به گزارش خبرنگار مجاهدت به نقل از مشرق، ائمه معصومین علیهم‌السلام خواب را برادر مرگ معرفی کرده‌اند، به این معنا که مرگ، «خواب شدید و بزرگ» معرفی شده است. در خواب انسان به سفری که رفته و اکنون – پس از بیداری – باز می‌گردد، توجهی ندارد، اما در مرگ این سفر برای او و اطرافیان روشن است. خداوند در آیه۴۲ سوره زمر بر این حقیقت اشاره داشته، می‌فرماید «اللَّهُ یَتَوَفَّی الْأَنْفُسَ حینَ مَوْتِها وَ الَّتی لَمْ تَمُتْ فی مَنامِها فَیُمْسِکُ الَّتی قَضی عَلَیْهَا الْمَوْتَ وَ یُرْسِلُ الْأُخْری إِلی أَجَلٍ مُسَمًّی إِنَّ فی ذلِکَ لَآیاتٍ لِقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ» یعنی خدا روح مردم را هنگام مرگشان به تمامی باز میستاند، و [نیز] روحی را که در [موقع] خوابش نمرده است [قبض میکند]؛ پس آن [نفسی] را که مرگ را بر او واجب کرده نگاه میدارد، و آن دیگر [نَفْس‌ها] را تا هنگامی معیّن [به سوی زندگیِ دنیا] بازپس میفرستد. قطعاً در این [امر] برای مردمی که میاندیشند آیاتی است».
بیشتر بخوانید:
بهترین و بدترین زمان‌های خواب کدام است؟
در خواب، علاوه بر اینکه انسان به آرامش جسم و روح دست می‌یابد، گاهی در قالب رؤیاهای صادقه با حقایقی که بناست در طول روز بعد و یا حتی آینده اتفاق بیفتد مواجه می‌شود؛ از این جهت یکی از نعمت‌های خداوند محسوب می‌شود. در اهمیت آن، همین بس که تقریباً انسان‌ها در شرایط عادی حدود یک سوم عمر خود را در عالم خواب سپری می‌کنند؛ لذا ضروری است با آداب و به قولی با مقدمات و مؤخرات آن آشنا شویم که از جمله آنها، «آداب پیش از خواب» است. در یک دسته‌بندی کلی، آداب پیش از خواب شامل «طهارت» و «اذکار» است.
طهارت:
اهمیت طهارت در خواب از آن روست که روح انسان توسط ملائک الهی گرفته می‌شود، لذا این طهارت یعنی احترام به ادب حضور. امیرالمؤمنین علیه‌السلام در روایتی فرمود «لَا یَنَامُ الْمُسْلِمُ وَ هُوَ جُنُبٌ وَ لَا یَنَامُ إِلَّا عَلَی طَهُورٍ فَإِنْ لَمْ یَجِدِ الْمَاءَ فَلْیَتَیَمَّمْ بِالصَّعِیدِ فَإِنَّ رُوحَ الْمُؤْمِنِ تَرْتَفِعُ إِلَی اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَیَقْبَلُهَا وَ یُبَارِکُ عَلَیْهَا فَإِنْ کَانَ أَجَلُهَا قَدْ حَضَرَ جَعَلَهَا فِی صُورَةٍ حَسَنَةٍ وَ إِنْ لَمْ یَحْضُرْ أَجَلُهَا بَعَثَ بِهَا مَعَ أُمَنَائِهِ مِنَ الْمَلَائِکَةِ فَرَدَّهَا فِی جَسَدِه»؛ یعنی امیرالمؤمنین علیه‌السلام فرمود «مسلمان نباید با حالت جنابت به خواب رود؛ بلکه با وضو در بستر قرار گیرد و هرگاه آب نیافت، تیمم کند؛ زیرا روح مؤمن به سوی خداوند متعال بالا می‌رود، او را می‌پذیرد و به او برکت می‌دهد. هر گاه پایان عمرش فرا رسیده باشد او را در گنج‌های رحمتش قرار می‌دهد و اگر فرا نرسیده باشد، او را با فرشتگان امین به پیکر باز می‌گردد». همچنین مسواک زدن قبل از خواب، از سنت رسول الله صلی الله علیه و آله است.
تلاوت قرآن و ذکر:
روایات بسیار زیادی دربارۀ آیات و اذکار پیش از خواب در منابع روایی یافت می‌شود؛ از جمله روایت مشهوری که وجود دارد، توصیه‌های رسول الله (ص) به دختر بزرگوار خویش یعنی حضرت فاطمه (س) است. در این روایت می‌خوانیم: حضرت فاطمه (س) فرمود: یک شب آماده خواب بودم که پدرم رسول خدا بر من وارد شد و فرمود: ای فاطمه جان، نخواب، مگر این که چهار عمل را به جا آوری:
۱- قرآن را ختم کنی
۲- پیامبران را شفیع خود کنی
۳- مؤمنین و مؤمنات را از خود راضی و خشنود کنی
۴- حج واجب و عمره را بجا آوری.
حضرت این جملات را بیان فرمود و مشغول به خواندن نماز شد. صبر کردم تا نمازش پایان یافت، بی‌درنگ گفتم: ای رسول خدا (ص) مرا به چهار عمل بزرگ سفارش فرمودی که در این وقت محدود توان و فرصت انجام آنها را ندارم؟ پدرم تبسم کرد و فرمود: ای فاطمه جان، هرگاه قبل از خواب سه مرتبه سوره اخلاص «قل هو الله احد» را بخوانی، گویا قرآن را ختم کرده‌ای، و هرگاه بر من و پیامبران پیشین من درود و سلام و صلوات فرستی، همه ما شفیعان تو خواهیم بود، مانند ذکر این صلوات «اللهم صل علی محمد و آل محمد و علی جمیع الأنبیاء و المرسلین»
و هرگاه برای برادران و خواهران دینی و با ایمان خود طلب آمرزش و مغفرت کنی، همگی آنها را از خود راضی و خشنود کرده‌ای، مانند ذکر این استغفار: «اللهم اغفر للمؤمنین و المؤمنات» و هرگاه بگویی: «سبحان الله و الحمدلله، ولا اله الا الله و الله اکبر» گویا حج تمتع و حج عمره گزارده‌ای. (مسند فاطمه زهرا(س)، ص.۱۱۸)
باید توجه داشت نمی‌توان اینها را اذکاری عام معرفی کرد، منتها منظور اصلی، اهمیت انجام آداب پیش از خواب است؛ حال ممکن است فرد مؤمنی پیش از خواب مبادرت به خواندن دو رکعت نماز کند و یا آیاتی از قرآن را تلاوت کند و یا به برخی اذکاری که در روایات بر آن تصریح شده، عمل کند. در هر صورت بهترین آداب، همان نماز و بهترین اذکار صلوات بر محمد و آل محمد صلوات الله علیهم است که شکی در عمومیت این آداب و اذکار در هر ساعتی از شبانه‌روز نیست. بدون شک انجام این آداب، روح انسان را از بسیاری از شیطنت‌هایی که ممکن است هنگام خوابیدن عارض او شود، مصونیت بخشد تا به این ترتیب، هنگام بیداری، با نشاط بیشتری به فعالیت‌های روزانۀ خود ادامه دهد.
منبع خبر