انجام رساندیم و امروز با آرامش خاطر بیشتری می‌توانیم اسناد را در دسترس عموم جامعه قرار دهیم.
چالش‌های پیشرو، پس از در اختیار قرار دادن اسناد
رئیس اداره اسناد فرهنگی بنیاد شهید درباره چالش‌های پیشرو پس از در دسترس قرار دادن اسناد شهدا در بین عموم جامعه گفت: یکی از چالش‌هایی که با آن مواجه هستیم؛ رضایت خانواده‌های محترم شهدا است. لذا پیش از در دسترس قرار دادن تمامی اسناد برای عموم جامعه، قطعا از خانواده‌ها نظرسنجی میشود و با رضایت آنها به این موضوع می‌پردازیم.
وی خاطرنشان کرد: نسل حاضر با انقلاب اسلامی و دفاع مقدس خیلی آشنا نیستند. با مشاهده اسنادِ به یادگار مانده از شهدا با جزئیات و روحیات ایثارگران از زبان خودشان بیشتر آشنا خواهند شد. بهتر متوجه می‌شوند که چه اتفاقی افتاده و چه از خودگذشتگی‌هایی صورت گرفته است. ایثارگران به چه صورت زندگی و جان خود را فدای این مرز و بوم کردند. تاثیر و منفعت انتشار اسناد شهدا در بین نسل حاضر بسیار چشمگیر خواهد بود.
بازدید از اسناد
صمدی شجاع با اشاره به اینکه مرکز اسناد فرهنگی بنیاد شهید گواهینامه ثبت جهانی دارد و از نظر تمام استانداردها مورد تایید سازمان جهانی اسناد می‌باشد، بیان کرد: مرکز اسناد فرهنگی بنیاد شهید و امورایثارگران همیشه مورد تشویق سازمان اسناد مرکز کتابخانه ملی کشور بوده است. ارگان‌هایی مثل سپاه پاسداران و ارتش که خودشان مرکز اسناد دارند هنگام بازدید از مرکز اسناد بنیاد شهید، تصوراتشان تغییر کرد و از ما در بحث نگهداری از اسناد خود کمک خواستند.
همچنین کشورهایی مانند عراق، اقلیم کردستان، سوریه، لبنان و کشورهای حوزه خلیج فارس از مرکز اسناد ما بازدید کردند و برایشان بسیار جذاب و در عین حال عجیب بود. آنها زمان بازدید بخشی از تجربیات ما را نسخه برداری کردند تا به عنوان الگوی کار از آن بهره‌مند شوند.
مرکز اسناد بنیاد شهید مورد تایید «سازمان اسناد جهانی»
رئیس اداره اسناد فرهنگی بنیاد شهید در پایان اظهار کرد: مرکز اسناد ایثارگران در حال حاضر یکی از کامل‌ترین و بهینه‌ترین مراکز اسنادی کشور بوده که مورد تایید سازمان اسناد جهانی است. بهترین و کامل‌ترین مرکز نگهداری از اسناد شهدا، مرکز اسناد بنیاد شهید و امورایثارگران است. در اساسنامه بنیاد و قانون جامع ایثارگران مجلس، بنیاد شهید به عنوان متولی نگهداری اسناد و آثار شهدا و ایثارگران معرفی شده است. به عبارتی بقیه ارگان‌ها در این موضوع باید با بنیاد شهید همکاری کنند. از تمامی سازمان‌های دولتی و خصوصی تقاضا دارم در بحث واگذاری اسناد هر چه در توان دارند به ما کمک کنند تا این اسناد تکمیل شود. ما هر روز در حال تکمیل این پرونده‌ها هستیم و آنها را به سمتی می‌بریم که بتوان بیشترین استفاده را از گفتار و کردار شهدا و ایثارگران انجام داد.
گفت‌وگو از آرزو رسولی
